Nog strijd om Viborg
DINSDAG 5 MAART 1940
No. 24523
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
,Elziena" gebombardeerd
en gezonken
giste Jaargang
Hardnekkige tegenstand
Engeland en Italië
Om de Roemeensche
petroleum
De
.Rijnstroom'
vermist
wordt oj| nummer bestaat uit DRIE bladen
Verspreide berichten
Zelfs een bom op de
reddingsboot gegooid
De houding onzer
regeering
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 39 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarlel. Kleine advertentlea uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens poslrccht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per I maanden (.IJS
per week f.O.U
Franco per post f. 2 39 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland 0 80 per 3 mnd.9
Het Russische legerberlcht zegt
Op 4 Maart bezetten de Sovjet-troepen
op d< Kareltsche landengte In het gebied
van de baal van Vilpurl (Viborg) het eiland
Vuraansaarl met de stad en het fort Trong-
jund (Uuraa) en het eiland Tejkarlnsaarl,
benevens de steden Hejnlahtl, Vllajokl en
Muhulahtl op dc Westkust van de baal van
VU purl.
In het fort van Trongsund maakten de
Sovjettroepen drie batterijen marlncgeschut
voor den langen afstand bult en een groot
tantal machinegeweren, munitie en patro
nen.
Gistermiddag werd uit Helsinki gemeld,
dat Viborg nog niet aan de Russen was
overgegeven. Het grootste deel van de stad
was nog in handen van de Finnen In dc
buitenwijken van de stad werd fel gestre
den.
De blauw-wlt-gouden Flnsche oorlogs
vlam wappert nog van het aloude kasteel.
Nog meldt United Press: Viborg heet
thans het grootste deel van zijn strategisch
belang te hebben verloren. De Inneming
kan het nieuwe verdedigingssysteem, dat
dagelijks aan kracht wint, niet benadeelen.
Wat het moreel der Finnen betreft ls men
over het verlies der stad al heen. In de baal
beneden de stad gaat dc Flnsche artillerie
voort met het ln de breedte beschieten van
het ijs. waarlangs de Russen probeeren met
gewapende eenheden der Infanterie de
verre kust aan den anderen kant van Viborg
te bereiken.
De defènslewerken op de eilanden rond-
lom Uuras weerstonden aJle geweervuur en
Innvallen.
De gelegde mijnen berokkenen den Rus-
|sen vooral groote verliezen.
Dc Finnen spreken voorts van tal van
Iafgeslagen aanvallen op diverse deelen van
het front, waarbij de Russen zware ver
liezen leden en van een Russischen terug
tocht over 3 KM. bij Nautol (ten Zuiden
van Petsamo). Vier Russische vliegtuigen
rijn neergehaald bU de luchtbombardemen-
I ten ln het binnenland.
Men verwacht thans grooten sneeuwval,
hetgeen voor de Finnen zeer voordeellg zou
rijn.
i DE „times" dringt aan op snelle
hulp aan finland.
In een artikel over den Finsch-Russl-
[ichen oorlog schrijft de „Times": ,,Het
wordt met den dag duidelijker, dat deze
oorlog geen bijzaak is Finland verdedigt
■"'■eer dan de zaak der vrijheid en meer dan
üjn eigen bodem. Onze eigen zaak wordt
gesteund door het Flnsche verzet tegen het
i.\aad der tyrannic. Dat verzet heeft Rus
land reeds verzwakt en groote hoeveel
heden petroleum gekost, die anders wellicht
ln Dultschland gekomen en tegen ons ge
bruikt zouden zijn. Alleen daarom al kan
Finland aanspraak maken op onze dank
baarheid en op belooning.
Er mag echter geen tijd verloren gaan
Als wij op de geschiedenis van vroegere
«rlogen terugzien, worden wU voortdurend
I getroffen door gelegenheden, die verzuimd
herden door verkeerde zuinigheid of door
I verkeerde beoordeeling van een secundair
I risico. De veldtocht op Gallipoll ln den vo-
Irtgen oorlog Ls daarvan een duidelijk voor-
I beeld. Laten wU ons niet opnieuw voorbe
raden op de droevige taak van het bespre-
I «ft van gemiste kansen, waarbij misschien
Iwederom zou blijken, dat dc middelen en
Id wil. om ln te grijpen, bestonden, maar
[dat slechts een misverstand ons van hande
len terughield. Ons belang ls duidelijk: dit
peen moreele, zqowcI als stoffelijke aange
legenheid. De geheele overtuiging van dit
[land eischt. dat men den val van Finland
p et zal toestaan".
amerikaansch expeditieleger
voor finland?
Kapitein Albert Sternberg, leider der
I flnsche oudstrijders ln de Vercenlgde Sta
len heeft medegedeeld, dat hij voornemens
P een Amerikaansch exoedltMcger voor
I Finland, ter sterkte van drieduizend man
I °P te richten.
groote sterfte onder geëvacu
eerde kinderen.
Blijkens een rapport, opgesteld voor het
r 1 trfonds-comite. is 46' der kinderen.
IJe van het uiterste Oostelijke front ..m
losgetrokken, lijdende aan mazelen, bron-
I of longontsteking, terwijl 755 kinde-
d.w.z. 11"», gestorven zijn Er wordt op
I pezen, dat dit percentage hooger is dan
I®! der sterfte onder de soldaten, die deze
1 Evacueerde gebieden aan het front ver
lagen. Het Hoover-comité heeft plannen
besteld voor de onmiddellijke beschik-
I ^telling van zes ambulances en genees-
1 elen ten einde het lot dezer kinderen
rzachten
zivkedsche vrijwilligers met
russen in contact.
J Finland wordt gemeld aan Zweedsche
l-.'n
1 t optreden van de Zweedsche vrijwil-
aan het front heeft zich tot dusver
|5'"kt tot het vuren van artillerie en loop-
I-hun,itlert'ii en tot verkenningen. Een
■Joullle heeft een ontmoeting gehad met
vijandelijke afdeeling, welke viermaal
sterker was en na een hevig gevecht, vaak
van man tegen man, werd verdreven De
vijand verloor ongeveer 200 man en eenlge
automatische wapenen De Zweedsche vrij
willigers hadden slechts onbeteekenende
verliezen.
Zoowel ln Itallaansdhe als Engelsche
klingen wordit een vermindering van de
spanning ln de Itoliaansch-Erffcelsche rela
tie» voorspeld, ondanks het krachtige ILa-
liaarasohe protest tegen het stoppen van
Duiteohe kolen, voor Italic besteand.
Italics economische behoeften alsmede
de Brlfcsohe wonsoh, dat de Mlddeldandsche
Zee-omstandigheden gehandlhaafd blijven,
zal, naar men verwacht, belde regeeringen
er toe drijven tot een spoedige hervatting
van de vriendschappelijke onderhandelin
gen te geraken. Men veronderstelt, dat Mus-
soillni zal trachten met Engelsohe kolen-
exporteurs tot een overeenstemming te
komen. Engeland van zJJti kant ls er natuur
lijk veel aan gelegen complicaties te ver
mijden, welke er toe zouden kunnen lelden,
dat Italië nog zwaarder op Dudtaohland zou
gaan leunen.
Dc Engelsohe bladen zijn van meening,
dat, hoewel een Britaoh-Itaiiaansche over-
eenstemm-inr; zeer toe te Juichen zou zijn,
er ln de kwestie van de voor Italië bestemde
Duitsche steenkolen geen siprake van zwak
heid aan Brltsohe zijde kan zijn.
De „Times" schrQf't: „In den strijd op
leven en dood, waarin ons land gewikkeld
ls, ls het noodig den Duitschen uitvoer, voor
welk land hij ook bestemd ls. te verhinde
ren, doch Engeland kan de steenkolen, die
Italë noodlg heeft, leveren, terwijl Italië
goederen kan verkoopen, waaraan Engeland
behoefte heeft. Gegeven den goeden wil aan
beide zijden en het begrip voor de weder
zijdse he moeilijkheden, zou het onbegrijpe
lijk zijn, wanneer beide regeeringen dit
vraagstuk, dat in zijn details gecompliceerd,
maar in beginsel eenvoudig ls. niet zouden
kunnen oplossen".
De „Daily Telegraph" zegt „WU zullen
hopen, dat deze aangelegenheid aanleiding
geeft tot een verbetering der handelsbe
trekkingen. doch onder geen omstandig
heden kunnen wij afstand doen van een
onzer machtigste wapenen tegen den
vUand".
Van Duitsohe zUde tracht men natuurlUk
het vuurtje aan te stoken. Zoo schrUft de
„Deutsche dlplomatisch-poiltische Korres
ponde nz": Deze Briteche actie opent een
nieuwe etappe in het onwettige optreden
van Engeland en openbaart de ware Engel-
sche houding tegenover de levensbelangen
en rechten van de nlet-oorlogvoerende lan
den. De Engelsche maatregelen hebben niet
zoozeer ten doel den Duitschen export te
treffen, doch veeleer om Italië te dwingen
ln een toestand, waarin het moet toegeven
aan bepaalde Engelsche importwenschen cn
tevens genoodzaakt zou kunnen worden
definitief zijn schepen tot het halen van
Engelsche steenkool ln de gevaarlijke zone
van het Brltsche oorlogsgebied te brengen.
Aan United Press wordt uit Boekarest
gemeld
Van gezaghebbende zUde werd verklaard
dat de Roemeensche regeering de BrlUche
en Fransche oliemaatschappijen niet ge
dwongen heeft olie naar Dultschland te
exporteeren, hoewel Dultschland een
krachtig protest heeft Ingediend. Het ls
voornamelijk dientengevolge, dat Dultsch
land niet dc maandelljksch<* quota van
honderdendertig duizend ton krijgt In feite
krUgt het nauwelijks de helft. De moeilijk
heden worden geweten aan de bevroren
Donau en het gebrek aan transportmidde
len. In hooge petroleumkrlngen werd aan
geduid, dat Duitsche tankwagons uit Roe
menie naar de Zwarte Zee-haven Varna ln
Bulgarije werden gestuurd om Russische
olie, daar er geen Roemeensche olie be
schikbaar was. Een aantal van deze wagons
Ls nu o»p den terugweg naar Duitschland
over Roemeensch gebied en andere werden
naar Constanza gestuurd om Russische olie
op te nemen welke kortgeleden hier uit
Batoem aankwam. Dc Brltsche en Fran-
sche maatschappijen waren ten zeerste ge
kant tegen de suggestie van de Roemeen
sche regeering dat zij olie aan Dultschland
zouden verkoopen en tot dusverre hebben
zU hieraan niet voldaan Men gelooft dat
de geheele aangelegenheid besproken zal
worden tijdens het aanstaande bezoek van
den Roemee nschen gekant te Londen, Tl lea.
Tenzij een compromis bereikt kan worden,
waarbij de Britsctoe en Fransche maat-
schappUen toestemmen olie aan Dultsch
land te verkoopen of tenzU de Roemeen
sche re-geering haar dwingt, zal Dultschland
niet ln staat zijn zich van het quotum te
verzekeren, zooals dit werd vastgesteld in
de handelsovereenkomst, die onlangs door
Clodlus werd onderteekend. Naar verluidt
heeft de grootste produceerende maat
schappij ln Roemenië, de Astra, een doch
termaatschappij van KonlnklUke sedert
December geen olie meer aan Dultschland
verkocht en daarmede zich onder de maat-
schappUen van de andere maatschappUen
geschaard, welke geen olie aan Dultschland
verkoopen. Op het oogenblik kan Dultsch
land slechts van een paar maatschappijen
koopen, waarvan de meeste verbintenis
sen op andere markten hebben Dit ls de
reden, dat Dultschland de Roemeensche
olle-industrle ls binnengetreden door het
bouwen van raffinaderijen, het exploreeren
van nieuwe gebieden en het aanboren van
nieuwe bronnen, en het zich inkoopen ln
plaatselijke maatschappijen. Een reusach
tig plan van het onlangs gevormde com
missariaat, hetwelk de Roemeensche ruwe
olleproductle aan het eind van het Jaar
zou verdubbelen zou het antwoord zUn van
Dultschland aan de Fransche en Engel
sche maatschappUen welke weigeren olie
aan Dultschland te verkoopen. Dit plan
helpt tegelijkertijd Dultschland vasten voet
ln de olie-industrie te verkrUgen. Het zou
tevens de oliemaatschappijen dwingen haar
reserves aan land aan te breken.
EIGENDOMMEN VAN HET SCHIP, WAAR
ONDER EEN GEKAPSEISDE REDDING -
SLOEP, DRIJVENDE AANGETROFFEN
BIJ de Hollandsche Stoomboot maatschap-
pU verkeert men in de grootste ongerust
heid over het stoomschip. .Rijnstroom" van
deze reederij, dat eergisteren van Dulns
naar Amsterdam is vertrokken en waarvan
men sindsdien niets meer heeft vernomen.
Met vrij groote zekerheid kan worden
aangenomen, dat het schip is gezon
ken. Een sterke aanwijzing daarvoor
vormt het feit, dat Zondag in de buurt
van den boel bij Westhinder verschil
lende eigendommen van de „Rijnstroom"
drijvende zijn aangetroffen n.l. een
gekapseisde reddingsloep, enkele red
dingsboelen, verscheidene goederen,
welke tot de lading behoorden en dek-
planken. Deze vondst werd gerappor
teerd door de kapiteins van het Neder-
landsche motorschip „Brandaris" dat
Zondagochtend om negen uur genoem
de plek passeerde en van het sj. „Am-
stelstroom", eveneens van de Holland
sche Stoombootmaatschappij, dat op
weg van Huil naar Amsterdam Zondag
middag om een uur langs genoemden
boei kwam.
Aangezien er zich aan boord van de
„RUnstroom" twee reddingsloepen bevon
den is er nog hoop. dat de bemanning, die
uit 12 personen "bestond, zich ln deze boot
heeft, kunnen redden.
Kapitein va.» de „RUnstroom" was de
heer Verhoef. Het schip heeft een Inhoud
van 695 ton en ls ln 1937 ln Amsterdam
gebouwd.
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
De spionnage-affaire te Schiebroek; tegen
beide verdachten vijf jaar geëischt.
(3e Blad).
De ondergang van de „Tara". (3e Blad).
Vergadering Hollandsch Bloembollenkwee*
kers-Genootschap. (2e Blad).
De 42ste Jaarbeurs te Utrecht is heden
geopend. (Ie Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kleine omzetten Verdeelde markt
Geringe veranderingen Amerikanen
prijshoudend Nederlandsche Beleg
gingen weifelend.
BELGIË PARAAT.
België heeft het recht, bulten het con
flict te blUven. aldus een verklaring van
minister 8ap. Niemand heeft ons ten aan
zien van de Internationale verwikkelingen
geraadpleegd. Wij hebben ons niets te ver-
wUten Onze pogingen, buiten het conflict
te blijven, zijn geen lafheid onzerzUds WU
zullen ons. Indien ons bestaan bedreigd
wordt, met onze soldaten en onze macht
verdedigen, en als wU ln den oorlog moeten i
gaan. zai het zUn om ons te redden.
Minister Jaspar heeft verklaard, dat het
een zaak van het allergrootste belang is,
een sterk en goed uitgerust leger te heb
ben. Tot dit doel, zelde hU. zijn offers nood-
zakelUk, de nieuwe belastingen, die een
verzekeringspremie zUn voor het bewaren
van de neutraliteit en de leening, waarop
het publiek op groote schaal heeft inge-
teekend.
De regeering houdt zich eveneens bezig
met het toezicht op de levensmiddelen-1
voorziening. Als ieder zijn plicht begrijpt,
aldus de minister, zullen wU de beproeving
te boven komen.
BUITENLAND.
Viborg wordt nog altijd verdedigd, blijkbaar
om de stellingen daarachter te verster
ken. de Blad).
door Duitsche
Nieuwe verliezen ter zee
actie. (2e en le Blad).
Vredesgeruchten zonder veel hoop. (Ie BI.)
M VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Andere schepen met
mitrailleurs beschoten.
Omtrent de gisteren reeds door ons ver
melde beschieting van het Nederlandsche
motorschip „Elzlena" (eigendom van den
heer J Patje te Sappemeer) meldt Reuter
nader uit Londen, dat het schip bU de be
schieting ln brand geraakte en na twee
uur tUds zonk.
De bemanning bestond ln totaal uit vUf
personen. De kapitein H. Eldriks ert de
machinist L Molenbroek werden gedood. De
andere drie konden gered worden, doch een
hunner is gewond.
De aanval geschiedde Zaterdagochtend
vroeg. Op de scheepswanden waren
groote Nederlandsche vlaggen geschil
derd, zoodat dc nationaliteit van het
schip duidelijk zichtbaar was. Naar de
kok, de heer De Jager, die in een zie
kenhuis te Londen is opgenomen, met
verwondingen aan het hoofd, het gelaat
en de armen, verklaarde, heeft een
Duitscli vliegtuig, na zeer laag over het
schip gecirkeld te hebben, de „Elzlena"
zesmaal met machinegeweervuur be
stookt.
De kapitein was, om zich te bescher
men. plat op den vloer van de stuurhut
gaan liggen en gaf mij, aldus de heer
De Jager, bevel om naar beneden te
gaan. Het achterdek werd door een bom
getroffen, waarna een andere bom de
stuurhut versplinterde. De kapitein
kwam hierbij om het leven. De heer
De Jager werd door de in het rond
springende splinters van de stuurhut
getroffen en gewond. Toen de machinist
en de eerste stuurman trachtten een
reddingboot neer te laten, dook het
vliegtuig opnieuw omlaag en liet een
derde bom vallen, welke de reddingboot
vernielde cn den machinist doodde. „Ik
gooide een vlot over boord", aldus de
lieer De Jager, „en dook in zee. De eer
ste stuurman en de matroos volgden mij
cn wij slaagden er in met het vlot weg
te komen, maar het was zoo enorm
koud, dat wij op elkaar moesten gaan
liggen om een beetje warmte te krijgen.
Een Deensch schip heeft dc drie man
nen, nadat deze zes en dertig uur had
den rondgedreven, opgepikt.
De drie geredde leden der bemanning zUn
de eerste stuurman Albert Dinkele. de kok
Marinus de Jager en de matroos Hendrik
Hendriks. Kapitein Eldriks, die 22 jaar was,
maakte zUn eerste reis als gezagvoerder.
De „Elziena" had een bruto inhoud van
197 ton. Het schip was in 1931 te Groningen
gebouwd De NV. „Carebeka" te Gronin
gen trad als cargadoor van het schip op
Het was op 22 Februari van Galathee naar
Leith vertrokken met een lading van 200
ton uien. De verschepers hiervan waren de
N.V Handel MaatschappU J. van As Jzn.
en de firma N. J. Mulder te Rotterdam. De
Wij hebben, in verband met de vlieg-
tuigaanvallen op Nederlandsche sche
pen, te bevoegder plaatse geïnformeerd
naar hetgeen de regeering zich voorstelt
ter zake te verrichten. Naar wij ver
namen. beschikt de regeering op dit
oogenblik nog niet over andere gegevens
dan de mededeelingen, in dc pers over
het gebeurde verbreid. Zij zal echter
niet nalaten om. zoodra haar authen
tieke gegevens ten dienste staan, de
stappen te ondernemen, welke ter be
scherming van onze scheepvaart tegen
dergelijke aanvallen, noodig kunnen
blijken.
Aanvankelijk nog tijdelijk storm
achtige, later krachtige tot mati
ge Noordwestelijke tot Noordelijke
wind. Wisselende bewolking. Plaat
selijk nog enkele lichte buitjes.
Weinig verandering in tempera
tuur.
..Elzlena' werd Donderdag of Vrijdag j 1 te
Leith verwacht en was dus enkele dagen
over tijd
Ook de Nederlandsche kustvaarders
„Wasa". „Amazone" en „Boekelo" zijn tU-
dens de vaart op de Noordzee door vliegtui
gen met mitrailleurvuur bestookt. De sche
pen waren Vrijdagavond om zeven uur uit
Newcastle on Tyne vertrokken, alle geladen
met kolen voor België. ZU werden aange
vallen. nadat zU ongeveer een uur gevaren
hadden
De ..Wasa en dc .Boekelo' hebben in
middels Terneuzen bereikt ZU bekwamen
geen schade bij de beschieting. Men heeft
niet gehoord, dat dit bU de „Amazone" wel
het geval zou zUn
Een Engelsche boot. welke in de nabUheid
van het drietal Nederlandsche kustvaarders
voer. werd gebombardeerd.
Opvarenden van de „Boekelo namen
waar, dat van den Engelschen wal af een
vliegtuig werd neergeschoten en in zee
stortte.
OTTO VON HABSBURG IN DE
VEREENIGDE STATEN.
De Oostenrijksche troon-pn.tendent, Otto
von Habsbi* g, ls te Baltimore aangekomen
uit Europa, met het doel een bezoek te
brengen aan de Vereenigde Staten om de
Amerikaansche democratie te bestudeeren
als model voor een Europeesche statenfe-
federatie. die. naar hij zelde „na den oor
log automatisch zal komen". De aartsher
tog verklaarde voorts „Er ls geen sprake
van. dat de uitschers den oorlog niet
zouden verliezen de moreele factor al
leen reeds maakt een overwinning der ge
allieerden zeker".
HU droomde van „de Vereenigde Staten
van het Donaubekken" welke Bohemen,
Moravie. SlowakUe. Zuid-Slavië. Oostenrijk
en andere kleine naties of minderheden
zouden groepeeren.
HU ontkende, dat hij naar Canada zou
gaan om daar een legermacht voor den
strUd ln Europa op de been te brengen.
DE ROEMEENSCHE
BUITENLANDSCHE HANDEL.
Er is een Roemeensch decreet uitgevaar
digd. waardoor wUziging wordt gebracht in
het regiem van den Roemeenschen buiten-
landschen handel. Het decreet heeft ten
doel het industrieele optreden des lands te
leiden volgens de landsbehoeften en. reke
ning houdende met de noodzakelijkheden,
die voortvloeien uit den Europeeschen toe
stand. heeft het met name de strekking
te beletten dat om spe-datieve redenen
een te willekeurig gebruik gemaakt wordt
van sommige grondstoffen, die Roemenië
op een goeden dag dringend noodig zou
kunnen hebben.
