STADSNIEUWS
IEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Vrijdag IS Maart 1940
Verspreide berichten
J. KAMSTEEG - OEGSTGEEST
YEREENIGING ..KONINGINNEDAG"
De Jaarvergadering.
Onder voorzitterschap van den heer lr.
P. C. Llndenbergh kwam de Vereenlging
..Koninginnedag" gisteravond in Jaarver-
huishoud- en industrieschool
rapenburg 23.
ache uitvoering" voor een achoolvereenigtng
1 be teeken t, prijst men temeer het ent hou-
jsiasme. waarmede deae taak ten uitvoer
werd gelegd.
I Morgenmiddag om twee uur wordt de ba-
'zaar in de Meisjes HJ3.S. aan de Garen-
markt geopend. Tot vyf uur »1 er dan ge
legenheid bestaan, door het koopen van de
Ivele uitgestelde voorwerpen, een bijdrage
I te geven voor O. en O. Ook
bazaar geopend
Maandenlang hebben alle leerlingen ge-
lak- en
.w. 'savonds is de
Het Jaarverslag
Aan het jaarverslag over het Jaar 1939.!
uitgebracht in de ledenvergadering van delrwoegd aan leerwerk, handwerk.
Ver „Vakschool voor Mciajes", ontleenen.j teekenwerk. en een ontzagwekkende hoe
veelheid artikelen Is zoodoende geprodu
ceerd.
gadering bijeen in den foyer van Hotel wQ het volgende:
„Den Burcht Mochten wij ln ons vorig Jaarverslag aan- cwra
teen 3? Mrnïïl^»d!*wS «vortden zal vanBfn mft le «'"f1'11 van bouwplannen. Dc heaoekers en bm*kslrr! wllen na
hfb^^fnX slfCh^ t^alnbare s^ratfn het Jaar 1M« stond geheel ln het teeken van hu„ langdurige rondwandeling om alles ln
De notulen der ror^ vereaderlnê wer- de eroote vertouwlng. die onze school aan 1JOgenaohouw V nemen, ongetwijfeld be-
De notute^e^rorig^ergadering wer-|het Rapfnburg ond,rgaat WU hopen on«e Sefu, gloeien aan een verfrtsachlng of
VKRF.F.N. „fiELOOF EN WETENSCHAP".
ebracht door den
hernieuwde school ln 1940 te kunnen betrek-
ken. Tijdelijk Is de school nu gevestigd ln
den goedgekeurd
Het jaarverslag,ultg*
heer A van der Neut, gaf een overzicht van £'t" ain
hetgeen ln het afgeloopen Jaar geschiedde *Jt'\™u zy het niet wat
behelpen, op normale wijze worden gegeven.
De door het bestuur voorgestelde statuten-
Die gebeurtenissen waren niet zoo talrijk,
mede doordat de feestelijkheden op 31
Augustus, in verband met de tijdsomstan
digheden, werden afgelast.
Nadat het verslag was goedgekeurd,
deelde de voorzitter mede. dat het ln de
bedoeling ligt dit Jaar onvoorziene om-
nartversterldng, waartoe de gelegenheid be
staat ln het gymnastieklokaal, waar een
compleet restaurant is Ingericht.
Cakes, tulbanden en croquet ten. alle ge
schonken door ouders van leerlingen, zullen
de bezoekers ln staat stellen krachten te
wijziging werd by Konlnkiyk besluit goed- vwnwnelen voor de hervatting van hun
gekeurd. Door deze verandering was het TOndganK ^rijkje onder leiding van
mogeiyk een steunfonds te stichten, ten ral hier mot muziek zorgen.
I JHH J1™}® J3ïke®m?ltn^eCn>°' In het clublokaal worden eenlge malen
standigheden voorbehouden de kinder- n?"w-n*rl!m mi*«£?hp! Lü uit !iïwfi m*vr l"ww stukjes van de Camera Obscura door
feesten en de feestavond op 31 Augustus S? (T^oude &rhurlnk en mevr H O de le«rhnKen opgevoerd, de familie Kegge
mz.i i. !jf«n .-troirponn w l v a- ouqc-oeQurina en mevr. n. o etoefni, nttvwHnmi
wel te laten doorgaan.
Bij monde van den heer H. van Clttert
adviseerde de kascommlssie vervolgens tot
décharge van den penningmeester over
1939.
De rekening en verantwoording over het
afgeloopen jaar. uitgebracht door den heer
F. J. de Jong. gaf aan Inkomsten een be
drag van f. 1558.44. aan uitgaven f. 1292.61.
zoodat er een batig saldo is van f. 265.83.
Het ledental vermeerderde van 464 tot
477 personeen.
Den penningmeester werd evenals den
secretaris dank gezegd voor hun verslagen
De aftredende bestuursleden, de heeren
A. van der Neut, J. F. Voorbij en A. Bleker
Caarten werden bij enkele candldaatstel-
ling herkozen.
Tot leden der kascommlssie werden be
noemd de heeren Bloot en Schout.
De voorzitter stelde vervolgens aan de
orde de bespreking der feestplannen voor
dit jaar.
Indien de mobilisatie voortduurt zal er
van eenlge openbare feestelijkheden wel
niets komen
Evenwel zou het bestuur den leden gaarne
een feestavond aanbieden zooals ter gele
genheid van het tienjarig bestaan ls ge
schied.
Uit de discussies bleek, dat de leden een der-
Arlfr, AHri,„i en dc familie Stastok, welker uitvoeringen
Mevr. dr" A. J M Krleger-ran Vleuten, dl. <Uveref lokalfn ***<■- "««ekondW
Declamatie van Henk Schaer.
De vereenlging „Geloof en Wetenschap"
heeft haar leden en introducé'» gisteravond
tot besluit van het seizoen, een avond van
declamatiekunst aangeboden.
Het bestuur had den declamator Henk
Schaer bereid gevonden een voordracht te
houden over de Apocalyps, de openbaring
in het Nieuwe Testament.
In stemmig decor en daarbij passende
belichting stond de declamator gehuld in
een bruine pij en schetste op indrukwek
kende wijze de openbaring van den Evan
gelist Johannes, door hem geschreven tij
dens zijn verbanning op het eiland Patmos;
dc openbaring van hetgeen God hem door
een engel ln vele en geweldige visioenen
had laten zien. Onder ademlooze stilte werd
de kunstenaar door zijn gehoor gevolgd
Henk Schaer heeft den leden een mooien
avond bezorgd, waarvoor de voorzitter hem
dank bracht
Tijdens de pauze spoorde de voorzitter de
leden aan in de zomermaanden propaganda
te maken, opdat de vereenlging ln het ko
mende seizoen weer ln staat zal zijn een
waardig wlnterprogramma te brengen.
R.K. STAATSPARTIJ AFD. JONGEREN.
aan de beurt van aftreden was. werd her
kozen Aftredend ls als bestuurslid mevr. L.
BakhulJzen van den Brlnk-Cnoop Koop-
mans.
door het lulden van een bel.
In ae lokalen, die evenals de gangen,
door de leerlingen aardig werden versierd,
zijn alle venaardigde handwerken, het leer-
Aan de school waren verbonden behalve wef** w
de directrice, me). C. H. Hoytlnk, 21 leer- benoodlgdlveden wrorden belangloos
krachten door stadgenooten besschikbaar gesteld. On-
Eind Juli werden 120 diploma's en getuig- cetwyfeld »1 de« baxaar het succes heb-
schriften uitgereikt. Met de leerlingen van ben, dat hy verdient: een groote opkomst
de opleidingsklassen zijn in totaal 21 be- var» belangstellenden en leegc lokalen na
zoeken gebracht aan musea en tentoon- alloop!
stellingen.
Van wege het Overvoorde-fonds brachten
16 leerlingen een vacantleweek te Soest door.
In de maand November heeft in ons Hulp
schoolgebouw Doezastraat 2a een oudermid
dag plaats gevonden. Gezien de opkomst
en het belangstellend bezoek, mag deze
middag geslaagd heeten
CONCERT MANNENZANGVER. „KUNST
NA ARBEID".
Groot succes.
De heer J. J. v..d Bos. de dirigent der man- j
nenzangver. „Kunst na Arbeid", laat ons op
zijn concerten ook veelvuldig kennismaken
tijdvak 1 Jan1 Sept. door 283 opleidings
gelijken avond zeer zeker op prijs stellen SSS
Dl; was ook op den dit Jaar gehouden feest- ju?5n opleidingsleerlingen en 159 cur-
Lopc
avond gebleken Besloten werd. dat het be
stuur de mogelijkheid van een dergelijken
feestavond onder oogen zal zien en zal
trachten met een goed programma voor
den dag te komen.
Bij de rondvraag deelde de voorzitter nog
mede, dat een verzoek om een bijdrage was
Ingekomen van het Carillonfonds. De voor
zitter had hierop geantwoord, dat de kas
der vereeniging zulks niet toeliet, doch
gaarne wekte hij de leden op om nog Iets
bij te dragen ln het tekort dat het Carll-
lonfonds nog heeft.
Hierna volgde sluiting der vergadering en
bleef men nog eenigen tijd bijeen ter be
zichtiging van eenlge films, welke werden
vertoond door den heer Joh. Geytcnbeek.
Hierbij was o.a. de film „Ons Prinsesje
loopt'', de door Prins Bernhard opgenomen
film van Prinses Beatrix.
De vertooning hiervan alsmede van de
komische twee-acter, welke hierna volgde,
vielen zeer in den smaak.
gegaan tegen Bulgarije, dat zich steede be
ijverd heeft, jegens al zijn naburen een
loyale en oprechte houding aan te nemen.
Ook thans nog streeft Bulgarije ernaar,
eerlijk en loyaal neutraal te zijn. Bulgarije
is echter besloten, zijn onafhankelijkheid
mot aile middelen te verdedigen en nimmer
zal het zijn idealen prijsgeven.
Democratie is een verouderd begrip. In
tijden als deee zijn autoritaire regeeringen
noodig."
GESCHENK VOOR HITLER.
Generaal-veldmaarschalk Goering heeft
naar aanleiding van den as. verjaardag van
Hitler een oproep gericht tot het Dultsche
volk voor het houden van een metaalinza
melingsactie. Opgeroepen wordt tot afstand
van alle voorwerpen, die gemist kunnen
worden en die vervaardigd zijn van koper,
brons, messing, tin, lood en nikkel bij wijze
van verjaardagsgeschenk van de Dultsche
natie aan Hitier op 20 April.
Goering heeft in de „Voelklscher Beobach-
ter" verklaard, dat deze actie geen teeken
van zwakte ls doch Integendeel een teeken
van beleid en overleg. Nooit hebben wij ons
alleen laten leiden door de behoeften van
het oogenbllk, doch altijd gewerkt op lan
gen termijn. Dientengevolge bezitten wij
ook thans van de gevraagde metalen reeds
veel grootere voorraden, dan men in het
buitenland denkt en onzen vijanden lief is.
Wij willen voor alle gevallen gewapend zijn.
en daarom leggen wij een zoo groot moge-
lijken voorraad metaal aan. De actie Ls ge
heel vrijwillig. Wie geeft, krijgt een oor
konde van dankbetuiging, persoonlijk door
Goering onderteekend.
EEN POOLSCH WITBOEK.
In den vorm van een witboek publiceert
de Poolsche regeering een verzameling van
184 diplomatieke documenten, met het doel
„de wereld in te lichten over de oorzaken,
die Polen er toe gebracht hebben de wape
nen op te nemen om zich tegen agressie te
verdedigen en den strijd voort te zetten."
Het witboek behandelt de betrekkingen
zoowel met Duitschl. als Rusland en bevat
documenten uit de jaren 1933 tot 1939. Het
betoogt o.m dat de stelling van het Duit-
schc witboek, volgens welke Polen de Dult
sche eischen eerst zou hebben afgewezen,
toen het de Britsche garantie had verkre
gen, onjuist is.
In het tweede deel. dat de betrekkingen
met Rusland behandelt, wordt oa. gezegd,
dat Polen steeds de gedachte van aanslui
ting bij het antl-komlnternpact verworpen
heeft.
JAPANSCHE MISSIE NAAR ROME.
De Japansche ambassadeur te Rome heeft
graaf Ciano meegedeeld, dat de Japansche
regeering een missie onder leiding van den
oud-minister van buitenlandsche zaken
Naotake Sato naar Italië zal zenden.
Ciano gaf den ambassadeur de verzeke
ring. dat de regeering en het Itallaansche
volk deze missie, welker tegenwoordigheid
Gedurende 1939 zijn van wege de commls- met de prestaties van zUn koren uit andere
sle 1 z. Hulsh voorlichting te Leiden 3 naai- gemeenten. Zoo werkten aan bovengenoemd
en 3 kookcursussen gegeven, aan totaal 120 concert, dat gisteravond ln de Stadszaal.
leerlingen vermoedelijk in verband met het slechte
Op verzoek van het Zuivel bureau zijn weer, te weinig belangstelling trok. ook mede
2 kookcursussen gegeven aan totaal 32 leer- de gem. koren „Cantabile" uit Delft en het
llngen. gem. koor Zulder Tuindorp uit Rotterdam,
De school werd bezocht gedurende het waardoor het smaakvol gekozen programma
méér afwisseling bood dan zulks het geval
geweest zou zijn, indien alleen „Kunst na
Arbeid" opgetreden zou zijn. Het is boven
sisten.
Aan de afdecllngssrhool te Alphen a. d.
Rijn waren 3 leerkrachten verbonden.
Deze school werd bezocht door gemiddeld
dien prijzenswaardig, dat de heer v d. Bos
weinig of onbekende koornummers laat zin
gen. waardoor het programma aan belang
rijkheid wint.
54 opleidingsleerlingen en gemiddeld 43 cur- I ..Kunst na Arbeid" heeft zich onder zijn lei-
sisten. ding sterk ontwikkeld: dit koor verdient
Aan het eind van den dagcursus werden I meer en meer onze aandacht. Ingezet werd
13 getuigschriften uitgereikt.
MEISJES H.B.S.-VEREENIGING
Dl SPER EERT NIET".
met eenlge zangen van Palestrlna, diens
„Soitve" en het Kyrie uit de Mis „Papae
Marcelli", waarin het goede materiaal en
de zuivere opvatting onmiddellijk opvielen.
Niet alleen de glanzende bassen onderscheid
den zich. doch ook de tenoren, o.a. door een
helder, ongeforceerd en zwevend pianissi
mo. Met dergelijk materiaal kan een diri
gent zeker werken. De heer v. d. Bos heeft
er al heel wat mee bereikt, hetgeen ook tot
uiting kwam in de tot in detail verzorgde
Bazaar ten bate van O. en O.
De Meisjes H.B.S.-Vereeniging ..DLspereert
Niet" heeft zich de alleszins verdienstelijke
taak gesteld, het geestelijk welzijn onzer
soldaten te steunen en vergrooten, en wel
door de organisatie van een bazar, waarvan I en genuanceerde uitvoering der koorwerkje.s
de baten ten goede komen aan O en O. van pr Abt. j. Werth en Fr. Schubert, wiens
De txadltloneele jaarlijkse uitvoering o,r LIndenbaum" echter In een te lang-
Slaakt voor deze hoo- Zaam tempo gehouden werd. Met belang-
Ej i? wfc^rdeeren onderneming. ALs men «.-telling beluisterden wij ook de ln het
bedenkt, welk een evenement <fe JaarllJk- Tsjechisch gezongen koortjes van Dvorak,
die nog wei niet geheel beheerscht werden,
doch volop bewezen, hoe geacheveerd de
leden van dit koor kunnen zingen. Dat deze
nummers ln de oorspronkelijke taal ge
zongen werden, verdient een apart woord
van lof. In het wel zeer zoetelijke „Een stem
aan het strand" van Brandts Buys toonde
het koor zich ook van zijn beste zijde. De
sopraansolo was hier toevertrouwd aan mej.
Jo Stallinga, de baritonsolo aan den 60-
jarigen heer J. van Ruiten. Belden droegen
tot het succes bij: vooral voor den heer van
Ruiten was het een kranige prestatie. Mevr
van der Heyden-Brakel was aan den vleugel
als steeds een betrouwbare steun: met haar
klankrijken aanslag en muzikaliteit stimu
leerde zij in hooge mate den zang. De mede
werking aan dezen avond van het Delftsche
Cantabile en het Rotterdamsche Zulder
Tuindorp verhoogde de vele goede Indrukken
van dezen avond. Allereerst zongen zij het
écht Russische „Tatarski Polor" van Rlmskl
Korsakov. waarin hetzelfde motief telken
male in de verschillende stemgroepen op
klinkt in een sfeervolle bewerking. Ook deze
koren bleken krachtig geprofiteerd te heb
ben van de uitstekende zangtechnische aan
wijzingen van den dirigent: de zang klonk
beschaafd en zuiver en openbaarde reeds
veel eenheid. Een zeer zware opgave was
„Paschen", een compositie van den dirigent,
waarin vooral aan de sopranen hooge
eischen gesteld worden. De mooie climaxen
in dit overigens wel wat te veel uitgespon
nen werk. werden goed getroffen. Jammer,
dat men niet volkomen op toon kon blijven,
maar gezien het veeleischende en dus ver
moeiende karakter, toch wel begrijpelijk
Aan een duidelijker uitspraak speciaal
1 een scherper consanantenverzorging
dient nog aandacht gewijd.
Als hoogtepunt van dezen avond zongen
deze koren nog Schubert's bekend Mirjam's
Slegesgesang". dat qua klank bevredigend
was. doch in het algemeen nog te vlak werd
voorgedragen, te weinig rhythmlsch mar
kant. Zoo kan bijv. in rustiger tempo, het
beroemde „Tauchst du auf. Pharao?" met
wat daarop volgt, een veel dramatischer
indruk maken. De sopraansoliste mej. Stal
linga. wier vriendelijk getimbreerde so
praan men In onze stad goed kent, en die
hierin zulk een belangrijke en meermalen
hooggeschreven partij te vervullen heeft,
deed zulks op zeer te loven wijze, hoewel
ook zij haar voordracht nog suggestiever en
beeldender dient uit te werken, om het ver-
eischte meesleepende effect volledig te be
reiken.
Een accompagnatrlce, wier naam niet tn
het programma vermeld stond, speelde te
zwak en rhythmlsch te onzeker, dan dat zij
aan den zang relief vermocht te geven. Wel
zeer doet zich in het algemeen ln een werk
als dit. het ontbreken van een orkest
begeleiding gevoelen. De heer v. d. Bos had
het geheel overigens goed in de hand. zoodat
wij ook hier van een verdienstelijke vertol
king mogen getuigen. De soliste en de beide
accompagnatrices zUn met fraaie bloem
stukken gehuldigd.
„Kunst na Arbeid" kan wederom op een
artistiek succesvol concert terugzien!
Het succes der diverse vereenlglngen ls
groot geweest.
Imp Nedarlond
HAKT NIBBRIG GREEVE N V DEN HAAO
PASKSTHAAT 9»o TfLI 17642
Agent voor Leiden en omgeving
1000
(Inge* Med.)
ln Italië de oprechte en innige Italiaansch-
Japanschc- vriendschap zal bevestigen,
gaarne zal verwelkomen.
VERKLARING VAN DEN PRESIDENT
VAN HET JOODSCHE
WERELDCONGRES.
Dr. Goldmann, de president van het Jood-
sche wereldcongres, heelt tegenover Jour
nalisten verklaard, dat zich in Palestina
90.000 Joden spontaan hebben aangemeld
om dienst te nemen ln de legers der geal
lieerden.
Hij raamde, dat sedert 1 September ln
Polen 25.000 Joden gedood zijn. Als, zoo be
sloot hij, hèt wereld-Jodendom niet terstond
den nood van de Poolsche gemeenschap
verlicht, zal over enkele maanden de helft,
d.w.z. een millloen menschen, zijn omge
komen.
„Dragers van de komende vernieuwing."
Op ultnoodlglng van de Jongcrenafdee-
llng van de R.-K. Staatspartij sprak de
heer P. L. Oostendorp, R.-K. gemeente
raadslid te Delft, gisteravond ln een der
bovenzalen van cafe „de Doelen", over het
onderwerp „Dragers van de komende ver
nieuwing."
Overstelpend rijk aan politieke gebeur
tenissen. rijk aan feiten van onheilspellen
de gebeurtenissen, ls deze ontzagwekkende
tijd, zoo ving spr zUn rede aan. WIJ staan
in de werkelijkheid van het heden en kun
nen aan zijn streven niet voorbijgaan.
Daarom ls het verheugend dat de Jonge
ren than.s gaan lhglen. dat het voor hen
geboden ls thans aan politiek te gaan
doen.
Juist onder de Jongeren zijn er talloos
velen, die gedrukt gaan onder de ramp
der economische ontreddering Hoe donker
ziet de toekomst er voor hen niet uit,
welke tegenslagen hebben zij niet reeds
op alle gebied ondervonden, hoevelen wa
ren er, die hun mooie toekomstplannen
zagen Ineenstorten tot een ruïne dit
alles ls een teekening van den socialen
nood onder de Jongeren, onder hen die
aan het begin van hun levensopgang had
den behooren te staan.
De techniek burgerde de leuze „vlug-
snel-tempo" in en het werkloozenleger
groeide, ook en in ontstellende mate inde
lagen der Jongeren.
WU Jongeren willen zoo graag en we
mogen het ook zijn: moderde menschen,
maar wij mogen bij al onze hobby's die we
hebben, onze hoogste belangen niet uit het
oog verliezen.
Spr. betreurt het, dat de ware bezieling,
het werkelUke enthousiasme nog niet over
de jongeren ls gekomen. Met verwijzing
naar wat ln het buitenland ls geschied,
toonde spr. aan hoezeer het noodlg Ls,
dat dc R.-K. Jongeren politiek zUn geor
ganiseerd. Evenzeer als de Jongere de R.K.
Staatsparty noodlg heeft, zal deze niet
kunnen voortbestaan zonder de Jongeren.
In de K. J. A zullen wy ons kunnen
vormen tot katholieken van de daad, ook
ln het maatschappeiyk leven zullen wU
ons paraat maken tegen misleidende pro
paganda, zullen wy den toestand leeren
zien, zooals deze ls; zullen wU ons ver
eenigen tot één groot blok, als de dragers
der komende vernieuwing,
Tpt slot van zUn rede spoorde spr de
leden aan om den Jongerendag welke bin
nenkort te Delft zal worden georganiseerd,
te bezoeken.
De voorzitter der afdeeling, de heer A.
van Haaateren, dankte den spreker voor
diens betoog.
Nadat eenlge oogenblikken gepauzeerd
was en spr. met enkele vragenstellers van.
gdachten had gewisseld, werd overgegaan
tot de huishoudeiyke vergadering
Het Jaarverslag van den secretaris, den
heer Mensen, sprak van groei en enthou
siasme in de vereenlging. Het ledental
steeg in het afgeloopen jaar van 77 tot 128.
Vervolgens werd de bestuursverkiezing
aan de orde gesteld De aftredende be
stuursleden, de heeren van Haasteren.
Bernard en v. Tongeren werden herkozen,
in dc vacatures welke ontstaan waren door
het aftreden van de heeren Sala en Ober,
werden gekozen de heeren Horikx en Van
Noord. Aan het slot van den avond heeft
de voorzitter aangedrongen op groote ac
tiviteit en medewerking van de leden en
voorts gewezen op het belang van een nog
grootere samenwerking met de 8taats-
party-afdecling.
OOSTERSCH GENOOTSCHAP IN
NEDERLAND.
Voordracht van den heer R. A. Kern.
In de gisteravond gehouden maandelijk-
schc bUeenkomst van het Oostcrsch Ge
nootschap ln Nederland, heeft de heer R. A.
Kern, lector aan de Universiteit alhier een
lezing gehouden over het Soenda'sehe Pan-
toenverhaal .JLutung Kassarung". Het -ol-
gende ls er aan ontleend:
Dit verhaal bekleedt een zeer bUzondere
plaats in de Soenda'sehe literatuur, welker
verhalen zich afspelen om twee cultuur
centra in het Oosten en Weston der Soenda-
landen. Deze pantoen is ln 1910 met ver
taling gepubliceerd door M. W. Pleyte, maar
met een vrijheid, welke niet de instemming
van den spreker had. Dc hoofdinhoud van
het verhaal is hoe een hemcLsche prins ln
de gedaante van een aap op aarde ver-
schUnt en allerlei diensten verricht voor
een koningsdienster, met wie hy later in
den echt verbonden werd.
Uit de verschillende episoden blijkt, dat
we hier te doen hebben met de cultuur
mythe, waarin beschreven wordt hoe de
menschen allerlei bekwaamheden van den
hemel leeren, vooral wat betreft den ryst-
bouw.
Door spr.'s onderzoekingen ls komen vast
te staan, dat dit verhaal van zeer ouden
oorsprong moet zyn. hoewel hy van mee
ning ls, dat het niet de tradltloneele reli
gieuze opvattingen der 8oendaneez©n weer
geeft.
PROBLEMEN VAN DEZEN TIJD.
Rede van mr. A. M. Joeke«.
Gisteravond heeft mr. Joekes. voorzitter
van dc VrUzlnnlg-dcmocratlsche fractie ln
de Tweede Kamer, voor een vergadering der
afdeeling Lelden-Oegstgeest van den VrMz
Dem. Bond een voordacht gehouden over
bovengenoemd onderwerp.
Dc ln begin September uitgebroken oor
log ten aanzien waarvan Nederland vari
den aanvang af zich neutraal heeft ver
klaard heeft ook voor ons land vér-strek
kende en gewichtige gevolgen.
Niettegenstaande de ernstige moeliykhe
den. welke de maatregelen van de oorlog
voerenden ons land berokkenen, wordt on
zerzijds de neutraliteit strikt gehandhaafd.
Voorzoover deze maatregelen ln strijd zl)n
met het Internationale recht la de Neder-
landsche Regeering daartegen telkenmale
opgekomen. In verband hiermede wcc.s spr
ln het bUzonder op de z.l. met elk begrip
van recht strUdige, meedoogenloozc wijze
waarop ln de laatste weken een groot aan
tal Nederlandsche schepen uit dc lucht
werd beschoten en door mijnen en torpedo*
vernietigd, waarby reeds eenlge honderden
Nederlandsche zeelleden om het leven
kwamen, UI
Met dé handhaving van de neutraliteit
gaat gepaard het vastberaden besluit bij
schending van ons grondgebied ons daar
tegen met alle krachten, waarover wy be
schikken tot het uiterste te verweren, even
als het Flnsche volk heeft gedaan, waaraan
spr. warme hulde bracht.
Met groote waardeering wees spr. op de
wUze. waarop de gemoblllseerden hun plicht
Ivervullen. Zeer velen van hen ondervinden
er ernstige schade van ln bedryf of beroep.
Aan de bezwaren ls de regeering zooveel
mogelijk tegemoet gekomen door de rege
ling van de kostwinners-vergoedingen en
door een noodzakelijk beperkte toe
kenning van zakenverloven Daarnaast zal,
ln overleg met de werkgevers-organisatie*,
ervoor gezorgd moeten worden, dat na de
mobilisatie degenen, die in 's lands belang
onder de wapenen werden geroepen, weer
In h t bedryfsleven herplaatst worden De
oorlogstoestand en de mobilisatie hebben
ook op het bedryfsleven grooten Invloed.
De voor de defensie werkende industrieën
zyn met werk overbezet. Dc export- en ha
venbedrijven daarentegen, de handel en
belangrUke deelen van den land- en tuin
bouw. w -rden ernstig belemmerd en lijden
daardoor groote schade.
Het streven van de regeering ls er op ge
richt de volkshuishouding ln haar geheel
zoo goed mogeiyk ln stand te houden en
de bedryfstakken, welke den zwaarsten
druk ondervinden, te steunen. Daartoe 1*
een aantal maatregelen, voor zooveel noo
dlg met medewerking van de volksvertegen
woordiging, genomen: aankoop van grond
stoffen en voedingsmiddelen voor mensch
en dier, regelingen betreffende ln- en uit
voer. enkele distributie-regelingen en steun
maatregelen, laatsteiyk voor de veehouderij.
Ook de werkloosheid blUft een probleem
van de eerste orde. Te dien aanzien hebben
zich belangrUke verschuivingen voorgedaan
doch het totaal aantal vertoonde in de af
geloopen maanden, mede als gevolg van
den strengen winter, een niet onbelangrijk#
verhooging en steeg weer tot ruim 350.000.
waarvan er plm. 60.000 werk vinden bij de
verschillende vormen van werkverruiming.
Met krachtige bestrijding, in dc eerste
plaats door doelmatige scholing en herscho
ling van werkkrachten, zal daarom moeten
worden voortgegaan.
Een van de belangrUkste zorgen ls gele
gen in het streven de kosten van levens
onderhoud zoo weinig mogelijk te doen
stygen. Daartoe dienen eensdeels de aan
koop van regecrlngswege van voorraden,
anderdeels de maatregelen tot het tegen
gaan van prysopdryvlng en van hamsteren
Vooral de groote groepen van onbemlddel-
den worden door prUs-verhooglngen ge
troffen. Biykens statistische gegevens zijn
de kosten van levens-onderhoud sinds het
uitbreken van den oorlog met 5 k 10 ge
stegen. Het is billijk, dat zU, die minimum-
inkomsten hebben, daarin worden tegemoet
gelcomen. Daartoe ls reeds tydeUJk een toe
lage verleend van 5 op de werkloozen-
steun Echter zal door de overheid groote
voorzichtigheid moeten worden betracht
met toekenning van verhoogingen van loo-
nen en salarissen in het algemeen, zoowel
wegens de hooge daaraan voor het land
verbonden uitgaven als ook ter bemljdlng
van verdere prysstygingen tengevolge van
de loonsverhoogingen.
Pe buitengewone omstandigheden mt-
ken ln de eerste plaats voor de defensie zevr
hooge uitgaven noodzakelijk. Het ls niet
redeiyk en zelfs niet mogelijk deze, ook
voorzoover zy niet dienen voor den aanleg
van duurzame werken, te bekostigen uit d<
middelen van den „gewonen dienst." In
verband daarmede wordt een Leening-
fonds" ingesteld, met het doel de delging
van de mobilisatiekosten over 15 Jaar te
verdeelen. Ook dan zal de druk ervan zwaar
zUn.
De democratische grondslagen van on«
staatsbestel waarborgen de handhaving
van de geesteiyke vrUheid, onder erkenning
van normen van hooger orde, waaraan wij
allen ons onderworpen weten.
Voorzoover echter deze vrUheid wordt
misbruikt, dient daartegen onder de tegen
woordige omstandigheden, nu de staat van
oorlog en voor een deel van het land de
staat van beleg is afgekondigd, met grooter
kracht en strengheid te worden opgetreden
dan thans geschiedt. Spr. achtte het drin
gend gewenscht, dat de regeering daartoe
spoedig een wettelijke regeling voorstelt.
Van het grootste gewicht is, dat regee
ring en volksvertegenwoordiging in gemeen
overleg de op verschillend gebied, veelal
diep ingrijpende regelingen tot stand bren
gen. Daarom is eerste voorwaarde dat het
Kabinet vertrouwen geniet bij een zoo groot
mogeiyke meerderheid van de volksverte-
ge^ordlglne.
De zeer ernstige omstandigheden, waar
onder wy ons bevinden, aldus besloot spj"-;
leggen ons de plicht op gemeenschappelijk
alle krachten in te .spannen om het Ne
derlandsche erf naar bulten en naar bin
nen ongerept te handhaven en de daar
voor noodlge lasten gezameniyk, naar bu-
lUkheld verdeeld, te dragen.
De wethouder van fabricage, de he«r
Jac. Wilbrink, ls verhinderd morgen spreek
uur te houden.
Geslaagd is voor het
examen (voorloopig diploma) de h®9r
A. Barten alhier. -
