De Volkenbond doet een laatste
poging het Finsch-Russisch
conflict vreedzaam op te lossen
DINSDAG 12 DECEMBER 1939
No. 24454
De strijd in het
Westen
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
^TTeCNItl -
NIEUW/
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Wat bij niet-slagen?
Van het Finsche
strijdtooneel
verwacht
Onze Wereldatlas
Prof. dr. C. C. Uhlenbeck
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Leidsche Schouwburg.
Verspreide berichten
LEIDSCH
DAGBLAD
rm
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zUn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sljnr
per 3 maanden f- 2.33
per week 0.18
Franco per post L 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per S rraKL»
De assemblee van den Volkenbond ls
gistermiddag om vier uur weer bijeengeko
men. Allereerst werd definitief de agenda
vastgesteld als volgt:
1. behandeling van het beroep van Fin
land.
2. verkiezing van nieuwe leden van den
raad.
3. rapport der commissie voor de uitbrei
ding van de economische werkzaamheden
van den Volkenbond.
De vergadering begon onmiddellijk met
de behandeling van het Flnsche beroep.
Onder algemeen applaus besteeg Holstl, de
Finsche gedelegeerde het spreekgestoelte.
Holstl herinnerde er aan onder welke om
standigheden zijn land zich tot den Vol
kenbond had gewend en hoe de Volken
bondsraad had besloten de^zaak voor te
leggen aan de Volkenbondsvergadering. HIJ
zeide deze dank voor de snelheid, waar
mede zij het beroep van de regeering in
Helsinki beantwoord heeft. Spr. zag daarin
een bewijs, dat ondanks de moeilijke tijden
de funda'menteele Volkenbondsgedachte ln
practische energie omgezet kan worden
Spr. wil de kwestie van moreel standpunt
behandelen met het oog op de practische
consequenties, die uit de gebeurtenissen
moeten worden getrokken.
Na vervolgens gewezen te hebben op de
verontwaardiging in de geheele wereld te
gen den aanval van den kant van Rusland,
herinnerde spr. er aan, hoe de U.R.S.S.
zelve het geval van agressie veroordeelde,
toen haar gedelegeerden in Geneve het
woord voerden. De U.R.S.S. heeft zich in
Genève steeds uitgesproken ten gunste van
de organisatie der collectieve veiligheid.
De laatste weken, zoo vervolgde spreker,
hebben het sovjet-Russische leger, de vloot
en de luchtmacht dood gezaaid onder het
Finsche volk. Het Finsche volk staat ln zijn
geheel trouw om de regeering geschaard.
Tevergeefs heeft Moskou de democratische
volksregeering opgericht, de woreldmeening
heeft zich dienaangaande niet vergist.
Het medeleven van de gansche beschaaf
de wereld ls evenwel niet voldoende; Fin
land heeft niet alleen bemoedigende woor
den, maar ook werkelijke hulp noodig. Fin
land strijdt niet alleen voor zijn eigen vrij
heid en onafhankelijkheid, maar ook
strijdt het voor de hoogste politieke idealen
van de menschheld.
Zich aansluitende bij het beroep, dat het
Finsche parlement op de geheele beschaaf
de wereld heeft gedaan, verklaarde Holst!,
dat de gedelegeerden van die staten het
middel zullen vinden om de sympathie van
de wereld om te zetten ln practische hulp.
Geeft aan Finland den vrede terug, zoo
besloot Holsti zijn rede. Alle menschen, die
ln deze tragische dagen het Finsche volk
met hun sympathie omringen, zullen het
zegenen als den verdediger van de hoogste
doeleinden van den Volkenbond. Mijne hee-
ten, doet thans uw plicht. Het Finsche volk
doet het zijne en betaalt met zijn kostbaar
ste bezit, zijn bloed.
Opnieuw weerklonk lang aanhoudend ap
plaus toen Holstl zich naar zijn zetel ln de
zaal begaf.
De vergadering benoemde daarop ter
stond op voorstel van het bureau, een com
missie van dertien, die het beroep rustig
en zakelijk verder zou behandelen. De com
missie bestaat uit de gedelegeerden van
Bolivia, Canada, Egypte, Engeland, Frank-
rijk, Ierland. Britsch Indië. Noorwegen,
Portugal, Zweden, Siam, Uruguay en Ve
nezuela.
Deze commissie heeft onmiddellijk
haar eerste bijeenkomst gehouden. Op
voorstel van Zweden werd eenstemmig
besloten eerst nog een laatste poging
te doen tot herstel van den vrede. Om
even vóór acht uur gisteravond werd
een telegram aan de beide oorlogvoe
rende partijen, Finland en Rusland, ge
richt, met de uitnoodiging de vijande
lijkheden te staken en de bestaande
geschillen op vreedzame wijze te rege
len. Tevens werd binnen 24 uur ant
woord verzoent.
Het is duidelijk, dat de hoop op een be
vestigend antwoord van de Sovjctregeering
miniem is. De commissie zal dan ook haar
zerk niet onderbreken en ln afwachting
van de antwoorden uit Helsinki en Moskou
de besprekingen over haar rapport aan de
voltallige Volkenbondsvergadering voortzet
ten. Dit rapport zal een uiteenzetting be
vatten van de voorgeschiedenis van het
conflict.
De tijdlimiet van 24 uur is in het verzoek
aan Moskou en Helsinki opgenomen op
voorstel van den Britschen gedelegeerde
Butler.
Toen de Volkenbondsvergadering glster-
tvond weer bijeen kwam, deelde voorzitter
Hambro, den leden mede, dat zij zich ge
reed moeten houden om bijeen te komen op
alle uren van dag en nacht klaarblijke
lijk om terstond stappen te kunnen nemen,
zoodra het Russische antwoord wordt ont
vangen.
Tevoren hadden de regeeringen van
België, Luxemburg, Zweden, Nederland
en Denemarken in een schriftelijke
mededeeUng aan den voorzitter ver
klaard, dat de Volkenbondsvergadering
bijeengeroepen is voor een bepaald po
litiek doel en zich derhalve moet ont
houden van andere politieke kwesties.
Tijdens de zitting van het bureau heeft
de Zweedsche delegatie voorgesteld, een
telegram te zenden aan de regeering ln
Moskou met de uitnoodiging zich van af
Woensdag te doen vertegenwoordigen in
Genève bij de debatten betreffende het
Finsche beroep.
Het Finsche legerbericht van gistermiddag
luidde
De vijand heeft In den loop van den dag
twee aanvallen gedaan aan de rivier de
Taipale, welke beide met zware verliezen
voor den vijand werden afgeslagen. Zeven
tanks werden vernietigd.
Hernieuwde pogingen van den vijand om
bij Kiviniemi het waterstelsel van Vuoksl
over te steken zijn van den beginne af zon
der succes gebleven.
Elders op de Karelische landengte zijn
alleen patrouilles opgetreden
Langs de geheele Oostelijke grens wordt
hard gevochten.
Ten Noorden van het meer van Ladoga is
de vijand tot het dorp Pickaranta opgerukt
en heeft het dorp Loimola gebombardeerd.
In den sector van Tolvajaervi zijn vijande
lijke aanvallen afgeslagen. Onze troepen zijn
tot het dorp Ilomansti opgerukt en hebben
drie compagnieën in een verrassenden aan
val vernietigd. Ook ln den sector van Suo-
Meest matige Oostelijke tot Noor
delijke wind. Betrokken tot zwaar
of half bewolkt. Weinig of geen
sneeuw. Temperatuur om het
vriespunt tot lichtevorst.
Gisteren, den eersten verkoop
dag, verkochten wij reeds meer
dan de helft van onzen voor
raad van de deelen I en II met
de opbergmap. Zij, die dezen
atlas wenschen te bezitten,
zullen dus goed doen niet
langer te wachten.
mussalmi is een vijandelijke compagnie ver
nietigd.
Na een hevig gevecht is de vijand erin ge
slaagd om het dorp Salla in Papaland, bij
de Russische grens, te bezetten.
De kustbatterijen, zijn in gevecht geweest
met eenheden van de vijandelijke vloot. Het
weer was mistig en het zicht gering, maar te
oordeelen naar de uit zee gehoorde ontplof
fingen hebben de kustbatterijen eenige
directe treffers kunnen boeken.
De kustbatterijen aan den oever van het
meer van Ladoga blijven de landmacht on
dersteunen.
De luchtmacht is langs de Oostelijke grens
actief geweest. Vijandelijke vliegtuigen heb
ben een vuurtoren in de Finsche golf ge
bombardeerd.
In het communiqué van het hoofdkwartier
van het militaire district Leningrad wordt
verklaard, dat de sovjettroepen op 11 De
cember den opmarsch in alle richtingen
hebben voortgezet. De Russen hebben de
stad Pitkarante aan den Noordelijken oever
van het Ladogameer, het eindpunt van den
spoorweg naar Serdobol en de dorpen Si-
prola en Murlla in het district Wiborg bezet.
Als gevolg van de lage bewolking is het niet
tot operaties in de lucht gekomen.
Van Finsche zijde verwacht men een
nieuw offensief der Russen, die drie nieuwe
legers zouden concentreeren.
De Finnen houden overigens vol, dat de
Russen nog slechts 40 K.M. op Flnschen bo
dem Staan.
Na een krachtig tegenoffensief hebben de
Finnen de stad Suomosalvi ten Noorden van
het Ladogameer heroverd, zoo meldt het
Zweedsche dagblad „Aftonbladet". dat hier
aan toevoegt, dat belangrijke Russische
troepen zouden zijn omsingeld.
De correspondent te Helsinki van „Nya
Dagligt Allehanda" verneemt, dat Finsche
vliegers boven de Russische stellingen pro
clamaties hebben neergeworpen, waarin een
belangrijk geldbedrag wordt aangeboden
voor ieder Russisch toestel, dat door het
roode leger wordt uitgeleverd. Sinds het
uitwerpen dezer vlugschriften zouden vol
gens den correspondent 14 Russische vlieg
tuigen op Finseh gebied zijn geland.
BALLONVERSPERRING BIJ DE
FIRTH OF FORTH.
Vernomen wordt, dat na de Duitsche
luchtaanvallen op de Firth of Forth aldaar
een ballonversperring is aangebracht binnen
MORGEN 40 JAAR HOOGLEERAAK.
Prof. Dr. C. C. Uhlenbeck,
Morgen zal het 40 jaar geleden zijn, dat
prof. dr. C. C. Uhlenbeck. thans rustend
hoogleeraar, wonende te Lugano, aan de
Leidsche Universiteit werd benoemd tot
hoogleeraar in de oud-Germaansche talen
en de vergelijkende taalwetenschap.
Dr. Chrlstianus Cornelius Uhlenbeck werd
18 October 1866 te Voorburg geboren. Hij
studeerde aan de Rijksuniversiteit alhier,
waar hij in 1886 promoveerde tot doctor in
de Ned. letteren op een proefschrift geti
teld: „De verwantsehaps-betrekkingen tus-
schen de Germaansche en Baltoslavische
talen." Na eerst werkzaam te zijn geweest
aan het gymnasium te Leeuwarden en de
HBS. alhier, trad prof. Uhlenbeck 26 Sep
tember 1892 op als buitengewoon hooglee
raar aan de Gem. Universiteit te Amster
dam om onderwijs te geven ln het Sanskrit,
Gotisch, Angelsaksisch, Russisch en de ver
gelijkende grammatica.
In zijn inaugureele oratie sprak hij over
„De plaats van het Sanskrit in de Indo-Ger-
maansche taalwetenschap." In 1899 volgde
zijn benoeming tot gewoon hoogleeraar aan
de Leidsche Universiteit in de Oud-Ger-
maansche talen en de vergelijkende taal
wetenschap. In 1926 legde hij zijn hoog-
leeraarsambt neer en vestigde zich metter
woon te Amersfoort en vervolgens In Lu
gano.
Prof. Uhlenbeck. die in 1910 en 1911 taal
kundige onderzoekingsreizen deed naar de
Blackfeet van Montana ls een geleerde van
uitnemende reputatie op het gebied van de
Indo-Germaansche en Baskische taalwe
tenschap en heeft in zijn onderscheiden
publicaties de resultaten van zijn weten
schappelijk onderzoek neergelegd We noe
men van zijn pennevruchten„Kurzgefass-
tes Etymologisches Wörterbuch der Goti-
BINNENLAND.
Rusttijdenbesluit voor handelsreizigers.
(3e Öiad).
Onze maritieme medewerker schrijft over
mijnen. (3e Blad).
Dieseltrein bij Gouda op vrachtauto gere
den; twee gewonden. (Gemengd, 3e
Blad).
Nederlandsch vrachtschip Spar door En
ge lsch schip aangevaren. (Gemengd,
3e Blad).
Wijziging der lager onderwijswet; memorie
van antwoord aan de Eerste Kamer.
(Kerk en School, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille handel - Lustelooze markt -
Nauwelijks veranderde koersen - Ame
rikanen iets lager - Nederlandsche be
leggingen weifelend.
BUITENLAND.
De Volkenbond en het FinschRussisch
geschil. (Ie Blad).
Weinig verandering op het strijdtooneel.
(Ie Bladl.
De oorlog ter zee blijft slachtoffers eischen
(le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
schen Sprache", Idem der Altindischen
Sprache, verschillende omvangTijke ver
handelingen over Inheemsche talen van
Noord-Amerika en over het Baskisch in
werken der Kon. Academie van Weten
schappen.
ongeveer 24 uur. Het aanbrengen van deze
versperring was een proef voor het ballon
commando, dat opdracht kreeg om de zaak
in 24 uur af te handelen. Dit geschiedde
door tijdelijk de versperring van een andere
plaats in Schotland weg te halen en met
N.V. HET NEDERLANDSCH TOONEEL.
Phaedra, van Jean Racine.
Phaedra en Hippolytus.
Racine's geboorte voor 300 jaar is her
dacht. Daaraan danken wij ook de Phae-
dra-voorstelling.
Racine heeft in ons land feitelijk nooit
repertoire gehouden. Trouwens, het „klas-
sicisme" is nimmer een van de het meest
gewaardeerde kunstuitingen geweest hier
te lande. Slechts sporadisch is daaraan ge
offerd, zoodat er van „traditie" in dit op
zicht geen sprake kan zijn.
Te verwonderen is het overigens niet, dat
Racine hier slechts weinig school heeft ge
maakt. Deze Fransche klassicus moge dan
zijn voor het verfranschen der Grieksche
treurspelen wat Euripides was in zijn peri
ode voor dit treurspel, toch heeft hij feite
lijk nimmer zich geheel los kunnen maken
van de oud-Grieksche voorstellingen, zich
niet durvende geven aan zijn stof. zooals
hij die persoonlijk aanvoelde; hij bleef te
zeer gevangen in de oudheid, hoezeer hij
ook trachtte zich daaraan te ontworstelen
Juist in zijn „Phaedra" echter heeft hij
zich nog het verste laten gaan in eigen
visie op deze reeds door Eupides, Seneca
e.a. verwerkte stof, waardoor deze smarte
lijke vrouwenfiguur althans tot een leven
van menschelijkheid is geworden boven de
oude opvattingen uit.
Racine, aanvankelijk streng Jansenis
tisch opgevoed, heeft zich in zijn wereld-
schen strijd naar eer en roem daarvan
aanvankelijk bevrijd en zijn amoureusheid
heeft daartoe niet weinig bijgedragen. La
ter ln zijn leven keerde hij weliswaar voor
een deel tot zijn oude opvattingen terug,
doch nimmer geheel; wellicht juist ten
gevolge van zijn amoureuse neigingen. Deze
laatste hebben hem in staat gesteld om in
de figuur van Phaedra zulke diepe accen
ten te doen hooren, die ver uitgaan boven
het Grieksche treurspel op zich zelf. Hoe
wordt deze vrouw gefolterd door haar
liefde voor den zoon van haar echtgenoot
uit een ander huwelijk, waaraan zij phy-
siek fn moreel ten onder zal gaan. Zij kan
den laaienden hartstocht in haar niet be
dwingen en tweemaal verraadt zij dien,
eerst aan haar kamenier, daarna aan
Hippolytus zelf, wanneer tevens blijkt, hoe
hopeloos haar liefde is, daar diens hart
zich reeds aan Aricia openbaarde
Als dan tot overmaat van ramp haar
doodgewaande, beroemde echtgenoot-held
Theseus, terugkeert, wordt haar lot geheel
beslist, nadat eerst Hippolytus ten offer is
gevallen aan een valsche intrige, zoodat
Theseus de wraak van Neptunus oproept
om zijn zoon te straffen Tenslotte is het
Theseus, die zwaar beproefd achterblijft:
hij verliest immers zijn beminden zoon en
tevens zijn hem in gedachten ontrouw ge
worden gade, die bezwijkt aan ingenomen
vergif, dat nimmer faalde, afkomstig als
het is van Medea.
Hoe fel en diep-menschelijk is de onder
gang van deze Phaedra-figuur geschetst;
zuiver menschelijk afgestemd, doch daar
door grootendeels ontworsteld aan de nood
lotsgedachte: de wraak van Venus! Doch
zoodoende komt er wat tweeslachtigs in
het gansche spel, dat verder juist op het
Grieksche treurspel blijft ingesteld. O. i.
is het deze tweeslachtigheid, die aan dit
felle drama voor een niet gering deel zijn
indruk op de toehoorders ontneemt, de
eenheid van handeling en opzet is te zeer
verbroken.
Scherp werd dit bovendien nog onder
streept door het spel. Charlotte Kohier deed
op waarlijk bewonderenswaardige wijze tot
uiting komen dien feilen gloed, die haar
inwendig verteert, het was grootsch en
groot spel, innerlijk doorvoeld en vol fijne
nuanceeringen, maar het stond tegenover
nu en dan zelfs diametraal tegenover den
verderen speeltrant, zooals het treurspel
dien trouwens afdwingt, ook al voelde men,
dat gezocht werd naar aansluiting. Prach
tig beheerscht en zuiver op het treurspel
afgestemd stond daar de Theseus van van
Gasteren met zijn zware donkere stem;
ook de Hippolytus van Frits van Dijk en
vooral de Aricia van Ank van der Moer
moeten daarnevens genoemd en geprezen.
Traditie ln klassieke voorstellingen kent,
zooals gezegd, ons tooneel niet of nauwe
lijks en dat beschouwen wij als een der
redenen, dat het vers in de over het geheel
geslaagde vertaling van dr Walch niet al
tijd even gaaf over het voetlicht kwam,
zelfs niet bij de Phaedra
Niettemin een voorstelling van klasse,
waarmede het ter afwisseling van het lichte
genre, dat momenteel op ons tooneel den
boventoon voert, mede gelet op de tijds
omstandigheden, goed doet kennis te ma
ken, en wij verheugen ons, dat de Schouw
burg in onze Academie-stad zoo uitstekend
bezet was. Noblesse oblige!
Het decor wa„ eenvoudig, doch stijlvol
evenals de costumes. Het applaus sprak
van groote waardeering, naar wij meenden
aan te voelen in de eerste plaats voor het
vertoonde spel.'Aan Charlotte Kohier werd
een fraai bouquet aangeboden.
behulp van speciale treinen. Men is de mee
ning toegedaan, dat nu gebleken is, dat een
ballonversperring in 24 uur tijds verwijderd
en aangebracht kan worden op verschillende
plaatsen, dit een ernstig probleem opwerpen
zal voor aanvallers in de lucht.
DE STRIJD OM DEN BRITSCHEN UITVOER
De Britsche minister-president en de mi
nister van financiën en handel hebben gis
teren een deputatie ontvangen van de Brit
sche fabrikantenvereeniging, welke gewezen
heeft op het belang van den uitvoerhandel
en die er bij de regeering op aandrong, dat
deze beschouwd zou worden als een vitaal
deel van de nationale krachtsinspanning.
Naar aanleiding van een in een memoran
dum toegelicht verzoek een specialen minis
ter te benoemen voor economische kwesties,
heeft de premier tegenover de deputatie
verklaard, dat hij thans een voordeel ziet
in de benoeming van een afzonderlijken
minister voor economische aangelegenhe
den. De premier achtte het evenwel niet uit
gesloten, dat in den loop van den oorlog
andere denkbeelden op dit punt ingang
zouden vinden.
MATSJEK OVER EENHEID MET
HONGAREN EN ROEMENEN.
Voor de economische unie in Zagreb heeft
Matsjek, de Zuid-Slavische vice-premier,
een redevoering uitgesproken, waarin hij,
sprekende over den huldigen internationa
len toestand, zeide, dat men het opslokken
der kleinen bijwoont.
Zuid-Slavië is een nog te bescheiden natie
om verzet te kunnen bieden Eenheid tus-
schen Serven en Kroaten is niet voldoende.
Het ls noodig, dat Zuid-Slavië zich aaneen
sluit met de Hongaren en de Roemenen om
elkander eventueel hulp te kunnen bieden.