Het leven wordt duurder
De Burgerdijk
getorpedeerd
ie Jaargang
MAANDAG 12 FEBRUARI 1940
No. 24504
ernieuwde stormloopen
tegen de Mannerheim-linie
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Alle afgeslagen
De strijd in het
Westen
Nieuwe heffingen op benzine, koffie
en suiker
De strijd ter zee
Rede van Kingsley Wood
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
De Bilt
verwacht
Rede van dr. Frank
over Polen
EIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D tfj.'per regel voor advertentie* uit Lelden en plaatsen waar
»gcnt chappen van ons Blad gevestigd zt)n Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakcnadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
vsn 30. - Incasso volgens poslrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer S ets.
Bureau Noordemdsplent Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd «Um
per 3 maanden 1333
per week LOM
Franco per post 235 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland L 0.90 pet 3 mndj
moed en volharding, <üe de Finnen
d»>n strijd om Summa nan den dag leg-
is van dien aard, dat deze strijd, naar
meent, ln de geschiedenis geboek-
ifd zal blijven als het Flneche Verdun,
i front van Summa ls ongeveer twaalf
M bre<-d en op deze nauwe ruimte heb-
de Russen duizenden mannen en ma-
Unes geworpen. Wanneer hun mannen
,eniaald zijn en de overlevenden vcr-
raken, brengen de Russen nieuwe
,open ln het veld om hen te vervangen.
Russen ln dezen sector zijn goed uitge
ste beroepssolida/ten. Alle ruat, die de Fin-
n krijgen, ls een paar uur voor mldder-
cht voor de Russen bij het aanbreken
den dag hun aanvallen hervatten. De-
■fd Finnen weerstaan lederen nieuwen
alsgolf der Russen. Sedert het offen-
f op de landengte begon, hebben de Rus-
naar schatting niet minder dan 9000
_n en meer dan 100 tanks verloren. De
isohe verliezen moeten thans ook ver-
icldene duizenden bedragen.
»e .ebetonneerde fortificaties ondergln-
een /eer zwaar granaatvuur, doch de
ei stand kon niet worden gebroken. Niet
rheeld mag echter worden, dat de schade,
door de Russische artillerie was aange-
3ht, vrij belangrijk Ls.
het Noord-Oostelijke front van het
gameer hebben zich geen gevechten
belang voorgedaan. De Russen hebben
onkel offensief pogen te ondernemen
de streek van Halttojoki. maar dit offen-
f mislukte BIJ het Ladogameer hebben
Russische troepen gepoogd eenige deta-
-ïenten over het ijs te sturen, maar dc
vallen werden gesUilt door de Finnen,
verschanst lagen op de ©Handjes, die
ral ln het meer liggen.
dens de eerste tien weken van den
log ln Finland hebben de sovjets vol
ts gecontroleerde cijfers 327 vliegtul-
verloren. alsmede 594 strijdwagens, 200
goeder, staat verkoerende kanonnen. 552
mobielen, 1560 paarden, 20 tractors. G3
keukens en 28 geblindeerde auto's. Drie
epen en een duikboot zijn door de Fin
tot zinken gebracht en andere schepen
beschadigd.
'halve de gecontroleerde verliezen ln de
t hebben de sovjets waarschijnlijk nog
heldene tientallen andere vliegtuigen
loren.
olgens Russische lezing zouden 16 vor
mingswerken. w.o. acht geechut-kaze-
tten, veroverd zijn!
WIBORG GEBOMBARDEERD.
e „Stockholm Hidningen" bericht, dat
rg hevig ls gebombardeerd. De fraaie
torl.sche kerk van de stad ls vernield,
vijand wierp talrijke brandbommen
rdoor verscheidene branden ontston-
groote verwoesting werd aangericht
ee personen werden gedood en twee ge
ld.
k Hangoe werd gebombardeerd, doch
was de schade betrekkelijk gering.
TWEE RUSSISCHE LICHTINGEN
OPGEROEPEN.
Zwltsersche Telegraaf-agentschap
eemt uit Moskou, dat de lichtingen
en 1921 thans ln Rusland onder de
enen worden geroepen.
ROOSEVELT OVER DEN INVAL
IN FINLAND.
een rede op de trappen van het Witte
heeft president Roosevelt verklaard,
de Sovjet-Unie een even absolute dlc-
pr vormt als elke andere dictatuur ln
wereld. De Russische oorlog tegen Fln-
aldus Roosevelt, beteekent de Invasie
een naburig land. zóó oneindig klein,
het de Sovjet-Unie geen schade zou
nen berokkenen.
©velt sprak tot de leden van het
ikaansche jeugdcongres Zijn woorden
n. zoodra hij „Finland" noemde, door
Btdriftig gejuich onderbroken. „De sym-
van Amerika, aldus Roosevelt, ls
r 98procent met de Finnen. Jaren gc-
n hoopte lk, dat Rusland zijn moellljk-
n zou te boven komen en dat zijn re-
'iÏ? ten sl°tte 6011 vredelievend popu-
bewind zou worden, dat niet zou raken
de onschendbaarheid van zijn buur-
n. Die hoop ls nu öf wel voorbij óf
Jt voor betere tijden bewaard. De
et-Unie heeft zich vereenlgd met een
re dictatuur en ls een naburig land
ingevallen dat slechts in vrede wenscht
n als een vrije vooruitstrevende de-
atie.
Amerlkaansche hulpverleen lng aan
land is in sommige kringen bestreden
•.een poging om Amerika ln den lmpe-
uschen oorlog te betrekken".
was klinklare onzdn. Hier is een
republiek ln het Noorden van
welke ongetwijfeld uitsluitend haar
"ndbaarheid van grondgebied en re-
nj» wenscht te behouden. Niemand met
nd JMatand gelooft, dat Finland eenige
«mens koesterde ten aanzien van dc
endbaarheid en de veiligheid der
^Unie. Het was een axioma, aldus
Roosevelt, dat Amerika de Finnen wilde
helpen door hun geld te leenen of te geven.
Dat wij zelf met de Sovjetas ln oorlog zou
den geraken, ls eveneens onzinnig gepraat".
Een zeker aantal Amerlkaansche vrijwil
ligers bevindt zich reeds ln Finland. Een
der eerste was William Sullivan uit Bur
lington in den staat Vermont. HIJ heeft
een groote ervaring als vlieger. BIJ de klei
ne groep vrijwilligers, waarvan hij deel uit
maakt, bevinden zich onderdanen van
twaalf verschillende landen. Er zijn ook
eenige officieren onder hen. doch dc oplei
ding van de troep wordt uitsluitend ver
zorgd door Flnschc officieren. De groep
heeft den naam „Slsu" aangenomen, een
Flnsch woord, dat „ontembare energie" be
teekent De uitrusting en de geest, der man
nen ls uitstekend. Onder hen bevinden zich
Dultschers, Engelschen, Polen, 8candina-
vlërs en Bal ten. Verscheidene Zweedsche
artsen zijn als vrijwilligers in Finland aan
gekomen ZIJ zullen ln de landelijke gebie
den dc gemobiliseerde Flnschc artsen ver
vangen.
Reeds meer dan 2 mlllloen dollar Ls bij
eengebracht ln Amerika voor Finland.
TANNER BLUFT OPTIMIST,
De Flnschc minister van buitenlandsche
zaken, Tanner, heeft de geruchten over
vredes-bemiddeling van eenlgerle! zijde
ontkennend gezegd:
Het Finsche leger heeft sedert tien we
ken met succes het land verdedigd tegen
veel talrijker strijdkrachten. Tot dusverre
hebben wij gestreden met onze eigen troe
pen en onze eigen hulpbronnen. Thans, nu
wij kunnen rekenen op bijstand in wapens
en troepen, komende uit verschillende
richtingen, volgens het besluit van den
Volkenbond, ls Finland ln staat de aanval
len af te slaan. Bijgevolg kan men Finland
geen vredesvoorwaarden dlcteeren. Het ls
mogelijk, dat deze geruchten ln omloop zyn
gebracht om den bijstand te verminderen,
die voor ons van buiten zal komen.
LUIDSPREKER-OORLOG.
Aan het WestelUk front ls een vreemd
soort oorlog ontstaan: de strijd tegen de
metalen stem van de luidsprekers. Zoowel
in de Fransche als ln de Duitsche overzich
ten wordt melding gemaakt van dit merk
waardige feit.
De zonderlinge strijd, die gevoerd wordt
aan de oevers van den Rijn, waar het steeds
bijzonder kalm placht te zijn, duurt nu al
een week voort, zoo seint het Fransche
Havasbureau Dc Franschen hebben lndezc
sectoren nl. in hun eerste linies een reeks
luidsprekers opgesteld, die bestemd zijn
voor de troepen, die aan den Duitschen
oever van den Rijn gelegerd zijn. Teneinde
te verhinderen dat hun mannen destemmen
der luidsprekers hooien, laten de Duitsche
officieren onmiddellijk het vuur openen,
wanneer de luidsprekers in actie komen
Zelfs geschutvuur wordt daarvoor gebruikt.
Uiteraard koesteren de Duitsche officieren
niet de hoop, daarbij de luidsprekers te
raken, die overigens door de Franschen
zorgvuldig beschermd en verborgen zijn. De
luidsprekers beginnen gewoonlijk, wanneer
de vallende duisternis den dag aan het
front afsluit. Dan verheft zich een gewel
dige stem, die zich in het Duitsch tot den
tegenstander op den anderen oever richt.
Volgens Havas vermijden de luidsprekers
het maken van propaganda, doch volstaan
zij met het uitbazuinen over de rivier van
zuiver informatieve mededeellngen, het
Er ls thans een wetsontwerp Ingediend tot heffing van een aantal belastingen ter
dekking van een uitgaafpost over 1940 van f. 18.1 mlllloen van het Leenlngfonds-1940.
Deze vier voorzieningen zijn:
1. 8UCCES8IEBELASTÏNG.
De opcenten worden met 15 verhoogd. Gesohatte opbrengst over een
Jaar f. 5.5 mlllloen
2. BENZINEBELA8TD4G.
Verhooging met 1.388 cent per liter. De pompprljs stijgt daardoor tot 18*& cent.
cent Geschatte opbrengst over een Jaar f. 7.6 mlllloen
3. HEFFING OP KOFFIE.
Deze bedraagt f 20 per 100 K.G. koffie, hetgeen neerkomt op f. 24 per 100 K.G. hier
te lande gebrande koffie. Geschatte opbrengst by 40.000.000 K.G. JaarUJksch
gebruikf8 mlllloen
4. SUIKERACCUN8.
Heffing van 10 extra opcenten. Geschatte opbrengst per Jaarf. 5.5 mlllloen
Deze nieuwe belastingen zyn, uitgezonderd de extra-opcenten op de Successiebelasting
reeds gisteren van kraoht geworden. Zy zullen alle ten minste 15 Jaar lang en
waarschyniyk nog wel langer geheven moeten worden.
(Men zie voor nadere by zonderheden pagina 3 van het 3e Blad).
dan aan den Duitschen soldaat overlatend
aldus het Fransche persagentschap
daaruit zyn conclusies te trekken. Toen de
stemmen der luidsprekers voor de eerste
maal weerklonken, gaat Havas voort, kon
men duldeiyk waarnemen, dat de militaire
bevolking zich verzamelde op den anderen
oever. Reeds enkele minuten later grepen
de Duitsche officieren en onder-offlcleren
energiek tn. Bij de derde „ultaending"
weerklonk eensklaps het geratel der mi
trailleurs. eenige oogenblikken later ge
volgd door het afvuren van een aantal pro
jectielen.
DE LUCHTAANVALLEN OP SCHEPEN.
De Engelsche admiraliteit deelt mede,
dat twee t rollers, de Robert Bowen en de
Fort Royal, door aanvallen van vyandeUJke
vliegtuigen ln dc Noordzee tot zinken zyn
gebracht. Vier officieren en achttien man
schappen zyn om het leven gekomen.
Van bevoegde zyde wordt verder te Lon
den meegedeeld, dat na ontvangst van alle
rapporten verklaard kan worden, dat Vrij
dag geen koopvaardyschip tot zinken is
gebracht, zooals van Duitsche zyde werd
vermeld en dat slechts drie koopvaardy-
schepcn beschadigd zyn.
De hulpvaartuigen Robert Bowen en
Fort Royal hadden een tonnage van resp.
290 en 350 ton. De Fort Royal ls door twee
luchttorpedo's tot zinken gebracht.
Van de drie beschadigde schepen was de
Cleftonla <3106 ton» het grootste. Het schip
kon op eigen kracht een haven bereiken.
Het kustvaartuig Boston Trader <371 ton)
I werd niet direct door bommen getroffen.
I doch een van de bommen ontplofte zoo
dicht by het schip, dat het een lek opliep.
Twee man zyn door mitrailleurvuur licht
gewond. De hopper Foremost (306 ton)
werd beschadigd, doch kon naar een haven
worden gesleept. Geen van de drie schepen
was gewapend.
Het Noorsche ss. „Mosdale" heeft radio
grafisch medegedeeld, dat het dertien le
den der bemanning van het Brltsche ss.
,.Sea Rambler" heeft gered. Een ander
Noorsch schip heeft de twaalf andere op
varenden gered, zoodat de geheele beman
ning terecht ls.
De „Sea Rambler" had Vrijdag noodsel-
nen uitgezonden ter hoogte van New
Foundland, wegens een beschadiging aan
I een luik.
Door een Duitsclien onderzeeër
De directie van de Holland Amerika-lijn deelt mede, dat zij van
den kapitein van het stoomschip „Burgerdijk" bericht heeft
ontvangen, dat zijn schip Zaterdagmiddag te 18.35 uur 15 mijlen
ten Zuiden van Bishop Rock door een Duitschen onderzeeër is
aangehouden en daarna is getorpedeerd.
De directie van de Holland Amerika-lijn heelt hiervan mede-
deeling gedaan aan het ministerie van Buitenlandsche Zaken
te 's-Gravenhage. De reden van het torpedeeren van de
„Burgerdijk" is niet bekend. Zooals men onder „Gemengd
Nieuws" in dit blad kan lezen zijn alle opvarenden gered.
NOORSCH SCHIP OP EEN MIJN.
Het Noorsche tankschip Gallla (9.968
ton) dat van Mexico op weg was naar Ne
derland. ls op een myn geloopen. De schip
per van de reddingboot, die ter assistentie
was uitgevaren, heeft medegedeeld, dat de
myn een gat had geslagen ln den boeg,
waardoor het voorste compartiment snel
water maakte. Het waterdichte schot hield
het schip echter drijvende. De reddingboot
was behulpzaam bij het ankeren van het
tankschip dicht onder de Engelsche kust.
DUITSCH—ENGELSCHE POLEMIEK.
Van Duitsche zyde wordt er op gewezen,
dat men het Brltsche tonnageverlies niet.
zooals van Engelsche zyde gedaan wordt,
van de totale tonnage kan aftrekken, doch
slechts van de tonnage, die voor overzee-
sche transporten ln aanmerking komt. Zoo
moet o.a. de kustvaart buiten beschouwing
worden gelaten.
Beschouwt men de Brltsche tonnage-
verliezen in verband met dat deel der ton
nage, dat het moederland voor de essentl-
eele aanvoeren ter beschikking staat, dan
komt men zelfs by de voorzichtigste bere
kening op een verlies van minstens zeven
procent Hierbij komt nog een aantal be
schadigingen. die het uitvallen van sche
pen voor langen tyd tengevolge hebben.
De neutrale scheepvaart komt voor En
gelsche transporten steeds minder ln aan
merking en ten aanzien van de gevolgen
hiervan, wyst men erop, dat voor den oor
log ongeveer een derde van het Brltsche
en tweederde van het Fransche zeegoede-
renverkeer op rekening van buitenlandsche
koopvaardyvloten kwamen.
Kingsley Wood, de Brltsche minister van
Luchtvaart, heeft een rede uitgesproken te
Bristol.
Kingsley Wood zelde o.a.: „wy betreuren
het zeer oprecht, dat de uitoefening van
onze macht ter zee en het gebruik van het
economische wapen moeliykheden en soms
zelfs zware ongemakken oplevert voor de
neutrale landen, wy doen ons best om deze
ongemakken tot een minimum te beperken.
Echter zouden wy den neutralen ln over
weging willen geven te bedenken, wat het
zou beteekenen indien geheel Europa zou te
ïyden hebben onder de ontzagiyke ver
schrikkingen. als thans zyn opgelegd aan
het ongelukkige Poolsche volk. De toestan
den in het door de Dultschers bezette deel
van Polen zyn gewoonweg afschuwelijk Zij
zyn veel erger dan ln het deel van Polen,
dat onder Russische bezetting staat".
„De steeds slechter wordende financieele
en economische toestand in Duitschland
moet wel tot ernstige bezorgdheid onder
vele Duitschers leiden, doch nog groot er is
de bezorgdheid die er heerscht ten aanzien
van Rusland. Zelfs von Rippentrop zou niet
durven beweren, dat Duitschland groote
politieke of materieele voordeelen uit dit
„onbehaagiyke bondgenootschap" heeft ge
trokken.
De Russische verkeersmoeliykheden en de
angstige bezorgdheid ten aanzien van den
oorlog ln Finland, moeten wel sterk afbreuk
gedaan hebben aan de verwachting, dat
Dulstchland Russische petroleum en Rus
sische grondstoffen zou kunnen verkrijgen.
Aan den anderen kant ls de samenwerking
tusschen Frankrijk en Engeland nog nooit
zoo hecht en vertrouweiyk geweest als op
het oogenbltk".
Kingsley Wood zelde vervolgens, dat tien
duizenden gezonde, flinken Jonge mannen
als vliegtuigbestuurders en voor andere
doeleinden by de luchtmacht worden opge
leid. De oorlog in de lucht heeft tot dusver
niet alleen den ontembaren moed van de
Brltsche piloten aangetoond, maar ook de
technische superioriteit van vele Engelsche
vliegtuigen
Op groote schaal zyn vliegtuigen voor
Engeland ln aanbouw by Canadeesche fa
brieken. Nieuwe bestellingen zyn gedaan tot
een bedrag van zes millioen pond sterling.
BINNENLAND.
De regeering over de Indische begrooting.
(3e Blad).
Duizenden belangstellenden voor het kruien
van het Ijs; de spanning verplaatst
zich. (3e Blad).
Er zijn 816 millionaire in Nederland. (Bin
nenland, 3e Blad).
Het 30-jarig bestaan van Brunhilde her
dacht. (Sport. 2e Blad.)
Te Den Haag gestolen fietsen werden in
Zoeterwoude verhandeld, de Blad.)
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille handel Ongeanimeerde markt
Achteruitloopende koersen Neder-
landsche beleggingen kalm.
BUITENLAND.
De reis van Sumner Welles naar Europa.
de Blad).
Hernieuwde aanvallen op de Mannerheim-
linie afgeslagen. (Ie Blad).
Demonstratie op Ierland. (Ie Blad).
Twee brieven van onzen bijzonderen me
dewerker uit Finland. (3e Blad).
Overleden is de gouverneur-generaal van
Canada, lord Tweedsmuir. (3e Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
Voor de kuststrook:
Halfbewolkt tot betrokken. Sneeuw
buien. Matige tot lichte vorst.
Zwakke tot matige veranderlijke
wind.
Voor het binnenland:
Helder tot halfbewolkt. Plaatselijk
eenige sneeuw. Des nachts hier en
daar zeer strenge vorst, overigens
strenge tot matige vorst. Meest
zwakke, veranderlijke wind.
j In Groot-Brittannië is de vliegtuigproductie
in het af geloopen Jaar verdubbeld.
Tegen het einde van de rede van Kingsley
Wood riep een man op de tribune: ..Wij
willen Mosley, wy willen vrede". De man
werd uit de zaal gezet.
Onder groote belangstelling heeft dr.
Frank, de gouverneur-generaal in het thans
ondei Duitsche bezetting staande Poolsche
gebied voor journalisten een voordracht
gehouden, waarin hij een uiteenzetting gaf
van de toestanden ln het vroegere Polen.
De moeiiykheden, aldus dr. Frank, welke
in dit gebied heerschen, zyn een gevolg van
den oorlog Polen had een groot geluk, dat
de oorlog slechts van betrekkelijk korten
duur was. Wat ons hier byzonder heeft
getroffen, was de achteriykheid op elk ge
bied in zaken, welke in andere landen van-
zelf spreken.
Dr Frank zette vervolgens uiteen, hoe er
naar gestreefd zal worden op elk gebied de
productie te verhoogen.
In het bestuursapparaat bedient het gou
vernement zich zooveel mogeiyk van de
medewerking van Poolsche ambtenaren.
Alleen de opperste controle-instanties moe
ten uiteraard in Duitsche hand bUjven.
Vervolgens besprak de gouverneur het
Jodenvraagstuk. Polen, zoo zelde hy. was
een land. dat wel het rykst was aan Joden
van alle landen in Europa.
De handel in Polen lag voor 47°in han
den van Joden. 80"van alle industrie-
ondernemingen behoorden aan Joden, de
I banken bevonden zich voor 90°/o in Joodsche