MAANDAG 19 FEBRUARI 1940
No. 24510
bevrijdingvan 326
Engelschen van de
Duitsche „Altmark"
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De «Ameland" na ontploffing
gezonken
De Bilt
Oi
Oiie Jaargang
Jritsche torpedojager
getorpedeerd
en gezonken
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Verontwaardiging in de
Noorsche pers
Engelsche ministers
aan het woord
Vermoedelijk op een mijn geloopen
Onze verlieslijst
De 48 opvarenden, waarvan 3 gewond, gered
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cti. per regel voor advertenties uit Lelden en pleitten weer
agentschappen ven ons Bied gevestigd i|Jn Voor elle andere
edvertentles 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
leger tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 30 ets bl) maximum aantal woorden
vin 30. - Incasso volgent poetrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht besrtjsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindtplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, «raar agentschappen gevestigd t(]n:
per 3 maanden f.245
per week f.0.18
Franc© per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(▼oor binnenland f.0 80 per 3 mndj
Bij het korte gevecht, dat aan boord van het 17000 ton groote
Duitsche schip „Altmark" plaats had bij het bevrijden van Brit-
sche gevangenen, in de Noorsche Joessing-tjord, zijn 6 Duit-
schers gedood.
Voorts is in het ziekenhuis te Kristiansand een der gewonden
overleden.
Een der opvarenden wordt vermist en is waarschijnlijk ver
dronken. Bovendien zijn vijl opvarenden ernstig gewond en
naar een ziekenhuis gebracht.
De „Altmark", die thans door Noorsche mariniers wordt be
waakt in de fjord, heelt waarschijnlijk schade bekomen aan
stuurinrichting en schroef. De omvang van de schade is echter
niet bekend.
In totaal zijn 326 gevangenen bevrijd.
Men zie voor verdere bijzonderheden het 3e Blad.
BOE DE ALTMARK GEËNTERD WERD.
Uit de nadere bijzonderheden, die om
it het enteren van de „Altmark" werden
imen, blijkt, dat, toen de enterbeman-
onder leiding van een Jong officier, die
t een revolver /waalde, van de Cossack
het 2Vz meter lager gelegen dek van de
mark" sprong, de ongeveer 30 matrozen
de Graf Spee, die als bewakers an da
7angenen dienst hadden gedaan, onmld-
JiJk verschrikt de vlucht namen en over
oord sprongen. Van de nabij gelogen rot-
n begonnen zU blindelings op de Brltsche
terbemanning te vuren. Pas toen begon -
de Brltsche zeelleden bij wijze van re-
aille terug te schieten.
De bewoners der hulzen ln de nabijheid
het gebeurde verlieten hun woningen
zich ln veiligheid te brengen. Een Noor
S een schot door zijn hand. Een douane-
btenaar, die aan boord van de „Altmark"
was, vluchtte over het ijs toen de aanval be
gon. Ben over boord gevallen Duitacher
werd door Brltsche officieren, die hem di
rect nasprongen, gered.
Later werd een van de enteraars gewond
door een val, die de Dultschers hadden op
gezet; zij hadden n.l. een revolver zoo be
vestigd aan de deur van de kajuit, dat deze
door het gat van de deur vuurde op het
moment, dat de deur geopend werd.
Een van de bevrijde gevangenen vertelde
dat de gevangenen de laatste twee a drie
dagen vóór hun bevrijding geen daglicht
hadden gezien, daar de stalen bedekking
van die luiken was ddChbge.schroefdDe lui
ken waaronder de gevangenen werden „be
waard" waren met kabels en kettingen ver
sterkt. De gevangenen boorden een gat in
de luiken, zoodat zij konden zien, wat er
aan dek gebeurde Toen de Noren aan boord
kwamen, greep de tweede stuurman een
IJzeren staaf en zei „Kom kerels, hier zul-!
len we eruit komen" en probeerde de luiken
te forceeren evenals de deuren vooruit.
Een der gevangenen zei: wij floten,
schreeuwden aJlen door elkaar, terwijl de
tweede stuurman een geïmproviseerde En-
gelsche vlag door het gat ln het luik wist
te wringen.
De Duitsche schildwacht greep het en liet
de vlag toen plotseling weer lot. zoodat wij
beneden allen op een hoop over elkander
vielen. We sloegen toen allen op de luiken
met alles wat maar binnen ons bereik was.
maar de Dultschers richtten waterstralen
op ons en lieten de stoom winches op voile
knaoht draaien om ons geluid te overstem
men.
DE BEVRIJDE ENGELSCHEN.
Uit Leith in Sohotland. waar de bevrijde
gevangenen werden aangebracht, wordt nog
gemeld.
De Engelschen zagen er met hun onge
schoren gcciChften en 3jofeie kleeding ar
moedig en onverzorgd uit. De Laskaren
boden toen zij de loopplank afkwamen met
hun gele magere gclzchten en hun arme
lijke kleeding, een nog treuriger Indruk.
De Jongste gevangene was een zekere
Thomas Hunter, die 16 jaar oud was en aan
boord van de Newton Beach als cadet diende
toen dit schip op 5 October door de Graf
Spee buitgemaakt werd. .Velen van ons zijn
erg ziek tengevolge van het slechte voed
sel en een van de zieken ls bUna gestorven",
vertelde Hunter.
Behalve de bemanning van dit schip wer
den ook de bemanningen van de Huntsman
en de Ashlea, in totaal 153 man. aan boord
van de ..Altmark" gebracht. De .Altmark"
wijzigde zijn naam en werd de ,3ogne" uit
Oslo. Op 23 October werd de Trevanion door
de Graf Spee ln den grond geboord. De be
manning werd aan boord van de Altmark
gezet. Dien dag vertrok de Graf Spee op
jadht Het .schip kwam op 26 November
berug met 26 gevangenen. Op 28 November
verliet de Altmark d»e Grait Spec naar een
onbekende haven. Op 1 December werd de
Doric Star tot zinken gebracht, op 3 De
cember dc Talroe, waarbij vijf man werden
gewond. De geheel? bemanning, met. uit
zondering van den kapitein, werd aan boord
van de Altmark genomenDe Doric Star
en de Talroe hadden pesp. 83 en 85 man aan
boord. De Altmark nam toen den naam
van ühequlta aan en werd geheel grijs ge
schilderd. Na den ondergang van de Graf
Spee voer de Altmark op 22 Januari naar
het Noorden Op 31 Januari werd koers gezet
naar DuitcChland en op 14 Februari zog
men land. Het schip voer een haven bin
nen, maar bleef ver van de scaden. Op 15
Februari trachtte het te ontsnappen Ten
slotte kwam de aanval van de Cossack.
157 OPVARENDEN VERMIST
Officieel wordt medegedeeld
dat de Britsche torpedoboot-
jager „Daring" getorpedeerd
en gezonken Is. Negen officie
ren en 148 minderen worden
vermist. Men vreest, dat zij
omgekomen zijn. Eén officier
en 4 minderen zijn gered.
De Daring behoorde tot de
.D"-klaar* Dit type heeft
een grootte van 1.350 ton en
werd gebouwd ln 1032 en 1033.
De bewapening bestaat uit 4
kanonnen van 11 can. en 8
torpedo-la nceebbuizen
Sedert het uitbreken van
den oortog heeft Engeland nu
8 Jagere vertonen. Ook de
commandant, Cooper, wordt
vermist.
BINNENLAND.
De weermacht gemobiliseerd: Indrukken
van een specialen verslaggever. (Se Bl.).
Een nieuwe bron van inkomsten voor bet
Rijk. (3e Blad).
De „Alkmaar" als verloren beschouwd. (Ge
mengd, 3e Blad).
Voetbalwedstrijd België—Nederland uitge
steld tot 17 Maart; misschien wordt
dan te Brussel gespeeld. (Sport, 3e Bl.».
Vijftig jaar „Armenzorg" te Leiden. (2e Bl.).
CHURCHILL SPREEKT VAN
DUBBELE REDDING.
De Brltsche minister van Marine, Chur
chill, heeft kapitein Vian, den commandant
van de „Cossack" het volgende telegram
gezonden: „Wij moeten de strijdkrachten
onder uw bevel er mede geluk wenschen,
dat zij op een enkelen dag een dubbele
redding hebben volbracht. De Engelschen
zUn uit gevangenschap bevrijd, de Duit-
schera zijn behoed voor verdrinken."
De Noorsche bladen van alle richtingen
veroordeelen de schending der Noorsche
wateren door de Britsche vloot eenstemmig.
Zij vertolken de verontwaardiging, die al
gemeen ln Noorwegen heerscht.
De conservatieve „Morgenbladet" schrijft:
„het Noorsche optreden ten aanzien van de
„Altmark" was volkomen correct. Noorwegen
had het recht de „Altmark" vrijen doortocht
AMSTERDAMSCHF BEURS.
Stille handel Een lusteloos markt-
verloop Amerikanen weinig veran
derd Neder landsche beleggingen
onzeker.
BUITENLAND.
Het gebeurde met de „Altmark" verwekt
een storm. Tal van protesten over en
weer. (3e en le Blad).
De Finnen over een grooten afstand terug
geweken op de tweede Mannerheim-
linie. (le Blad).
Het resultaat der jongste duikboot-aan val
len. Ook een Britsche torpedobootjager
slachtoffer, 'le Blad).
Een Finsch succes bij Kuhmo. (le Blad).
REDE VAN LORD CHATFIELD.
Admiraal Lord Chatfleid. de Brltsche mi
nister voor de coördinatie van defensie,
teft Zaterdag in een rede te Cardiff, een
erzicht gegeven van die oorlogssituatie.
HIJ zeide hierin o.a. het volgende:
.Indien Duitschland onze handelswegen
op den Atlantischen Oceaan tijdelijk kon
blokkeeren, verkeerden wij in een gevaar.
Wat wij echter nu ondervinden zijn slechts
lichte onaangenaamheden. Dit gaat voor
«n groot deel ten koste van de Duitsche
onderzeevloot, die sneller vernietigd wordt,
riar lk vermoed, dan zij kan worden aan
gebouwd.
Het ls moeilijk den strijd voort te zetten
toet den ons aangeboren geest van ridder-
UJkheicl tegen een vijand, die handelt met
de mentaliteit van een tijger. Ik ben er van
overtuigd, dat de Engelschen en Franschen
riet voedzaam met de Dultschers kunnen
«tmenleven zoolang de massa van het
Duitsche volk de huidige Duitsche beginse
len aanvaardt.
WIJ hebben gepoogd den steun van Rus-
tegen de agressie te verkrijgen, een
dat zes maanden geleden een popu-
hlre reputatie had wegens het aantal van
«Jn bataljons, zijn legendarische hulpbron
nen en zijn historlschen roep van onover
winnelijkheid. Wij zijn ln de pogingen niet
Seslaagd om redenen, waarom wij ons niet
rihoeven te schamen en die wij nooit hoe-
Rte betreuren, zooals de omstandigheden
ribben aangetoond.
I ^natfleld besloot zijn betoog met een op
wekking alle krachten ln te spannen om te
somen tot een nieuwe vreedzame wereld.
REDE VAN SAMUEL HOARE.
i een rede te Nottingham, welke door de
raaio werd uitgezonden, heeft de grootze-
|e bewaarder, sir Samuel Hoare, o.m. het
eigende gezegd:
.Jndien wij onze legersterkte niet hand
en, moeten wij den oorlog verliezen. Dit
«riten we altijd ln het oog houden,
is geloof echter, dat het mogelijk ls. onze
"jersterkte op volle kracht te handhaven
n tevens den cxporthandel zelfs nog uit te
JJWen. maar om daarin tc slagen, moeten
.J zuinig omgaan met dc arbeidskrachten
nvmet de arbeidsproducten.
deze economische politiek ls het
te produceeren voor de buitenland
markten, het verbruik te regelen, de
te h?lng te verhoogen, onnoodlgen invoer
riper ken en in eigen land meer voedsel
Produceeren, door nog twee mlllloen
te bebouwen.
*tanLregeerIn8 streeft er naar, den levens-
hJwaard zoo volledig mogelijk te hand-
als de oorlogstoestand toelaat."
daad naar den kelder ging, om omstreeks
I één uur."
Het verongelukte schip was met een la
ding stukgoederen om half vijf gistermor
gen uit Hoek van Holland naar Neder-
landsch Oost-Indlë vertrokken. De vloot
van de maatschappij Rotterdam bestond
uit twee schepen, de Ameland en de Mar
ken.
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
Men xie voor Stadsnieuws pagina 4 van
bet 2de Blad.
Gistermorgen om ongeveer negen uur
is het Nederlandsche stoomschip „Ame
land" van de Stoomvaartmaatschappij
Rotterdam op de Noordzee, 28 mijl ten
Zuid-Westen van den Rotterdamschen
Waterweg door een ontploffing getrof
fen. Vermoedelijk liep het schip op een
mijn.
Om één uur is het 4537 ton groote schip
gezonken. Er waren 48 man aan boord,
die allen werden gered.
Aanvankelijk werden zij opgenomen door
de Montferland van de Kon. Hollandsche
Lloyd. Intusschen was de Belgische loods
boot N.15 uit Vlissingen vertrokken, en
naar de plaats van de ramp gevaren, waar
zij de schipbreukelingen van de Montfer
land overnam.
Onder de geredden bevonden zich drie
gewonden. Deze bracht de loodsboot naar
Vlissingen, terwijl de andere 45 man over
gescheept werden naar de Zwarte Zee, de
motorzeesleepboot van L. Smit en Co. te
Maassluis
Tegen zes uur gistermiddag is de Belgi
sche loodsboot ln de haven van Vlissingen
aangekomen. Onmiddellijk begaven zich
een geneesheer en een verpleegster aan
boord, waarna de gewonden per ziekenauto
naar het St. Jozefziekenhuis zijn overge
bracht. Het zi. de 36-jarige bootsman M.
Huybregts, wonende te Rotterdam, die een
ribfractuur heeft opgeloopen, de 26-jarige
matroos F. Bal. wonende te Vlaardingen,
die een schouderfractuur en een hoofd
wonde kreeg en een Chineesche voorman,
die een schedelbasis-fractuur heeft beko
men. De wonden van den bootsman en den
matroos zijn niet ernstig, die van den Chi
nees wel.
De sleepboot „Zwarte Zee" meerde om
halfzes te Maassluis, waar de geredden nog
eens moesten overstappen op de sleepboot
„Argus" omdat de 19 voet diep liggende
„Zwarte Zee" bij laag water voorloopig niet
de haven zou kunnen binnenloopen.
Na aldus viermaal te zijn overgestapt
kwamen de 45 nlet-gewonde geredden ten
slotte te zeven uur te Maassluis binnen.
ONDANKS PARAVANES.
De kapitein van de „Ameland" de heer
A. Kokke uit Rotterdam, was bereid, een
verslag te geven van de gebeurtenissen op
de Noordzee. Deze verklaarde, dat de ..Ame
land" om 9 uur aan stuurboord achter de
machine werd getroffen.
Vermoedelijk was een mijn de oor
zaak, maar zekerheid daaromtrent had
de kapitein niet. De ramp gebeurde
ondanks de in gebruik zijnde paravanes
Wij gingen, aldus de kapitein allen met
den meest mogelijken spoed in de boot, die
op 48 man was berekend, en hebben daar
in een half uurtje gedobberd. Er was maar
een lichte deining en het was helder weer
De Montferland voer op eenigen afstand
voor ons uit en keerde onmiddellijk na de
ontploffing den steven naar ons toe
In korten tijd waren de meeste leden van
de bemanning aan boord van de Montfer
land in veiligheid.
„Met eenlge officieren van de Montfer
land cn van ons getroffen schip ben ik,
toen ik zag. dat dit op de waterdichte
schotten nog drijvende bleef, ln dezelfde
boot naar de Ameland teruggeroeid omdat
er „jutters" in de buurt van het schip aas
den. Ik ben toen nog even aan boord ge
gaan om de voornaamste scheepspapieren
van de Ameland te halen. Dat heeft niet
meer dan 5 minuten geduurd Daarna zijn
we naar de Belgische loodsboot geroeid,
die inmiddels de bemanning van ons schip
overnam, om de Montferland gelegenheid
te geven, de reis naar Buenos Aires te ver
volgen.
Om elf uur ongeveer waren we allen aan
boord van de Belgische boot, die in de
buurt is gebleven tot de Ameland inder-
(SEDERT
1939
8 9
30
9/9
HET UITBREKEN VAN DEN
OORLOG).
tonn. dooden
Hr Ms. VAN EWLJCK
mijnenlegger
op mijn geloopen
MARK. Houtvaart 1514
op mijn geloopen
1/10 Hr Ms. VAN GELDER
mijnenlegger
op mijn geloopen
8/10 BINNENDIJK H.AL. 6873
op mijn geloopen
TEGRI. eig. Eeftingh 280
vermist
SAFE, eig. Salomons 375
vermist
16/11 SLIEDRECHT
Van Ommeren 5133
getorpedeerd.
18/11 SIM BOLIVAR KN.SM. 8309
op mijn geloopen
27/11 SPAARNDAM H A L 8857
op mijn geloopen
7/12 TAJANDOEN MIJ. Ned. 8159
na ontploffing gezonken
IJM. 116 SILVAIN treller
vermist
10/12 IMMINGHAM
Int. Kustv MU400
op mijn geloopen
26
86
11
1940
9/1
15 '1
10 2
17
TRUIDA 175
op mijn geloopen.
ARENDSKERK
Ver. Ned. Scheepv. Mi] 8000
getorpedeerd
NORA, Int. Kustv Mij. 295
op mijn geloopen.
BURGERDIJK H A L. 6835
getorpedeerd.
AMELAND, Mij. Rotter
dam 4537
op mijn geloopen.
nachts strenge tot matige
des middags lichte vorst tot
om het vriespunt. Tijdelijk opkla
rend. Geen neerslag van beteeke-
nis. Matige tot zwakke. Oostelijke
tot Noordoostelijke of Noordelijke
wind.
Des
vorst
toe te staan, als het schip zich overigens
aan de reglementen hield Wij hadden noch
het recht noch den plicht de Britsche ge
vangenen te bevrijden. Het spreekt vanzelf,
dat de ..Altmark" niet te Bergen is door
zocht. Het schip is slechts aangehouden en
de papieren zijn gecontroleerd, toen de
„Altmark" ln de Noorsche wateren kwam.
Het schip is niet ln de haven van Bergen
geweest het heeft zich gehouden aan de
voorschriften van een „passage inoffensif".
Indien de Engelsche schepen buiten de
Noorsche wateren hadden gewacht, zou de
Duitsche boot vroeg of laat die wateren
hebben moeten verlaten, doch dan waren
wellicht Duitsche schepen en vliegtuigen
verschenen. Het was inderdaad eenvoudiger
de zaak op te lossen door de Noorsche wa
teren te schenden Niemand zal de Britsche
daad als een heldhaftige toejuichen, zooals
de Engelschen doen. Het Noorsche volk
neemt er met ontmoediging kennis van. dat
de schennis is gepleegd door een Westelijke
mogendheid, die er aanspraak op maakt, de
verdedigster van de kleine neutrale landen,
hun vrijheid en onafhankelijkheid te zijn".
De eveneens conservatieve „Aftenposten"
zegt: „het kan zijn. dat de kapitein van de
„Altmark" de Noorsche autoriteiten misleid
heeft, doch het Duitsche schip heeft de
Noorsche neutraliteit niet geschonden. Wij
betreuren het. dat de aanval den dood van
Duitsche zeelieden veroorzaakt heeft, even
als wij het betreuren, dat een ruwe oorlog
voering ter zee honderden Noorschen zee
lieden het leven kost. Tot Engeland zeggen
wij. dat ditmaal blijkbaar de overweging,
dat met de kleine Noorsche natie geen reke
ning behoeft te worden gehouden, den door
slag heeft gegeven. Het is te betreuren, dat
ook Engeland thans bevestigd heeft, dat niet
het recht maar de macht ln een moeilijke
positie telt".
