::K -
e Arendskerkgetorpedeerd
bombardement
onmeedoogend voort
Jaargang
DINSDAG 16 JANUARI 1940
No. 24481
Onze verlieslijst
)e Russen zetten lucht
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Nooittemdsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
)uitsche duikboot bracht het schip
tot zinken
Je opvarenden gered
Finland laat zich niet intimideeren
Meer hulp
voor Finland eisch
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
i
EIDSCH
'ne e
ie vei
looi"
1939;
'idschii
lond;A
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
li entschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
vertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
sseiijger tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
'ng .oensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
e'ipetn 30. - Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven
Vc ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
ring J
sn
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sttni
per 3 maanden f. 3.19
per week .'.T.r. f.0.18
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mudJ
tcjfl
■°kerl Opnieuw is een Nederlandsch schip door een Duitsche duik-
ng boot tot zinken gebracht en ook nu is er voor zoover wij thans
1 kunnen nagaan geen woord van verontschuldiging te be
rdenken voor deze daad van geweld.
ft k Na de „Sliedrecht" en waarschijnlijk ook de „Tajandoen"
uur b
wc.is gistermorgen te 7 uur namelijk (zooals wij in de stad per
i bulletin bekend hebben gemaakt) het motorschip „Arendskerk"
^jan de Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart-Maatschappij
8d< in de Golf van Biskaye, op een afstand van 100 mijl van
van Ouessant aangehouden door een Duitschen onderzeeër en,
jen na onderzoek, tot zinken gebracht. De kapitein van het schip,
Qp.de heer Wijker, heeft daarvan in een telegram aan de Maat-
1 schappij mededeeling gedaan,
i vc: Gelukkig zijn alle opvarenden gered.
„Arendskerk" maakte een reis voor de
«^andAfrlka-Lijn. Het schip vertrok 8
f^iari van Rotterdam naar Antwerpen,
lar 400 ton stukgoed geladen werd voor
3an, in deze Z. Afrikaansche havens
het schip te Kaapstad graan laden
de Nederlandsche regeering. Het m.s.
waïndskerk" werd in 1938 gebouwd door
eer.3chiffswerft F. Schichau G. m.b. II te
zig voor de HollandAustralië Lijn,
der lijnen, welke door de Ver. Nederl.
w „eepvaart Maatschappij te 's Graven-
e geëxploiteerd worden. De hoofdafme-
>h. :en van het schip zijn: lengte over alles
ir, 3 voet-, breedte 63 voet, holte tot het
prefddek 35,2 voet, waterverplaatsing c.a.
10 ton, draagvermogen c.a. 11000 ton,
onto registertonnage 7889 ton en netto
an; stertonnage 4753 ton. De hoofdmachi-
zjj bestonden uit 2 direct omkeerbare 10-
nder rompressorlooze tweetact diesel-
,p oren van het SchichauSulzer type
.ij,,: een gezamelijk maximaal vermogen
11.000 A.PK. bij 129 omwentelingen per
jjjj.raut, waarmede een dienstsnelheid van
mijl werd bereikt. Het schip had acco-
tdatie voor 12 passagiers, doch er waren
naai geen passagiers aan boord De be-
nning bestond uit 65 koppen (28 Euro-
men en 37 Britsch-Indiërs). die gered
door het Italiaansche Stoomschip
:dora", dat vermoedelijk op weg is naar
-Msabon.
er)
De torpedeering van de „Arendskerk",
heeft in scheepvaartkringen te Rotterdam
diepen indruk gemaakt, aldus meldt men
aan het „Handelsblad". Hoewel de mede-
deelingen schaarsch zijn, is de opvatting
gewettigd, dat Duitschland op deze wijze
het vervoer van Nederland en België naar
landen, die tot de groepen der geallieerden
behooren, wil verhinderen. De berichten
wijzen uit, dat de torpedeering opzettelijk
is geschied na onderzoek van de papieren.
Vergissing is derhalve uitgesloten.
In dat geval is de veronderstelling ge
wettigd, dat men hierin een uitbreiding
moet zien van den oorlog ter zee. Met het
uitgaan van het Duitse he vervoer naar zee,
behalve dan met kolen naar Italië, is het
thans gedaan, tengevolge van de Engelsche
maatregelen, die neutrale schepen met
aanhouding en erger bedreigen, indien zij
Duitsche lading aan boord.hebben. Duit-
sche duikbooten loopen dus niet meer de
kans Duitsche goederen, die zich aan boord
van uitgaande neutrale schepen zouden
kunnen bevinden, te vernietigen.
Gedetailleerde gegevens over den aard
der lading zijn niet te verkrijgen, noch te
Antwerpen, noch te Amsterdam. Afschrif
ten van de ladingmantfesten blijken hier
te lande nog niet te zijn aangekomen. Het
is dan ook niet duidelijk of alleen de be
stemming der lading dan wel ook de aard
daarvan van invloed is geweest op het be
sluit van den commandant van den Duit
schen onderzeeër om het Nederlandsche
vrachtschip tot zinken te brengen.
(SEDERT HET UITBREKEN
VAN DEN OORLOG).
1939
8/9
tonn. dooden
Hr. Ms. VAN EWIJCK
mijnenlegger
op mijn geloopen
30
9/9
MARK Houtvaart
op mijn geloopen
1514
1/10
Hr. Ms. VAN GET,DER
mijnenlegger
op mijn geloopen
6
8/10
BINNENDIJK H.A.L.
op mijn geloopen
6873
TEGRI, eig. Eeftingh
vermist
280
7
SAFE, eig. Salomons
vermist
375
7
16/11
SLIEDRECHT
Van Ommeren
getorpedeerd
5133
26
18/11
SIM. BOLIVAR K.N.S.M.
op mijn geloopen
8309
86
27/11
SPAARNDAM H.A.L.
op mijn geloopen
8857
5
7/12
TAJANDOEN Mij. Ned. 8159
na ontploffing gezonken
6
IJM. 116 SILVAIN treiler
vermist
11
10/12
1940
IMMINGHAM
Int. Kustv. Mij
op mijn geloopen
400
9/1
175
op mijn geloopen
15/1 ARENDSKERK
Ver. Ned. Scheepv. Mij8000
getorpedeerd
In totaal verloor ons land dus 14 schepen
met een tonnage van ruim 48.000 ton.
Het aantal menschenlevens, dat daarbij
te betreuren valt, bedraagt 184.
eri
DE HOUDING ONZER REGEERING.
Naar wij heden vernamen heeft de Ne
derlandsche regeering haar houding ten
aanzien van de torpedeering van de
„Arendskerk" nog niet bepaald. Zij kan dit
eerst doen, wanneer zij op de hoogte is van
alle hierbij betrokken feiten.
ALLE AAN BOORD AANWEZIGE
POST VERLOREN.
Voor zoover bekend is alle aan boord
aanwezige post verloren.
Aan boord bevond zich uitsluitend brief
post dus geen pakketpost voor de Unie
van Zuid-Afrika en Mosambique. Deze post
omvat in het algemeen alle correspondentie
voor deze bestemmingen, hier te lande ter
post bezorgd tusschen 5 en 11 Januari.
-United Press meldlt: De sovjets hebben
3 ster en hun bommen-veldtocht, waarvan
>t doel is Finland en speciaal het Zuiden
•s lands te demoraliseeren, voortgezet.
Reecis kort na het aanbreken van den
r tg kwamen de Russische bombardeurs
rven de Zuidkust opdagen, om hun moord-
i-id'ige ladingen, honderden bommen, over
j! bevolkingscentra uit te strooien. Zij kwa-
en van hun bases in Estland. Evenals de
irige dagen werden ook nu weer talrijke
:insche steden door de Russische eskaders
'zocht.
Meer en meer maken de sovjet-vliegers
'e laatste dagen bij deze luchtraids gebruik
m brandbommen
Abo onderging een der zwaarste lucht-
qpibardementen sinds het begin van den
ortog. Het aantal slachtoffers staat nog
iiet vast.
Bij luchtbombardementen elders werden
aar schatting in totaal achttien personen
edood en 93 gewond. De slachtoffers waren
oofdzakelijk vrouwen, die met haar kinde
en niet tijdig genoeg de schuilplaatsen
onden bereiken.
Russische piloten, welke dezer dagen wer
en gevangen genomen, verklaarden, dat zij
jrdera hadden, elke stad. welke een station
ezit, te bombardeeren.
Het schijnt dat de Russen besloten heb
ben van hun suprematie in de lucht gebruik
te maken, vóór de Finnen "-"oldoeu.de ge
vechtsvliegtuigen uit het buitenland aange
voerd hebben gekregen.
De Finsohe legatie te Londen heeft mede
gedeeld, dat de Russische vliegtuigen Zater
dag elfhonderd bommen op verschillende
Finsche plaatsen hebben uitgeworpen. Zon
dag vlogen honderdzestig sovjet-vliegtuigen
boven Finland. Zij bezochten zeven en twin
tig plaatsen en wierpen er ln totaal duizend
bommen, meerendeels brandbommen.
De Amerikaansche gezant in Finland,
Schoenfeid, heeft het departement van bui-
tenlandsche zaken te Washington medege
deeld. dat zijn villa, waar hij tot 7 Januari
gewoond heeft, door tenminste acht Russi
sche vliegtuigen is gebombardeerd. De toe
stellen lieten brandbommen vallen. Een der
projectielen drong door het dak en veroor
zaakte brand in den salon. In de omgeving
van de villa bevond zich geen enkel militair
object.
Op 13 Januari zijn bommen op 200 meter
afstand van het nieuwe gezantschap ge
vallen.
In een verklaring aan de pers. aldus Ha-
vas uit Helsinki, zeide de Amerikaansche
gezant dat het voltoomen onbegrijipelijk ls.
dat de Russische vliegtuigen bommen heb
ben geworpen op een zoo dun bevblkte
plaats, als die, waar de villa is gelegen.
In Finsohe kringen is men van oordeel,
dat de kosten, welke deze Russische luoht-
expedities meebrengen, enorm zijn. De aan
de Finnen toegebrachte verhezen zijn in
ieder geval heel wat geringer dan de kosten,
welke de sovjets te dragen hebben, natuur
lijk als men de verliezen aan menschen
levens buiten beschouwing laat.
In het vervolg zal door Finland wekelijks
een rapport gepubliceerd worden van-den
ohef der luchtverdediging. Het zal 's Maan
dagsavonds verschijnen in het Zweedsch en
het Finsch. Gisteren is het eerste uitgeko
men. Het heeft betrekking op de week van
7 tot 13 Januari, en meddit o.m. het vol
gende:
In dep loop van de week wierp de vijand
op 42 verschillende plaatsen in Finland in
totaal bijna 2000 bommen neer. Enkele van
die plaatsen waren het voorwerp van ver
scheidene aanvallen. Drie ziekenhuizen
werden gebombardeerd.
De materieele schade was niet belangrijk.
Geen enkele Finsche verbindingsllnie is af
gesneden De diensten funotdoneeren overal
zonder onderbreking.
Het aantal in deze week neergehaalde
vliegtuigen is grooter dan het aantal door
de Russen gedoode burgers.
VOORAL IN DE LUCHT.
Een woordvoerder van het Finsche ge
zantschap te Londen heeft er tegenover
Reuter op gewezen, dat Finland, als het den
oorlog wil overleven, meer buitenlandsche
hulp noodig heeft
..Het. zou. zeide hij, tragisch zijn, als de
wereld zou denken, dat Finland's groote suc
cessen te land beteekenden, dat het bezig
KUNSTKRING „VOOR ALLEN".
Lelia Gousseau (piano)
Lelia Gousseau.
Het moge vreemd klinken, doch voor óns
was het einde van dezen avond het begin
van het hoogste genot, ondanks véél uit
nemends daarvóór.
De toegift Rameau's „Rappel des Oiseaux"
beteekende een volledige openbaring, mede
door de muzikale waarde dezer fijnzinnige
muziek. Lelia Gousseau benaderde hier
superieur den clavecinistischeri klank, on
danks het feit, dat zij niet speelde op een
Fransch instrument.
Weergaloos knap, zelfs menigmaal ma
gistraal, is het technisch kunnen van dit
jeugdige, buitengewoon begaafde talent,
dat in onze stad reeds eerder succes oogstte.
In dit opzicht zijn werkelijk de hoogst
denkbare toppen bereikt! Een brillante
vaardigheid tot in het snelste passagespel,
een nimmer falende duidelijkheid, een
zeldzame raakheid en pittigheid, een enor
me virtuositeit zonder eenige inspanning,
een verwonderlijke en machtige trefzeker
heid, een markant en klankrijk toucher, dat
echter in het algemeen wellicht mede
door den openstaanden vleugel te zeer
op het „geluid" als zoodanig is ingesteld,
zonder dat echter voldoende gezocht wordt
naar subtiele nuanceeringen. Forsch van
trant, soms tè forsch, ls dit mannelijk spel.
Ziet. dit zijn eenige kenmerkende eigen
schappen van Lelia Gousseau's spel. Wij
hadden echter dezen avond haar vermo
gens ook naar de artistieke zijde te be
palen.
En dan zijn wij toch niet volkomen be
vredigd Wellicht in verband met haar
jeugd, legt zij nog te zeer het accent op
uiterlijk effect. En het is verwonderlijk, hoe
enthousiast velen daarop reageeren! De
jaren zullen deze musicienne echter rijper
geestelijke bezonkenheid moeten schenken,
evenals poëtischer fantasie, willen wij haar
op één lijn stellen met de waarlijk grooten
op het gebied der pianistiek.
In het algemeen bleven wij thans vrij
koel en onbewogen onder deze schittering
van technische superioriteit en verstande
lijke ontledingen. De innerlijke waarde
eener artiste, die haar keuze zóó zeer be
paalt op flonkering der techniek, is zoo
doende uiterst moeilijk te bepalen.
Ziilk een overdaad van te eenzijdig inge
stelde „bravour" is bovendien onnoodig en
muzikaal onverantwoord, omdat zij bij ge
brek aan variatie snel vermoeit, dan wel
verveelt.
Chopin! Hoorden wij diens B-moll So
nate door ouderen niet meer verdiept van
geestelijke instelling? Zelfs de beroemde
..Marehe Funèbre" kan oneindig ontroeren
der klinken, in tragischer waas gehuld en
niet met zulk een voortdurenden nadruk op
het forte, al kwamen desondanks de cli
maxen wel tot uitdrukking.
Liszt: diens „Souvenir", aan welker ein-
delooze herhalingen wij toch wel ontgroeid
zijn. diens .Feux Follets" en ..Mazeppa".
och, hoe voelden wij de innerlijks leegheid
daarvan. Zeker, niemand zal Lelia Gousseau
haar trillers en 'andere virtuose wonderen
kunnen verbeteren. Maar gelooft zij werke
lijk zélf, dat deze ..paradestukken" uit den
vroegeren tijd, hóe voortreffelijk ook uit
gevoerd, ons nog kunnen boeien? Als dank
bare en per sé succesvolle toegiften wel
licht verantwoord, maar toch zeker niet
meer als serieus bedoeld onderdeel van een
BINNENLAND.
Heffing eener winstbelasting voorgesteld
(3e Blad).
Regeling vacantie met behoud van loon;
voorontwerp ingediend bij den Hoogen
Raad van Arbeid (3e Blad).
Duitschland en de militaire maatregelen
in Nederland en België (Binnenland,
3e Blad).
Zilveren ambtsjubileum mr. dr. A. baron
Röell (Binnenland, 3e Blad en Laatste
Berichten, le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille markt Prijshoudende
stemming Weinig bewogen koers
verloop Amerikanen niet veel ver
anderd Beleggingsafdeling kalm.
BUITENLAND.
Sovjet-raids boven Finland (le Blad).
Csaky over zijn bezoek aan Ciano (le Blad).
Credieten voor Turkije (le Blad).
Hoe Madrid tijdens den burgeroorlog werd
geteisterd (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD.
Strenge tot matige, overdag lichte
vorst. Betrokken tot zwaarbewolkt.
Tijdelijk opklarend. Sneeuwbuien.
Krachtige tot matige Noordooste
lijke tot Noordwestelijke wind.
programma. Dat wordt te veel van het
„goede". Na de pauze gelukkig een stij
gende lijn, al bleef ook hier hoofdzakelijk
bewondering voor de technische prestatie
als hoogste goed in de herinnering.
In Fauré's prachtige „Thème et Varia
tions" werd de rand van ongevoeligheid,
die voor de pauze leek te domineeren, reeds
overschreden en ontvingen wij den indruk,
dat deze pianiste ook héél andere mogelijk
heden in zich draagt. Debussy's „Mouve
ment" en Ravel's „Ondine" waren wederom
staaltjes eener superbe techniek, doch ook
van muzikale expressiviteit, al zouden wij
in Ravel's „Ondine" nog meer het accent
gelegd willen zien op het dichterlijk ele
ment.
Lelia Gousseau belichtte, als winnares
van den Grand Prix Albert Roussel 1939,
ten slotte onovertrefbaar de meesterlijke
structuur van Roussel's „Ronde". Ook hier
stonden plastisch vermogen en karakte
ristieke accentuatie op den voorgrond.
Rameau uiteindelijk vormde, wij zeiden
het reeds, hét hoogtepunt, waarmee weder
om werd aangetoond, hoe men in „kleine
dingen groot" kan zijn. Voor zoover zij het
reeds niet had gedaan, won Lelia Gousseau
hiermee alter harten. Het enthousiaste ap
plaus bewees zulks ten volle.
was. den oorlog zonder veel moeite te win
nen. Dit is niet zoo. De Finnen zelf zijn er
zich zeer wel van bewust, dat de successen,
zooals te Suomussalmi, plaatselijke succes
sen waren. Groote massa's Russische troe
pen worden nog steeds in den strijd gewor
pen en. wat nog belangrijker is. de Russen
zijn met hun bommenwerpers meester in
het luchtruim.
Het is niet teveel gezegd, dat het lot
van Finland afhangt van de mogelijk
heid. meer hulp in de lucht te krijgen.
Finland doet daarom een beroep op de
geheele wereld, het te helpen, zoodat het
zich met de Russische luchtmacht kan
meten".
GEDWONGEN EVACUATIE.
De Finsche autoriteiten hebben in ver
band met de luchtaanvallen van de sovjet-
Russische vliegtuigen besloten een aantal
plaatsen te ontruimen De plaatselijke auto
riteiten kunnen de veiligheid van de bevol
king niet meer verzekeren. Onder de steden,
welke geëvacueerd moeten worden zijn
Hangoe, Ekenaes. Abo, Karis en Rhimaki.
Boven Saimi hebben twee Finsche vlieg
tuigen slag geleverd tegen zeven Russen. Zes
Russische toestellen werden op de vlucht
gejaagd, het zevende werd vernield.
Vooral Abo. Ekenaes en Hangoe hebben
van de luchtaanvallen'te lijden gehad Het
is zeer gevaarlijk Hangoe en Ekenaes te ver
laten aangezien de Russische vliegtuigen
alle voertuigen, welke de steden verlaten.