LEIDSCH DAGBLAD - Zevende Blad
Zaterdag 30 December 1939
Zij, die van ons
heengingen
Men voelt den oorlog
groeien
Van de op den voorgrond tredende per
soonlijkheden, die In het afgeloopen iaar
van ons zijn heengegaan, laten wij hier een
opsomming volgen:
1 Januari: ds. C. J, van Paassen, Haar
lem, em.-predikant der Nederd. Herv. Kerk,
71 jaar: id.dr. P. Smit. Keumen, president
van de algemeene synode der Ned. Herv.
Kerk. 66 jaar; 4 Jan luit.-generaal E. F.
Insinger, Den Haag, 68 jaar; 5 Jan.: mr. J.
C. A. Everwijn. Noordwijk, oud-gezant te
Washington, 66 jaar: 16 Jan mr. dr. S. J.
M. van Geuns, Amsterdam, oud-procureur-
generaal bij het gerechtshof te Amsterdam.
74 jaar; 23 Jan.: mr. R. Ridder Pauw van
Wieldrecht, Den Haag, kamerheer van H.
M. de Koningin, 45 jaar; 30 Jan.: mr. R. H.
A. M Romme, Den Haag, oud-lid van den
Raad van Staten, 76 jaar.
2 Februari: E. G. Schürmann, Rotterdam
voorzitter van den Kon. Ned. Midden
standsbond. 72 jaar; idem: ir. F. A. R. A.
baron van Ittersum, Utrecht, voorzitter van
de coöperatieve centrale raiffeisenbank al
daar. 73 jaar; 4 Febr.: sir Henry Deterding,
St. Moritz, oud-directeur-generaal van de
Koninklijke, 72 jaar; 10 Febr.: Augusta de
Wit. Baarn, een bekend schrijfster, 75 jaar;
15 Febr.: prof. mr. F. G. Scheltema. hoog
leeraar te Amsterdam, vroeger te Leiden.
47 jaar; 17 Febr.: mr. C. D. Asser Jr., Am
sterdam, rijksadvocaat en bekend jurist, 73
jaar; 20 Febr.: Soesoehoenan van Soera-
karta. 72 jaar; 28 Febr.: F. H. de Hoog,
Bandoeng, voorzitter Indo-Europeesch Ver
bond.
3 Maart: mr. F. F. baron de Smeth, Den
Haag, kamerheer en hofmaarschalk van
H. M. de Koningin, in den ouderdom van 52
jaar. bij een ongeluk overleden; 5 Maart:
dr. E. Jensema, Groningen, oud-inspecteur
van het middelbaar onderwijs, 71 jaar: id.:
mr. J. P. de Meyere, Den Haag, oud-secre
taris-generaal van het departement van
justitie, 67 jaar; 9 Febr.: W. Drop, Rotter
dam, lid der Tweede Kamer, 58 jaar; 10
Febr.: mr. G. J. Bisschop, Den Haag, oud
burgemeester van Batavia. 69 jaar; 14
Febr.: mr. H. F. de Boer. Den Haag. ad
ministrateur, hoofd der domeinen, aan
het departement van financiën. 63 jaar;
26 Febr.: W. D. Nolting. Den Haag, oud
directeur-generaal voor de scheepvaart, 80
jaar.
5 April: jhr. dr. L. E. M. von Fisenne,
Rijswijk, lid Gedeputeerde Staten van Z-
Holland. 65 jaar: 18 April: mevr. Theo
Mann-Bouwmeester, Amsterdam (de be-
Wie zich nederzet om een terugblik te
werpen over hetgeen zich in 1939 in het
buitenland afspeelde, begint het aanvanke
lijk ietwat te duizelen; in zulke dichte
drommen trekken allemaal belangrijke fei
ten in slagorde op. Men ziet, reeds in den
eersten zin, dien wij nederschrijven, gebrui
ken wij een woord, aan den krijg ontleend,
maar is dat niet te begrijpen, gelet op den
koers, dien de wereld heeft gekozen? On
willekeurig denkt men weer in militaire
termen, omdat de oorlogsfakkel rondom
ons is ontstoken en dei\ oorlogsbrand heeft
doen ontvlammen. In zekeren zin nog be
perkt, maar veiligheid voor de landen, die
nog gespaard zijn gebleven uit dezen waan
zin, is er, helaas, nog nietOpgewekte
klanken mag men van den overzichtschrij
ver dus niet verwachten, eerder bitterheid
over de verdwazing der menschheid, die de
beschaving van ons werelddeel in de waag
schaal heeft gesteld!
En spijt, dat zijn pessimisme van vorig
jaaroverzicht zoo geheel in vervulling is
gegaan
Toch liet de aanvang van het jaar zich
niet zoo slecht aanzien. Er was na Muen-
chen, waar op het laatste oogenblik de oor
log was voorkomen, zij het onder voorwaar
den, die weinig bemoedigend mochten wor
den genoemd in menig opzicht, een ont
spanning ingetreden. Chamberlain en lord
Halifax brachten een bezoek aan Rome,
waar zij door de bevolking zeer hartelijk
werden ontvangen, de Poolsche minister
Beek kwam naar Berlijn, von Ribbentrop
naar Warschau, evenals zijn Italiaansche
collega graaf Ciano, die ook Belgrado met
een bezoek vereerde. Alleen het laatste
schijnt evenwel gebracht te hebben, wat er
van mocht worden verwacht. De scheidings
lijn tusschen het Westen, gevormd door
Engeland en Frankrijk hun samengaan
werd door het bezoek van president Lebrun
aan het Engelsche koningspaar nog eens
bijzonder tot uitdrukking gebracht en
de as kon men blijkbaar niet verwijderen.
Duitschland en Engeland bleven elkaar
vreemd en hetzelfde gold voor Frankrijk
en Italië. De reis van den Franschen pre
mier naar Corsica en Tunis, waar Daladier
met groote geestdTift werd ontvangen,
deed dit duidelijk naar voren komen.
Niettemin, al bleef men over en weer de
bewapening uitbreiden op groote schaal,
aan oorlog behoefde toch nog niet direct
te worden gedacht. Integendeel, doordat
Franco in Spanje de overwinning wist te
behalen, verdween een gevaarlijk object
van het politieke tooneel. Eind Januari viel
Barcelona den caudillo in handen en men
begreep, dat het lot der roode regeering
daarmede feitelijk was beslist. Azana trad
dan ook spoedig af als president- en hoe
wel na het terzijde schuiven der regeering
Negrin een z.g. verdedigingsfront nog een
laatste poging waagde, zich staande te
houden, moesten zonder veel verderen strijd
toch vrij spoedig de wapenen worden neer
gelegd 28 Maart gaf Madrid zich over en
vluchtten de voornaamste republikeinsche
leiders naar het buitenland.
Een gevaarlijk gezwel aan Europa's li
chaam was daardoor weggesneden, vooral
ook, waar Franco inderdaad de Duitsche
en Italiaansche „vrijwilligers" naar huis
zond en met Frankrijk en Engeland nor
male betrekkingen herstelde. Weliswaar
trad Spanje toe tot het anti-Komintern
pact. evenals trouwens Hongarije, maar
duidelijk bleek toch al spoedig, dat Franco
zijn land volledig buiten de partijen-vor
ming wilde houden en niet-s van de Spaan-
sche onafhankelijkheid wilde opgeven, het
geen een geruststellende uitwerking moest
hebben.
kende actrice overleed op haar 89sten ver-
jaardag); 26 April: vice-admiraal C. Kay-
ser, Den Haag, 71 jaar.
1 Mei: vice-admiraal G. F. Tydeman,
Den Haag, 81 jaar; 27 Mei: generaal C. J.
Snijders, Hilversum, oud-opperbevelheb
ber van land- en zeemacht, 86 jaar.
4 Juni: Frank van der Goes, literator,
Laren. 80 jaar; 14 Juni: ds. C. Lingbeek,
Voorthuizen, em predikant Ned Herv.
Kerk, 72 jaar; 26 Juni: gep. luit-generaal
P. Donk. Den Haag. 67 jaar.
1 Juli: de voordrachtskunstenaar Louis
Davids. Amsterdam. 55 jaar: 2 Juli: dr.
A. R Zimmerman. Velp. oud-burgemeester
van Rotterdam. 70 jaar: 7 Juli: B Nier-
strasz. Heemstede, oud-lid der Tweede Ka
mer, 77 jaar.
7 Augustus: jhr mr. A. F. O. van Sasse
van Ysselt, overleden te Interlaken, nes
tor der Eerste Kanier, 87 jaar; 19 Aug. gep.
luit.-generaal C. G. van Everdingen, Arn
hem, 68 jaar; idem: J. M. Meulenhof, Am
sterdam, uitgever, 70 jaar.
18 September: musicus Cornelis Dopper,
Amsterdam, 69 jaar
9 October: Henri Dekking, voorzitter van
den Ned. Journalistenkring. Rotterdam, 67
jaar; 22 Oct.: sultan van Djokjakarta. 59
jaar; idem: dr. Ir. H. Wortmann, Den Haag.
oud-directeur-generaal der Zuiderzeewer
ken, 80 jaar; 25 Oct.: dr. C. J. K. v. Aalst.
Hoevelaken, oud-president der Nederland-
sche Handelmaatschappij. 73 jaar; 30 Oct.:
mr. D. Kaars Sypesteyn, Utrecht, vice-pre
sident arrondissementsrechtbank aldaar, 45
jaar.
2 November: ds. R. H. Drijber, Zutphen,
em. predikant der Nederl. Herv. Gem., 89
jaar; 6 Nov.: mr. O. J. E. baron van Was
senaar van Catwijck. Den Haag, oud-lid
van de Eerste Kamer, 82 jaar; 7 Nov.:
prof. dr. A. Neytzell de Wilde, Den Haag.
oud-voorzitter van den Volksraad. 62 jaar;
7 Nov.: A. C. Waller. Amsterdam, presi
dent-directeur van Calvé-Delft, 65 jaar; 12
Nov.: Oscar Tourniaire, tooneelspeler, Am
sterdam, 59 jaar; idem: J. v. d. Molen, Rot
terdam, oud-lid der Tweede Kamer, 72
jaar; 15 Nov.: Nico Gerharz. Bandoeng,
oud-dirigent Haarlemsche örkestvereeni-
ging, 76 jaar; 21 Nov.: mr. H. Zillesen, Den
Haag, oud-griffier Eerste Kamer, 85 jaar.
6 December: 'prof. dr. H. Brugmans.
Amsterdam, oud-hoogleeraar. 71 jaar; 22
Dec. prof. dr J. W. Pont. Bussum. 76 jaar,
oud-hoogleeraar van de Hersteld Ev. Luth.
Kerk; 23 Dec.: A. H. G. Fokker, 49 jaar,
vliegtuigbouwer, overleden in Amerika; 25
Dec.: L. F. J. M. baron van Voorst tot
Voorst, Velp, 69 jaar, lid van de Eerste
Kamer.
Doch daarmede waren alle'lichtpunten
yoor de wereld uitgedoofd, de verdere gang
van zaken was een zoodanige, dat men als
het ware den oorlog voelde groeien en alle
pogingen om dezen nog te voorkomen, zijn
afgestuit op voortzetting van het Duitsche
streven naar uitzetting zijner macht. Kon
men toch te Berlijn nog altijd het voor
stellen alsof Duitschland slechts zich het
lot aantrok van zijn landgenooten en stam
verwanten, die het Heim voerde, het mas
ker werd afgeworpen, toen het den romp-
staat, die er was overgebleven van Tsjecho-
Slowakije opslokte. Mede onder Duttsohen
invloed scheidde Slowakije zich af van
Praag en Tsjechië werd gewoon onder
Duitsch protectoraat geplaatst met von
Neurath aan het hoofd. Slowakije is een
schijn-regeering gelaten.
Dat beteekende verraad aan Muenchen
en door dit verraad is de kiem gelegd van
de ellende, die verder over de wereld is ge
komen. Het Duitsche nationale streven is
vervangen door de idee van „levensruimte"
een uit den aard der zaak niet te schatten
begrip, dat door zijn rekbaarheid tot alles
kan leiden.
Vol droefheid en bitterheid moest Cham
berlain thans erkennen, dat zijn politiek
volkomen had gefaald en dat degenen, die
van den beginne af aan hadden gewaar
schuwd, gelijk hadden gehad. Deze Duit
sche daad van half Maart is de groote om
mezwaai geweest, die naar den oorlog heeft
gevoerd.
Aan het laatste restje vertrouwen was de
genade-slag toegebracht. Voortaan zou het
woord van Berlijn niet meer als eenlge
waarborg worden aanvaard, alle verklarin
gen van den Fuehrer vermochten dat niet
meer te wijzigen.
Als van zelf ontwikkelde zich nu het vor
men van een macht, die in staat zou zijn
om verdere Duitsche expansie een halt toe
te roepen. De Engelsch-Fransche entente
werd nader toegehaald en ingezet werden
besprekingen met Warschau. Ankara en
Moskou.Engeland wierp het nu geheel
over den anderen boeg, zelfs het principe
van dienstplicht werd aanvaard, hetgeen
totdusver steeds was afgewezen.
Het in de gevolgen zoo gevaarlijke stelsel
van blokvorming werd thans met alle
macht en kracht in werking gesteld!
Dat Italië kort daarop door de bezetting
van Albanië koning Zogoe en zijn fami
lie moesten den Negus van Abessynië vol
gen ln ballingschap de verwarring nog
deed groeien, spreekt voor zich zelf. De
Duce oordeelde blijkbaar den tijd gekomen
ook eens te proflteeren van den band met
Berlijn, dat totdusver alleen de winst had
opgestreken. Deze band werd intusschen
begin Mei nog versterkt en met veel ver
toon were' der wereld kond gedaan van een
nauw politiek en militair verbond tusschen
Duitschland en Italië!
Voor Berlijn was dit blijkbaar voldoende
steun om verder te durven gaan. Begin
Mei zette zich in Duitschland in de van
Tsjecho-Slowakije zoo goed bekende propa
ganda in pers als anderszins, nu tegen Po
len. Geëischt werd de terugkeer van Dan
zig en tevens een corridor door den Corri
dor als zuiver Duitsch bezit. Polen ver
klaarde zich bereid te praten, zonder ech
ter van zijn rechten afstand te willen
doen; hetgeen Berlijn natuurlijk niet ver
genoeg ging.
Polen's minister Beek kwam naar Lon
den en een Engelsch-Poolsch verdrag,
waarbij Engeland en Polen elkaar over en
weer garanties verleenden, kwam tot stand,
waarbij Frankrijk zich aansloot. Ook aan
Griekenland en Roemenië werden garanties
gegeven, doch deze landen accepteerden
dit slechts eenzijdig, niet willende meege
sleept worden In den maalstroom van
dreigende conflicten.
Ook met Ankara slaagden'Engeland en
Frankrijk (het Sandjak keerde tot Turkije
lerugi, een overeenkomst werd bereikt, zij
het dat de Turken bedongen niet machi
naal betrokken te zullen worden in een
botsing met de sovjets, mocht het ooit
daartoe komen. Saradjogloe's bezoek aan
Moskou liep op een mislukking uit.
Met Moskou slaagden de Westersche de
mocratieën niet. Begin Mei was daar de
volkscommissaris voor buitenlandsche za
ken Litwinof vervangen door Molotof en
dat sprak reeds boekdeelen. De besprekin
gen wilden maar niet op gang komen, tel
kens en telkens haperde het weer en het
zenden van eerst Strang naai' de Russische
hoofdstad en later van een Britsch-Fran-
sche missie bracht evenmin resultaat. In
tegendeel sloten de Russen toen reeds een
handelsaccoord met Duitschland af, het
geen al vreemd mocht heeten in de gege
ven omstandigheden, doch wie dacht toen
nog aan de groote verrassing, die weldra
zou volgen? Von Ribbentrop vloog naar
Moskou en onder de oogen van de nog aan
wezige Fransch-Britsche militaire missie
werd een non-agressie-pact geteekend. Het
Nazi-Duitschland, dat den strijd tot het
uiterste had aangekondigd tegen het bols
jewisme, sloot er thans een verbond mede,
gelijk weldra nog duidelijker zou blijken.
Intusschen was het optreden van Duitsch
land tegen Polen steeds scherper en
scherper geworden en men voelde de
dreiging van oörlogsgerucht al nader
komen. Het Vatlcaan poogde den vrede te
redden, president Roosevelt, die zich per
soonlijk tot Hitler en Mussolini had gewend
na Albanië en Tsjechië's onderwerping,
waagde een nieuwen stap, de Oslo-groep
volgde, onze eigen vorstin en koning Leo
pold van België boden hun goede diensten
aan, het zou allemaal tevergeefsch zijn. De
vrede was niet meer te redden, Duitsch
land dacht door zijn pact met de sovjets
het Westen voldoende te hebben afge
schrikt en na een paar uiterst spannende
dagen eind Augustus volgde het voldongen
feit op 1 September: Danzig sloot zich aan
bij het Duitsche rijk en de Duitsche troe
pen marcheerden Polen binnen.
Parijs en Londen Heten zich echter niet
meer intimideeren en, nadat reeds vroeger
uit den treure en met de grootste kracht
was verzekerd, dat zij hun verplichtingen
tot het uiterste zouden nakomen,
Duitschland kan nooit zeggen, dat het niet
voldoende gewaarschuwd is geweest
kwam op Zondag 3 September een ultima
tum af aan Berlijn, waarin geëischt werd
stop-zetting van den aanval op Polen en
het openen van vreedzame onderhande
lingen. Het was te laat, Duitschland wilde
niet meer terug en vanaf dien dag
resp. vijf en elf uur was de oorlog uitge
broken.
Met behulp van wit-, blauw-, geel- en
bruinboeken tracht nu iedere partij de
schuld op de andere te werpen, maar de
historie zal oordeelen en vonnissen!
Wederom was de baaierd losgelaten
over Europa
Frankrijk en Engeland, nauw aaneenge-
klonken, zooals duidelijk spreekt uit de ge
troffen maatregelen tot unificatie van be
velvoering zoowel te land als ter zee en
het aaneensluiten van het economische
front over de gansche linie de vorige
oorlog had in dit opzicht geleerd! kon
den Polen slechts weinig steun verleenen.
Wel trok het Fransche leger over de grens,
doch een aanval op de Siegfriedlinie waag
de het niet. Zoodoende kreeg Polen geen
lucht en met groote voortvarendheid trad
het sterke Duitsche leger, dat zich geheel
naar het Oosten had gekeerd, in het Wes
ten geheel in het defensief, steunend op
zijn linie, op in Polen. Met groote motori
sche eenheden en vooral een zeer sterke
luchtmacht werd de Poolsche tegenstand
weldra gebroken. Slag volgde op slag en
juist op het moment, dat er nog een klein
vleugje hoop voor de Polen soheen te ko
men, dat zij een deel van hun land nog
zouden kunnen redden, werd hun de gena
deslag toegebracht: in den rug! Het pact
tusschen Berlijn en Moskou bleek meer dan
een non-agressie-overeenkomst en het sov
jet-leger marcheerde op zijn beurt Polen in
om vrijwel zonder slag of stoot het geheele
Oostelijk deel te bezetten. Polen is voor-
loopig van de wereldkaart verdwenen, de
regeering en legerleiding, waarover harde
noten zijn gekraakt, hebben een toevlucht
gezocht op Roemeensch gebied, waar zij
geïnterneerd zijn. In 18 dagen was Polen's
lot bezegeld.
Weliswaar heeft zich in Frankrijk onder
leiding van generaal Sikorski een nieuwe
Poolsohe regeering gevormd, doch meer
dan een symbool is dat voorloopig niet. 20
jaar na zijn herstel is Polen wederom ver
dwenen, al houdt het vast aan de zin
spreuk: nog is Polen niet verloren
Van Duitsche zijde deed men pogingen
het voor te stellen, alsof de oorlog in het
Westen maar een vergissing was en dat een
oplossing wel te vinden zou zijn. Had Hit-
Ier niet beloofd al zijn plannen door te
voeren zonder „Krieg"? Maar het zou weldra
merken, dat het geen vergissing was, en wel
uit de doelstellingen, die Londen en Parijs
der wereld kond deden. Het zeer zijdellng-
sche vredesaanbod van den Fuehrer
rechtstreeks durfde hij niet meer over
vrede te praten, daar dat gemakkelijk als
een teeken van zwakte had kunnen wor
den uitgelegd bevatte evenwel geen con
structieve voorstellen al deed het doorsche
meren, dat Duitschland bereid was het z.g.
congres-Polen onder aanleuning op Duitsch
land te herstellen, en toen uit de beide
Westelijke democratieën een duidelijk neen
weerklonk, nam het Hltler-Duitschland den
handschoen op. Voor Duitschland is even
als in 1914 Engeland weer de boosdoener,
Frankrijk is slechts meegesleept, zoo werd
het voorgesteld, blijkbaar als laatste po
ging nog een schelding te brengen tusschen
Londen en Parijs, die evenwel bij voorbaat
tot. mislukking was gedoemd. De laatste
rede van Goebbels deed wel uitkomen, hoe
ook van Duitsche zijde die hoop thans als
afgeschreven wordt beschouwd.
Opnieuw hebben koningin Wilhelmina en
koning Leopold nog hun goede diensten
aangeboden, maar de kloof is te diep om
reeds te kunnen worden overbrugd.
Droef zijn de gevolgen van het vredes-
veidrag van Versailles, dat, dit valt niet te
ontkennen, voor een niet gering deel schuld
draagt aan de positie, waarin Europa zich
bevindt. Dat zelfs Engeland en Frankrijk
dat thans erkennen, blijkt Juist uit het feit,
dat nu reeds de doelstellingen van dezen
oorlog zijn opgesteld om te trachten een
herhaling te voorkomen, maar wie durft
daarop genist te zijn?
Die doelstellingen kan men van de zijde
der geallieerden als volgt definieeren: her
stel van Polen en Tsjecho-Slowakije en het
vestigen van een regeering in Duitschland
op wier woord kan worden gebouwd. Van
Fransche zijde is daarbij zelfs nog herstel
van Oostenrijk gevoegd en in Daladier's
laatste radio-rede volkomen financieel her
stel van alle schadeMen ziet dus, hoe,
zuoals te vreezen was, de oorlogsmentallteit
het gaat winnen van het verstand!
Van Duitsche zijde is nu de leus aange
heven: het Brltsche wereldimperium zal
vernield moeten worden!
De intrensieke kracht van dit imperium
is echter voor de zooveelste maal weer
eens bewezen. Canada en Australië plaats
ten zich zonder aarzelen direct achter het
moederland, in Zuid-Afrika bracht gene
raal Smuts de regeering Hertzog, die afzij
dig wilde blijven, ten val om zelf de teu
gels van het bewind over te nemen in
steun aan Londen, Britsch-Indië tracht
profijt te trekken uit de situatie ten bate
van den dominion-status, zonder echter tot
verzet, over te gaan en het jammerlijk ver
deelde Palestina, waar Joden en Arabieren
elkaar terroristisch bestreden, is plotseling
tot rust gekomen tot betere tijden aanbre
ken; beide partijen staan achter Groot-
Brittannië
Slechts het Ierland van de Valera blijft
neutraal, zij het welwillend neutraal.
DE WONDERLIJKE OORLOG.
De strijd in het Westen wordt op zoo
danige wijze gevoerd, dat men spreekt van
een wonderlijken oorlog en terecht. Ge
dacht is aan grootscheepsche luchtaanval
len, die dood en verderf zouden brengen,
ook onder de burger-bevolking, die voor
een deel is geëvacueerd uit de groote steden
naar het platteland, men dacht aan pogin
gen om de Maginot- en Siegfried-linie te
doorbreken, hetgeen, dat staat vast. stroo
men van bloed zou eischen, kortom men
had zich de meest ijselijke voorstelling ge
maakt en dag in dag uit hoort men wei
nig of niets van strijd van eenlge betee-
kenis. Aan het front komt het slechts tot
artillerie-vuur en verkenningen, in de lucht
hebben verkenningen plaats en, nadat van
Engelsche zijde aanvankelijk geheel een
pamfletten-oorlog was gevoerd, enkele
luchtralds van bescheiden omvang met de
daarbij passende luchtgevechten.
Reeds zijn de Engelsche troepen gearri
veerd in de Maginotlinie.
De geallieerden hebben uit den vorlgen
oorlog geleerd en willen hun soldaten zoo
veel mogelijk sparen, blijkbaar dus een be
slissing willende afdwingen door de blok
kade, die natuurlijk direct door Engeland
met alle kracht is ingezet. Dat het zoo
doende een kwestie van langen adem zal
worden, is erkend in de mededeeling der
Brltsche regeering, dat zij zich prepareerde
op een oorlog van drie jaar of langer. De
geallieerde generalissimus sprak van een
,.geduld"-oorlog.
DE STRIJD TER ZEE.
Het is dus ter zee, dat de oorlog inder
daad met volle kracht woedt. Van Duitsche
zijde is natuurlijk het duikboot-wapen ter
stond opnieuw ln actie gebracht, maar,
steunend op de ervaringen van den vorl
gen oorlog, weet Engeland, al gaan schepen
verloren, totdusver dit gevaar te bezweren.
Ook al is de onbeperkte duikboot-oorlog
thans reeds in actie, waarbij niet gelet
wordt op menschenlevens. Daarnevens stel
den de Duitschers een onbegrensd gebruik
van mijnen, waaronder de z.g. magneti
sche mijn, blijkbaar het nieuwe wapen,
waarvan Hitier gewaagde, die zelfs uit
vliegtuigen kan worden geplaatst. Na een
eerste succes, schijnt echter thans dit wa
pen in hoofdzaak ook al weer te zijn over
wonnen. En het laatste Duitsche optreden
is het vernielen van weerlooze visschers-
vaartuigen met behulp van vliegtuigen,
wier aanvallen op oorlogsschepen waren
afgewezen.
De oorlog ter zee wordt op de meest on-
meedoogende wijze gevoerd
Dit heeft Engeland bewogen tot represail
le-maatregelen, waartegen weinig zou zijn
in te brengen, wanneer daardoor de neu
tralen niet in een positie kwamen van:
tusschen hamer en aambeeld. Weliswaar
gaan door het Britsche optreden geen men
schenlevens verloren, gelijk bij het Duit
sche optreden, helaas, wel het geval is
onze eigen handelsvloot weet er van mee
te praten! maar niettemin wordt den
neutralen door de Engelschen groote schade
toegebracht, daar de handel grootendeels
v/ordt lam gelegd. Speciaal geldt dit voor
den maatregel ook toezicht te houden op
den Duitschen export en het plan om goe
deren met meer dan 25 pCt. Duitsche af
komst in beslag te nemen. Waartoe dat
moet leiden?
Wat de verliezen der Britsche oorlogsma
rine betreft dient ln de eerste plaats ge
noemd de torpedeering van de kruisers
„Courageous" en „Royal Oak", de laatste
zelfs in Scapa Flow, waar de Britsohe vloot
veilig heette te zijn.
Het zwaarste verlies der Duitsche vloot
is de vernietiging van het vestzakslagschip
„Admiral Graf von Spee" voor de haven
van Montevideo door de bemanning zelf,
toen blijkbaar ontkomen niet meer moge
lijk was en lntemeering niet werd aan
vaard. Het was het eerste eigenlijke zeege
vecht, waarbij de eer der overwinning aan
de Engelschen bleef; de Engelsche kruiser
„Exeter" werd er zwaar bij gehavend.
Waarom de Duitsche commandant, kapi
tein Langsdorff na afloop van alles tot
zelfmoord overging?
WAT DUITSCHLAND BETAALDE!
Inmiddels deden zich de gevolgen van
het monsterverbond tusschen Berlijn en
Moskou meer en meer gevoelen. Bracht het
aanvankelijk eenlge verwarring te weeg
onder Hitler's eigen volgelingen, te begrij
pen, waar het bolsjewisme Immers steeds
als aartsvijand nummer één was voorge
steld, deze verwarring werd snel onder
drukt. In eigen land althans. Naar buiten
was het anders. Daar is het anti-komln-
tern-pact door deze verbintenis getorpe
deerd en uiteengespat. De Duitsche sympa
thieën ln Spanje en Japan zijn verloren
gegaan en ook in Italië doet zich een an
dere strooming kennen, ook al wordt de as
naar buiten nog gehandhaafd, hoewel de
adjectieven als onverbreekbaar etc. verdwe
nen zijn.
Tot veler verrassing bewaarde Italië van
den beginne at aan zijn neutraliteit, het
pas dit voorjaar gesloten en reeds vermeld»
nauw verbond met Berlijn ten spijt. De
overeenkomst tusschen Duitschland en de
sovjets schijnt zelfs voor Rome geheim te
zijn gehouden en dit geeft Rome aanleiding
om zich niet achter Duitschland te scha
ren. De wijziging in de Italiaansche regee
ring, hoezeer voorgesteld als een „aflossen
van de wacht", wees trots alle verzekerin
gen toch ook op een zich losmaken van te
hechte banden met het Derde Rijk. Italië
herneemt zijn zelfstandigheid om zijn
macht in te zetten voor eigen doelstellin
gen, wanneer het daartoe de tijd gekomen
oordeelt
En houdt zeer scherp in het oog, wat
zich op den Balkan zal gaan afspelen!
Want het gansohe Oosten is op drift ge
raakt. De prijs, dien Berlijn Moskou heeft
moeten betalen voor zijn „hulp" ln de
practijk is daarvan nog vrijwel niets te
recht gekomen is wel zeer hoog geweest;
om te beginnen zijn de randstaten aan de
sovjets uitgeleverd, ook al is in schijn de
zelfstandigheid van deze drie kleine land
jes gehandhaafd. Zij hebben echter moe
ten toestemmen in het overleveren aan de
sovjets van alle strategisch belangrijke
punten en zijn dus machteloos. Zij zijn nu
voorposten geworden van Rusland tegen
Duitschland gericht! De Duitschers zijn er
zelfs toe overgegaan om de Baltlsche „ba
ronnen", die sinds eeuwen de Dultsohe cul
tuur daar hadden gebracht, naar huls te
doen komen of. beter gezegd, naar Polen
over te doen verhuizen, waardoor werk van
eeuwen is vernietigd. En alsof dat nog niet
genoeg was, is tevens het kleine maar trot-
sohe Finland aan de sovjets overgeleverd.
Moskou wilde met Finland hetzelfde spel
spelen als met de randstaten, doch Finland
was niet geneigd zijn onafhankelijkheid te
offeren; het was bereid tot eenige conces
sies, maar aan zijn onafhankelijkheid wilde
het niet doen raken. Zelfs voor oorlogs
dreiging is het niet uit den weg gegaan en
thans vecht het tegen den Russisohen kolos
om zijn leven. De sovjets bleken toch leer
lingen van de Duitsche tactiek van groote
begaafdheid, overtroffen deze nog verre in
cynisme en huichelarij. Toen Finland niet
wilde toegeven, volgde uit Moskou eenzij
dige opzegging van het non-agressie-pact
en weldra de opmarsch. Vlak over de grens
werd daarop een soort Volksfrontregeering
gevormd onder een reeds sinds 1918 uitge
weken Fin. Kussinen, die met Moskou een
verdrag sloot in den gewenschten geest. Men
ziet het, heel eenvoudig is het recept!
Doch met Finland ls de sovjet-unie nog
niet gereed! Het land heeft zich onder
maarschalk Mannerheim goed voorbereid
en biedt op een wijze verzet, die de gansohe
wereld vol bewondering vervult. De Russi
sche overmacht wordt volslagen in be
dwang gehouden. Er vecht een volkomen
vereenigd volk juist met het oog op de
grootste eenheid trad de regeering Caj an
der af om plaats te maken voor een kabi
net Ryti op meest breede basis en het
vecht met alle vezelen van zijn ziel voor
zijn veiligheid.
Onnoodig te zeggen, dat gansch Scandi
navië, maar in de eerste plaats Zweden en
Noorwegen, vol bezorgdheid den gang van
zaken volgt, bang voor het verschijnen
van het bolsjewisme aan hun grenzen. Spe
ciaal in Zweden is een krachtige strooming,
die feitelijk zou verkiezen directen steun te
verleenen aan de Finsche broeders, maar
de regeering stelt zich op het standpunt
van neutraliteit met begunstiging der Fin
sche zaak, voor zoover dit daarmede maar
eenlgszins is overeen te brengen.
Finland heeft voorts een beroep gedaan
op een lichaam, dat men eigenlijk reeds als
dood beschouwde: den Volkenbond! Het
uittreden van Hongarije en Peru had dit
instituut nog verder verzwakt dan al het
geval was. En ziet met groote voortvarend
heid en vastberadenheid ls deze doodge
waande plotseling opgetreden: onder drij
ven der Zuld-Amerikaansche staten, met
Argentinië voorop, dat met uittreden dreig
de, zoo niet werd doorgetast, werd de sov
jet-unie als agressor aangewezen en tevens
van het lidmaatschap vervallen verklaard.
Enkele landen, die aan de sovjets grenzen,
stemden weliswaar blanco, doch waar deze
stemmen niet meetellen, werd de vereisohte
eenstemmigheid bereikt. De afschuw over
het Russische optreden hielp over alle aar
zelingen heen. Zelfs Engeland en Frankrijk,
die aanvankelijk alles vermeden, wat Rus
land ook militair in de armen van Duitsch
land zou kunnen drijven, verlaten meer en
meer hun voorzichtig standpunt en zullen
deelnemen aan de hulpverleening aan het
bedreigde landje ln het hooge Noorden, dat
zoo dapper strijdt voor zijn bestaan; wel
licht doet het echec der Russen, waarbij
zeer duidelijk het gebrek aan leiding naar
voren treedt mede gevolg van de „zuive
ring" in de hoogere en hoogste regionen
zich daarbij gelden. Voor Stalin ls een en
ander een geduchte tegenvaller.
ITALIË EN DE BALKAN.
Maar de nadering der sovjets tot Europa's
midden en Zuid-Oosten doet zich ook daar
ernstig gevoelen, Hongarije zoowel als de
Balkan zien niet zonder vrees, hoe het
bolsjewisme zich even imperialistisch toont
als vroeger het Tsarisme. Vooral Roemenië
acht zich bedreigd, dat naar drie zijden
gebied heeft te verdedigen tegen begeerl-
gen. Italië, dat, zooals gezegd, zeer scherp
den blik op den Balkan gericht houdt als
zijn belangensfeer, doet, wat het kan om
de eenheid daar té bevorderen, maar vlot
gaat dit niet om genoemde redenen: Hon
garije ziet verlangend uit naar Zevenbur
gen, Bulgarije naar de Dobroedsja, de sov
jets naar Bessarabië. De positie der Roe
menen ls moeilijk en de onderdrukking der
minderheden thans wordt daarin wijzi
ging gebracht wreekt zich op dit mo
ment. Hoewel de verhoudingen met Bulga
rije over het algemeen verbeterd zijn, wei
gert dit land echter nog altijd toe te tre
den tot het Balkanblok, schijnt zelfs van
Sofia uit een toenadering tot Moskou, al
thans politiek, niet uitgesloten.
Wellicht zal de Finsche oorlog de sovjets
nog te zeer bezig houden om hier het spel
te beginnen, waartegen Italië, dat fel anti-
bolsjewistisch blijft, zich niettemin reeds
keert.
Er zijn stemmen opgegaan, die den raad
gaven den oorlog ln het Westen te beëin
digen en zich gezamenlijk te keeren tegen
het grootste gevaar, dat van het zich ruim
baan makende bolsjewisme, doch de tijd
daarvoor is nog niet rijp; voor de Wester
sche democratieën blijft Duitschland vijand
nummer een!
Van Duitsche zijde trachtte men. wel in
ziende, dat de Russische machtsuitbreiding
voor Duitschland vooral niet minder ge
vaarlijk ls dan voor anderen, deze idee te
2—7
