1940 Frankrijk een imperium van 110 millioen zielen NIEUWJAARS ADVERTENTIES LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad Donderdag 28 December 1939 Bij minister Mandel GEMENGD NIEUWS Een wraakzuchtige schildwacht tegen gereduceerd tarief. TOT MORGENMIDDAG 1 UUR BUITENLANDSCH GEMENGD. De aardbeving in Turkije Een vij fling geboren (Van onzen Parijschen correspondent). Toen we langs een gang, waar Boedha- beelden mysterieus glimlachten op hun voetstukken, de minlsterieele werkkamer van Mandel waren binnengetreden, stond hij achter een schrijfbureau, waarop in schijnbare wanorde ontelbare bescheiden en stukken lagen opgestapeld. Op een tafeltje ln een hoek een groote antieke wereldbol, tegen den muur een immense kaart van het Fransche koloniale imperium. Hij staat bekend als een der energiekste Fransche staatslieden en het was juist die energie, die hem door dien krachtmensch. Georges Clémenceau, den „Tijgertot me dewerker deed verkiezen. Op verschillende posten heeft de tegenwoordige minister van Koloniën «ijk gegeven van zijn on buigzame wilskracht, gepaard aan een zeer groot begrip van realiteit en toen hij ver leden jaar April door minister-president Daladier aan het hoofd van dit uiterst be langrijk ministerie geplaatst werd. had hij. ofschoon het Tsjecho-Slowaaksche alarm nog niet geslagen was. reeds een helder inzicht in het dreigend gevaar en stond zijn programma vast: de koloniën. Frank- rijks onmetelijk imperum van over zee. moesten tegen een mogelijken aanval be veiligd worden en vervolgens zoo mogelijk actief medewerken aan de verdediging van het moederland. Meer dan welk ander Fransch staatsman dan ook we laten hier de „bouwers" van het Fransche imperium, zooals b.v. maar schalk Lyauty. buiten beschouwing heeft minister Mandel de uiterst belangrijke plaats ingezien, die de koloniën in Frank rijks economie, in militair potentieel Inne men een der machtigste elementen zijn ze van Frankrijks kracht, evenals de domi nions van Engeland, zoodat de suprematie der geallieerde mogendheden op den duur verpletterend moet worden. Reeds in den wereldoorlog van 1914-1918 ls de hulp, door de koloniën aan het moe derland gebracht, uiterst belangrijk ge weest en wanneer we eens nagaan, wat de overzeesche gebiedsdeelen, die van het mi nisterie van koloniën afhangen Marokko en Algiers blijven dius in het verloop van dit artikel buiten beschouwing, daar Ma rokko als protectoraat een bijzondere plaats inneemt en Algiers beschouwd wordt als een deel van het moederland in die periode gepresteerd hebben, dan zien we op de eerste plaats, dat er 354.000 inboorlingen van wie 275 000 in Frankrijk ontscheept werden ln het Fransche leger hebben dienst genomen! Van deze 250.000 man werd verreweg het grootste contingent ge leverd door de bewoners van Frankrijks be zittingen in West-Afrika, 150.000 Senegal- negers, voortreffelijke soldaten, dapper en trouw, die zich liever tot den laatsten man laten afmaken, dan hun gewonden of ge sneuvelden officier in den steek te laten. De manschappen, die niet op het Europee- sche oorlogsterrein meevochten, hebben zich in de oerwouden van Afrika even ver dienstelijk gemaakt, daar zij meegeholpen hebben aan de lang niet gemakkelijke ver overing der Duitsche bezittingen. Togo en Kameroen. Verder werden gedurende den wereldoorlog 56.000 arbeiders, van wie 50.000 alleen uit Indo-Ohina naar het moederland overgebracht, zoodat de hulp aan mensche- lijke krachten uiterst aanzienlijk genoemd mag worden. Economisch was de hulp der koloniën aan het moederland niet minder belangrijk. Gedurende die vier jaren immers werden ln Frankrijk Ingevoerd 1.285.000 ton levens middelen en 640.000 ton erts, in totaal dus bijna 2 millioen ton, waarbij nog anderhalf millioen ton andere producten gevoegd moeten worden. Misschien zal de een of ander meenen, dat dit totaal over een periode van vier jaar niet buitengewoon groot ls, doch men moet niet vergeten, dat op de eerste plaats de verbindingen tus- schen koloniën en moederland slechts met moeite onderhouden werden: terwijl op de tweede plaats de pacificatie van vele dezer gebieden van al te recenten datum was, om een massaproductie mogelijk te maken. In de na-oorlogsche jaren heeft men uit gebreide statistieken opgesteld van al het geen elke kolonie afzonderlijk zoowel op militair als op economisch gebied gepres teerd had en toen anderhalf jaar geleden de heer Mandel de portefeuille van Kolo niën kreeg toegewezen, beschikte hij over een uitgebreid cijfermateriaal, waaruit hij met zijn bekende energie onmiddellijk de noodlge en praktische consequenties trok In dit korte tijdsverloop heeft hij het mili taire apparaat der koloniën totaal veran derd, het is een eigen, zelfstandige organi satie geworden, rechtstreeks staande onder den minister van koloniën, die vroeger slechts de bevelen van het permanent co mité der landsverdediging had uit te voe ren. Door dezen eersten maatregel kreeg minister Mandel de handen vrij en hij aarzelde niet er ruimschoots gebruik van te maken. Dreigend was ln die dagen de houding van Japan WJ de grens van Indo-Chlna, dreigend waren de Itallaansche en Duitsche koloniale aspiraties. Vooral ln Indo-Chlna en Fransoh West-Afrika moest de weer macht versterkt worden: het gebeurde en in minder dan één jaar tljds waren de effectieven der inlandscb» troepen verdub beld. Enormp reserves staan achter dez» troepenmachten en moobt, het noodzakeliik blijken, dan zouden millloenen-legers ln de Fransche koloniën gevormd kunnen worden. Een leger zonder materiaal heeft echter geen waarde en daarom zijn deze koloniale troepen niet alleen voorzien van 'het modernste oorlogstuig, maar zün ook versterk'11 cc" opgericht waarop zij steunen kunnen. In December van het vorig jaar werd beeonnen m»( d»n aanleg van "»rde- diffingswerken in Frqp.ceb Somaliland. In atej van cl:i jaar end»relng v-ee-'-n- handelshaven van Dakar on Afrika's West kust een radicale verandering en werd een aanvang gemaakt met den bouw van een oorlogshaven, terwiil in Indo-China talrijke versterkingen werden aangelegd en de eerste maatregelen werden getroffen voor de vestiging van een eigen oorlogsindustrie ln dit veraf gelegen stukje van Frankrijk- over-zee. Ook de luchtvaart had zijn aan dacht en dat was broodnoodlg, want voor 1938 was de totale luchtvloot van het Fran sche imperium kleiner dan die van Slam, terwijl de technische waarde ervan prak tisch nihil was. Zeer zeker is ook nu nog de luchtmacht een zwak punt ln het ver dedigingssysteem der Fransche koloniën, doch zonder het moederland schade toe te brengen kon in deze korte spanne tijds niet meer gedaan worden. In leder geval ls het voornaamste be reikt: de Fransche koloniën zijn ln staat zich ook in de lucht te verdedigen. Het spreekt natuurlijk vanzelf, dat eveneens groote aandacht is besteed aan de verbin dingswegen tusschen de verschillende kolo niën en met name aan de transsaharische wegen, die de bezittingen in Noord-Afrika met die in West- en Oost-Afrika verbinden: de bestaande werden verbeterd en een nieuwe aangelegd. Hoeveel dergelijke enorme maatregelen wel gekost hebben? Aan het moederland niets. Alle kosten werden gedragen door de koloniën zelf, hetzij door de belastingen, hetzij door in de koloniën zelve uitgeschre ven leeningen. Om deze ontegenzeglijk zware lasten voor de Inboorlingen te ver lichten, heeft minister Mandel den inlan ders talrijke nieuwe rechten en vrijheden geschonken en met name voor zoover dat met hun graad van beschaving overeen komt. een zekere mate van medezegglngs- schap in het landsbestuur. In de vredesperiode tusschen dezen en den voorgaanden oorlog heeft het econo misch leven ln de Fransche koloniën zich buitengewoon ontwikkeld en natuurlijk heeft minister Mandel ook hieraan zijn aandacht gewijd: in vredestijd had hij reeds een volledig economisch hulpplan op gesteld en niet zonder een zekere gerecht vaardigde zelfvoldoening kon hij ons ver klaren, dat onmiddellijk bij het uitbreken van den oorlog den gouverneurs der ver schillende koloniën opdracht gegeven kon worden, zonder schade voor de bevolking uit den oogst van dit jaar 1.600.000 ton koren, 1,100.000 ton oliehoudende produc ten en 1.600.000 ton steenkool, hout, rub ber, cacao, bananen, suiker vleesch, etc. voor de algemeene ravltallleering te requl- reeren, meer dus ln een jaar tljds dan ln de vier jaren van den voorgaanden oorlog bij elkaar. Begin November waren reeds 80 schepen met ln totaal 270.000 ton dezer producten in Frankrijk aangekomen. In- tusschen ls uiterst belangrijk feit de uitvoer uit de Fransche koloniën naar an dere dan Fransohe havens gedurende deze eerste oorlogsmaanden normaal gebleven. En de militaire hulp? Het zal voor Frankrijks tegenstander niet zeer aan genaam zijn te vernemen, dat na en kele weken meer inlandsche soldaten gemobiliseerd zijn dan gedurende den geheelen voorgaanden oorlog na zeven verschillende wervingen en dat over een zestal maanden een half millioen soldaten uit de Fransche koloniën hun blanke kameraden uit het moederland terzijde zullen staan. Zoo zijn er 100 infanteriebataljons op de been gebracht met daarnaast al het artilleriepersoneel. dat bij groote legereenheden hoort. Tegelijkertijd zijn orders gegeven om 70.000 arbeiders uit Indo-China te laten overkomen en naar gelang het noodig zal zijn, zal het niet moeilijk wezen nieuwe contingenten soldaten of arbei ders naar het moederland over te brengen. Het geliefde redenaarsthema Frankrijk een imperium met 110 mil lioen zielen, is hiermede een geduchte werkelijkheid geworden. Een andere groote kwestie is echter: zijn de inboorlingen bereid dienst te nemen in het Fransohe leger? Het antwoord op deze vraag is een bewijs voor de verstandige Fransche koloniale politiek en het weldoen de régime, dat ln de Fransche koloniën wordt toegepast: met honderdduizenden melden de inboorlingen zich aan om dienst te nemen in het Fransche leger. Maar dan ls er zeer zeker grootsoheepsche propagan da gemaakt? was de vraag, die toen aan minister Mandel gesteld werd. Geamuseerd keken de kleine scherpe oogjes ons aan: „Heelemaal niet, was het antwoord, want daar heeft heer Hitier zelf voor gezorgd. Geen beter propagandageschrift dan „Mein Kampf", dat op ruime schaal onder de inlanders verspreid is en waarin zij hebben kunnen lezen, hoe 't nazistische régime over kleurlingen denkt, hen beschouwt als een inferieur ras. Ze zijn dezen oorlog gaan beschouwen als hun oorlog, hun zaak, de Ï4 tjbtle dan li, \U oUA IA vui&ii ko-}Jt \4 tviaX Het Nedeilcmdzche Roode Kruis Bloedtransfusie-dienst Meldt U aan als bloedgever bij de Plaatselijke werfcommissie of bij het Secretariaat van de Centrale Commissie Prinsessegracht 27 te 's-Gravenhage. Steunt met een bijdrage op giro 291564 van den Penningmeester te Overachie. verdediging van hun ras aan de zijde van hun blanke broeders. De geestdrift om dienst te nemen is zóó groot, dat wij de werfbureaux tijdelijk hebben moeten slui ten, omdat we niet alle mannen tegelijk konden gebruiken. In talrijke gevallen zijn de stamhoofden zelf bij de Fransche auto riteiten gekomen en schreven hun aan doenlijke brieven, de gunst vragend met al hun krijgers van af den 15-Jarigen leeftijd onder de Fransohe vlag te mogen dienen". Nog een laatste vraag stelden wij den minister: „Zijn ditmaal ook de mlsslonna- rissen en zendelingen gemobiliseerd?" Het antwoord was merkwaardig ln den mond van dezen man, die van Israëlitische af komst persoonlijk nooit blijk heeft gegeven van diepe religieuze overtuiging: „Ja. ze zijn gemobiliseerd, maar ter plaatse Zoo als de leider van een belangrijke fabriek nuttiger arbeid voor de nationale verdedi ging kan verrichten aan het hoofd van zijn bedrijf dan ln een loopgraaf aan de grens, zoo kan een mlssionnaris zich duizend maal verdienstelijker maken ln een negerdorp van Afrika dan ln een fort van de Maginot- llnie. En daarom hebben wij de 2500 mls- sionnarlssen en zendelingen in onze kolo niën gemobiliseerd, maar hun wapens zijn de wapenen van den vrede gebleven en hun godsdienstige zending is nu ook een zen ding In dienst van het vaderland gewor den". Hiermede was het onderhoud met mi nister Mandel geëindigd. (Nadruk verboden) HU SCHOOT ZIJN AFLOSSER NEER. Bij het aflossen van de wacht op een der grensposten heeft een op wacht staande soldaat gistermiddag om drie uur reeds eerder geuite wraakgevoelens jegens een kameraad ten uitvoer ge bracht en op korten afstand twee scho ten gelost op den 21-jarigen soldaat Kemmena uit Rotterdam. Eén kogel trof doel en drong het slachtoffer in de rechterborst. Na ter plaatse voorloopig behandeld te zijn is de getroffene in vrij ernstigen toestand naar het militair hospitaal te Arnhem vervoerd. De dader, de twintigjarige dienstplichtige M. uit Pernis, is voor loopig in de marechaussee-kazerne te Zevenaar opgesloten. De wraakzucht van den dader, dié zich ln de omgeving als een zenuwachtige jongeman had doen kennen, dateerde van Dinsdagmiddag, toai ruzie ontstond in het waschlokaal, omdat de iets oudere Kem mena rechten wilde laten gelden om eerder aan de beurt te zijn dan M. Na een korte woordenwisseling vlogen zij elkaar ln de haren en er ontstond een ernstig hand gemeen. waaraan andere soldaten slechts met moeite een einde konden maken. M. liet zich er na afloop van dit gevecht al over uit, dat hij den ander nog wel zou krijgen. Slechts vier en twintig uur later was dat het geval. Op wacht staande heeft hij gistermiddag op het oogenblik, dat hij door Kemmena zou worden afgelost, zijn kans schoon gezien en aan zijn voornemen uitvoering gegeven. Toen de aflossing hem tot op enkele meters genaderd was, richtte de schild wacht zijn geweer, tot groote ontsteltenis van de aanwezige soldaten, die hierop niet bedacht waren, op K. en vuurde tweemaal kort achter elkaar. Het slachtoffer zakte ln elkaar. BIJ onderzoek bleek een der kogels hem door de rechterborst te zijn gegaan. Een paar kameraden hielpen den getroffene, tot geneeskundige hulp kwam opdagen. De overigen wisten den dader te grijpen. Later ls hij overgeleverd aan de mare chaussee. „Tel." KINDJE VERDRONKEN. Gisterochtend ls het drie-Jarig zoontje van den heer H. Wuis, ln de Brink, bij De Koog, op Texel verdronken. De ouders verkeerden ln de meening. dat het kind bij familie vertoefde. Toen de va der het ging halen, zag hij tot zijn groote ontsteltenis het knaapje in het water drij ven. Hoewel het kind direct uit het water werd gehaald, bleken de levensgeesten reeds geweken te zijn. GESLIPTE MOTORRIJDER OVERREDEN. Ongeluk bij Windesheim. Gistermiddag ls op den rijksweg Zwolle- Deventer, ter hoogte van het dorp Windes heim de motorrijder Davidson uit Zwolle door de gladheid van den weg geslipt. Op hetzelfde oogenblik passeerde een personen auto, welke den motorrijder overreed. Korten tijd na het ongeluk is de onge lukkige aan de bekomen kwetsuren over leden. kunnen deze advertenties worden aangeboden. De prijs bedraagl voor advertenties van 1 tol en met 5 regels slechts 75 cent. Elke regel meer 15 cent. - Bij latere aanbieding wordt de gewone advertentieprijs berekend. DREIGBRIEVEN GESCHREVEN. De politie te Oldenzaal heeft zekeren S. T., opzichter aan een kanalisatie-maat schappij te Franeker, geboortig uit Olden zaal. waar hij tijdens de Kerstdagen bij zijn familie vertoefde, gearresteerd Hij wordt beschuldigd van het schrijven van dreigbrieven aan eenlge personen te Oldenzaal. waarin hij etschte, dat op een nader te bepalen plaats geld zou worden gedeponeerd. Uit verschillende aanwijzingen uit die brieven concludeerde de politie dat T. de dader moest zijn. Ook te Franeker werd hU van dergelijke practljken verdaoht. Een en ander was aanleiding om T. aan een verhoor te onderwerpen, dat hem door den burgemeester van Oldenzaal alsmede door de marechaussee werd afgenomen T. heeft bekend de schrijver der brieven te zijn.. Geldverlegenheid moet oorzaak zijn dat T., die Van zeer goeden huize ls, tot die daden ls gekomen Hij is ter beschikking van de Justitie ge steld. BIJ HET SCHAATSENRIJDEN GEVALLEN. Jongen aan de gevolgen overleden. Bij het schaatsenrijden op de kolk te Lent ls Zaterdag het elfjarig zoontje van de familie Otto uit Nijmegen komen te vallen. De Jongen scheen aanvankelijk van zijn val geen hinder te hebben ondervon den en ging naar huls, maar Maandag werd hij onwel. HIJ werd op last van een ge neesheer naar het Sint Canislus-Zleken- huis overgebracht en ls daar gisteravond overleden. LICHT IN EEN OUDE OPLICHTING#» KWESTIE. Drie personen te Ridderkerk gearresteerd. De gemeentepolitie te Ridderkerk heeft in verband met een oplichterij, gepleegd op lsten Kerstdag 1938 drie personen ge arresteerd. Op den avond van dien dag ver voegde zich aan de woning van den be jaarden kleermaker R. aan den Ringdijk aldaar een tweetal personen die voorgaven controleurs van den Crisisdienst te zijn en die aan R. mededeelden, dat het bekend geworden was, dat hij, hoewel hij steun trok. een aardig kapitaaltje bezat. Indien R. echter een van hen f90 - gaf. zouden zij de zaak laten rusten. R. bracht dit echter ter kennis van de politie, doch de daders bleken onvindbaar. Wel had deze aangifte tot gevolg dat R. een belangrijk bedrag aan ondersteuningsgelden moest restltu- eeren. Maandagavond zijn de beide perso nen weer bij R. gekomen. R. maakte alarm en beiden gingen op de vlucht. De buren hadden echter gezien dat er een dronken militair bij was en deze werd spoedig ge arresteerd. Dit bleek te zijn G. K. uit Rid derkerk, die, na zijn roes te hebben uit geslapen, alles bekende en A. H„ eveneens uit Ridderkerk, als medeplichtige aanwees. Daar gebleken was, dat ln 1938 met het geld een gedeelte van drlnkschuld aan den zoon van Wed. A., was terugbetaald, terwijl deze wist, waarvan het geld afkom stig was. ls ook hij, als verdacht van he ling, gearresteerd De drie verdachten zijn gisteren voor den officier van Justitie te Rotterdam geleld. N.R.Crt. UNIFORMEN IN ONBEHEERDEN KOFFER In het Amstelstatlon te Amsterdam heeft de militaire politie gisteravond naar de „Tel." meldt, een koffer met uniformen ln beslag genomen. Tijdens hun rondgang vonden twee onderofficieren van de polltie- troepen, welke daar sinds de mobilisatie dienst doen. den onbeheerden koffer. Of men hier opnieuw te doen heeft met een geval van smokkelarij met uniformen ls nog niet gebleken. Het ls ook mogelijk, dat de koffer door militaire kleermakers verzonden ls en tijdens de drukte van de Kerstdagen onbeheerd is geraakt. In hoe verre de zaak dus werkelijk verdacht ls, zal nog uit een nader onderzoek moeten blijken. VELE SLACHTOFFERS. In Ankara (Turkije's hoofdstad) gelooft men, dat het aantal dooden en gewonden tengevolge van de aardbeving zeer groot ls. De omroep van Ankara heeft een be schrijving gegeven van de aardbeving, waarin gesproken werd van een waren rampspoed. Het aantal dooden en gewonden ln de Oostelijke departementen des lands be draagt naar men gelooft, verscheidene hon derden. Het cijfer van 600 dooden wordt nlet-offlcieel genoemd. Het is echter on mogelijk een nauwkeurige raming op tc stellen, aangezien de verbindingen met sommige getroffen gebieden verbroken zijn Uit een aantal steden hebben in het geheel geen berichten Ankara bereikt. De voornaamste steden van verscheidene Oostelijke departementen zijn gedeeltelijk verwoest, terwijl talrijke dorpen geheel in puin zijn geschokt. De bevolking in de getroffen gebieden, die haar bezittingen verloren heeft en dakloos ls. kampeert ln het open veld ln bittere koude en sneeuwstormen. De Turk- sche regeering heeft geneeskundige hulp en levensmiddelen derwaarts gezonden en organisaties van de roode halve maan wor den te hulp gezonden. Volgens ontvangen berichten zijn de vol gende gebieden het ergst getroffen: Slvas, Tokat Yozgat en Amassia, evenals de bekende tabakscentra aan de Zwarte Zee, Samsoen en Ordoe. In totaal hebben zich zeven bevingen voorgedaan, die alle hevig waren en door geheel Turkije gevoeld werden. Gisteravond laat werd te Ankara be richt, dat in de door de aardbeving geteis terde gebieden zich nieuwe trillingen had den voorgedaan, vergezeld gaande van ondergrondsch gerommel. DE BRAND IN „DE OTTER". De exploitant van de bad-inrlohtlng „De Otter' te Loosdrecht, die op den Eersten Kerstdag op vermoeden van brandstichting werd gearresteerd ls gisteren op transport gesteld naar Utrecht en aldaar voor den officier van justitie geleld. Na het verhoor achtte de officier voldoende termen aan wezig om den man ln het huls van be waring te laten insluiten. In de kraaminrichting van Havana heeft een Cubaansche boerin, Otllia Valdes ge naamd. het leven geschonken aan een vijf- llng. Moeder en kinderen maken het goed. DUITSCH SCHIP VERGAAN. Het Duitsche schip „Glucksburg" is voor de Spaansche kust vergaan, de bemanning Is door het Spaansche schip „Ciudad de Melilla" naar de haven van San Lucar Bar- raweda gebracht. Ml). Nederland MAP LA, thulsr., 25 Dec. v. I Tegal TABLAN, ultr., 26 Dec. tc Sabang SAPAROEA, 27 Dec. v. Batavia n. Amst. Java—New York Hjn BRASTAGI. 24 Dec. van New York te Batavia. Roti. Llovd KEDOE. thulsr., pass 23 Dec. Perim AMELAND, 26 Dec. v. Batavia tc Genua GAROET, 26 Dec. van R dam te Batavia SIBAJAK. 27 Dec. v. R'dam te Batavia. Holland—Amerika L«n PENNLAND. 23 Dec. V. Antwerpen te New York STATENDAM en DRECHTDIJK, 26 Dec. te R'dam. Holland—West-Afrika H)n AMSTELKERK. 27 Dec. v. Antwerpen te Amst. teruggekeerd voor machinereparatie. Java—New York L(jn JAPARA, 27 Dec. v. Belawan n. New York SALABANGKA, New York n .lava. 27 Dec. v Durban. SilverJavaPacific LUu TARAKAN. 26 Dec. v. Batavia n. de Pad!Ir Kust. Diverse Stoomvaartberichten SAN ANTO NIO, m-s., 26 Dec. v. Vlissingen n. Lissabon. 2—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 10