De Volkenbond doet een laatste poging het Finsch-Russisch conflict vreedzaam op te lossen DINSDAG 12 DECEMBER 1939 No. 24454 De strijd in het Westen HEI VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN ^TTeCNItl - NIEUW/ 80ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wat bij niet-slagen? Van het Finsche strijdtooneel verwacht Onze Wereldatlas Prof. dr. C. C. Uhlenbeck Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD Leidsche Schouwburg. Verspreide berichten LEIDSCH DAGBLAD rm PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zUn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer» voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sljnr per 3 maanden f- 2.33 per week 0.18 Franco per post L 2:35 per 3 maanden -f portokosten. (voor binnenland f.0.80 per S rraKL» De assemblee van den Volkenbond ls gistermiddag om vier uur weer bijeengeko men. Allereerst werd definitief de agenda vastgesteld als volgt: 1. behandeling van het beroep van Fin land. 2. verkiezing van nieuwe leden van den raad. 3. rapport der commissie voor de uitbrei ding van de economische werkzaamheden van den Volkenbond. De vergadering begon onmiddellijk met de behandeling van het Flnsche beroep. Onder algemeen applaus besteeg Holstl, de Finsche gedelegeerde het spreekgestoelte. Holstl herinnerde er aan onder welke om standigheden zijn land zich tot den Vol kenbond had gewend en hoe de Volken bondsraad had besloten de^zaak voor te leggen aan de Volkenbondsvergadering. HIJ zeide deze dank voor de snelheid, waar mede zij het beroep van de regeering in Helsinki beantwoord heeft. Spr. zag daarin een bewijs, dat ondanks de moeilijke tijden de funda'menteele Volkenbondsgedachte ln practische energie omgezet kan worden Spr. wil de kwestie van moreel standpunt behandelen met het oog op de practische consequenties, die uit de gebeurtenissen moeten worden getrokken. Na vervolgens gewezen te hebben op de verontwaardiging in de geheele wereld te gen den aanval van den kant van Rusland, herinnerde spr. er aan, hoe de U.R.S.S. zelve het geval van agressie veroordeelde, toen haar gedelegeerden in Geneve het woord voerden. De U.R.S.S. heeft zich in Genève steeds uitgesproken ten gunste van de organisatie der collectieve veiligheid. De laatste weken, zoo vervolgde spreker, hebben het sovjet-Russische leger, de vloot en de luchtmacht dood gezaaid onder het Finsche volk. Het Finsche volk staat ln zijn geheel trouw om de regeering geschaard. Tevergeefs heeft Moskou de democratische volksregeering opgericht, de woreldmeening heeft zich dienaangaande niet vergist. Het medeleven van de gansche beschaaf de wereld ls evenwel niet voldoende; Fin land heeft niet alleen bemoedigende woor den, maar ook werkelijke hulp noodig. Fin land strijdt niet alleen voor zijn eigen vrij heid en onafhankelijkheid, maar ook strijdt het voor de hoogste politieke idealen van de menschheld. Zich aansluitende bij het beroep, dat het Finsche parlement op de geheele beschaaf de wereld heeft gedaan, verklaarde Holst!, dat de gedelegeerden van die staten het middel zullen vinden om de sympathie van de wereld om te zetten ln practische hulp. Geeft aan Finland den vrede terug, zoo besloot Holsti zijn rede. Alle menschen, die ln deze tragische dagen het Finsche volk met hun sympathie omringen, zullen het zegenen als den verdediger van de hoogste doeleinden van den Volkenbond. Mijne hee- ten, doet thans uw plicht. Het Finsche volk doet het zijne en betaalt met zijn kostbaar ste bezit, zijn bloed. Opnieuw weerklonk lang aanhoudend ap plaus toen Holstl zich naar zijn zetel ln de zaal begaf. De vergadering benoemde daarop ter stond op voorstel van het bureau, een com missie van dertien, die het beroep rustig en zakelijk verder zou behandelen. De com missie bestaat uit de gedelegeerden van Bolivia, Canada, Egypte, Engeland, Frank- rijk, Ierland. Britsch Indië. Noorwegen, Portugal, Zweden, Siam, Uruguay en Ve nezuela. Deze commissie heeft onmiddellijk haar eerste bijeenkomst gehouden. Op voorstel van Zweden werd eenstemmig besloten eerst nog een laatste poging te doen tot herstel van den vrede. Om even vóór acht uur gisteravond werd een telegram aan de beide oorlogvoe rende partijen, Finland en Rusland, ge richt, met de uitnoodiging de vijande lijkheden te staken en de bestaande geschillen op vreedzame wijze te rege len. Tevens werd binnen 24 uur ant woord verzoent. Het is duidelijk, dat de hoop op een be vestigend antwoord van de Sovjctregeering miniem is. De commissie zal dan ook haar zerk niet onderbreken en ln afwachting van de antwoorden uit Helsinki en Moskou de besprekingen over haar rapport aan de voltallige Volkenbondsvergadering voortzet ten. Dit rapport zal een uiteenzetting be vatten van de voorgeschiedenis van het conflict. De tijdlimiet van 24 uur is in het verzoek aan Moskou en Helsinki opgenomen op voorstel van den Britschen gedelegeerde Butler. Toen de Volkenbondsvergadering glster- tvond weer bijeen kwam, deelde voorzitter Hambro, den leden mede, dat zij zich ge reed moeten houden om bijeen te komen op alle uren van dag en nacht klaarblijke lijk om terstond stappen te kunnen nemen, zoodra het Russische antwoord wordt ont vangen. Tevoren hadden de regeeringen van België, Luxemburg, Zweden, Nederland en Denemarken in een schriftelijke mededeeUng aan den voorzitter ver klaard, dat de Volkenbondsvergadering bijeengeroepen is voor een bepaald po litiek doel en zich derhalve moet ont houden van andere politieke kwesties. Tijdens de zitting van het bureau heeft de Zweedsche delegatie voorgesteld, een telegram te zenden aan de regeering ln Moskou met de uitnoodiging zich van af Woensdag te doen vertegenwoordigen in Genève bij de debatten betreffende het Finsche beroep. Het Finsche legerbericht van gistermiddag luidde De vijand heeft In den loop van den dag twee aanvallen gedaan aan de rivier de Taipale, welke beide met zware verliezen voor den vijand werden afgeslagen. Zeven tanks werden vernietigd. Hernieuwde pogingen van den vijand om bij Kiviniemi het waterstelsel van Vuoksl over te steken zijn van den beginne af zon der succes gebleven. Elders op de Karelische landengte zijn alleen patrouilles opgetreden Langs de geheele Oostelijke grens wordt hard gevochten. Ten Noorden van het meer van Ladoga is de vijand tot het dorp Pickaranta opgerukt en heeft het dorp Loimola gebombardeerd. In den sector van Tolvajaervi zijn vijande lijke aanvallen afgeslagen. Onze troepen zijn tot het dorp Ilomansti opgerukt en hebben drie compagnieën in een verrassenden aan val vernietigd. Ook ln den sector van Suo- Meest matige Oostelijke tot Noor delijke wind. Betrokken tot zwaar of half bewolkt. Weinig of geen sneeuw. Temperatuur om het vriespunt tot lichtevorst. Gisteren, den eersten verkoop dag, verkochten wij reeds meer dan de helft van onzen voor raad van de deelen I en II met de opbergmap. Zij, die dezen atlas wenschen te bezitten, zullen dus goed doen niet langer te wachten. mussalmi is een vijandelijke compagnie ver nietigd. Na een hevig gevecht is de vijand erin ge slaagd om het dorp Salla in Papaland, bij de Russische grens, te bezetten. De kustbatterijen, zijn in gevecht geweest met eenheden van de vijandelijke vloot. Het weer was mistig en het zicht gering, maar te oordeelen naar de uit zee gehoorde ontplof fingen hebben de kustbatterijen eenige directe treffers kunnen boeken. De kustbatterijen aan den oever van het meer van Ladoga blijven de landmacht on dersteunen. De luchtmacht is langs de Oostelijke grens actief geweest. Vijandelijke vliegtuigen heb ben een vuurtoren in de Finsche golf ge bombardeerd. In het communiqué van het hoofdkwartier van het militaire district Leningrad wordt verklaard, dat de sovjettroepen op 11 De cember den opmarsch in alle richtingen hebben voortgezet. De Russen hebben de stad Pitkarante aan den Noordelijken oever van het Ladogameer, het eindpunt van den spoorweg naar Serdobol en de dorpen Si- prola en Murlla in het district Wiborg bezet. Als gevolg van de lage bewolking is het niet tot operaties in de lucht gekomen. Van Finsche zijde verwacht men een nieuw offensief der Russen, die drie nieuwe legers zouden concentreeren. De Finnen houden overigens vol, dat de Russen nog slechts 40 K.M. op Flnschen bo dem Staan. Na een krachtig tegenoffensief hebben de Finnen de stad Suomosalvi ten Noorden van het Ladogameer heroverd, zoo meldt het Zweedsche dagblad „Aftonbladet". dat hier aan toevoegt, dat belangrijke Russische troepen zouden zijn omsingeld. De correspondent te Helsinki van „Nya Dagligt Allehanda" verneemt, dat Finsche vliegers boven de Russische stellingen pro clamaties hebben neergeworpen, waarin een belangrijk geldbedrag wordt aangeboden voor ieder Russisch toestel, dat door het roode leger wordt uitgeleverd. Sinds het uitwerpen dezer vlugschriften zouden vol gens den correspondent 14 Russische vlieg tuigen op Finseh gebied zijn geland. BALLONVERSPERRING BIJ DE FIRTH OF FORTH. Vernomen wordt, dat na de Duitsche luchtaanvallen op de Firth of Forth aldaar een ballonversperring is aangebracht binnen MORGEN 40 JAAR HOOGLEERAAK. Prof. Dr. C. C. Uhlenbeck, Morgen zal het 40 jaar geleden zijn, dat prof. dr. C. C. Uhlenbeck. thans rustend hoogleeraar, wonende te Lugano, aan de Leidsche Universiteit werd benoemd tot hoogleeraar in de oud-Germaansche talen en de vergelijkende taalwetenschap. Dr. Chrlstianus Cornelius Uhlenbeck werd 18 October 1866 te Voorburg geboren. Hij studeerde aan de Rijksuniversiteit alhier, waar hij in 1886 promoveerde tot doctor in de Ned. letteren op een proefschrift geti teld: „De verwantsehaps-betrekkingen tus- schen de Germaansche en Baltoslavische talen." Na eerst werkzaam te zijn geweest aan het gymnasium te Leeuwarden en de HBS. alhier, trad prof. Uhlenbeck 26 Sep tember 1892 op als buitengewoon hooglee raar aan de Gem. Universiteit te Amster dam om onderwijs te geven ln het Sanskrit, Gotisch, Angelsaksisch, Russisch en de ver gelijkende grammatica. In zijn inaugureele oratie sprak hij over „De plaats van het Sanskrit in de Indo-Ger- maansche taalwetenschap." In 1899 volgde zijn benoeming tot gewoon hoogleeraar aan de Leidsche Universiteit in de Oud-Ger- maansche talen en de vergelijkende taal wetenschap. In 1926 legde hij zijn hoog- leeraarsambt neer en vestigde zich metter woon te Amersfoort en vervolgens In Lu gano. Prof. Uhlenbeck. die in 1910 en 1911 taal kundige onderzoekingsreizen deed naar de Blackfeet van Montana ls een geleerde van uitnemende reputatie op het gebied van de Indo-Germaansche en Baskische taalwe tenschap en heeft in zijn onderscheiden publicaties de resultaten van zijn weten schappelijk onderzoek neergelegd We noe men van zijn pennevruchten„Kurzgefass- tes Etymologisches Wörterbuch der Goti- BINNENLAND. Rusttijdenbesluit voor handelsreizigers. (3e Öiad). Onze maritieme medewerker schrijft over mijnen. (3e Blad). Dieseltrein bij Gouda op vrachtauto gere den; twee gewonden. (Gemengd, 3e Blad). Nederlandsch vrachtschip Spar door En ge lsch schip aangevaren. (Gemengd, 3e Blad). Wijziging der lager onderwijswet; memorie van antwoord aan de Eerste Kamer. (Kerk en School, 2e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Zeer stille handel - Lustelooze markt - Nauwelijks veranderde koersen - Ame rikanen iets lager - Nederlandsche be leggingen weifelend. BUITENLAND. De Volkenbond en het FinschRussisch geschil. (Ie Blad). Weinig verandering op het strijdtooneel. (Ie Bladl. De oorlog ter zee blijft slachtoffers eischen (le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD. schen Sprache", Idem der Altindischen Sprache, verschillende omvangTijke ver handelingen over Inheemsche talen van Noord-Amerika en over het Baskisch in werken der Kon. Academie van Weten schappen. ongeveer 24 uur. Het aanbrengen van deze versperring was een proef voor het ballon commando, dat opdracht kreeg om de zaak in 24 uur af te handelen. Dit geschiedde door tijdelijk de versperring van een andere plaats in Schotland weg te halen en met N.V. HET NEDERLANDSCH TOONEEL. Phaedra, van Jean Racine. Phaedra en Hippolytus. Racine's geboorte voor 300 jaar is her dacht. Daaraan danken wij ook de Phae- dra-voorstelling. Racine heeft in ons land feitelijk nooit repertoire gehouden. Trouwens, het „klas- sicisme" is nimmer een van de het meest gewaardeerde kunstuitingen geweest hier te lande. Slechts sporadisch is daaraan ge offerd, zoodat er van „traditie" in dit op zicht geen sprake kan zijn. Te verwonderen is het overigens niet, dat Racine hier slechts weinig school heeft ge maakt. Deze Fransche klassicus moge dan zijn voor het verfranschen der Grieksche treurspelen wat Euripides was in zijn peri ode voor dit treurspel, toch heeft hij feite lijk nimmer zich geheel los kunnen maken van de oud-Grieksche voorstellingen, zich niet durvende geven aan zijn stof. zooals hij die persoonlijk aanvoelde; hij bleef te zeer gevangen in de oudheid, hoezeer hij ook trachtte zich daaraan te ontworstelen Juist in zijn „Phaedra" echter heeft hij zich nog het verste laten gaan in eigen visie op deze reeds door Eupides, Seneca e.a. verwerkte stof, waardoor deze smarte lijke vrouwenfiguur althans tot een leven van menschelijkheid is geworden boven de oude opvattingen uit. Racine, aanvankelijk streng Jansenis tisch opgevoed, heeft zich in zijn wereld- schen strijd naar eer en roem daarvan aanvankelijk bevrijd en zijn amoureusheid heeft daartoe niet weinig bijgedragen. La ter ln zijn leven keerde hij weliswaar voor een deel tot zijn oude opvattingen terug, doch nimmer geheel; wellicht juist ten gevolge van zijn amoureuse neigingen. Deze laatste hebben hem in staat gesteld om in de figuur van Phaedra zulke diepe accen ten te doen hooren, die ver uitgaan boven het Grieksche treurspel op zich zelf. Hoe wordt deze vrouw gefolterd door haar liefde voor den zoon van haar echtgenoot uit een ander huwelijk, waaraan zij phy- siek fn moreel ten onder zal gaan. Zij kan den laaienden hartstocht in haar niet be dwingen en tweemaal verraadt zij dien, eerst aan haar kamenier, daarna aan Hippolytus zelf, wanneer tevens blijkt, hoe hopeloos haar liefde is, daar diens hart zich reeds aan Aricia openbaarde Als dan tot overmaat van ramp haar doodgewaande, beroemde echtgenoot-held Theseus, terugkeert, wordt haar lot geheel beslist, nadat eerst Hippolytus ten offer is gevallen aan een valsche intrige, zoodat Theseus de wraak van Neptunus oproept om zijn zoon te straffen Tenslotte is het Theseus, die zwaar beproefd achterblijft: hij verliest immers zijn beminden zoon en tevens zijn hem in gedachten ontrouw ge worden gade, die bezwijkt aan ingenomen vergif, dat nimmer faalde, afkomstig als het is van Medea. Hoe fel en diep-menschelijk is de onder gang van deze Phaedra-figuur geschetst; zuiver menschelijk afgestemd, doch daar door grootendeels ontworsteld aan de nood lotsgedachte: de wraak van Venus! Doch zoodoende komt er wat tweeslachtigs in het gansche spel, dat verder juist op het Grieksche treurspel blijft ingesteld. O. i. is het deze tweeslachtigheid, die aan dit felle drama voor een niet gering deel zijn indruk op de toehoorders ontneemt, de eenheid van handeling en opzet is te zeer verbroken. Scherp werd dit bovendien nog onder streept door het spel. Charlotte Kohier deed op waarlijk bewonderenswaardige wijze tot uiting komen dien feilen gloed, die haar inwendig verteert, het was grootsch en groot spel, innerlijk doorvoeld en vol fijne nuanceeringen, maar het stond tegenover nu en dan zelfs diametraal tegenover den verderen speeltrant, zooals het treurspel dien trouwens afdwingt, ook al voelde men, dat gezocht werd naar aansluiting. Prach tig beheerscht en zuiver op het treurspel afgestemd stond daar de Theseus van van Gasteren met zijn zware donkere stem; ook de Hippolytus van Frits van Dijk en vooral de Aricia van Ank van der Moer moeten daarnevens genoemd en geprezen. Traditie ln klassieke voorstellingen kent, zooals gezegd, ons tooneel niet of nauwe lijks en dat beschouwen wij als een der redenen, dat het vers in de over het geheel geslaagde vertaling van dr Walch niet al tijd even gaaf over het voetlicht kwam, zelfs niet bij de Phaedra Niettemin een voorstelling van klasse, waarmede het ter afwisseling van het lichte genre, dat momenteel op ons tooneel den boventoon voert, mede gelet op de tijds omstandigheden, goed doet kennis te ma ken, en wij verheugen ons, dat de Schouw burg in onze Academie-stad zoo uitstekend bezet was. Noblesse oblige! Het decor wa„ eenvoudig, doch stijlvol evenals de costumes. Het applaus sprak van groote waardeering, naar wij meenden aan te voelen in de eerste plaats voor het vertoonde spel.'Aan Charlotte Kohier werd een fraai bouquet aangeboden. behulp van speciale treinen. Men is de mee ning toegedaan, dat nu gebleken is, dat een ballonversperring in 24 uur tijds verwijderd en aangebracht kan worden op verschillende plaatsen, dit een ernstig probleem opwerpen zal voor aanvallers in de lucht. DE STRIJD OM DEN BRITSCHEN UITVOER De Britsche minister-president en de mi nister van financiën en handel hebben gis teren een deputatie ontvangen van de Brit sche fabrikantenvereeniging, welke gewezen heeft op het belang van den uitvoerhandel en die er bij de regeering op aandrong, dat deze beschouwd zou worden als een vitaal deel van de nationale krachtsinspanning. Naar aanleiding van een in een memoran dum toegelicht verzoek een specialen minis ter te benoemen voor economische kwesties, heeft de premier tegenover de deputatie verklaard, dat hij thans een voordeel ziet in de benoeming van een afzonderlijken minister voor economische aangelegenhe den. De premier achtte het evenwel niet uit gesloten, dat in den loop van den oorlog andere denkbeelden op dit punt ingang zouden vinden. MATSJEK OVER EENHEID MET HONGAREN EN ROEMENEN. Voor de economische unie in Zagreb heeft Matsjek, de Zuid-Slavische vice-premier, een redevoering uitgesproken, waarin hij, sprekende over den huldigen internationa len toestand, zeide, dat men het opslokken der kleinen bijwoont. Zuid-Slavië is een nog te bescheiden natie om verzet te kunnen bieden Eenheid tus- schen Serven en Kroaten is niet voldoende. Het ls noodig, dat Zuid-Slavië zich aaneen sluit met de Hongaren en de Roemenen om elkander eventueel hulp te kunnen bieden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1