Historisch Leiden
11
VISS*
SINATRAN
LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Vrijdag <5 Maarl 1940
Yoego-Slavië geeft het goedel
voorbeeld
Maximum strai op spionnage
wordt tot 15 jaar verhoogd
mm
3 ren*
i
Tan
Het St. Barbara klooster
Postzegelnieuws
Ministerieel besluit tot beperking van
nieuwe uitgiften
Zullen andere landen
volgen
Kou in 't Hoofd
Interneeringsbevoegdheid tegen niet
vervolgbare personen
1
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
e
0
O*
De hoofdredactie heeft om toegestaan,
af cn toe in het ..Leldsch Dagblad" korte
artikelen te publiceeren over de geschie
denis. de bouwkunst, de schilderkunst en
wat daar verder mee samenhangt, van de
oude Sleutelstad Het is dus een omvang
rijk gebied. We zullen trachten, flaneerend
door de geschiedenis van onze stad. uit dit
gebied verschillende merkwaardigheden po
pulair te behandelen zonder natuurlijk ln
strijd te komen met de zakelijke gegevens
der wetenschap. Moge deze rubriek, evenals
weleer ..Bouwkunstig Schoon" uwe gewaar
deerde belangstelling trekken.
Naar het „Caertbouck" van Van Dulmen-
horst heb ik een teekening gemaakt, die u
een beeld geeft van de kadastrale situatie
van een blok. Ingesloten door Rapenburg.
Breestraat. Schoolsteeg en Voldersgracht, de
tegenwoordige Langebrug.
Deze teekening geeft de situatie weer. zoo
als die was enkele Jaren na het beleg. Op
den hoek vinden we een groot pand, be
woond door Claes Janszn. Blnck ln den
Rosmolen. Het is u bekend, dat een ros
molen door een paard in cirkelgang werd
getrokken, op de wijze als men met een
potlood aan een touwtje een cirkel be
schrijft. De draaibare as in het midden
bracht een kamwiel in beweging, dat in een
ander kamwiel greep cn een molensteen of
iets anders deed wentelen.
Achter dit terrein langs liep een smal
steegje, het Peperstraatje, dat op het Ra
penburg uitkwam, waar zich thans het
poortje beoosten Rapenburg 2 bevindt. We
komen daarop terug. Het Peperstraatje liep
uit in een ander klein straatje „de Sack van
het Lombaerdenhuls", kortweg de „Sack",
later Krepelsteeg genoemd. Later Is dit
steegje verbreed en doorgetrokken als Pa
penstraat
Ik merk even op, dat ik op dit kaartje alle
namen heb weggelaten, die niet ter zake
dienen.
Reeds ln 1351 was het „Huys der Lom
baarden" gesticht ergens op het groote ter-
I rein. waarop „Prinsenhof" geschreven ^taat.
i Lombarden waren oorspronkelijk vreemde-
I llngen. later veelal lnheemsche grafelijke
J ambtenaren, geldschieters en wisselaars,
I veelal later stedelijke ambtenaren
De Lombarden hebben hun kantoor in
den loop van de 14e eeuw naar elders ver
plaatst en het terrein ging nu over ln han
den van particulieren.
Als zoodanig vinden we omstreeks 1440
vermeld een echtpaar uit aanzienlijk adel
lijk geslacht, ni. Symon Jansz van Alke-
made, genaamd Van Woude en zijn echtge-
noote Sophie Usbrandtsdochter van Spar-
woude.
Deze adellijke echtelieden waren zeer rijk
en stichtten hier nog in de eerste helft der
16e eeuw het 8t. Barbaraklooster, het eenlge
dat ln het oudste stadsgedeelte verrees.
Het heette eigenlijk het „Besloten Zuster
huis van St. Barbara in Bethanië" en be
hoorde tot de Derde Orde van flt FYancis-
cus. Het stond onder beheer van een Mlnis-
tra, bijgestaan door een Voocd. Als zoodanig
trad bij diens leven de stichter nog op. Deze
vergrootte ook nog bij zijn leven het kloos
ter en wist bij de geestelijke overheid ge
daan te krijgen, dat het er een eigen kapel
op na mocht houden.
In het laatst van de 15e eeuw strekte het
bezit van het klooster zich uit van het
Peperstraatje tot de Verckcnsstege of
Schoolsteeg, met uitzondering van enkele
particuliere woningen aan de Breestraat.
Het geheele blok vormde een Bon. naar het
klooster „Cleyn Barbarlën" genoemd.
Ofschoon het klooster niet bepaald rijk
was. behoorde het toch ook niet tot de ge
heel onbemiddelde Instellingen. Door dc
adellijke famlllen als Van Alkcmadc en Van
Woude werd het niet vergeten en zoo toon
den de gebouwen, den tijd in aaiunerklng
genomen een zekere welvaart. Vooral aan de
kapel werd veel ten koste gelegd en volgens
Buchelius bezat deze vele kunstschatten. We
komen ook hierop terug, evenals op dc on
derlinge ligging der kloostergebouwen.
Het kan evenwel onze bedoeling niet zijn
de geschiedenis van het klooster vóór 1572
te schetsen. In gemeld Jaar ging het met
al zijn hebben en houden aan de stad over.
Het kaartje licht u hieromtrent voldoende
in. Toen kort na het beleg en ontzet do
Vader des Vaderlands zijn onvolprezen
stichting aan de stad schonk, vond op 8 Fe
bruari 1575 de Leldsche Universiteit in de
kloostergebouwen een woning. In de roem
rijke geschiedenis der Academie moge dit
feit steeds met dankbaarheid worden her
dacht.
Het bleek al spoedig, toen er toeloop van
studenten kwam, dat de lokaliteiten tc
klein waren en daardoor ongeschikt.
Zoo verhuisde men reeds op 4 September
van het zelfde Jaar naar de Begljnhofskerk.
thans zooals men weet. nog onderdeel van
de Universiteitsbibliotheek Ook dit gebouw
bleek weldra te klein en op 16 April 1581
verhuisde de Universiteit naar de tegen
woordige klassieke plaats, waar sinds meer
dan drie en een halve eeuw de grootste ge
leerden van Nederland, talloos velen met
een wereldreputatie, dc hoogste belangen
van de wetenschap cn van Nederland heb
ben gediend.
Toch heeft het Barbaraklooster nog eens j
gedurende twee Jaren het hooger onder
wijs geherbergd na den unlverslteltsbrand
van 1616. Het scheen in dien tijd nogal be
hoorlijk te zijn ingericht cn deed vooral
dienst als logement voor vorsten en andere
voorname Heden die door de stad werden
ontvangen.
Het bleef daardoor ln zekeren zin in de
traditie. Al reeds zeer vroeg. In 1497, «old
het reeds als oude gewoonte, dat er jaar
lijks een groot officleele maaltijd werd ge
houden, waar allerlei hooge hoeren aan
zaten.
Deze maaltijden bleven ook toen het
klooster als zoodaftlg was opgeheven, nu op
stadskosten ln zwang. Van Mieris merkt
nalevelljk op, dat de maaltijden „in die da
gen van geen gering nut zijn geweest om
elkanders Innerlijke neiging te polsen, of
de eendracht aan te kweeken, omdat het
Reheim des gemoeds zich best door den wjjn
ontdekt en dus leert, wie men vertrouwen
mag".
S.
a
Smelt wit VtpoRub in kokend water en adem
de dampen in. Ook een weinig van dere ralf in
de neus doen en opsnuiven Dat verwijdert
het slijm, verzacht dc prikkeling en vergemiótke-
lijkt de ademhaling
998
(Inga*. Med.)
(Van4>nzen parlementairen medewerker».
De maximum-straf op spionnare zal
worden verhoogd van 6 tot 15 jaar.
Deze belangrijke mededeeling deed
de Minister van Justitie gisteren in de
Eerste Kamer; het betrokken wetsont
werp zal spoedig worden ingediend.
Men kan er van op aan, dat de belde
Kamers dit ontwerp met grooten spoed
zullen behandelen, en dat het door het
geheele volk met instemming zal wor
den ontvangen. Want het afschuwelijke
infame misdrijf van spionnage moet
zoo streng mogelijk worden gestraft.
Een andere belangrijke mededeeling
was de volgende:
De Regeering heeft behoefte aan de
bevoegdheid, om gevaarlijke personen,
die wettelijk niet te grijpen zijn, te
interneeren; dan is verdere uitbreiding
van den staat van beleg waarschijnlijk
niet noodig.
Hieruit valt af te leiden, dat ook deze
bevoegdheid binnenkort zal worden ge
vraagd.
Laat ons echter eerst nog Iets zeggen
over het debat, dat plaats had vóór de Mi
nister aan het woord kwam.
Ook nu zullen we ons ln dit overzicht
tot de groote vraagstukken en die van meer
algemeenen aard, bepalen, welke in dit de
bat op den voorgrond traden.
En het voornaamste daarvan was ook nu
weer: het handhaven van gezag en orde en
het optreden tegen spionnage. landverraad,
en extremistische uitlatingen.
De heer van Rappard, die weer duchtig
met mr. van Vessem slaags raakte, deed
een zeer ernstige mededeeling, en wel deze,
dat tijdens de moeilijke en spannende No
vemberdagen van het vorig jaar verschei
dene aan de grens wonende N.S.B.-ers een
hakenkrulsvlag in huls gereed hadden. Te
gen woedende protesten van de N S B.-afge
vaardigden in hield de afgevaardigde vol.
dat hij zijn mededeeling uit betrouwbare
bron had.
De heer van Rappard heeft zich aange
sloten bij hen. die een hooger straf-maxi-
mum gesteld wilden zien op spionnage. Met
een middel als den staat van beleg komt
men er alleen zei hij wanneer deze
over het geheele land wordt afgekondigd;
hij scheen de voorkeur te geven aan een
speciaal splonnageartlkel in ons Strafrecht.
En overigens wees hij op extremistische
uitlatingen in natlonaal-socialistische bla
den en op aHerlel geschrijf tegen de Joden,
waartegen volgens hem noodzakelijk en
krachtig dient te worden opgetreden.
Ongeveer in denzelfden geest sprak Mej.
Rlbbius Peletler, de op de onrust en veront
waardiging wees, ln ons volk ontstaan door
de aan het licht gekomen gevallen van spi
onnage en op de llchtkogel-verschljnselen.
Toegevende, dat men met wetsartikelen
niet allen kon bereiken, keurde zij toch af
dat ln verschillende ernstige gevallen zulk
een slappe berechting plaats had, inplaats
van zoo streng mogelijk op te treden.
De heer van Vessem heeft, van zHn kant
geklaagd, dat allerlei smaad en laster over
de N.S.B. wordt uitgestort, zonder dat de
rechterlijke macht er tegen optreedt en
werd er wél opgetreden, dan kwamen er
slechts lage straffen uit voort. Zelfs voor
aanstaande personen zoo betoogde hij,
onder het noemen van namen hebben
zich aan dien laster schuldig gemaaict. Ook
allerlei pamfletten, van socialistische zijde
tegen de N.SB. verspreid of gepubliceerd
keurde hij af. En opnieuw kwam hij op te
gen het toelaten, ook door middel van na
turalisaties, van vele Joden ln ons land, en
van anderen, die alleen Nederlander willen
worden, omdat ze afkeerig werden van hun
vroegere land.
Minister Gerbrandy heeft in zijn ant
woord uiteengezet, dat hij de bescherming
der openbare orde op dit oogenblik tot het
belangrijkste deel van zijn taak rekent.
Doch hij bleek van oordeel, dat hij met de
bestaande bepalingen nog heel wat kan uit
richten; hij wil er uit halen wat er in zit,
en eerst ln de tweede plaats overgaan tot
aanvulling van het strafrecht.
Intusschen bleek deze zienswijze geen be
letsel, om de beide belangrijke mededeelin-
gen te doen. die wij in het begin van dit
overzicht hebben vermeld verhooging van
de maximum-straf op spionnage en lnter-
neerlngs-bevoegdheid voor gevaarlijke per
sonen.
BIJ Interruptie informeerde de heer van
Vessem. of met deze laatste ook politieke
tegenstanders werden bedoeld, en toen de
Minister ontkennend antwoordde, riep de
heer van Bönninghausen: „Dat komt er
wel van!"
De minister verzekerde, dat er hard wordt
gewerkt aan het opsporen van spionnage
en andere misdrijven: de activeering van
den opsporingsdienst achtte hij van zeer
groot belang, want de Regeering moet
weten wat er ondergronds omgaat. Wat
deze misdrijven betreft achtte hU de situa
tie minder ernstig dan een maand of vijf
geleden, en hU adviseerde ons volk, om zich
ook over die lichtseinen-affaire niet al te
bezorgd te maken; begrepen wij den Mi
nister goed, dan kunnen ze onder een straf
bepaling worden gebracht. Maar.... dan
moet men toch eerst die vuurwerkmakers
in handen hebben!
Dat de Minister wil optreden bleek uit zijn
uitroep, dat een orgaan als „De Misthoorn"
moet kunnen verdwijnen. HIJ verklaarde
zich bereid, het bekende ontwerp-Gosellng
inzake de openbare orde verder te behan
delen.
Slechts een enkele aanteekening nog uit
het verdere verloop van 's Ministers rede.
Het is nog geen tijd om de Pachtwet te
herzien of om het B.W. aan een generale
herziening te onderwerpen. Of het noodig
is op teKreden tegen huurprljs-verhoogln-
gen zou de Minister nog eens nader bekij
ken. Krachtig ontkende hij tegenover den
heer van Vessem. dat er inzake de vervol
gingen met twee maten zou worden geme
ten; hij noodlgde dien afgevaardigde uit.
eens op een dag een dossier te komen inzien
omtrent bepaalde natlonaal-socialistische
publicaties, die hij laakbaar achtte, maar
niet kon vervolgen. En wat de procedures
betreft, gaf hij te kennen, dat soms ln het
algemeen belang een zaak wel eens wat
langer aanhangig moeLbUJven (uniformen-
affaire!).
De hoofdindruk van 's Ministers rede was
deze, dat er nu inderdaad tegen verschil
lende afkeurenswaardige feiten krachtiger
zal worden opgetreden.
De Kamer heeft de begrooting aangeno
men. N.SB. tegen.
Ik weet niet wat me mankeert, maar lk
krijg ineens een eigenaardlgen druk ln mijn
hoofd.
De groote stroom van nieuwe zegels, welke
bijna leder maand weer opnieuw verschijnt
zelfs de oorlog heeft daarin zoo coed als
geen verandering gebracht heeft reeds
menigen verzamelaar tot ernstig nadenken
gestemd Vooral Frankrijk maakte het ln
dit opzicht tot vóór September erg bont met
zijn nieuwe emissies, waarbH het door geen
ander land werd overtroffen. Maar ook
België weet er raad mee! Alle protesten en
verzoeken om niet elke gelegenheid aan te
grijpen een of meer nieuwe
zegels uit te geven, bleven
overal zoo goed als zonder
eenlg resultaat, totdat daar
opeens ln Yoego-Slavië het
kloeke besluit wordt ge
nomen, dat voor dit Jaar
geen seriezegels en toe
slag «zegels ln circulatie
gebracht zullen worden,
uitgezonderd dan de Kin
der- en Weldadigheids-
zegels. Een belanerllke
stap ln de goede rlcntlng
derhalve, waarvan men
terecht mag wenschen. dat
ook andere landen dezen
weg zullen Inslaan. Voor-
loopig zijn we daar echter
nog niet aan toe, zooals we
aan het slot van dit
praatje zullen zien.
Een Engelech-
Fransche zegel?
Als tweede belangrijk
feit moeten wij u melden
voor zoover het u dan
nog niet bekend mocht
zijn dat er tusschen de
geallieerden ernstige plan
nen bestaan om een
Fransoh-Engelschen zegel
uit te geven. Men wil blijk
baar leder middel te baat
nemen, om de eenheid,
welke tusschen de beide
groote Westersche demo-
eonfllct bestaat, te demon-
streeren en dat de post
zegel zich daarvoor wel
heel bijzonder leent, zal
niemand betwijfelen. Ver
moedelijk zal het zegel
beeld twee allegorische fi
guren te zien geven, welke
deze eenheid zullen
symbollseeren. De voorbe
reidingen lijn reeds in een vergevorderd
stadium, zoodat aangenomen mag worden,
dat zij spoedig in omloop zullen komen.
Een late herinnering.
Een eigenaardig geval heeft zich ln Tur
kije voorgedaan, waar een serie van vier
stuks met het portret van den Turkschen
dichter Namik Kemal is verschenen, welke
er reeds in de eerste helft van 1938 hadden
moeten zijn. 1 April van dat jaar was het
een halve eeuw geleden, dat deze poëet is
gestorven, doch om dc een of andere duis
tere oorzaak ls het er destijds nooit van
gekomen. „Beter laat dan nooit" zal de
Turksche minister van posterijen gedacht
hebben en zoodoende kregen we ze nu als
nog voorgezet. De serie bestaat uit vier
waarden: 6 k. bruin, 8 k. olijfgroen, 12 k.
rood en 12'/t k. blauw. Ze dragen alle het
zelfde zegelbeeld
Een nieuwe serie in Portugal.
Na veel rompslomp heeft Portugal einde
lijk zijn nieuwe serie van het Portugeesche
legioen het licht doen zien. Er ls veel over
te doen geweest, maar tenslotte is het er
dan toch van gekomen. Ook deze hebben
een en dezelfde voorsteUlng en zijn van
groot formaat: 5 c. bruin-oranje. 10 c. paars,
15 c. blauw, 25 c. bruin, 40 c. groen, 80 c.
groengeel, le rood en le 75 blauw De kolo
niën van genoemd land hebben een lucht
postzegel .welke overdrukt is, gewijd aan de
wereldtentoonstelling te New York.
Fransche zegels.
Frankrijk kreeg weer twee nieuwe zegels,
waarvan de extra-opbrengst bestemd ls voor
de soldaten, zooals uit het Inschrift „pour
nos soldats" blijkt. De belde waarden zijn:
40 plus 60 c. (bruin) en 1 fr. plus 50 c.
(blauw). Ook verscheen nog 1 fr. 30 ln het
nieuwe Iris-type 1939
Roode Kruiszegels in Monaco.
Het vorstendom Monaco verkreeg thans
ook zijn Roode Kruiszegels, zij het dan geen
nieuwe. Vijftien koerseerende waarden van
het monumententype ln gewijzigde kleuren
werden daartoe overdrukt met het cijfer van
den toeslag, alsmede met het Roode Kruis -
lnsigne. De totale kosten bedragen 69 fr.
95 c.l
De overige landen.
In Estland verscheen de 20 s. bruin, de
eerste van een nieuwe serie, welke die van
1921*22 zal vervangen. Ook hierop staat
het wapen met de drie sterren.
Hathay overdrukte het portzegel 12 k. van
Turkije met de woorden „Hatay Dcvleti".
Zweden herdacht het feit, dat het twee
eeuwen geleden was, dat de dichter Karl
Mikacl Bellman, die van 4 Februari 1740 tot
12 Februari 1795 leefde, gestorven is. Hij
was een zeer oorspronkelijk dichter, wiens
poëzie zich vooral kenmerkte door een
groote muzikaliteit De waarde van het zegel
ls 5 kleur groen.
Albanië completeerde zijn nieuwe serie
frankeerzegels met vter waarden, welke ver
schillende kleederdrachten weergeven: 1 q
grijs. 2 q olijfgroen, 3 q bruin en 50 q violet.
IJsland vulde zijn gewone frankeerzegels
van 19381939 aan met de 10 aur groen,
haringen; 25 aur rood kabeljauw en 45 aur
blauw warmwaterbron.
Aankondigingen,!
In België bestaan plannen tot het ult-F
geven van een serie weldadlgheldszegels ten
behoeve van de onder de wapenen geroepen!
soldaten en een zegel voor het werk van
Koningin Elisabeth. In Italië wordt ln MeU
a s te Napels een tentoonstelling gehouden
van Italië s koloniaal bezit, naar aanleiding!
waarvan er twee series zullen komen, een
voor Itallaansch Oost-Afrlka cn een voor
Lyblë. Verder ligt het ln de bedoeling ecu
serie luchtpostzcgcls voor Lyblë, een ex-
!l voor Ita!"
presse-zegel
Itallaansch Oost-,
alsmede een tocslagserlc en een aantal port-1
zegels voor belde koloniën te laten maken.l
Met veel Instemming hebben de Fran^
schen het voornemen begroet om aan clcnl
Boven: IJsland (45 aur, warmwaterbron); Zweden (her
denking Bellman) cn Albanië (kleericrdrnchten).
Midden: Frankrijk (voor de Soldaten); Monaco (Roodel
Kruis).
Onder: Turkije (herdenking Namik Kemal); Rusland 1
(herdenking Tscliernyschevski en Lermontov). De beideJ
laatste zegels bespraken wij reeds de vorige maal.
ontwerper van Frankrijks verdedigingslinie,
André Maglnot een zegel te wijden.
Het 75-Jarlge bestaan van het Finsch<
hel
3111
Roode Kruis zal herdacht worden door
uitgifte van een viertal zegels, terwijl aan]
het 300-Jarlg bestaan van de Flnsche unl
vefslteit te Aabo ook een veUetJe gespen
deerd zal worden.
Verder kan men hier nog een toeslag-
zegel verwachten ten behoeve van het fondsI
voor flnancieelen bijstand.
Rusland heeft enkele zegels ln petto ln
verband met de bezetting van een gedeelte
van Polen, Roemenië zal ons qothtlêj 1
een stel luchtpostzegels welke met toesla,7
verkocht zullen* worden en Portugal heeft.
het plan om nieuwe zegels uit te geven,
waarop kleederdrachten voorkomen.
Zooals men weet zal de postzegel, zooali
wij dien kennen, binnenkort zijn honderd
sten Jaardag herdenken Vermoedelijk zal
ter gelegenheid daarvan ln mcl een speciale
serie uitgegeven worden door de Engelsche
posterijen.
Voorlooplg zullen wij het hierbij laten.
WIJ hebben slechte een enkelen greep willen
doen uit het vele, dat ons nog te wachten
staat. Hadden wtj ongeluk, toen wij ln den
aanvang van dit babbeltje als onze over
tuiging uitspraken, dat het goede voornemen
voor Joego-Slavlë gemaakt, slechts een ln
divldueele stap ln de goede richting ls?
postiljon.
Help» Uw ktodoroa dan winter door. aot
hol Modorlandooho prodnet tos Ufertrao wel des
•naak eau Slnaaeappel riacone >00 gram I. 1-09 1
bij Apotheker» cn DrogUteo.
f obr. i H.V. Handelteer. A. J. too I
6891
(Ingez Med.)
GEBOREN:
Jan, Z. van J. L. H. Vierkant cn E. BocseUln
Cornelia Eva. D. van J. F. Vellckoop en
Baalberg Thercsla Helena Cornelia. D. van
F D Th. Uphoff en Th. C. Schouten Roiaiw
Willemlna. D. van J. W. Jansen en K. Arval
Johanna Maria. D van G P. de Ounst en K-
Th. v. Zanten Alelda Johanna. D. van J.
v. d. Werf en T. E NUboer.
ONDERTROUWD:
M. Menken Jm. 41 J. en H. J. M. van Kampen-l
hout jd. 40 J. M. Veldhutjzcn Jm 39 J. «nj
M Hoogeveen Jd. 41 J. - A. A. VerkleU Jm. 27 J-|
en T. O. M. Jai pers Jd 34 J. - A J. r. d Voortl
Jm. 26 j. en M. C H Batenburc Jd. 2!» I
OVERLEDEN: 1
N. A. J. v. d. Meer. Zn 10 dagen - D. v. d I
Plas. Zn. 1 maand M E Covers Wed
J. F. de Reus 72 J. P. v. d. Hoek. M J-|
2—41
