ZONDAG 19 NOVEMBER
De beurs blijft apathisch
L_ UYLENSPIEGHEL J
Mijnhardtjes
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 18 November 1939
Derde Blad No. 24434
80ste Jaargang
i BUITENL. WEEKOVERZICHT
De vrede
verder teruggeweken!
Heroverd terrein
STOFZUIGERS
De oorlogsonzekerheid
In den 4C
Dagbladreclame
is niet te vervangen
Het vredesinitiatief van koningin Wil-
helmina en koning Leopold is voorloopig
van de baan geschoven! De tijden bleken
nog niet rijp voor de vredesgedachte, al
thans niet in de landen, die momenteel
in oorlog zijn en juist daar moest de stem
des vredes het luidst zijn verhoord, wilde
men practisch iets bereiken. Alle neutrale
landen hebben het iDltiatlef naar beste
krachten gesteund, moreel en materieel,
voor zoover daarvan sprake kon zijn, het
heeft, helaas, niet mogen baten
Stonden de oorlogspartijen te ver van
elkaar af om rechtstreeks in contact te
kunnen treden, ook het aanbod van goede
diensten om zoo te trachten een weg te
hanen voor contact, heeft niet het ge-
wcnschte resultaat kunnen brengen. Nog
zijn de verschillen te groot, nog ligt er een
diep-gapende kloof tusschen het Derde
Rijk en de Westersche democratieën.
Londen en Parijs waren de eersten, die
bij monde van koning George en president
Lebrun was het aanbod trouwens niet
gericht tot de staatshoofden? antwoord
gaven. Zij gaven hun groote sympathie te
kennen voor de goede bedoelingen, die zij
van ganscher harte toejuichten en wilden
steunen voor zoover dat in hun vermogen
lag. De oorlog zou geen dag langer worden
voortgezet, dan strikt noodzakelijk mocht
heeten, doch er waren, voor over vrede ge
sproken kon worden, zekere doelstellingen
door Dultschland te vervullen. En het trof
wel bijzonder, hoezeer ln dit opzicht het
Fransche antwoord kernachtiger en meer
op den man af was, dan het Engelsche. dat
soepeler was van vorm en inhoud. Beide
antwoorden vulden elkaar als het ware
aan, met het Fransche als meest positieve.
Die doelstellingen waren precies als te
voren mocht worden aangenomen; ln de
eerste plaats herstel van gedaan onrecht,
dus restauratie van Polen en Tsjecho-Slo-
wakije, al werd daarbij niet gewaagd van
voor of na Muenchen. Het feit evenwel dat
president Lebrun nu ook met name Oos
tenrijk noemde, geeft in dit verband te
denken! Men bedenke, dat Londen en Pa
rijs zich bij de inlijving van Oostenrijk in
het Hitler-Duitschland niet hebben verzet
en nadien Muenchen accepteerden
In de tweede plaats komt dan de kwestie
der geëischte waarborgen tegen een her
haling in de toekomst van de methode van
agressie bij het regelen van geschillen. Hoe
wel niet meer met name genoemd, speciaal
niet in het Britsche vertoog, kan daarin
ln de practijk toch moeilijk Iets anders
zijn gelegen dan de elsch van verdwijnen
van het Hitler-regime.
De publicatie dezer antwoorden bracht
feitelijk al aan het licht, dat het vredes
initiatief voorloopig moest worden opge
borgen om te herleven, wanneer andere
omstandigheden daartoe aanleiding kun
nen geven. Men houde toch steeds in het
oog. dat het aanbod van goede diensten
van blijvenden aard is en iedere partij
steeds weer op beide souvereinen een be
roep kan doen, als zij meent, dat daartoe
eenige aanleiding bestaat en dat onze Vor
stin zoowel als de Belgische monarch zich
gelukkig zullen prijzen, zoo zij iets kunnen
bereiken in het belang van de wenald,
waarvan hun landjes slechts zoo'n klein
deel uitmaken, zij het dan een klein deel,
dat algemeen hoogelijk wordt gewaardeerd
en niet het minst om de gegeven leiding
der monarchen.
Het was immers ondenkbaar, dat Dultsch
land zich bereid zou verklaren om zonder
meer te gaan praten over vrede onder der
gelijke voorwaarden, die al het bereikte te
niet dreigen te zullen doen. Speciaal het
noemen van Oostenrijk moest Berlijn doen
opschrikken.
En zoo Is het uitgekomen ook, ook al
geschiedde de afwijzing wel bijzonder
bruusk en zonder eenige plichtpleging. De
Fuehrer heeft zelfs niet persoonlijk ge
antwoord, doch zijn minister mondeling
aan de gezanten te Berlijn zijn besluit doen
bekend maken: „het bruuske antwoord van
bonden en Parijs had het vredesinitiatief
eenvoudig van de baan geschoven, er viel
niet meer te praten
Thans beluistert men in de Duitsche pers
dat de oorlog zal worden voortgezet, tot de
vernietiging der Britsche heerschappij, ook
al zwijgt men over de wijze, waarop dat
tal worden bewerkstelligd.
Wil dit zeggen, dat nu de actie in het
westen zal worden ingezet, waarop men tot
dusver en we mogen wel verklaren, dat
het een geluk was tevergeefs heeft ge
dacht? Nog is daarvan niets merkbaar,
doch dit kan natuurlijk lederen dag ver
anderen.
Komt het ooit zoover, dan mag men zich
prepareeren op een vernieling op groote
schaal, zooals de wereld nog niet beleefde.
Ontzettend zal de hel zijn, die dan los
breekt
En zal dan nog de stemming gehand
haafd kunnen blijven, die momenteel nog
de overhand heeft zoowel in Engeland als
m Frankrijk? De stemming van een waren
bede te willen bewerkstelligen voor alle
landen. Duitschland zelf inbegrepen? In
take het antwoord op die vraag zijn we
*at huiverachtig: mede gelet op den toon,
Jie zich thans toch al baan begint te bre
ken in enkele officieele redevoeringen als
h'. van den Britschen minister van ma-
"nei Churchill, die scherp afstak bij het-
keen tot dusver van Britsche zijde uit den
hand van hooge persoonlijkheden kwam.
"et is ernstig te vreezen. dat de oplaaien
de haat dan verder in die richting zal stu
ken, met alle kwade gevolgen van dien.
Mogelijk blijft, dat dan de stem der neu
ten tenslotte nog zal weten te remmen,
°Pdat het goede nad niet te veel verlaten
*orde, maar ook het omgekeerde is denk-
aar. etgeen zou leiden tot een tweede en
™ssen:en erger Versailles. Onnoodig te zeg-
*fn. welke ramp dit. laatste voor de wereld
'n haar geheel zou bct.eckenen!
het overigens schijnbaar stil, achter
schermen der diplomatie wordt een zeer
"Pk tasten en voelen waargenomen. Zon-
35 verschillende bekende merken.
Ook m huurkoop.
DE STOFZUIGEN CENTRALE HAGEMAN
HOOIGRACHT 51 TELEFOON 25955
7195 (Ineee. Me<l.)
der dat ook maar in de verste verte is te
voorspellen, waarop dit zal uitloopen en
in welke richting het zich beweegt. Alles is
nog in nevelen gehuld.
De Finsche delegatie is onverrichterzake
uit Moskou teruggekeerd. Helsinki verze
kert wel, dat de onderhandelingen niet de
finitief zijn afgebroken, maar gelet op
hetgeen van Russische zijde wordt ge
schreven en verklaard, lijdt het weinig
twijfel of een hervatting zal slechts moge
lijk zijn door een verder terugwijken van
Finland, dat geducht onder pressie wordt
geplaatst en voor een niet gering deel op
een wijze als we de laatste jaren van Duit-
sche zijde gewoon zijn geraakt. Wat weinig
goeds voorspelt. Gelukkig schijnt echter
nog geen direct oorlogsgevaar aanwezig.
Bijzonder fel blijft in Italië de actie tegen
het bolsjewisme, waardoor als van zelf de
verhouding tot Berlijn te lijden heeft. Italië
houdt de wacht met het geweer aan den
voet en handhaaft deze positie zorgvuldig.
De Duce heeft het deze week den studen
ten nog eens op zijn kernachtige wijze ge
zegd: zij moesten studeeren, doch met het
geweer naast de boekenkast! Verder bleef
de Duce in nevelen, zooals hij dat al ge-
ruimen tijd doet. Het trof evenwel, dat het
geroep Corsika zfjn instemming niet had,
evenmin als van de ministers, die daarbij
aanwezig waren. Italië schijnt thans het
oog geheel op den Balkan te richten, vast
besloten om geen uitbreiding van den
sovjet-invloed in die richting te dulden,
In alle Balkan-hoofdsteden ziet men nu
actie en reactie, doch besluiten laten nog
op zich wachten. Zelfs schijnt Moskou
thans de destijds met Turkije mislukte on
derhandelingen te willen hervatten. Ankara
zal echter blijkbaar niets doen zonder Lon
den en Parijs. Zeer ingewikkeld en om
sluierd is het spel. dat daar op den Balkan
bezig is. maar dit mag worden geconsta
teerd. dat de afloop wel eens van bijzon
dere beteekenis zou kunnen zijn voor den
oorlog in het Westen en tevens, dat groote
verrassingen in tal van richtingen moge
lijk blijven.
(Van onzen financieelen medewerker).
De Amsterdamsche beurs heeft na een
opwindenden Vrijdag gelukkig haar even
wicht weer teruggevonden en is weer. mede
door de afwijzing van het „aanbod van
goede diensten" in haar apathische
stemming vervallen, waar de algemeene
lusteloosheid van New York. ondanks de
bedrijvigheid van het Amerikaansche za
kenleven, het hare toe bijdraagt. Er is een
groot gebrek aan kooplust te constateeren
en de koersen schommelen dan ook frac-
tioneel of vertoonen een neiging tot inzak
ken al naar gelang er toevalligerwijze
eenige liquidatie in de markt is. De obli-
gatiemarkt ondervindt daarenboven den
drukkenden invloed van de weer opgeloo-
pen rentekoersen. Deze nieuwe, schoon zeer
matige verkrapping der geldmarkt mag
geen verwondering baren, vooral niet onder
de lezers van dit overzicht. Nog steeds meen
ik. dat op den duur de rentekoersen zullen
moeten stijgen. Wanneer wij den jongsten
weekstaat der Nederlandsche Bank in ver
band met de financieel-economische ont
wikkeling bestudeeren. moet het toch dui
delijk worden, dat gestadig-aan de onge
twijfeld nog ruim beschikbare gelden naar
de Schatkist en naar het bedrijfsleven zul
len worden weggezogen. Wij ontwaren een
niet onbelangrijke daling der goudvoorra
den. toe te schrijven aan een korte doch
hevige vraag naar dollars, en aan de an
dere zijde een verdere aanzienlijke vermin
dering van het renteloos tegoed van der
den tot f. 223 millioen tegen een record
hoogte van f. 844 millioen in April 1938.
Tevens valt op, dat het voorschot aan het
Rijk opnieuw van 8 ton tot f. 12V2 millioen
is toegenomen, ondanks het feit, dat eerst
kort geleden de storting op de inschrijving
op Schatkistpapier heeft plaatsgevonden,
lv.ist nu komt duidelijk aan het licht, wel
ke groote bedragen de Staat noodig heeft
voor zijn militaire en economische verde
diging. Zeer binnenkort zal opnieuw tot
de uitgifte van Schatkistpapier moeten
worden overgegaan en allengs zal de vlot
tende schuld proporties gaan aannemen,
die ongetwijfeld een zeker gevaar in zich
bergen, Indien de leeners-op-korten-ter-
mijn door een of andere oorzaak zich ge
noopt mochten zien, hun gelden terug te
trekken. Vandaar dat met klem de nood
zaak eener spoedige consolidatie (in het
vorig overzicht bepleit) dient te worden
herhaald.
Er wordt in sommige kringen op gewe
zen, dat de groote door den Staat wegens
de mobilisatie te verrichten uitgaven (zui
ver economisch gezien) geen weggegooid
geld vertegenwoordigen, omdat zij tenslot
te in het land blfjven en tot verhoogde
koopkracht der gemobiliseerden aanleiding
geeft. Dit is slechts zeer ten deele waar:
de grootste uitgaven immers betreffen on
productief materiaal, terwijl indien men
de bovengenoemde opvatting zou aanvaar
den, men geheel in de richting zou gaan
van Roosevelt's „pump priming"-politiek
waarvan de ondoeltreffendheid toch reeds
is bewezen. Men vergete ook niet, dat wij,
zooals in de meeste andere landen tevens
het geval is, in den vicieuzen cirkel van
hoogere prijzen, hoogere kosten, hoogere
loonen zijn geraakt, en dat. populair ge
sproken, dus telkens een grootere hoeveel
heid geld voor dezelfde waarde aan goede
ren of diensten zal moeten worden be
steed.
De valutamarkt heeft zich tijdens de zoo
te betreuren periode van „spanning om Ne
derland" niet onbetuigd gelaten. Er was
een kortstondige vrij hevige druk op gulden
en belga en merkwaardigerwijs parallel
hiermede een groote verkoopsdrang in pon
den. Waaraan dt laatste is toe te schrij
ven. is niet geheel duidelijk. Men heeft als
oorzaken genoemd verkoopen van de zijde
van Japan en groote Engelsche leverantie
betalingen aan de Ver. Staten, doch de be
weging volgde zoo zuiver die van de Neder
landsche en Belgische valuta, dat men eer
der geloof zou moeten hechten aan hen,
die meenen, dat Engeland de allergrootste
waarde hecht aan de handhaving der neu
traliteit der „lae^ landen" en dat eenige
bedreiging van Inbreuk op deze neutrali
teit zich dai ook terstond in een lagere
waardeering van het pond zou moeten
uiten.
Hoezeer de beurzen onder den indruk
Een stem uit den luidspreker:
„Rietje Jansen in Purmerend. hartelijk
gefeliciteerd, meisje, maar wat hoor ik
daar? Ben jij zoo dikwijls brutaal tegen
moeder? Foei kind. laat ik volgend jaar wat
beters van je mogen vertellen! Henk Meier,
zul jij je broertje niet meer slaan en jon
gen. die duim van je, je begrijpt me wel, hè?
Piet Klaassen In Leeuwarden is een flinke
bolleboos, hij zit al op de Mulo, wat zeggen
jullie daar nu wel van, en van Marietje
Willemse in Zwolle hoor ik. dat ze moeder
zoo flink helpt, maar dat alléén maar als
ze er zin in heeft, dat is niet lief, Marietje,
maar gelukgewenscht met je verjaardag!
Wil Karei Mijnders in Winterswijk voortaan
zijn bord beter leeg eten, hij doet moeder
verdriet, als hij zoo weinig eet en ook wat
voorzichtiger met je step, vent.
Dat hooren die kinders dan op hun ver
jaardag. Een groote kring om den luidspre
ker, moeder heeft gezegd: .Kom menschen,
laten we es luisteren, of de jarige gefelici
teerd wordt!"
Ondertusschen weet moeder héél goed,
dat zij een briefje naar de studio heeft ge
zonden met de boodschap, of „meneer van
het kinderuurtje" haar jongen ten aan-
hoore van half Nederland er es flink door
wil halen over die duimzuigerij van 'm....
oprechtheid en opvoedkunde, jawél.
En het hélpt zoo.
U kunt er van op aan, dat Leentje in
Bolsward, wanneer meneer van de radio,
tusschen vijftig namen door. raffelt over
haar slordigheid, voortaan de nétheid zelf
zal zijn.
Ik ben er, eerlijk gezeid, een beetje on-
stéld van geworden.
Ut wist tot dusverre niet, dat via onzen
omroep zulke wan-paedagogie werd bedre
ven. Moeders, die. wat een kind toch be
schouwt als iets om zich over te schamen,
prijs geven aan de gróótst mogelijke open
baarheid en dat nog wel op den verjaar
dag, den gróótsten feestdag van het kind.
Een meneer, die voor de microfoon femelt
over een kind, dat hij nóóit zag en dat hem
dus maar zéér verwijderd kan interesseeren,
een kind, waar hij rif-raf wat schablone-
opvoeding aan spendeert, „op verzoek"
zonder te weten of hij daarmee opbouwend
werkt, of afbrekend.
Een kind heeft van klikken een instinc-
tieven afkeer. En een kind van een jaar of
tien begrijpt héél goed, dat de radio-oome
zijn wetenschap ontvangt van vader of
moeder.
Ach, het is zoo hopeloos, want het is zoo
dóm. Zoo oer-dom en zoo gespeend van
alle begrip, de „goeje bedoeling" ten spijt
Nooit zal ik vergeten, hoe onze „meester"
een meisje voor de klas commandeerde en
ons toeriep:
„Kijken jullie maar eens goed, dit is de
stómste stommeling van de klas".
Het was in de hoogste klasse van de la
gere school, en ik weet nóg, hoe een gevoel
van tróts mij vervulde, dat er niet gelachen
werd. dat er een stilte viel van ontstelde
vijandigheid over die grofheid en die ver
nedering.
Een kind vernederen door de radio het
riekt naar die sfeer van koektrommeltjes
en kamfer, die Holland-op-zijn-smalst om
zweeft.
Want met alle wee-zoete lievigheid van
dit kinderuurtje, worden de Annie's en
Fritsjes en Ida's toch maar aan den schand
paal genageld, niet visionnair, maar acous-
tisch.
Schandpaal, want in het kinderleven is
alles naar verhouding gelijk in óns leven
en hoe zouden de moeders, die nu tevreden
knikken bij de radio „Hij heeft 't es
fijn gezegd!" het vinden, wanneer de
radio haar met naam en toenaam verweet,
's morgens vroeg gemeenlijk met zoo n ellen-
dig-slecht humeur rond te loopen en de
vaders, wanneer hun publiekelijk werd ver
weten, waarin zij zoo schromelijk tekort
schieten méér nog dan kinderen kunnen
doen zélfs naar verhouding?
tegen Moeheid en „Hallzlek gevoel"
2854
(Ingez. Med.)
staan van de oorlogsonzekerheid, blijkt wel
uit het feit, dat suiker- noch rubberaan-
deelen hebben gereageerd op de bijzonder
gunstige ontwikkeling in de respectieve
goederenmarkten. De N.I.V.A.S. heeft voor
het eerst sedert Mei haar exportlimites ge
publiceerd en ze tegelijk nog eens met 25
cent per 100 kilo verhoogd. Het resultaat
is. dat zij zich thans bewegen tusschen
f.9 90 en f. 10.75 tegen f. 6.55 tot f. 8.00 in
Mei. De kostprijs kan conservatief worden
geraamd op ca. f. 5.00, zoodat een bijzonder
hooge winstmarge aanwezig is. Weliswaar
dient men hierbij in acht te nemen, dat
de nieuwe prijzen nauwelijks eenigen in-
v'oed meer zullen uitoefenen op de op
brengst van den reeds verkochten oogst
1939 en slechts ten deele op die van oogst
1940, waarvan ook reeds een deel is ver
kocht. Niettemin zal ook de opbrengst van
oogst 1939 reeds een winstmarge van ca.
f. 2.00 per 100 kilo overlaten. Indien men
dus op louter economische gegevens zou
afgaan, zou de te verwachten marge voor
1940 en 1941 feitelijk de koersen der suiker-
aar.óeelen sterk omhoog stuwen. Ditzelfde
geldt, in ietwat gematigder termen, voor
rubber. Het Internationaal Rubber Rege-
lings Comité heeft zoo juist, uit hoofdervan
de sterk gestegen vraag van de Vereenigde
Staten. Engeland en Frankrijk, het uitvoer-
percentage voor het eerste kwartaal van
1940 vastgesteld op 80 "V tegen 75 in het
laatste kwartaal van 1939 Neemt men in
aanmerking, dat de standaardproducties
in 1940 automatisch worden verhoogd, dan
zullen de ondernemingen een alleszins be
vredigende hoeveelheid kunnen versche
pen. tegen volkomen loonendc prijzen.
Doch ook hier schijnt het oorlogsmonster
een redelijke koersstijging in den weg te
staan.
(Nadruk verboden).
