Finsche delegatie te Helsinki
terug
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1939
No, 24431
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Voortzetting der
besprekingen
De oorlog in de lucht
De blokkade
Reynaud te Londen
In Engeland
In Duitschland
Verspreide berichten
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer* voor
Directie en AdminUtratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Pottcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztfnf
Franco per post f. 2:35
per 3 maanden f.3.35
per week Lt. OM
per 3 maanden portokosten,
(voor binnenland f. 0 80 per 3 ermdj
De Finsche delegatie is vanochtend
uit Moskou te Helsinki aangekomen.
Tanner heeft in een interview, dat
hij aan de grens heeft toegestaan, ge
zegd, dat de onderhandelingen op
vriendschappelijke wijze zijn gevoerd.
Hij voegde hier aan toe, dat er geen
bedreigingen en geen ultimata waren
en dat de besprekingen niet waren af
gebroken.
De meeningen van beide delegaties zijn
onder oogen gezien en het was volgens
Tanner thans noodig een aanvaard
bare basis te vinden voor de voortzet
ting der onderhandelingen.
De delegatie werd gedurende het ge-
beele bezoek met hoffelijkheid behan
deld en Stalin had op het Kremlin Fin
land „geluk" gewenscht.
Tanner zeide, dat de gedelegeerden
voor hun vertrek uit Moskou Molotof er van
In kennis hebben gesteld, dat zij gingen
vertrekken. Zij ontvingen van Molotof een
antwoord, waarin deze uitdrukking gaf aan
zijn oprechte hoop, dat spoedig een over
eenkomst zal worden bereikt.
Tenslotte heeft Tanner nog gezegd, dat
slechts weinig landen een nationale schuld
hebben, welke neerkomt op minder dan
veertig gulden per hoofd van de bevolking.
De Finsche bladen bereiden het volk er
voor, dat het zich beperkingen en of
fers zal moeten opleggen, die, te oordeelen
naar de gebeurtenissen van de vorige week
met opgewektheid gedragen zullen worden.
Men verklaart, dat Finsch gebied nooit
onder controle van een vreemden staat ge
plaatst zal worden.
De pers verwacht langdurige besprekin
gen met Moskou, hetzij door gedelegeerden,
hetzij langs den gewonen diplomatieken
zeg, en verklart, dat gedurende die on
derhandelingen ,.de moreeie steun der we
reld van onschatbare beteekenis" zal zijn.
Sedert het begin van de crisis is aan vrij
willige bijdragen voor de defensie en de
steunorganisaties een bedrag van 73 milli-
oen mark ontvangen. De giften zijn gestort
door alle lagen der bevolking.
In het Westen blijft de actie op hetzelfde
niveau. Leek het vorige week, alsof de strijd
iets feller werd, Parijs meldt thans:
Het front van Moezel tot Rijn heeft thans
weer zijn gebruikelijk uiterlijk, natuurlijk
tot het volgende alarm. Een Duitsche aan
val kan steeds onverwachts worden ont
ketend door de Duitsche bevelvoering, die
alle voorwaarden voor een onmiddellijke
actie gereed heeft. Het is zelfs zeer goed
mogelijk, dat een eventueel offensief ont
ketend wordt zonder te zijn voorafgegaan
door patrouilles of liever door een abnor
male toeneming van bedrijvigheid der ver-
kennlng-afdeelingen.
De ligging der voornaamste stellingen
der tegenstanders, vaak slechts op 1 of 2
kilometers van elkaar, eischt een voort
durende bewaking van het niemandsland.
Dag en nacht worden van beide kanten
talrijke groepen uitgezonden, die voorzich
tig het terrein verkennen. Soms stuiten
twee groepen op elkaar. Meestal staan zij
2oo plotseling tegenover elkaar, dat geen
gebruik kan worden gemaakt van de auto
matische wapens, zoodat zij hun toevlucht
moeten nemen tot handgranaten of pisto-
Ien- Deze incidenten komen dagelijks voor
fan het geheelc front.
Wet generaal Pigeaud is de eerste Fran
sche generaal in dezen oorlog gesneuveld.
Aan het hoofd van zijn divisie had hij het
Vepl genoemde Bosch van Warndt geno-
®en. Een maand lang stond hij in den
strijd van onophoudelijke overvallen, zon-
om zoo te zeggen te slapen, noch de
minste rust te nemen. Deze soldaat van
°Ver de zestig is aan uitputting tengevolge
yan die onvermoeide inspanning bezweken.
Hij had als een der eersten het nieuwe
^iogskruis gekregen.
het duitsche legerbericht.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
het Westen, behalve geringe plaatse-
We activiteit der artillerie, geen bijzondere
«Jeurtenissen.
van onze duikbooten heeft in de
JjJtete dagen 26.000 ton scheepsruimte tot
«Men gebracht en een prijs binnenge-
Gisteren hebben verscheidene Engelsche
militaire vliegtuigen over de Westkust van
België gevlogen. Een der toestellen daalde
op het strand te De Panne, een tweede te
Coxyde. Een derde machine zou. naar men
gelooft, op Belgisch gebied bij de Fransche
grens geland zijn. Allen zijn natuurlijk ge
ïnterneerd.
De bestuurders der beide eerste toestel
len zijn zeer jonge mensohen. Zij ver
klaarden zich boven Fransch gebied ge
waand te hebben.
De vier Duitsche vliegtuigen, welke een
aanval hebben ondernomen op de Shet
land-eilanden gisteren heeft weer een
Duitsch vliegtuig daar een verkennings
vlucht gemaakt hebben minstens 12
zware bommen laten vallen, welke naar
schatting 250 kilogram per stuk wegen.
Een splinter met een gewicht van 3 K.G.
trof een klein huis. Vier bommen vielen
zonder schade aan te richten in zee. vier
andere vielen dicht bij elkaar op het land,
nog vier andere kwamen neer op een
heuveltop.
De bommen, welke op het land terecht
kwamen, waren ongeveer 400 meter van
met kinderen bezette scholen af. Groote
hoeveelheden aarde en steenen werden
wel dertig meter omhoog geslingerd De
brokstukken verspreidden zich over een
aanzienlijke oppervlakte.
Twee scholen zijn gesloten, ten einde
schuilplaatsen te bouwen. De Duitsche
vliegtuigen vlogen laag als gevolg van den
zwaren regen en het slechte zicht. Zij
waren slechts korten tijd zichtbaar, doch
werden met hevig luchtdoelgeschut aange
vallen.
getorpedeerde schepen.
Gisteren zijn door een treiier 23 man van
het Noorsehe schip „Arne Kjode" in een
haven van Noord-Engeland aan land ge
bracht. De mannen waren in een open boot
op zee aangetroffen. Zij verklaarden meer
dan 30 uien te hebben rondgezwalkt.
De treiier heeft nog vijf uren naar een
tweede boot gezocht, waarin, naar gezegd
werd, 17 leden der bemanning zouden zijn.
De „Arne Kjode" was een tankboot van
ruim 11.000 ton. De overlevenden vertel
den, dat zij zonder waarschuwing is ge
torpedeerd. De torpedo trof het vaartuig
midscheeps, waardoor het bijna ln twee
deelen brak.
De radio werd beschadigd en daardoor
was het niet mogelijk noodseinen uit te
zenden De bemanning begaf zich terstond
in twee sloepen. In een boot zaten 23, in
de andere 17 man. Zij waren onvoldoende
gekleed en hadden niet genoeg voedsel.
Volgens het relaas van een der inzitten
den geraakten de beide reddingsbooten
elkaar des nachts kwijt. Toen de treiier in
zicht kwam, waren de mannen volkomen
uitgeput. Veertig uren hadden zij rondge
zwalkt. De overlevenden uitten hun be
zorgdheid over het lot van de vermiste
boot, aan boord waarvan zich de kapitein
bevond, die reeds doodelijk vermoeid was.
alvorens de tankboot getorpedeerd werd.
daar hij anderhalve dag op de brug had
gestaan.
Naar wordt medegedeeld zijn tengevolge
van een ontploffing aan boord van het
Britsche vrachtschip „Matra", dat gezon
ken is, twee man gedood en 22 andere ge
wond. De „Matra". welke 8003 ton meet en
te Liverpool staat ingeschreven, bevond
zich op de Noordzee. De kapitein, de loods
tien officieren en veertig Laskaren werden
opgepikt door een reddingboot, die zich tot
drie keer toe naar het schip begaf. Andere
leden van de bemanning werden opgepikt
door een tankschip, nadat zij versoheidene
uren op zee hadden geroeid. Een doode werd
aan boord van de „Matra" gelaten.
Alle Europeesche leden der bemanning
zijn gered.
Een der gewonde opvarenden, is nadat
hij wn land was gebracht, overleden.
Zooals gemeld, is de treiier „Cresswell" be
schoten en zonder waarschuwing tot zin
ken gebracht door een Duitsche duikboot.
Tien van de uit dertien koppen bestaande
bemanning wisten op een vlot te komen,
maar drie vielen er af door uitputting, en
drie andere leden der bemanning verdron
ken eveneens. Twee uur later werden de
overlevenden opgepikt door de duikboot. Zij
bleven hier zeven uur aan boord en werden
toen overgegeven aan den treiier „Phyl-
lisia". welke hen in Fleetwood (Lancashire)
aan land heeft gezet.
Toen de schinner van den treiier de duik
boot verliet, zeide de duikbootkapitein
„Vertel aan mijnheer Churohili. dat Duit
sche duikbeotmannen geen hartelooze
moerdenaars zijn, zooals men je wil doen
geiooven."
Een lid der bemanning zeide. Wij wisten
pas dat de duikboot bij ons was, toen de
kogels om ons heen vlogen. Wij hadden
geen tijd een sloep uit te zetten. De onder
zeeër vuurde minstens 20 schoten op den
treiier af.
Lord Finlay, de voorzitter van de Britsche
contrabande-commissie, heeft in een pers
conferentie op twee punten gewezen t.w.:
1. Engeland is voornemens, volledig zijn
recht van oorlogvoerende uit te oefenen
om te conitroleeren. of zich aan boord van
schepen contrabande bevindt;
2. Engeland is echter tevens voornemens,
dit recht uit te oefenen met zoo weinig mo
gelijk ongemak voor de neutrale landen.
Onderhandelingen zijn gaande met ver
scheidene regeeringen, zoo vervolgde lord
Finlay, met het doel deze twee beginselen
zoover mogelijk met elkaar te verzoenen.
Hij gaf toe. dat er vertragingen zijn ont
staan bij de contrabande-controle, maar
krachtige pogingen worden in het werk
gesteld om de kwestie onder de knie te
krijgen.
De omvang van de schepen maakt het
onmogelijk, vertragingen uit te sluiten,
maar zij zijn reeds aanzienlijk verminderd
en zullen blijven verminderen.
Een oorlogvoerend land heeft het eeuwen
oude recht een contrabande-controle op te
leggen en er is geen recht van oorlogvoe
rende. dat in het internationale recht
nauwkeuriger vaststaat.
In vele gevallen is het passeeren der
schepen langs de contrabande-controle ver
gemakkelijkt, doordat de vaartuigen hun
papieren vooruit opsturen. Met talrijke
scheepvaartlijnen is ook overeengekomen,
dat, indien haar schepen verlof zouden
krijgen terstond door te varen, deelen van
de lading, waarover eenige twijfel kan be
staan, in afwachting van een beslissing
zullen worden opgeslagen op de kade.
Finlay wees er met nadruk op. dat geen
lading veroordeeld kon worden zonder uit
spraak van het prljzenhof, waartegen be
roep mogelijk is. Ook de admiraliteit moet
summiere aanwijzingen vertoonen. welke
het vasthouden van de lading rechtvaar
digen.
De „Deutscher Dienst" houdt zich bezig
met den gestelden eisch de Engelsche blok
kade ook uit te breiden tot de Duitsche
exporten op neutrale schepen en zegt:
De goederen, welke uit Duitschland naar
neutrale landen geëxporteerd worden, zijn
met het verlaten ran het Duitsche rijksge
bied reeds in hot bezit van den neutralen
kooper overgegaan en worden door dezen
op neutrale schepen naar de neutrale plaats
van bestemming verzonden. Een venvezen-
lijking van den gestelden eisch treft dus
uitsluitend en in de eerste plaats de neu
trale landen.
Paul Reynaud, de Fransche minister van
financiën, is te Londen aangekomen om
met de Britsche ministers verschillende
financieele en economische kwesties, welke
uit den oorlog voortvloeien, te bespreken.
Reynaud heeft geconfereerd met Simon.
Churchill en andere leden van het kabinet.
Gisteravond heeft hij in het Engelsch voor
de radio gesproken.
Hij zeide o.a.: „Onze vijand is er van
overtuigd, dat de democratische volken niet
zoo groote opofferingen willen verdragen
als hijzelf. Doch daarin vergist hij zich".
De minister bracht hulde „aan de vastbe
radenheid van het Britsche volk. dat
streeft naar een vrede, die werkelijk vrede
is", en gaf daarna een schildering van het
leven in Frankrijk. „Stel u voor zeide
hij een land, waarin een van de acht
inwoners onder de wapenen is. waar de
vrouwen de mannen in de fabrieken en op
het land hebben vervangen. Bijna alle
paarden en vrachtauto's zijn opgevorderd.
Zeer vaak is er in een dorp slechts één
paard overgebleven, dat om beurten door
de bewoners gebruikt wordt. Vrouwen, wier
mannen aan het front zijn, drijven den
ploeg. Er zijn geheele provincies, waaruit
de ouden van dagen en de kinderen geëva
cueerd zijn. Een groote stad als Straats
burg met zijn 200 000 inwoners is thans
verlaten en stil. Stel u voor, welk een slag
het economische leven in Frankrijk heeft
gekregen. Ieder heeft dit ongeluk dapper
onder de oogen gezien. Onze prachtige
arbeidende klasse werkt zestig uur en lan
ger per week; zij offert twee vijfden van
de verdiensten der overuren. Degenen, die
nog geen 49 jaar zijn en bij het leger zou
den kunnen worden ingelijfd, staan boven
dien nog 15°/o van hun inkosten af. Er
zijn reeds beperkende bepalingen opge
legd: twee dagen per week eet men geen
vleesch. Niet alleen heeft het. Fransche
volk deze offers moedig gebracht, doch, al
dezen moeilijkheden ten spijt, is het finan
cieele herstel niet afgebroken. De rijken
blijven hun geld in het land terugbrengen.
De voorraad aan goud en buitenlandsche
deviezen is thans grooter dan in het be
gin van den oorlog. De armen stellen hun
geld ter beschikking van het land door
meer te sparen. Iedereen in Frankrijk heeft
vertrouwen in zijn land. Zoo staat het met
ons vaste besluit, dat «r thans een einde
zal komen aan den eentonigen terugkeer
van den oorlog in iedere generatie.
verhooging der toelagen voor
soldatengezinnen.
Minister Hore Belisha heeft in het Brit
sche Lagerhuis mèdegedeeld. dat de toe
lagen voor de gezinnen van soldaten te
velde verhoogd zullen worden. Het is ge
bleken, dat met de prijsstijging van onge
veer tien procent voor de meeste goederen,
de huishuren en de verzekeringen de in
komsten der gezinnen ln vele gevallen on
toereikend waren. De echtgenoote zal als
voorheen 17 shilling ontvangen als huwe
lijksbijslag. 7 shilling van het tractement
van den echtgenoot en 5 shilling voor het
oudste kind, alles per week. Tot nu toe
was de kinderbijslag 3 shilling voor het
tweede. 2 voor het derde en 1 voor alle
overige kinderen. Deze regeling vervalt en
voortaan wordt voor het tweede kind 4
shilling en voor alle overige 3 shilling ver
strekt De nieuwe regeling komt dus hoofd
zakelijk den grooten gezinnen ten goede.
Een vrouw met zes kinderen die tot nu
toe 36 shilling ontving zal thans 45 shil
ling genieten.
De verhoogingen beteekenen alleen voor
het leger een supplementaire uitgave van
ongeveer twee millioen pond sterling per
jaar.
De huidige jaarlijksche uitgaven van
kinderuitkeeringen bedraagt tien millioen
en van uitkeeringen voor de echtgenooten
25 millioen pond sterling per jaar.
Voorts heeft Hore Belisha medegedeeld,
dat lord Nuffield opnieuw een bedrag van
50.000 pond sterling heeft aangeboden, te
gebruiken voor de manschappen bij het
landleger, de marine en de luchtmacht.
VAn dit bedrag zal 15.000 pond sterling be
steed worden aan radiotoestellen voor de
manschappen in Frankrijk. De rest zal
evenredig onder de drie legerdiensten ver
deeld worden.
de kleedingkaarten.
De correspondenten der Zwitserschebla
den te Berlijn verschaffen bijzonderheden
over de rantsoeneering van kleeding in
Duitschland. waartoe met ingang van he
den „Reichskleiderkarten" zullen worden
ingevoerd. Bevoegde Duitsche kringen ho
pen. aldus de correspondent van de „Basler
Nachrichten" het volgend jaar eenige ver
lichting in de beperkende maatregelen in
zake de aanschaffing van kleederen te
kunnen brengen. Zij gronden hun optimis
me op het feit, dat de verovering van Po
len en van de uitgestrekte wouden aldaar
het de Duitsche kunstwolindustrle moge
lijk zal maken haar productie te verhoo-
gen. Volgens de „Neue Zuercher Zeitung"
zijn de kleedingkaarten persoonlijk, hetgeen
ruil of verkoop uitsluit, ten einde te ver
mijden, dat personen, die het beter kun
nen betalen, zich meer kleeren aanschaf
fen dan anderen. De aankoop van luxe
kleeding als rok en smoking is voortaan
niet meer mogelijk. Op de kaarten staat
de opmerking „koop alleen, wat ge noodig
hebt. Met deze kaart moet ge toe tot 31 De
cember 1940".
De correspondent voegt hieraan toe. dat
deze strenge rantsoeneering tot den onder
gang moet leiden van talrijke textielon
dernemingen en een groot nadeel is in het
bijzonder voor de modezaken.
een tienjarenplan opgesteld.
Voor het herstel van Spanje.
De Spaansche minister van landbouw
Benjumea. heeft de opstelling van een
tienjarenplan bekend gemaakt voor het
herstel van Spanje.
Hierdoor zal het geheele economische
stelsel des lands nieuw geordend worden.
Spanje zal in die tien jaren alle oorlogs
schulden hebben terugbetaald.
Het doel is de economische onafhanke
lijkheid van Spanje. De levensstandaard
van den minderen man zal omhoog worden
gebracht en het woningvraagstuk zal wor
den opgelost. Voorts wordt beoogd de uit
breiding van de koopvaardijvloot en de
versterking van de oorlogsmarine.
staking in britsch-indische
jute-industrie
Uit Calcutta wordt gemeld, dat in de
jute-industrie 36.000 arbeiders ln staking
zijn gegaan.
herleving van monarchisme in
beieren?
Het Zweedsche blad „Sociaaldemokra-
ten" schrijft, dat in Beieren en Württem-
berg een opleving valt waar te nemen van
de monarchistische beweging. Honderden
personen zouden gearresteerd zijn. De Ge
stapo zou het gerucht verspreid hc en,
dat Prins Rupprecht van Beieren is gestor
ven, teneinde te trachten aan de beweging
een einde te maken.
het achtste slachtoffer van den
bomaanslag.
De bij den boomaanslag in den Bürger-
brau-keller zwaar verwonde Oberamtsmann
Schmeidl is Maandagmiddag aan zijn ver
wondingen bezweken, waarmede het aantal
dooden tot acht is gestegen.
Het onderzoek naar de daders schijnt
nog niet tot eenig resultaat te hebben ge
leid.
BINNENLAND.
Ons parlementair overzicht. (3e BladT.
Hoe de vakbeweging groeide. (Binnenland,
3e BLadi)
Wordt Justitie te duur?; voorloopig verslag
der Tweede Kamer. (3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille handel - Weifelende markt
Onregelmatige koersbeweging - Geringe
variaties - Amerika iets hooger - Be
leggingen prijshoudend.
BUITENLAND.
De Finsche delegatie terug te Helsinki. Zij
acht de besprekingen niet afgebroken.
(Ie Blad).
Rust in den „oorlog". (Ie Blad1).
Ontzettende ramp tengevolge van petro-
leumbrand in Venezuela. iBuitenl. Ge
mengd, 2e BLad).
zie voorts laatste berichten
eerste blad.
Krachtige tot matige Zuid-Wes
telijke tot Westelijke wind. Be
trokken tot zwaarbewolkt. Regen
buien, later opklarend. Aanvanke
lijk weinig verandering in tempe
ratuur, later waarschijnlijk iets
kouder.
het belgische parlement bijeen.
Het Belgische parlement is gisteren weer
bijeengekomen. In den Senaat werd Gillon
als voorzitter herkozen. Hij verwierf 86
stemmen, zijn tegencandidaat Vinck 64.
Er waren 10 blanco stemmen of stemmen
van onwaarde.
In de Kamer is van Cauwelaert met 143
van de 156 geldige stemmen herkozen als
voorzitter.
Tijdens de zitting deed zich nog een in
cident voor. Toen Hobin, de Waalsche so
cialist, die in September een poging heeft
gedaan om als vrijwilliger dienst te nemen
in het Fransche leger, het woord voerde,
werd hij door den Vlaamschen nationa
list Grammens luid geïnterrumpeerd. Ga
naar Frankrijk, liep hij uit, daar is toch
uw vaderland? Na een geruimen tijd van
gejoel en kabaal riep de voorzitter Gram
mens tot de orde. Toen hij Hobin weder
het spreken wilde beletten, sprak de waar
nemende voorzitter den censuurmaatregel
uit en de tijdelijke verwijdering uit het
parlement. Grammens weigerde; de ver
warring werd verschrikkelijk, totdat hij
er eindelijk in toestemde de zaal te ver
laten.
CHAMBERLAIN HEEFT KABINETSRAAD
GEPRESIDEERD.
De aanval van jicht heeft ook verder voor
den Britschen premier een bevredigend ver
loop. Chamberlain heeft opnieuw den kabi
netsraad gepresideerd.
DUITSCHERS UIT ESTLAND EN LETLAND
AANGEKOMEN.
Tal van transporten met volksduitschers
uit Estland en Letland zijn in de laatste
dagen te Posen aangekomen.
Zij zullen definitief worden gekoloniseerd
in de gouw Warthe.
Het betreft in hoofdzaak boerenfamilies,
die ten Zuiden van Bromberg op eigen hof
steden hebben gewoond.
In de volgende dagen worden meer tran-
porten verwacht.
De migratie wordt van Duitsche zijde met
grooten spoed verricht.
CANADEESCHE VLIEGERS PATROUIL
LEEREN BOVEN ZEE.
Vliegtuigen der Canadeesche luchtmacht
vliegen tot vele honderden mijlen uit de kust
boven den Atlantischen Oceaan, waar zij in
samenwerking met de Canadeesche marine
zoeken naar vijandelijke aanvallers.
