STADSNIEUWS De strijd ter zee LAATSTE BERICHTEN LEID5CH DAGBLAD - Eerste Blad Dinsdag 12 December 1939 Overzicht A.s. Donderdag ver duister ingsoefening Douglas Fairbanks Sr. overleden Binnenland Gebouw ingestort ROND DE FINSCHE ZAAK. De Volkenbond, het lichaam, dat lag te stuiptrekken, toont plotseling een merk waardig krachtig leven. Wanneer men In politieke kringen in Italië er gisteren op wees. dat het einde van alle betrekkingen tusschen Italië en den Volkenbond zich' voordoet op het oogenblik, waarop het Geneefsche instituut opnieuw een toon beeld van opportunistische intriges biedt in plaats van de beslissingen te nemen, die geelscht worden door den ernst van een gebeurtenis, die op dit oogenblik bloed doet vloeien ln het Noorden van Europa, dan is dat wel bijzonder achterhaald door den gang van zaken van gisteren, toen met groote voortvarendheid is gehandeld. Tot hedenavond acht uur wordt de sovjets tijd gegeven het conflict vreedzaam te beëin digen, daarnaIn dit laatste ligt het kernpunt doch daarin ls nog geen beslis sing gevallen. Toch schijnt het dat men in dit geval wil doortasten Mede onder druk van Zuid-Amerlka. De Argentljnsche mi nister van bultenlandsehe zaken zelde o.a. in een verklaring: Door Finland te verde digen, verdedigen wij den Volkenbond en onszelve. Hij besloot met te verklaren, dat Argentinië niet tracht zich van den Vol kenbond te verwijderen. Het wenschtniet, dat men zou kunnen denken, dat het de beginselen van zijn traditioneele politiek laat varen. Wanneer echter de Volkenbond weigert de U.R.S.S. uit te stooten. za! Argentinië zich verplicht zien uit den Vol kenbond te treden in afwachting van een gunstiger oogenblik voor de wedergeboorte van het recht en de Internationale moraal. De Oslo-staten hebben zich alle op het standpunt van Nederland gesteld In Zwe den groeit echter de stemming die Finland wil steunen uit zelfbehoud De vroegere Noorsche premier Mowinckel heeft een beroep gedaan op de neutrale landen van den Volkenbond om aandrang uit te oefenen op Italië en de Vereenigde Staten ten gunste van een vredesconferen tie tusschen de oorlogvoerenden in Rome. Het Noorsche dagblad ..Dagbladet" steunt in een hoofdartikel den vredesoproep. Of dit verband kan houden met vredes pogingen, die ln België ruchtbaar zijn ge maakt? Hoe het echter zij, het ls allemaal nog te vaag, om er veel aandacht aan te be steden De wereld zou zoo gaarne den vrede hersteld zien en dus Finland gaat onverdroten voort om de wereld te bewerken. De aartsbisschop der Finsche Luthersche Kerk en de Finsche federatie van padvinders hebben op hun beurt een oproep verspreid, opwekkende tot daadwerkelijken steun. Zij kunnen zich daarbij beroepen op een juist uitgegeven Finsch witboek, bestaande uit 13 documenten, dat den ganschen gang van zaken schetst. Er blijkt nog uit, dat de eischen der sov jets aan Finland op 14 October onder meer betroffen de verpachting van de zone rond Hangoe met inbegrip van de haven zelf en gebieden, zich uitstrekkende tot 5 of 6 zee mijlen ten Zuiden en ten Oosten en 3 mij len ten Westen en ten Noorden voor den duur van 30 jaar. Deze zone zou gebruikt worden voor de inrichting van een vlootbasis. van waaruit de Russische vloot in staat zou zijn, de Finsche golf te blokkeeren te zamen met eenheden uit Baltiski. Voorts werd van de Finsche regeering gevraagd, erin toe te stemmen, dat een regiment sovjetinfanterie op dit gebied zou worden gestationneerd, evenals twee kustbatterijen, twee vliegtuig eskaders en een eenheid gemechaniseerde voertuigen, in het geheel ter sterkte van 5000 man. Daarenboven heeft de sovjet- regeering de golf van Lapaya geëischt en het recht haar schepen daar voor anker te laten gaan. Dit is het. wat Finland weigerde! Overi gens wilde het de Russische eischen aan vaarden. ONTEIGENING VAN PERCEELEN. EEN GESLAAGDE ONTSPANNINGSAVOND In verband met wegenaanleg. In de Staatscourant No. 242 is opgeno men de aanwijzing van de perceelen, welke voor aanleg van de wegen Nos. 4a en 4b van het Rijkswegenplan 1938 ten name van j het Rijk binnen de gemeenten Zoeter- woude. Leiden en Voorschoten zullen moe ten worden onteigend, alsmede van de perceelen. welke voor aanleg van een ver bindingsweg tusschen den Provincialen weg No. 16 (Rijswijk—De Vink) en den 1 Kanaalweg onder Leiden ten name van de provincie Zuid-Holland binnen de gemeen ten Lelden en Voorschoten zullen moeten worden onteigend. TWEEDE LUSTRUM VAN D.V.V. Bij de receptie ter gelegenheid van het tweede lustrum van de Leidsche Accor- deonvereeniglng D.V.V. waren, naast de reeds genoemde vereenigingen, nog verte genwoordigd ..Advendo" uit Rijnsburg en het Symphonie-Orkest uit Roelofarends- veen. Volledigheidshalve zij nog vermeld dat O.N.A. uit Den Haag afkomstig was Tot slot werd den directeur van het orkest, den heer D. v. Wouw door den voor zitter na een van groote waardeering ge tuigende toespraak onder enormen bijval van het publiek een lauwerkrans aange boden. GOUDEN DOCTORATEN. Zaterdag a s. zal het vijftig Jaar geleden zijn, dat dr. J. van der Feen, oud-leeraar in de Wiskunde aan het Stedelijk Gymna sium te Nijmegen en wonende aldaar, aan de Leidsche Academie werd bevorderd tot doctor in de Wis- en Natuurkunde. Maandag a.s. zal het vijftig jaar geleden zijn dat mr G. S. Brantsma, oud-secretaris van den Cultuurraad van Dell, wonende te Heemstede, aan de Universiteit alhier werd bevorderd tot doctor in de rechtsgeleerd heid. Dr. J. van der Hoeven, arts te Eefde. zal op Woensdag 20 December het feit her denken, dat hij vijftig Jaar geleden alhier bevorderd werd tot doctor in de genees kunde. De Engelsch-Fransche represaille-blok kade blijft overal afkeuring vinden. Zoowel ln Italië als nu in Spanje, dat te Parijs heeft doen weten, dat met de meest uit drukkelijke reserves maakt ten aanzien van de toepassing op Spaansche schepen en belangen van de maatregelen betreffende het embargo op den Duitschen export. Wat te zeggen van volgend bericht: De omroeper van de „vrije Dultsche zen der" heeft vanochtend gezegd: „Hitier, de bond van het Dultsche volk heeft u ter dood veroordeeld. Wij geven u nog honderd dagen om Duitschland over te geven aan het Dultsche volk. Wanneer gij dit doet, moogt ge Duitschland levend verlaten, doch indien ge het niet doet, zult ge gedood worden nadat het ultimatum is verstreken. Hitier, dit ultimatum is ernstig gemeend, onze voorbereidselen zijn getroffen en er is geen ontsnappen voor u mogelijk. Nu moet gij beslissen." Is dit humbug of moet men het ernstig beschouwen? Voorloopig zijn wU geneigd het eerste nog te gelooven DE OOGST DER VERNIELING. Omtrent de vermissing van de „Ashlea", de „Newtonbeech", de „Huntsman" en de „Trevanion" wordt nader gemeld, dat de Ashlea" een bemanning aan boord had, bestaande uit 35 koppen, terwijl de equipage van de „Trevanion" uit 33 manschappen bestond De „Huntsman" was op weg van Indië naar Liverpool en had een bemanning van 16 Engelsohen en 70 Indiërs. Omtrent de bemanning van de „Newton beech" werd tot dusverre niets vernomen. De „Evening News" oppert de veronder stelling, dat bovenbedoelde schepen in het Zuidelijk deel van den Atlantlsohen Oceaan tot zinken zijn gebracht. De theorie bestaat, aldus dit blad, dat het Dultsche vestzakslagschip ..Admiral Scheer" deze schepen heeft aangevallen. Tot dusver hebben Zuidelijk van den equator geen on derzeeërs geopereerd. Het Grieksche s.s. Garufalia. groot 4708 ton, dat op weg was naar Kirkenes om een lading ijzererts voor Nederland aan boord te nemen. Is gistermorgen aan de Noorsche kust gezonken 25 Opvarenden werden door het Noorsche s-s. Tellus gered Onder de geredden bevinden zich de Grieksche kapi tein en twee Noorsche loodsen, vier opva renden zouden om het leven zijn gekomen. Het Estlandsche schip ..Estonia", waarvan gemeld was dat het in de Oostzee op een mijn was geloopen. zet zijn reis naar Stock holm voort Het schip heeft 116 personen aan boord, voor het meerendeel Poolsche uitgewekenen. Het ls Zaterdag j.l. uit Tal linn vertrokken. DUITSCHE CIJFERS TEGENOVER DE ENGELSCHE. Het Duitsche Nieuwsbureau deelt ten aanzien van de Engelsche berichten over het verlies van de scheepvaart ln de eerste zeven dagen van December, volgens welke 7 Brlteche schepen met in totaal 33.518 ton en acht neutrale schepen met in totaal 26.612 ton verloren zouden zijn gegaan, mede, dat uit Britsohe en neutrale berich ten, welke met el'kaar in overeenstemming zijn, blijkt, dat aan de Brltsche kust in de eerste week van December 27 sohepen ver loren zijn gegaan. Hiervan waren 14 Engel sche met een totaal tonnage van 60.916, een Fransch sohip van 7030 ton en 12 neu trale schepen met in totaal 39.629 ton. te zamen dus 107.575 ton. Hierbij komen nog de Brltsche schepen „Ashlea", „Newton Beech" en „Trevanion" met te zamen 14.712 ton, waarvan het ver lies tot nu toe in Duitschland nog niet be kend was. In de eerste week van December is dus 121.747 ton scheepsruimte verloren gegaan en niet 60.130 ton. zooals in de Brltsche berichten werd gemeld. HOE DE ORZEL UIT DE OOSTZEE ONTSNAPTE. Het Engelsche Reutertmreau meldt: Over de ontsnapping van de Poolsche duikboot Orzel, welke zich thans gevoegd heeft bij de Britsche vloot, wordt het vol gende relaas gegeven. Toen Duitschland Polen aanviel, besloot de commandant van de Orzel, hoewel ziek zijnde. Gdynia te verlaten. Vier dagen lang kruiste de duikboot onder water in de golf van Danzlg Het vaartuig werd door vlieg tuigen waargenomen, wist te ontkomen aan een cordon Duitsche torpedotootjagers en de Oostzee te bereiken. De zieke com mandant werd in Tallinn aan land gezet, waar de duikboot werd vastgehouden. Daarop nam de eerste officier, Grudzinski. het commando over. die, na ontvoering van de wacht, met het vaartuig wist te ontko men De Orzel liep vast op de klippen, maar wist zich vrij te maken en op den 35sten dag werd besloten naar Engeland te varen. Aan de Zweedsche kust liep de duikboot, achtervolgd door Duitsche torpedcboot- jagers, opnieuw vast. Opnieuw wist de duik boot echter te ontkomen en Engeland te bereiken. Zang voor militairen en burgerij. In de Stadszaal, die helaas slechts zeer matig bezet was, is gisteravond een ont spanningsavond gehouden, die aanvanke lijk uitsluitend bedoeld was voor de mili tairen. Doch daar van die zijde slechts ge ringe belangstelling bleek te bestaan voor het programma, waaraan eenlge zangkoren zouden meewerken, had men de goede ge dachte gehad, ook de burgerij toe te laten, maar ook zij bleek niet in grooten getale aanwezig te zijn. Wel Jammer, want de medewerkende ensembles, stonden er borg voor, dat van verzorgden koorzang te ge nieten zou zijn. En inderdaad: het is een mooie avond geworden, die voor de me dewerkenden een succes was. Daar kapitein J. van der Lee in verband met zijn verlof verhinderd was den avond te openen, had thans de heer C B. van der Zeeuw zich met deze taak belast. Spr. heette ln het bijzonder de aanwezige mili tairen welkom. Ook begroette hij de diri genten der koren, de zangsoliste mej. Ver steeg en haar accompagnatrice mevr. Van der HeydenBrakel en bracht bij voorbaat allen medewerkenden zijn hartelijken dank Spr. hoopte tenslotte, dat allen na afloop zouden zeggen: „Wij hebben genoten." Hierop opende de Chr. Gem. Zangveree- niging ..Hallelujah" het gevarieerde pro gramma met het Wilhelmus, waarvan het tweede couplet door allen staande werd meegezongen. Onder leiding van mej. Lee ning werden op uitstekende wijze nog ver schillende koornummers vertolkt, terwijl ook het Dubbel-Mannenkwartet „Sempre Avanti" Idirecteur de heer Joh. v. d. Broek) en het mannenkoor „Kunst na Arbeid" on der directie van den heer J. J. v. d. Bos, verschillende malen optraden en telkens de aandacht volop wisten te boelen. Alle drie ensembles hebben zich in onze stad een gevestigde reputatie verworven, zoodat het niet anders kon, of de liefheb ber van koorzang had een mooien avond. „Hallelujah" zong in samenwerking met het eveneens onder leiding van mej. Lee ning staande koor „Zang zij onze leus", omdat verschillende leden thans onder de wapenen zijn. De solistische medewerking van mej. Versteeg, die optrad ln de plaats van mej. Jo Stalllnga, die wegens ongesteldheid on verwacht verhinderd was. werd eveneens ten zeerste gewaardeerd. Zij oogstte een hartelijk succes met het „Zonnelied" van Cath. van Rennes, Wagenaar's „Frühling" en „Noordzee" van Hullebroeck: een Juiste keuze voor een avond als deze. In mevr. v. d. HeydenBrakel, vond zij een getrouwe en muzikale begeleidster. Beide dames werden, evenals mej. Tilly I^enlng met bloemen verblijd. Als slot werd Spoel's plechtig „Gebed voor het Vaderland" gezongen, dat staande werd aangehoord: dit was een waardig ein de van een geslaagden zangavond, waarvan men het betreuren moet. dat hij niet meer belangstelling heeft getrokken! Dooi de ramen en gordijnen. Mag geen licht naar buiten schijnen. Let vooral dus niet vergeten! Op de kieren en de spleten! LIBERALE VROUWENGROEP. Lezing van mevr. v. d. Bosch. Gisteravond, hield de Liberale Vrouwen groep uit de afd. Lelden van de Liberale S'.aat.-partij een druk bezochte bijeenkomst ln oafé-restau-rant „'t Schuttershof", onder presidium van mevr. P. H. SmitsWitvliet. Nadiait alle aanwezigen het Wilhelmus ge zongen hadden, heette de presidente het oudsgemeenteraadslid den heer W. v. d. Laan welkom, zoomede de afgevaardigden van de afd. Leiden van de Lib. Staatspartij Dr. J. C. de Haan en van het bestuur van den Bond van Jong Liberalen mej. D. Ver sieyen en den heer Neisingh. In haar ope ningswoord besprak de presidente den men- sohelijlken wil tot opbouw, die het zuiver ste tot uiting komt in de wetenschap. Thans culmineert deze wil tot opbouw voor vele menschen in de gedachte van de Geeste lijke en Moreele Herbewapening. Hierna besprak zij de politiek en den opbouw. Po litieke wereldhervormers vergeten meestal de revolutie. Wanneer echter het tempo, waarin het bestaande verandert, te snel gaat, krijgt men altijd revolutie. Met het voorbeeld van de Fransohe revolutie toonde spr. aan, dat de hervormingen daar veel te snel waren gegaan en dat het einde de dic tatuur van Napoleon was, waarbij er van de hervormingsideeën van Rousseau vrijwel niets overbleef. Spr. haalde eenige voorbeel den aan uit de doelstelling van de Lib. Staatspartij, waaruit h.l. de wil tot opbouw boven groepe-, klasse- of geloofdbelang tot uiting kwam. Hierna hield mevrouw E. v. d. Bosch- de Jongh een causerie over haar ervaringen ln Rusland onder de bolsjewistische dicta tuur. Spr.. die 17 Jaar in Rusland heeft gewoond, voornamelijk in Petrograd en Reval. sprak eerst over de oorzaken, welke geleid hebben tot de revolutie. In 1905 was de eerste revolutie onderdrukt, maar door de groote maatschappelijke verschillen en het gebrek aan een middenstand, leek het vooroorlogsche Rusland veel op het Frank rijk van vóór 1789 en reeds Jaren wensch- ten vele lntellectueelen verbeteringen. Op boeiende wijze vertelde spr. van den tijd, waarin Raspoetin door zijn vertrouwens positie regeerde en waartoe dat leidde. Tij dens haar verblijf in Reval maakte spr. de revolutie mee. die ln het begin betrek kelijk weinig slachtoffers vergde en waarbij o.a. vrijheid van vergadering en vereenl- ging en van drukpers werd verkregen. Er kwamen werkelijk veel verbeteringen onder Kerenski. Duitechlamd en Rusland waren toen nog steeds in oorlog met elkaar, maar Duitschland wist Lenin ln Rusland te smok- 4204 (Inge.. Med VERTOLKER VAN AVONTUURLIJKE ROLLEN. Reuter meldt uit Santa Monica, dat de bekende filmster Douglas Fairbanks tengevolge van een hartverlamming vandaag overleden is. Den filmliefhebber zal dit bericht onge twijfeld sterk treffen! Immers: Douglas Fairbanks, den vertolker van uiterst avontuurlijke rollen kennen tnlloozen door zijn vele spannende en spor tieve creaties als een uitnemend acteur, die steeds weer veler bewondering wist te trekken. Douglas Fairbanks werd op 23 Mei 1883 ln Denver (Colorado als zoon van een advocaat geboren. Hij bezocht eerst de „Colorado School of Mines"; na voltooiing van zijn studies aan de „Harvard Univer sity" ging hij zich op 17-jarigen leeftijd I aan het tooneel wijden. Hij begon onder leiding van Frederic Warde, een Shakespeare-vertolker en werd spoedig een ,Broadway"-ster. Zijn loopbaan als filmacteur begon eerst in 1915 en bracht hem onmiddellijk vele groote successen. Het eerst speelde hij ln de film „The Lamb", die Fairbanks met één slag beroemd maakte. De successen zetten zich voort met de films „All for a girl", „The Club", ,.A gentleman of Leisure", „The three Mus keteers". „Robin Hood", „De dief van Bag dad", een glansrol voor Fairbanks en tal rijke andere films. Behalve door zijn groot tooneeltalent viel Fairbanks op door een tengevolge van sport volkomen getraind lichaam, waarin elke beweging van een zeldzame zekerheid en elegantie was. De kunstenaar, wiens eerste huwelijk In 1907 ontbonden werd, trouwde in 1920 met Mary Plckford, die toentertijd eveneens reeds een beroemde fllmactrlce was. HIJ maakte verschillende reizen naar Europa en werd steeds met groot enthou siasme ontvangen. Nog altijd wist Douglas Fairbanks, al was zijn bekendheid wel Iets tanende door de enorme concurrentie, te boeien en viel op door zijn energie, vitaliteit en uitstekende actie. Men zal hem ongetwijfeld ln de bioscoopzalen ten zeerste missen. Gelukkig dat zijn naam ln de filmwereld blijft voortleven ln zijn zoon Douglas Fair banks Jr., die reeds op jeugdigen leeftijd eveneens een groote vermaardheid wist te verwerven. kelen, die het volk opruide tegen den adel en de bourgeoisie en die zorgde, dat Ke renski gevangen genomen werd door de arbeiders der Poetilloff-fabrieken, de muni tiefabrieken in Rusland. Ook werdi er toen een wapenstilstand met Duitschland geslo ten door de nieuw gevormde bolsjewistische regeering. buiten de geallieerden om. De binnenlandsdhe toestanden werden zeer slecht. In 6 weken stegen de prijzen met 2400 c/o en waren levensmiddelen alleen door ruilhandel te krijgen, waarvan spr. vele humoristische voorbeelden vertelde. De hervormingen waren veel te snel gegaan, het volk was nog ln het geheel niet rijp voor vrijheid in gebondenheid, zoóals de liberale hervormers dat gedacht hadden te brengen. De leiders konden de massa niet in de hand houden en al heel spoedig wer den adel en bourgeoisie vogelvrij verklaard. Op spannende wijze vertelde spr. van haar belevingen, hoe zij met velen gevangen genomen werd en hoe eindelijk dc Estlan- ders de hulp inriepen van de Duitsehers, die Estland bevrijdden en het daarna met een bezetten. Finland werd echter een zelf standigen staat, nadat ook daar de Duit- sohers de bolsjewiki hadden helpen ver drijven. Spr. vergeleek den huidigen toe stand in die landen met den toestand van twintig jaar geleden en sprak haar groot medelijden uit met het Finsche volk. Mevr. C. HagemanVerhagen decla meerde „Heer Halewijn" uit het Middel- nederlandscM op zeer gevoelige wijze, waarna ze „De Halsboord", een sprookje van Andersen, vertelde en het Verksken van Felix Timmermans ten gehoore braoht. De presidente sloot met een woord ran dank de bijeenkomst. AANBESTEDING. 3122 (Ingea Med.» Schouls, Leiderdorp f. 6191; H. C. Heemskerk en W. Oudshoorn, Leiden f. 5439; W. Volle- bregt, Oegstgeest, f.5287; N.V. Betonmij. „Hooge Morsch". Lelden f.5270; C. God schalk. Leiden f.4940; Fa. Bunschoten en Zn., Santpoort f. 4938: L. P. v. d. Geer en A. Th. Stuifzand. Lelden f 4930; A. v. Halem en I. Doornik, Leiden f4849. De gunning ls aangehouden. De adjunct-directeur van gemeentewer ken heeft hedenmorgen namens B. en W aanbesteed het uitvoeren van rioleerings- en bestratingswerken in het verlengde van de Franchimonlaan. De volgende tien In schrijvingen waren binnengekomen: Joh. Bogaards, Oegstgeest f. 6800: A. J. de Later, Oegstgeest, f.6500; Gebr. A. en Joh. Bij Kon. Besluit van 22 November is aan prof. mr. E. M. Meljers alhier op zijn verzoek eervol ontslag verleend als lid van de commissie, bedoeld in artikel 12 van dc wet op het algemeen verbindend en onverbindend verklaren van ondernemers overeenkomsten 1935, met dankbetuiging voor de in de functie bewezen diensten en is als zoodanig benoemd prof. mr. M. H. Bregsteln te Rotterdam. TENGEVOLGE VAN DEN HOOGEN WATERSTAND. In den afgeloopen nacht is het drie ver diepingen hoogc gebouw van de coöperatie aan den Emmerlkschen weg te Baak (Gel derland) ingestort. De oorzaak moet gezocht worden in den hoogen waterstand, waardoor de muren zijn gaan scheuren. De schade, welke op vijftienduizend gul den wordt geschat, wordt niet door ver zekering gedekt. Het bedrijf kan voortgang vinden bij het filiaal van de coöperatie aan de Tolbrug. HERVATTING VAN DEN K.L.M.-DIENST OP ENGELAND. Na een korte onderbreking van denlucht- dienst op Engeland, tengevolge van den toestand, waarin het vliegveld Slioreham verkeerde, kon heden, dank zij de mede werking van de Britsche luchtvaartautori teiten, die alles in. het werk hebben ge steld om het terrein Shoreham zoo spoedig mogelijk weer voor de burgerluchtvaart geschikt te maken, de dienst door de K.L.M. worden hervat. De aanvraag om passage en de aanbie ding van vracht en poststukken was zoo groot, dat hedenmorgen kort na elkaa» vier Douglas D. C. 3.-vliegtuigen der geheel bezet met passagiers en met nej maximum aan lading, van Schiphol naar Shoreham zijn vertrokken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 2