Finland in rouw Britsch-Indië's onaf hankeli j kheid DONDERDAG 14 MAART 1940 No. 24531 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 81ste Jaargang Overzicht Na Finland's capitulatie Veel valt op te bouwen Vreugde bij de Sovjets Kuusinen op bevel van Stalin terechtgesteld Radiorede van president Kallio Een proclamatie van de Finsche regeering Mannerheims laatste dagorder Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD Congres op 19 Maart verwacht Perspolemiek LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 cl», per regel voot advertentie» uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 cte. bU maximum aantal woorden tan 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets Bureau Noordemdiplein Telefoonnummer* voor Directie en Adminiitratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gerestlgd «tin: per 3 maanden f. IJS per week t.0.11 Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten. (voor binnenland f.0 SO per 3 tnndj Natuurlijk, houdt de rampspoed die Fin land heeft getroffen, de wereld nog intens bezig. De vrede is er, maar geratificeerd t» dj door het Finsche parlement nog niet Vijf /esde der stemmen zal daarvoor noodlg gtyii ihet parlement telt 200 leden). Toch twijfelt niemand, of de ratificatie zal plaat* vinden, al verklaarde minister Tanner gis teravond, dat het wel 10 tot 14 dagen zou kunnen duren, hetgeen echter onwaar schijnlijk lijkt. De delegatie die te Moskou heeft onder handeld. Is lntusschen vla Stockholm op de thuisreis. Men verwacht na terugkeer te Helsinki een grondige wijziging der regee- rlng. misschien zelfs wel een aftreden over de gansche linie. Finland ls in diepen rouw Zwaar voelt het dappere volk de neder laag aan. die tenslotte moest worden aan vaard. al was het leger nog niet verslagen Maar de hulp bleef uit en daarom ls ge tracht te redden, wat nog te redden viel Speciaal tegen Scandinavië is de stemming bitter Niet alleen omdat daar directe hulp werd geweigerd, doch mede omdat Scandi- aavlë doortocht weigerde aan de geallleer- den, die daardoor weinig konden doen. Maarschalk Manncrhelm heeft zich herp uitgelaten en ook minister Tanner De laatste beschreef Zweden's houding als ten negatieve. Eenlgen tijd geleden boden de geallieerden Finland militairen steun van Dc Flnsche militaire autoriteiten heb ben deze plannen nauwkeurig bestudeerd rn men kwam tot de slotsom dat zij een rwak punt vertoonden, namelijk de kwestie van het vervoer. De Scandinavische landen hadden een negatief antwoord gegeven op verdere stappen van Finland en de geal lieerden en als gevolg daarvan' moest Fin land erkennen, dat op deze hulp niet ge rekend kon worden. Met deze feiten voor oogen meende de Fin che regeering dat het beter was vrede te sluiten nu Fin lands kracht nog niet ge broken ls. Aldus minister Tanner Ls het wonder, dat in Zweden minister Gucnther direct de houding van Zweden heeft gemeend te moeten verdedigen? Men üe het Tweede Blad Er ls van hooger hand niet getracht, die rede van Tanner voor het publiek verbor- een te houden De uitwerking ervan op rekere breodc lagen van de bevolking, die toch al crltLsch stonden tegenover de hou ding der regeering. moet ernstig zijn. Eigenaardig ls. dat Juist nu van diverse rijden weer stemmen opgaan om tusschen de Scandinavische landen een definitief verbond tot stand te brengen. Doch ls deze mogelijkheid reeds niet weggenomen door de bepaling in de vredesovereenkomst, vol- «en welke geen van belde partijen een te- een de andere partij gerichte overeenkomst v aangaan met een derde mogendheid? Bovendien kan men spreken van dempen van de put als het kalf verdronken ls - Toch ls er Iets In dien geert gaande. Koht, de Noorsche minister van bulten- Undsche zaken verklaarde: Do Flnsche regeering heeft eenlge dagen leleden aan de regeering van Noorwegen levraagd. of wU bereid zouden zijn de mogelijkheid te overwegen voor de oprich ting van een defensief verbond tusschen doorwegen. Finland en Zweden Op deze vraag heeft de Noorsche regeering bevesti gend geantwoord. Ook van Zweden ls lntusschen bevesti ging Ingekomen Blijkbaar wordt men thans dapper, nu het gevaar vooreerst voorbij ls Maar nogmaals, laat het vredesverdrag het toe? Finland heeft de eer gered, dat Ls niet *an twijfel onderhevig, maar de vrijheid? Op papier zeker, maar in werkelijkheid? wel verzekerde minister Tanner, dat het overblijvende deel te verdedigen ls, maar nu de Mannerhelm-llnle verloren gaat, al thans grootcndeels, schijnt dat een fictie. 06lo Dagbladet legt er terecht den na druk op dat door de spoorlijn naar Kc- mljaervl de Russen Finland ieder oogenblik jp twee stukken kunnen verdeelen en de 'weedsche grens bereiken. Ook Ha'ngoe novnu ten opzichte van Zweden een ge- vaarlljke strategische positie in. Wanneer de sovjets het noodlg oordeelen, *ullen zij thans ln het Noorden verder kun- ingrijpen op het moment, dat zij dit *enschen en voor Scandinavië staat dan Nvt meer als bolwerk Finland Belde oorlogvoerende partijen bestoken IJtoar inzake het Flnsche drama met Juitschland ln het offensief en de gcal- JWden ln het defensief Onnoodlg te zeg- dat aan belde zijden veel overdrlj- Ls. Oit de Japansche perscommentaren op vredesaccoord spreekt een vrees, dat de ^Ivltelt der sovjets ln het Verre Oosten 01 toenemen. De „Asashi Sjlmboen" voorspelt, dat dc ^Jetunle thans veel meer aandacht zal ton besteden aan het Verre Oosten, vooral fcn den vooravond van de vorming der ^uwe centrale regeering in China, tenzij parable of bet Nabije Oosten eerst haar ^dacht opeischt. Er heerzchte gisteren in de Flnsche hoofdstad een zelfde stemming als te Praag op den 15den Maart van het af- geloopen Jaar. aldus United Press. OogenschlJnllJk ging het leven zijn ge wonen gang; uiterlijke teekenen van des organisatie waren nergens te bespeuren Maar de ontzettende smart, welke dit held haftige volk gevoelde, verrieden de oogen der menschen en de spaarzame woorden, die werden gesproken De avondbladen verschenen met een breeden rouwrand om de door Rus land gedicteerde vredesvoorwaarden. Om 17 uur plaatselijke tijd zond de Flnsche radio een rouwprogramma uit. Verscheidene treurmarschen werden ten gehoore gebracht. Dc maatregelen der passieve verdediging wordt voortgezet. De minister van Dln- nenlandsche zaken heeft den geevacueer- den personen bevel doen toekomen, nog niet naar de Flnsche hoofdstad terug te keeren, teneinde de verkeersmiddelen niet over te belasten. De Flnsche troepen waren ten zeerste verbaasd, meldt Reuter, toen zij het bevel kregen het vuren te staken De meeste manschappen hadden zelfs niet vernomen, dat er een vredes-accoord geteekend was. Toen het hullen der granaten op de Kare- llsche landengte na het sein „vuren staken" ophield, maakt de stilte een bijna angst- wekkenden Indruk. Voor vele Flnsche manschappen echter heteekent dit begin van den vrede maar één ding: de kans om te slapen. Op de landengte hebben de soldaten maanden lang geen normalen slaap meer gekend. Zii waren thans in een toestand, dat zU bijna mechanisch vochten of Hepen. Een hooggeplaatst officier verklaarde, „de militaire leiders hebben hun woord ge zegd: het leger kan slechts gehoorzamen aan de bevelen en vertrouwen stellen ln de mannen, die te beslissen hebben". Dc Flnsche luchtmacht had haai activi teit reeds om 10 uur, een uur vóór de wa penstilstand dus, gestaakt, maar de Rus sen maakten an dat laatste uur nog ge bruik, om Rovanleml en Kemljaervl te bom bardeeren. Er zouden zeven personen ge wond zijn. De Russen hebben ook verder tot het laatste doorgevochten. Het laatste oorlogs bericht luidt: Op 13 Maart om zeven uur 's ochtends hebben de Sovjettroepen na een bestorming gedurende twee uur de stad Vlborg bezet Het laatste Flnsche legerberlcht spreekt slechts van afgeslagen aanvallen. De Russische artillerie had het den laat- sten dag nog ln het bijzonder op de Zweed- sche vrijwilligers voorzien, wier stellingen fel werden bestookt. Er vielen echter slechts 10 dooden en 30 gewonden. menschen dakloos en van alles berooid. Het aantal zou misschien aangroeien tot een half millioen. Voor een groot deel zijn zij al geëvacu eerd uit de drie deelen. welke Rusland aan de Oostelijke grens heeft geannexeerd, waarschijnlijk meer dan de helft. Velen van hen, bijvoorbeeld zij die aan de golf van 'Vlborg woonden, zullen hun woningen nooit meer terugzien, omdat zij niet de gelegenheid zullen hebben terug te keeren. In de meeste gevallen zijn de huizen ech ter vernield door de bombardementen. In Amerika pleitte Hoover reeds voor voortzetting der hulpwerkzaamheden. Kallio heeft een telegram gezonden aan Hoover, waarin hij zijn dankbaarheid uit spreekt voor de tot dusver verstrekte hulp maar tevens de hoop uitspreekt, dat Fin land bij den opbouw van het land niet al leen zal zijn aangewezen op eigen middelen De giften blijven lntusschen binnenko men. Tot nu toe werd een bedrag van twee en een half millioen dollar ontvangen en vol gens de bladen zal dit wel drie millioen dollar worden. Naar de Moskousche radio meedeelt, wor den ln de geheele sovjet-unie betoogingen en bijeenkomsten gehouden, gewijd aan het vrcdes-accoord met Finland. Hierbij wordt uiting gegeven aan de vreugde en voldoe ning over den succesvoller» afloop van den oorlog en de handhaving van den vrede aan de Noord-West-grens van de sovjet unie. In de betoogingen wordt sterk gewe zen op „den vredeswil der sovjet-unie, wel ke Finland het recht op een onafhankelijke .staatkundige ontwikkeling niet wil be twisten". Het Deensche blad Ekstrabladet" meldt dat Kuusinen. het hoofd der stroomannen- regeerlng der Flnsche volksrepubliek, wel ke door de 8J8.8.R. gevestigd was te Terijo- ki ln den aanvang van den Russlsch-Fin- schen oorlog, terechtgesteld ls volgens uit Helsinki ontvangen berichten HU werd er van beschuldigd, misleidende inlichtingen te hebben gegeven aan het Kremlin over de toestanden ln Finland vóór den oorlog. „Ekstrabladet" voegt hieraan toe. dat de terechtstelling door Stalin persoonlUk was bevolen Stalin was „boos" omdat Kuusinen hem er toe had overgehaald, het Flnsche avontuur te ondernemen, tegen zUn eigen oordeel in, onder voorwendsel het Flnsche volk te redden uit den greep van maar schalk Mannerheim". eenheid, die door den strijd tot stand is ge bracht. Finland moest alleen strijden, aldus Kal lio, die, na hulde gebracht te hebben aan het leger en aan Mannerheim, vervolgde: „thans moet Finland zich aan den weder- opbouwarbeld wijden. WIJ moeten beden ken. dat het lot van Finland ln onze han den ligt. Het is de plicht van de Flnsche regeering en van het volk, zorg te dragen voor de bevolking van de Karelische land engte, die thans gedwongen zal zijn, haar haardsteden te verlaten Kallio eindigde tenslotte met uiting te geven aan de hoop op ultclndelljken vrede en voorspoed in Finland De rede werd later ln het Zweedseh uitge zonden. De Finsche regeering heeft gisteravond een proclamatie tot het volk gericht welke o.a. als volgt luidt: „Gedragen door de gedachte ons volk nog grooter ongeluk te besparen, heeft de regeering 't besluit genomen de vijandelijk heden te staken. Dank zij de geweldige in spanning van ons leger en van het geheele volk en dank zij de bloedige offers van onze Jeugd hebben wij. afgezien van de afgestane gebieden, het kostbaarste van alle goederen, onze vrijheid kunnen bewaren Wij hebben onze nationale eer gered en het recht ver worven voor ongestoorden opbouwenden arbeid. TerwUl de oorlog der groote mo gendheden voortduurt, zal ons volk zich nu geheel wijden aan het vredeswerk. Ge dachtig de gesneuvelden, en zich bewust van hun groote offer, acht de regeering het haar hoogste plicht onverwUld te beginnen met den wederopbouw. Als bijzondere plicht zal zU beschouwen de verzorging der ge zinnen van onze gesneuvelden en invaliden, alsmede van de on bemiddelden, die door hun werk achter het front schade hebben geleden. Onze eerste plicht zal het zUn, er voor te zorgen, dat dc bewoners uit de afgestane gebieden een nieuwen bestaans grond krijgen. BINNENLAND. Knoeierijen in de Vechtstreek. (4e Blad). Ons Parlementair Overzicht. (3e Blad». De „Schelde S 20"; een nieuw vliegtuigtype. (3e Blad). Indische luchtpostbrief. (3e Blad). Een verdachte radiozender gevonden. (Ge mengd, 4e Blad). Belangrijke treinvertraging als gevolg van sneeuw en ijzel. Ge Blad». De Haagsehc spionnagezaak voor de recht bank. <le Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Geringe affaire - Lustelooze handel - Weinig veranderde koersen - Amerika nen weifelend - Ned. beleggingen Icaün. BUITENLAND. Finland in diepen rouw. Dagorder van maarschalk Mannerheim. Ge Blad). Plannen voor een Scandinavisch defensief verbond. Ge Blad». De Zweedsche minister Gaenther verdedigt het Zweedsche beleid. (2e Blad». Finland in het Britsche parlement. (3e BL). Maarschalk Mannerheim heelt in zijn Politjeke moord door Britech.mdiër te laatste datorder, welke ruteravond aan (2e Bladl. de Finsche troepen is voorgelezen, hul- de gebracht aan de 15.000 gesneuvelden. Hij stelde de Russische verliezen op ZIE 200.000 man. VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. Finland's president Kallio heeft een kor- Naar schatting zijn in Finland ten- te radiorede gehouden, waarin hi) sprak gevolge van den oorlog thans 400.000 over Finland's positie in den oorlog en de United Press meldt: Duizenden leden van het Indische Na tionale congres zUn op dit oogenblik op weg naar de belangrijke bijeenkomst, waar in de richtlijnen zullen worden vastgesteld voor de politiek die de vijf millioen aan hangers zullen volgen ln hun streven naar Ir.dië's onafhankelijkheid. De plenaire zitting begint op 19 Maart. Men verwacht, dat daarin de goedkeuring gegeven zal worden aan het voorstel van het werkcomité inhoudende een campagne voor burgerlijke ongehoorzaamheid, waar bij men aanneemt dat aan Ghandi zal worden overgelaten, te bepalen, op welken dag deze campagne een aanvang zal ne men: een regeling waardoor de positie van den groot en Indischen leider zeer versterkt zal worden in diens onderhandelingen met Engeland, onderhandelingen, die tot doel hebben de toestemming te verkrijgen voor het bijeenroepen van een constitutionee- rende vergadering, waar een Indische grondwet wordt opgesteld zonder inmen ging van Engeland. Men verwacht, dat Gandhi, na de zit ting van de congres-partij, een soort „ultimatum" zal zenden, waarin de eisch gesteld zal worden dat de con stituante wordt toegestaan, met als dreigement dat anders oogenblikkelyk de burgerlijke ongehoorzaamheid wordt afgekondigd. Donderdag, Vrijdag en Zaterdag komt het executieve comité bijeen, teneinde de congres-politiek voor het komende Jaar te bespreken en te bepalen. De voltallige ver gadering zal den negentienden Maart worden geopend en den twee en twlntig- stcn worden gesloten. De plaats waar de JaarliJksche vergadering bijeenkomt is een stuk grond van twee honderd vijftig acres, omringd door bergen, bosschen en water vallen. Er zijn vierduizend bamboehutten gebouwd voor de hulsvesting der gedele geerden Er Ls een speciale waterleiding aangelegd en ook ln electriciteit is voor zien. De voltallige vergadering zal ln de open lucht worden gehouden en er ls plaats voor twee millioen personen. Terwijl het congres, waarvan ongeveer twee en negentig procent naar schatting achter Gandhi zal staan, de kwestie van het niet gebruiken van geweld zal bespre ken, zullen ongeveer vijfduizend radicalen onder aanvoering van Subas Chandra Base ln een aparte vergadering op enkele kilo meters afstand bijeenkomen. Op deze ver gadering zullen resoluties worden aangeno men. die de politiek van Gandhi veroordee- len en hem ervan beschuldigen een com promis te willen sluiten met de Britsche imperialisten. Er is nog een andere links-georiënteerde groep, communisten onder de leiding van Roy. Zij wenschen de onafhankelijkheid van Indië te bereiken met welke middelen ook. geweld niet uitgesloten. Maai leden van het congres verklaren dat deze poli tiek slechts door enkele studenten wordt aangehangen. Ondanks den moed en de gevechtskwa liteiten van het leger, aldus de dagorder, heeft de regeering het noodlg gevonden vrede te sluiten. „Ons leger was klein: wij waren verplicht verdedigingslinies aan te leggen, hulp uit het buitenland te vragen om de noodige wapenen en munitie te verkrijgen. Na zes tien weken van harden strijd houdt het Flnsche leger nog stand tegen een vijand, welke ondanks de hem toegebrachte kolos sale verliezen, slechts ln aantal toenam De Finsche soldaten zijn blootgesteld geweest aan enorme physieke en psychologische Inspanning, omdat het niet mogelijk ls ge weest hen af te lossen. De veldmaarschalk dankt Zweden. Noor wegen, Groot-Brittannië en Frankrijk voor de verleende hulp in den vorm van wape nen, munitie en vliegtuigen, zonder welke de Finsche strijdkrachten het onmogelijk zoo lang hadden kunnen uithouden Doch ..de hulp ln mannen, waarop zoo lang was gehoopt, ls nimmer gekomen. Slechts twee bataljons vrijwilligers met eenlg geschut. luchtdoelgeschut en vliegtui gen konden hier tijdig aankomen om te strijden aan de zijde der Finnen". Tenslotte zegt Mannerheim. dat de door de Westersche mogendheden be loofde hulp niet is gekomen, omdat de buren van Finland, Zweden en Noor wegen liever naar hun eigen huis keken dan hulp te laten passeeren. In het Noorden en midden des nachts lichte vorst, in het Zuiden temperatuur om het vriespunt. Overdag eenige stijging van tem peratuur. Betrokken tot zwaar bewolkt. vooral aanvankelijk sneeuw of regen. Later tijdelijk opklarend. Krachtige tot matige Noordoostelijke tot Noordwestelijke mogelijk verder krimpende wind. Deze dagorder heeft diepen indruk op het Flnsche volk gemaakt Na de radio-uitzen ding konden vele soldaten hun tranen niet bedwingen. Naar gelang meer feiten bekend worden, wordt hei steeds duidelijker, dat Finland weinig anders kon doen dan vrede sluiten. Geleidelijk dringt het door. hoe ernstig de militaire positie was. In Zuid-Finland maakten de Russen bij hun opmarsch over het ijs zulke vorderingen, dat de kustbatte- rljen ten Oosten van Helsinki reeds ln actie hadden moeten komen. Behalve de 15 000 dooden aan Finsche zijde, welk cijfer Mannerheim gisteravond noemde, zouden alleen ln Februari nog 15 000 Finnen ernstig gewond zijn. De sneeuw, waarom iedereen in Finland heeft gebeden ls ten slotte vandaag begin nen te vallen te laat om het land te red den. De ratificatie van het vredesverdrag door het Finscne parlement wordt vandaag of morgen verwacht. Er bestaat geen twijfel omtrent den uitslag der stemming, want. naar vernomen wordt heeft de Flnsche pre mier Ryti vóór hij naar Moskou vertrok, garanties gekregen van zijn parlementaire collega's. Dc economische gevolgen voor Fin land van de grenswijziging zuilen in velerlei opzicht ernstig zijn. Ongeveer 20* van Fin lands uitvoer ging over Vlborg en verder 10*/« over Hangoe. Een groot aantal belangrijke houtpulpfa brieken en houtzaagmolens zal door de Russen worden overgenomen. De Duiische Jladen zien ln het sluiten van vrede tusschen sovjet-Rusland en Fin land voornamelijk een nederlaag der Wes telijke mogendheden. Als voorbeeld het volgende: De „Essener Nationalzeitung" spreekt van een waarlijk unieke politieke nederlaag" voor Londen en Parijs. Chamberlain en Da- ladler, aldus dit blad. staan voor een neder laag van zoo ongehoorden omvang dat men. de consequenties die het einde van den sovjet-Russisch Finschen oorlog met zich mede brengt, slechts bij benade ring kan schetsen. De Britsche poging tot uitbreiding van den oorlog in Noord-Europa en tot voorbereiding van een tegen Dultschland gerlchten flankaanval ls mis lukt. Engeland ls weer eens uit Oost-Europa I naar zijn eiland teruggeslagen en moet van uit dit trefbare punt de verdere ontwikke- i ling van de beslissende worsteling tegemoet ~ien. Ruslani en Finland zullen ln de toekomst bij de vo mine hunner betrekkingen niet meer dor* de interventlelusten var West- I Europa g'.stoord worden. De sovjet-unie heeft in^overeenstemming met haar zeer I belangrijke rol als groote mogendheid en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 1