De eerste zeeslag in
Zuid-Amerikaansche wateren
geleverd
De Sovjet-Unie uit
den Volkenbond geroyeerd
DONDERDAG 14 DECEMBER 1939
No. 24456
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Schepen alleen nog maar beschadigd
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Een krachtige resolutie
Van het Finsche
strijdtooneel
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andeTe
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bi) vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein - Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden (.3.33
per week ft'.lV. .rfTV.7 (.0.11
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden 4- portokosten.
(voor binnenland 1.0.80 per 3 mndj
De „Admiral Graf von Spee".
De Engelschen zijn er in geslaagd een
der Duitsche „vestzak-kruisers", die de
Oceanen voor de Engelsche handels
vloot onveilig maken, op te sporen in
de Zuid Amerikaansche wateren.
Aanvankelijk dacht men algemeen te
doen te hebben met de „Admiraal
Scheer" doch nader blijkt bet de „Ad
miraal Graf Von Spee" te zijn.
Van Engelsche zijde waren aanwezig
de kruisers „Exeter", „Achilles" en
„Ajax".
De „Admiral Graf. Von Spee" is de
nieuwste van de drie Duitsche vestzak
slagschepen.
Het schip ls ln 1936 te Wilhelmshafen in
gebruik genomen. De normale bemanning
telt 926 koppen. De snelheid bedraagt 26
knoopen en de waterverplaatsing bedraagt
10.000 ton. Het schip ls bewapend met zes
kanonnen van elf duim (28 c.M.l, acht van
5,9 duim (15 c.M.) en veertien stukken
luchtdoelgeschut. Verder heeft het twee
vliegtuigen aan boord, die met behulp van
een katapult kunnen opstijgen.
De kanonnen van 11 duim verschieten
granaten van ongeveer 300 Kg. De Diesel
machines van het schip hebben goed vol
daan, doch van nlet-officleele zijde wordt
vernomen, dat zij niet geheel hebben vol
daan aan de verwachtingen.
De Britsche kruiser „Exeter" is gereed
gekomen ln 1931 De waterverplaatsing van
het schip ls 8390 ton, de bewapening be
staat uit zes kanonnen van acht duim,
vier stukken luchtdoelgeschut van 4 duim
en zes torpedolanceerbuizen van 21 duim.
De „Achilles" ls een kruiser van 7030 ton
en bewapend met acht kanonnen van zes
duim, vier van vier duim, vier drieponders
on tien lichtere kanonnen, alsmede acht
torpedolanceerbuizen en een vliegtuig
De „Ajax" is van dezelfde klasse als de
Achilles", doch van iets nieuweren datum.
Alle schepen hebben een snelheid van
32 1/4 knoop.
Was de bewapening dus in het voordeel
der Duitsehers, in snelheid wonnen het de
Engelschen.
De uitslag van het gevecht is het
volgende: „De Admiral Graf Von Spee"
is zwaar beschadigd te Montevideo
(Uruguay) aangekomen. Naar verno
men wordt, zijn dertig opvarenden ge
sneuveld en zestig gewond.
Alleen die herstellingen mogen worden
uitgevoerd, welke absoluut noodzakelijk
Sin om het schip weer zeewaardig te ma
ken. De strijdmiddelen van het schip mo-
8en niet aangevuld worden.
De Britsche kruisers „Ajax" en
„Achilles" liggen voor de haven van
Montevideo te wachten. Later werd ge-
meld, dat zij de buitenhaven zijn bin
nengevaren. Men weet niet in hoeverre
zij beschadigd zijn.
De gewonden van de „Admiral Graf Von
Speezijn ln het militaire hospitaal van
Montevideo opgenomen.
De correspondent van de „New Vork
Times" te Buenos Aires schrijft aan zijn
blad, dat de Britsche kruisers met de
„Admiral Graf Von Spee" ln contact zijn
gekomen op ongeveer tweehonderd mijl ten
Oosten van Punte Deleste (de monding
van de Rio de la Plata) gisterochtend om
streeks 6 uur. Het vuur werd onmiddellijk
geopend.
De Britsche kruiser „Exeter" werd
zoodanig getroffen, dat het schip nog
slechts met beperkte snelheid kon va
ren, zoodat het den strijd moest op
geven.
Terwijl de eifduims kanonnen van de
„Admiral Graf Von Spee" zwaarder zijn
dan de zesduims van de „Ajax" en de
„Achilles" werd het Duitsche schip door
de kanonnen van acht duim van de
„Exeter" beschadigd, waarna het schip
naar de kust voer. Te half zeven ln den
avond werd het schip op 20 mijl afstand
van Punte Deleste gezien, varende ln Zui
delijke richting. Eenige minuten later ver
schenen de beide Britsche kruisers aan den
horizon, zij openden het vuur en binnen
tien minuten waren twintig schoten gewis
seld. Een uur later werd de strijd op 25
mijl ten Zuiden van Punte Deleste hervat
en de drie schepen vuurden heftig toen zij
Punte Balena passeerden. De ..Admiral
Graf Von Spee" bevond zich toen minder
dan negen mijl uit de kust en het mon-
dlngsvuur van de kanonnen kon van de
kust worden gezien. Toen te half negen de
duisternis viel lag een dik rookgordijn over
een lengte van verscheidene mijlen op de
zee.
De kleine kruiser „Uruguay" van de vloot
van Uruguay ls ooggetuige geweest van den
strijd. Het schip bevond zich bij Punte
Deleste. toen de strijdende oorlogsbodems
passeerden.
De correspondent voegt hieraan toe, dat
in diplomatieke kringen te Buenos Aires
wordt verondersteld, dat het Duitsche schip
„.Ussukuma" dat 3 December door Britsche
oorlogsbodems ln het Zuiden van den At-
lantlschen Oceaan werd buitgemaakt, ge
bruikt werd om kleine Britsche oorlogs
bodems in een gevecht met de „Admiraal
Graf Von Spee" te lokken.
De vraag rijst thans hoe het verder zal
gaan. Zal de „Graf von Spee" weer uitvaren
en den strijd met de Engelschen voortzet
ten en zullen de Engelschen tijdig versterking
kunnen laten aanrukken?
Daar de Britsche schepen, die aanwezig
zijn sneller zijn is het wellcht mogelijk in
ieder geval het contact te bewaren
Hoewel de zeeslag gisteren tusschen de
„Admiral Graf von Spee" en de Britsche
oorlogsbodems is gevoerd binnen de neutra-
liteits-zone, welke op de Pan-Amerlkaan-
sche conferentie is vastgesteld, wordt ln
welingelichte Amerikaansche kringen niet
geloofd, dat stappen zullen worden gedaan
bij de betrokken regeeringen. De zone ls
ingesteld om te voorkomen, dat de activiteit
van de oorlogvoerenden de Amerikaansche
belangen schaadt: door dezen slag zijn geen
Amerikaansche belangen geschaad.
Van Duitsche zijde wordt gemeld:
Men had het niet mogelijk geacht, dat het
een Duitschen oorlogsbodem zou gelukken,
door de Engelsche blokkade heen te breken
en vqor de monding van de la Plata te ver
schijnen. Een nauwkeurig beeld van het
verloop van het gevecht is op het oogenblik
nog niet te geven, daar voorloopig bijna uit
sluitend Engelsche berichten beschikbaar
zijn. Niettemin blijkt ook hieruit, dat de
Duitsche oorlogsbodem den Engelschen
kruisers, welker aantal minstens drie be
draagt, zware verliezen en beschadigingen
heeft toegebracht en een deel der Engelsche
zeestrijdkrachten gedwongen heeft het ge
vecht af te breken en veiligheid te zoeken
in de neutrale haven van Montevideo. Deze
Duitsche overwinning ter zee wordt hier des
te belangrijker geacht, omdat •zij aantoont,
dat de Duitsche oorlogsmarine ln staat ls
ook in de meest verwijderde zones en ook
zelfs tegen een numeriek sterkeren tegen
stander zich te handhaven
Volgens hier ln omloop zijnde berichten
zouden de Engelschen ln het gevecht met de
Duitsche oorlogsschip mosterdgasgranaten
gebruikt hebben, waardoor een deel der
levensmiddelen op het Duitsche schip be
dorven geraakte, hetgeen aanleiding was
voor dit vaartuig om na het gevecht even
eens ln Montevideo voor anker te gaan.
Men ziet, hoe propagandistisch het hier
wordt voorgesteld
Te Londen bestaat nog steeds twijfel over
de identiteit van het Duitsche vestzakslag
schip dat een toevlucht heeft gezocht in de
haven van Montevideo. Men veronderstelt,
dat het schip zijn naam heeft gewijzigd bij
het verlaten van de Duitsche wateren en
dat het nu eens den naam „Admiral Scheer"
en dan weer dien vaq „Admiral Graf von
Spee" voerde.
De drie vestzakslagschepen zijn ln uiterlijk
zoo gelijk, dat het op eenigen afstand niet
mogelijk is verschillen te zien. Evenwel heb
ben de Duitsche gezant te Uruguay en de
secretaris van den president van Uruguay
bevestigd, dat het de „Admiral Graf von
Spee" is, welke in de haven van Montevideo
ligt. Volgens de Internationale wet kan het
schip hier blijven tot het in zooverre ls her
steld. dat het weer zee kan kiezen. Dan moet
het binnen 24 uur de haven verlaten. De
Britsche vloot mag bulten de territoriale
wateren patrouilleeren tot het vijandelijke
schip de haven verlaat. Het vijandelijke
schip ligt dus ln de val.
Uit Montevideo wordt gemeld, dat de
kruiser „Exeter" welke den strijd moest
opgeven, slagzi) maakt.
De correspondent van de „New York
Times" te Buenos Aires bericht, dat de
Duitsche gezant te Montevideo, Otto Lang-
mann, te middernacht naar het bureau
van den havenmeester is gekomen om het
aan land brengen van de dooden en gewon
den van het Duitsche oorlogsschip te
regelen.
Te Buenos Aires wordt verder vernomen
dat de strijd begon met een aanval van het
Duitsche schip op dgn Britschen kruiser
„Ajax" welke het 9975 ton metende Fransche
mailschip „Formose" rond Punte Deleste
naar de monding van de Plata-rivier con
vooieerde. Een andere kruiser vermoedelijk
de Achilles" kwam de „Ajax" te hulp en
een twaalftal salvo's werd gewisseld. De
,_Ajax" legde toen een rookgordijn waar
achter het Duitsche schip verdween.
In scheepvaartkringen te Montevideo looft
men zeer de taktiek van de Britsche oorlogs
bodems in den zeeslag. Uit medeelingen van
ooggetuigen blijkt, dat de Britsche schepen
het slagschip naar de kust drongen, zoodat
het snelheid moest minderen. Hierdoor was
het blootgesteld aan de volle uitwerking
van het vuur van de Britsche kanonnen.
Men weet te Montevideo nog niet of de
„Exeter" de haven zal binnenloopen voor
herstel van de opgeloopen schade
De speciale commissie, die door de Vol
kenbondsvergadering is benoemd ter be
studeering van het beroep van de Finsche
regeering, heeft een ontwerp van resolutie
uitgewerkt, dat heden zal worden voorge
legd aan de definitieve goedkeuring van de
vergadering. Het ontwerp luidt als volgt:
1. De Volkenbondsvergadering, consta-
teerende, dat door de agressie, die zij je
gens Finland heeft gepleegd, de U.R.S.S. ln
gebreke is gebleven, zooftel ten opzichte
van zijn eigen politieke overeenkomst met
Finland als ten aanzien van het pact van
Parijs en artikel 12 van het Volkenbonds
handvest, en dat zij op den- vooravond der
agressie, zonder rechtsgronden, het door
haar in 1932 met Finland gesloten niet-
aanvalspact opzegde, dat tot eind 1945 van
kracht zou blijven, veroordeelt plechtig het
optreden der U.R.S.S. tegen den Flnschen
staat, doet een dringend beroep op ieder
lid van den Volkenbond om Finland den
materieelen en humanitairen steun te ver-
leenen, waartoe het in staat ls, en zich te
onthouden van ieder optreden, dat het
weerstandsvermogen van Finland zou
kunnen verzwakken, machtigt den secre
taris-generaal de medewerking te verlee-
nen van zijn technische diensten voor de
organisatie van den bijstand aan Finland,
die hierboven genoemd is en machtigt
eveneens den secretaris-generaal krach
tens de resolutie van de Volkenbondsverga
dering van 4 October 1937 om staten, die
geen lid van den Volkenbond zijn, te raad
plegen over eventueele samenwerking.
2. Overwegende, dat Rusland ondanks de
tot dit land gerichte uitnoodiglng gewei
gerd heeft ln den raad en de assemblee te
verschijnen bij de bestudeering van zijn
geschil met Finland, dat het daardoor ln
gebreke ls gebleven ten opzichte van een
der meest essentieele verplichtingen van
den Volkenbond voor de waarborging van
den vrede en veiligheid der naties en op
treedt alsof de Volkenbondsraad en -ver
gadering, met de missie, die hun door ar
tikel 15 van het handvest wordt opgedra
gen, niet bestonden, dat het tevergeefs ge
tracht heeft zijn weigering te rechtvaardi
gen door de betrekkingen aan te voeren,
die het aangeknoopt heeft met de z.g. door
de Finsche bevolking volgens het vrije spel
van haar instellingen erkende regeering,
dat Rusland zich niet alleen schuldig heeft
gemaakt aan schending van een van zijn
verplichtingen, voortvloeiende uit het
handvest, maar zich door eigen schuld hui
ten het handvest heeft geplaatst, c^at de
raad bevoegd is volgens de bepalingen van
artikel 16 om de consequenties te trekken,
die deze toestand met zich mede brengt,
beveelt den raad aan zich over de kwestie
uit te spreken.
Alleen de gedelegeerden van Zweden en
Noorwegen verklaarden met het ontwerp
accoord te gaan op voorbehoud van goed
keuring hunner regeeringen.
Vanochtend half elf is de Volkenbonds
vergadering onder voorzitterschap van
Hambro (Noorwegen) bijeengekomen. Na
dat de vergadering zonder debat de be
grooting voor 1940 had goedgekeurd, ging
zij over tot het behandelen van het be
roep van Finland.
Uit naam van zijn land verklaarde de
Portugeesche afgevaardigde de Matta zich
aan te sluiten bij het voorstel van Argen
tinië, waarbij hij er op wees, dat in 1934
Portugal te zamen met Nederland en Zwit
serland heeft gestemd tegen het toelaten
van de sovjet-unie.
De vergadering van den Volkenbond
heeft daarop het rapport en de resolu
tie inzake de Finsche kwestie aange
nomen. De sovjet-unie is dus ge
royeerd'.
Veertig leden stemden vóór, negen
ter zitting aanwezige leden verklaar
den zich van stemming te onthouden.
Het Finsche legerbericht zegt:
Eenige vijandelijke aanvallen hebben
zich voorgedaan in de streek van Tolva-
jaervi, waar de strijd met uiterste ver
woedheid wordt voortgezet.
De Finnen hebben vijf middelgroote
tanks, vier stukken veldgeschut en een
groot aantal automatische wapens Duit
gemaakt.
Tijdens de aanvallen leden de Russen
zeer zware verliezen.
Het communiqué maakt verder melding
van optreden - an patrouilles aan alle
fronten en van de vernieling van verschei
dene vijandelijke tanks.
Het voegt hieraan toe, dat op het Oos
telijke front de meest vijandelijke aanval
len zijn afgeslagen.
Ten aanzien van den strijd in de lucht
deelt het communiqué mede, dat de Rus
sische luchtstrijdkrachten de districten bij
Hangoe gebombardeerd hebben, evenals
verschillende eilanden ln de Finsche Golf
De Finsche luchtstrijdkrachten hebben
de Russische militaire bases gebombardeerd
en machinegeweervuur gericht op Russi
sche troepen.
BINNENLAND.
Knoeierijen bij den aanleg van verdedi
gingswerken (3e Blad).
Ons parlementair overzicht (3e Blad).
Kerstgave aan werkloozen (Binnenland, 3e
Blad).
Debat over de provinciale begrooting (3e
Blad).
Stoommenbelfabriek te Waddinxveen uit
gebrand: groote schade (4e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel Vaste markt Alge-
meene koersverbetering Amerikanen
hooger Beleggingen weifelend.
BUITENLAND.
Zeegevecht in de Znid-Amerikaansche wa
teren (le Blad).
De sovjet-unie uit den Volkenbond ge
royeerd (le Blad).
De strijd in Finland woedt hardnekkig ver
der (1" Blad),
Debat over vrede in het Engelsche Hooger-
huis (3e Blad).
Verklaring der nieuwe Zweedsche regeering
(4e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Meest zwakke veranderlijke wind,
aanvankelijk uit Oostelijke rich
tingen. Betrokken tot zwaar of
half bewolkt. later wellicht op
klarend. Weinig of geen neerslag.
Temperatuur om het vriespunt,
later waarschijnlijk iets zachter.
Het hoofdkwartier van het militaire dis
trict Leningrad deelt mede. dat de Sovjet
troepen op 13 December in het district
Ukhta 105 K.M. van de staatsgrens zijn
gevorderd. In het district Petrozavodsk
hebben zij de stad Kitela en het station
Kitela aan de spoorlijn van Plkaranta
naar Serdobol bezet. Met het oog op het
ongunstige weer was er geen activiteit van
de luchtmacht.
Van Finsche zijde wordt nog gemeld:
Een nog met bevestigd berient vertdaart.
dai de tinnen Salla. een sleutelpositie ,n
het Noordelijk front, heroverd hebben De
Russen trachtten hier naar de zee door te
breken.
Wanneer dit bericht juist is, beteekent
dat een groot succes voor het Finsche
tegenoffensief, dat den geheelen dag ln
dezen sector gewoed heeft aangezien de
Russen het voornemen hadden van Salla
de basis van hun hoofdkwartier te maken.
Toen dé Finnen er uit wegtrokken, was er
van de plaats niets anders dan rookende
puinhoopen over. Toen het gros der Fin
sche troepen gedwongen was. zich uit Salla
terug te trekken, bleven mobiele patrouilles
op ski's achter om de achterhoede-gevech
ten te voeren. Vele van deze manschappen
zijn nooit uit de nabijheid van Salla ver
trokken. „ij verborgen zich en. gecamou
fleerd in hun witte jassen berokkenden zij
de Russen veel verliezen. Het onmiddellijke
doel van de Russen ls het spoorweghoofd
van Kemijaervi. waar het Finsche Noorde
lijke hoofdkwartier, halverwege de zee. ge
vestigd is.
De Russen aarzelen niet. aldus meldt het
Fransche Havas-Bureau u't Helsinki, een
groot aantal manschappen en vee) munitie
op ie offeren bij de op ds Finsche stellin
gen gerichte aanvallen Over het algemeen
wordt eerst een stoottroep naar voren ge
worpen, die bijna steeds gedecimeerd wordt
