Oplevende actie
Oste Jaargang
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1939
No. 24428
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Ons aller plicht in
dezen donkeren tijd
De aanslag te München
Finland en de Sovjets
Twee ontploffingen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Decreten van
den Poolschen president
Handelsbesprekingen
verwacht
Beperkte voorraden
Weenen
in
Reconstructie van het
Australische kabinet
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens poslrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevesttgd ztfa:
per 3 maanden LJ.3S
per week ïïl.. L0.lt
Franco per post f. 2-35 per 3 maanden -f portokosten,'
(voor binnenland L 0.80 per 3 msd>
In deze dagen van spanning, Is het vol-
-men begrijpelijk, dat een ieder relkhal-
nd uitkijkt naar het laatste nieuws. Wij
enschen van de krant, zijn uit hoofde
an ons beroep de eersten zulks te begrij-
-n en wij spannen dan ook onze uiterste
■•achten In hieraan te voldoen met alle
j ten dienste staande middelen, als daar
ljn ons Wad, de nieuwsberichtenkastjes in
e stad en zoo noodig door verspreiding
an bulletins. Dit is de taak en ook de
licht, die wij op ons genomen hebben.
Doch ln deze dagen, dat de oorlog buiten
ze landsgrenzen woedt, al is deze geluk-
ig nog niet tot de zoo alom gevreesde
olie ontplooiing gekomen, strekt onze
licht zich nog verder uit. En ln de eerste
aats tot het hoog houden van het door
nze Regeering en ons Volk ingenomen
1 eutraliteitsstandpunt.
Het zal den lezer dan ook wel niet ont-
aan zijn. dat wij reeds kort na het uit-
eken van den wereldoorlog duidelijk heb-
-n vermeld uit welke bron berichten den
rlog betreffende en alles wat daarmede
enhangt, afkomstig waren.
Doch er Is meer.
Berichten, waarvan de inhoud door ons
nogelijk aan de waarheid getoetst kan
orden en die slechts onrust onder ons
olk kunnen verwekken, publiceeren wij
'.let, omdat wij van oordeel zijn dat zeker
deze dagen met een onzekere toekomst
óór ons, het geen enkel belang heeft on
nodige ongerusth^d te kweeken, integen
deel. En wij zijn daarin gesterkt, daar ons
ju reeds ettelijke malen gebleken ls dat
ergelijke berichten eiken grond van waar-
eid misten, terwijl dikwijls wel gemakke-
"'k de bedoeling van een dergelijke be-
chtgevlng te gissen was. In het buiten-
ndsch overzicht In ons blad hebben wij
uwens reeds eenige malen den lezer op
leze berichtgeving opmerkzaam gemaakt
Doch ook gij lezers hebt een plicht Je-
ens uzelf, jegens de uwen en jegens uw
aderland te vervullen. Ondoenlijk ls het
ns u het aantal op te geven van de malen,
lat wij opgebeld worden of dat men bij
BS op kantoor komt, met de vraag, of dit
I dat, wat men gehoord heeft, en dan
ewoonlijk nog uit goede bron, waarheid
vat en ook óns bekend ls. Wij hebben
ks evenveel malen, dit wenschen wij
Ier met klem te verklaren, op hoogen prijs
esteld, daar wij telkenmale, deze berich-
cn konden tegenspreken en der vragers
tigerustheld konden wegnemen. Hoe der-
elijke berichten ontstaan, is gewoonlijk
iet uit te vinden; meestentijds gaat het
,oo: de één vertelt Iets, de ander zegt het
^twat aangedikt verder totdat ten laatste
,-en ln zijn oorsprong onschuldige mededee-
ng of geuite veronderstelling als een feit
lom wordt verteld enhelaas vooral
dageni als wij nu beleven voor waar
ordt aangenomen.
Dergelijke geruchten soerat angins
vrij vertaald: berichten door den wind tot
ns gebracht) zooals de inlander in onzen
ost. dit soort berichten zoo kernachtig
oemt nemen de laatste dagen in aan-
1 hand over hand toe, terwijl de inhoud
lkenmale de onrust over de toekomst, ja
ifs dikwijls zeer zeer naaste toekomst, ons
eschoren, doet toenemen op werkelijk be-
ngstigende wijze. Wij doen dan ook een
troep op u lezers en drukken u met den
eesten klem op het hart, hedit aan der-
elijke berichten die u van deze of gene
oort, geen geloof, vertel ze niet verder, hoe
cloofwaardig en hoe te goeder trouw uw
"gsman ook moge zijn, zonder ze eerst
'J de Pers te hebben geverifieerd. Wend u
ot ons en wij verzekeren u, u naar waar-
eid te zullen inlichten, doch begin met u
verzetten geloof te hechten aan de tal-
ke geruchten, waarvan het aantal, vooral
e laatste dagen, den vorm van een lawine
eigt aan te nemen. De Pers hier te lande
ekent het zich tot plicht het Nederland-
"ne volk zoo goed als maar in haar ver
ben ligt, naar waarheid ln te lichten en
rijst zich gelukkig, dat zij door de Regee-
mg des lands hierin wordt gesteund.
Daten wij gezamenlijk alles, wat onrust
an brengen tegengaan, vertrouwend op
toekomst en ons voor oogen houden het
ot van de rede door onzen minister van
mtenlandsche Zaken deze week In de
Wede Kamer der Staten Generaal uitge-
roken
«Van zjjn roeping en defensieve taak
üch bewust, wacht Nederland op het-
Seen het lot ons brengen zal, eerlijk
baar alle zijden zijn positie van zelf
standige onzijdigheid handhavend. Zoo
"b't, dan geldt thans de waarheid van
"n toespraak van wijlen koning Wil-
'em III in de troonrede van 1866:
«ln dezen veelbewogen en ernstigen
"id behoort ons volksbestaan, naast
I'd. in zichzelf zijn hechtsten steun
k zoeken," aldus besloot de minister.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt:
„Bij twee plaatselijke aanvallen is de
vijand, na geringe vorderingen te hebben
gemaakt, onder ons Infanterie- en geschut
vuur teruggeweken. Aan beide zijden was
de luchtmacht actief".
Het legerbericht van hedenmorgen luidt:
„Gedurende den nacht een beperkte ac
tiviteit".
Parijs geeft daarbij volgenden commen
taar:
Zooals verwacht kon worden na de plot
selinge drukte aan het front sinds twee
dagen, na een lange periode van kalmte en
'het Inzetten van zeer talrijke patrouilles
en overvallen, zijn de Duitschers tot den
aanval overgegaan. Het waren echter geen
aanvallen van den omvang van die. van 16
en 17 October, waarbij de Duitschers uit
hun versterkingen kwamen over fronten
ter breedte resp. vagi 6 en 30 KM. In de
sectoren van Apach en Blies. Het betrof
ditmaal slechts plaatselijke aanvallen met
betrekkelijk geringe troepensterkten, hoog
stens ter grootte van een regiment.
Terwijl zij ln de laatste week van Octo
ber slechts kleine posten voor zich vonden,
welke terugtrokken zoodra de aanval werd
ontketend zoodat zij konden oprukken over
een volkomen sinds lang ontruimde zone,
die door de Fransche troepen was onder
mijnd, stietten de Duitsche aanvallen nu
op een hechte weerstandslinie. Zij slaagden
er eerst ln een geringe vordering te ma
ken. Zij kwamen voorbij de lijn der kleine
vooruitgeschoven posten, welke onmiddel
lijk vóór de eerste Fransche stelling liggen
en waartegen zij de vorige dagen zoo veel.
over het algemeen vruchtelooze, aanvallen
hadden gericht. Vervolgens bevonden zij
zich in een zone, die geheel onder het vuur
ligt van de eerste Fransche stelling. De
schootsvelden zijn nauwgezet bestudeerd en
ln verwachting van een aanval in orde ge
bracht. Tezelfder tijd opende de artillerie,
die terstond gealarmeerd was door de be
zetting van de kleine posten, krachtig
spervuur. De aanvallers konden zich niet
handhaven in de aldus beschoten zone en
waren gedwongen zich terug te trekken
na gevoelige verliezen te hebben geleden.
Men knoopt hier de veronderstelling aan
vast, dat Duitschland spoedig een offensief
zal inzetten, misschien wel reeds heden.
Afwachten maar!
Gisteren is een Engelsch vliegtuig geland
nabij de Fransche grens op Belgisch grond
gebied. ln de buurt van Kortrijk.
De bemanning is geïnterneerd en het toe
stel ln beslag genomen.
NACHTELIJK LUCHTALARM TE PARIJS.
Vanmorgen om kwart voor vijf werden
de Parijzenaars uit hun slaap gewekt door
de luchtalarmsirenes, welke zij in ruim een
maand niet meer gehoord hadden.
In de grootste kalmte begaven zij zich
naar de schuilplaatsen. Om 6 uur kondig
den de sirenes het einde van het luchtalarm
aan en kon men zich weer ter ruste be
geven.
ENGELSCHE OORLOGSSCHEEPJE
VERGAAN.
De secretaris van de Britsche admirali
teit zegt tot zijn leedwezen te moeten me-
dedeelen, dat het oorlogsschip „Northern
Rover", een klein hulpvaartuig, aanzienlijk
over tijd is en als verloren beschouwd moet
worden.
De naaste familieleden van de opvaren
den zijn hiervan ln kennis gesteld.
De admiraliteit deelt nog mede, dat vier
officieren en 23 manschappen van het
oorlogsschip „Northern Rover" vermist
worden.
De „Northern Rover" metende 655 ton.
is als stoomtreiler gebouwd in 1936 op een
Duitsche scheepswerf en geregistreerd in
Londen.
ACTIE VAN VLIEGTUIGEN.
Het Britsche ministerie van luchtvaart,
deelt mede, dat op de Noordzee, aan de
Oostkust, een vijandelijk vliegtuig tot da
len gedwongen en gezonken is.
Een tweede Duitsch vliegtuig ontkwam
in de wolken.
Toen het Duitsche toestel daalde, begaf
zich de bemanning ln een kleine boot,
waarover zij beschikte.
Voorts heeft een Duitsch vliegtuig, ver
moedelijk een Helnkel-toestel, boven de
Shetland-eilanden gevlogen. Men denkt,
dat de machine op verkenning uit was. Na
dat het toestel door afweergeschut onder
vuur genomen was verdween het in Zuid-
Oostelijke richting.
In Zuid-Wales is gisteren voor het eerst
sedert het uitbreken der vijandelijkheden
luchtalarm gemaakt. Het was ln verschei
dene steden een loos alarm. Weldra volgde
dan ook het signaal, dat alles veilig was.
Op vele plaatsen liepen de menschen de
straat op, in de verwachting vijandelijke
vliegtuigen te zullen zien.
CONTRABANDE.
In de tweede helft van October heeft de
Fransche marine 30.000 ton voor Duitsch
land bestemde goederen to beslag genomen.
De totale hoeveelheid goederen, sedert het
begin van den oorlog ta Frankrijk in beslag
genomen, bedraagt meer dan 200.000 ton
HET ONDERZOEK.
De speciale commissie tot onderzoek van
den aanslag te Muenchen heeft men drie
maal zoo groot moeten maken, teneinde de
in grooten getale binnenkomende verkla
ringen en mededeelingen te kunnen be
werken. Op het oogenblik zijn deskundigen
er mede bezig uiterst nauwgezet de gevon
den deelen van het voor het tot.ontploffing
brengen van de lading springstof gebruikte
mechanische ontstekingsapparaat na te
gaan. Men kan reeds thans zeggen, dat ln
ieder geval ten aanzien van de legeering
van afzonderlijke metaaldeelen inderdaad
bewezen kan worden, dat zij van buiten-
landschen oorsprong zijn. Op het oogenblik
wordt een onderzoek ondernomen van ver
schillende kanten, -teneinde een absoluut
vaststaand resultaat te krijgen. Juist deze
wijze van onderzoek is van beslissende be-
teekenl-s, temeer daar de specials commis
sie reeds een zeer bepaalde richting volgt.
Men kan verwachten, d-ait wellicht reeds to
de eerstvolgende dagen nadere bijzonder
heden bekend gemaakt kunnen worden.
Volgens het Deensche blad .Politiken" ls
de aandacht van dé Gestapo -na den aan
slag te Muenchen gevestigd op de Joodscihe
en monarchistische kringen in Beieren.
Verscheidene bekende Joden te Muenchen
en omgeving zijn gisteren naar het hoofd
kwartier van de Gestapo overgebracht.
Men vraagt zich af. zoo vervolgt het blad,
hoe het mogelijk was. dat de helsche ma
chine niet door de politie ontdekt ls. Het
gerucht gaat. dat men de Gestapo verhin
derd heeft om. zooals gebruik is, het lokaal,
waar Hitler zou spreken, te doorzoeken, zeg
gend. dat de oude Nazigarde een voldoende
bewaking vormde. Alle orders, welke de
politie uit Berlijn ontvangen heeft, kwa
men van het ministerie van propaganda,
dat nauw met de Gestapo samenwerkt. Men
gelooft, dat de bom celiniet bevatte.
DEELNEMING.
Naar aanleiding van den aanslag op Hit-
Ier hebben de vertegenwoordigers van de
volgende staten den rijksminister van bui-
tentandsche zaken von Ribbentrop hun
deelneming toegezonden voor de slacht
offers en hun voldoening tot uitdrukking
gebracht over de redding van den Fuehrer:
Argentinië. België, Brazilië. Bulgarije. De
nemarken, Estland. Finland. Iran. Italië.
Japan. Joegoslavië, Lithauen, Nederland.
Noorwegen, Portugal. Roemenië. Zweden.
Slowakije, Sovjet-Rusland, Spanje, Turkije.
Hongarije en Venuzuela. Voorts hebben de
ministers van buitenlandsohe zaken van
Bulgarije, Nederland, Japan, Portugal, Roe
menië. Zweden, sovjet-Rusland, Spanje en
Hongarije den in hun landen geaccredi
teerde Duitsche vertegenwoordigers uit
naam van hun regeeringen hun vreugde
betuigd over de gelukkige redding van den
Fuehrer. De Bulgaarsche minister-president
Klosseivanof en de Hongaarsche honved-
minister von Bartha hebben den rijksmi
nister van buitenlandsohe zaken telegra
fisch hun deelneming gezonden.
VERKLARINGEN VAN DEN Z.G.
VRIJHEIDSZENDER.
De Duitsche vrijheidGzender verklaarde
gisteravond: „Onze strijders-groep, welke
wist hoe de Bürgerbraukeller binnen te ko
men. zal ook de deur naar Duitsohland's
toekomst openen".
Naar het Finsche persbureau jneldt, is in
tegenstelling tot bepaalde geruchten, bij de
Finsch-Russische onderhandelingen te Mos
kou nog geen basis gevonden voor het slui
ten van een overeenkomst. De minister van
financiën, Tanner, heeft op de vraag van
een vertegenwoordiger van het Duitsche
Nieuwsbureau telefonisch medegedeeld, dat
het nog niet bekend was wanneer opnieuw
een onderhoud te Moskou zal plaats vinden.
De berichten over het verloop van zaken
zijn zoo tegenstrijdig, dat er totaal geen
houvast aan is.
De „Times" verneemt nog dat een der
punten, waarover de delegaties nog niet tot
overeenstemming konden komen, de ver
sterkte Finsche Unie betreft, welke de land
engte beschermt tusschen het Ladoga-meer
en de Finsche Golf.
De Finnen, die zich groote kosten voor
den bouw van deze versterking hebben ge
troost, wenschen deze linie niet af te staan,
aangezien het verlies hiervan hen in de
zelfde positie zou plaatsen als Tsjecho-Slo-
wakije. nadat dit land zijn versterkte stel
lingen in het Sudetengebied verloren had,
VIJF MILITAIREN EN EEN BURGER
GEDOOD.
Gistermorgen is in de omgeving van
Scherpenzeel op de grens van de pro
vincies Utrecht en Gelderland een ern
stig ongeluk gebeurd. Eenige militairen
waren bezig met het verrichten van
werkzaamheden aan de verdediging,
waarbij ontplofbare stoffen werden
gebruikt.
Door tot nu toe onbekende oorzaak
deed zich een ontploffing voor. Vier
manschappen werden getroffen en ge
dood. De namen der slachtoffers zijn:
de soldaten A. Bakker uit Uitgeest, H.
de Jong uit Mijdrecht en Th. de Goede
uit Enschedé en de sergeant J. J. Herst
uit 's Gravenhage.
De medische hulp, welke spoedig na
het gebeuren door doktoren van het
militair hospitaal te Amersfoort gebo
den werd, kon niet meer baten. De
slachtoffers werden naar Amersfoort
overgebracht.
In dezelfde omgeving is in den mid
dag wederom een ontploffing voorge
komen, waarbij geen slachtoffers te be
treuren vielen. Een landbouwer, die met
paard en wagen voorbijkwam, werd
van de bok geslingerd. Het paard werd
gedood en de kar was volkomen ver
nield.
Te Bellingwolde heeft zich gisteren
eveneens een ontploffing voorgedaan,
waardoor twee personen zijn gedood.
Het zjjn de 25-jarige kruidenier Jan
Mulder uit Sellingen en de 22-jarige
soldaat Van der Nek uit Kolham.
M. laat een vrouw en een kind
achter.
Volgens de Basler Nachrichten zou de
Finsche delegatie nieuwe instructies heb
ben gevraagd.
De president der Poolsche republiek,
Raczkiewicz, heeft maarschalk Smigly Rydz
ontslag verleend uit zijn functies van op
perbevelhebber en Inspecteur-generaal van
het Poolsche leger. De maarschalk had in
in een brief van 27 October zijn ontslag
aangeboden.
Verder heeft de president generaal Si-
korski benoemd tot opperbevelhebber en in
specteur-generaal van het leger.
In een derde decreet heeft hij den Senaat
en de Kamer, die ln September 1935 waren
gekozen, ontbonden met het motief, dat zij
niet aan de behoeften van den staat heb
ben voldaan, d.w.z. zij vertegenwoordigen
de stroomingen onder het volk niet en heb
ben zich niet bezig gehouden met een wij
ziging van de kieswet.
ENGELAND EN ITALIË.
Een gisteren te Londen gepubliceerd re-
geeringswitboek omtrent een overeenkomst
tusschen Engeland en Italië tot het verge
makkelijken van de oeconomische samen
werking zegt, dat de overeenkomst in wer
king treedt van den datum van ondertee-
kening af. De overeenkomst is nog niet
door de Britsche regeering geratificeerd en
elk van beide partijen heeft het recht de
voorloopige inwerkingstelling te beëindi
gen met een opzeggingstermijn van een
maand. De overeenkomst voorziet in de
vorming van een gemeenschappelijke per
manente commissie en de benoeming van
regeeringsdelegaties. Deze commissie zal
stappen overwegen tot regeling van het
handelsverkeer tusschen helde landen en
tot het bereiken van een nauwere oecono
mische samenwerking De commissie zal
voorts overwegen de bestaande handels-
en betallngsovereenkomsten hierop toe te
passen, en zij kan aan de regeeringen
amendementen voorstellen welke de tijds
omstandigheden vereischen.
DUITSCHLAND EN TURKIJE.
De Duitsche handels-attaché, die na lang
durige afwezigheid te Ankara is terugge
keerd. heeft verklaard, dat Duitschland
plannen heeft voor een zeer aanzienlijk
handelsverkeer met Turkije en zijn uiter
ste best zal doen om een nieuw handels-
accoord tot stand te brengen ter vervan
ging van de overeenkomst, die op 30 Augus
tus afliep en niet door Turkije verlengd ls.
Volgens een bericht uit Ankara is men
in bevoegde Turksche kringen van mee
ning, dat een dergelijk accoord niet moge
lijk is, tenzij Duitschland bereid is de Turk
sche producten ln contanten of buiten-
•anasche valuta te betalen. Turkije wil n.l.
hoi ruilsysteen. dat zijn buitenlandschen
handel thans beheerscht, afschaffen en
vervangen door contante betaling in vrij
verkeer.
BINNENLAND.
De etappe- en verkeersdienst van ons
leger (4e Blad).
Minister Gerbrandv over naturalisatie
(Binnenland, 3de Blad).
Reconstructie van den moord te Leidschen*
dam (Gemengd, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel Verbeterde stemming
Gedeeltelijk herstel Amerikanen
hooger Beleggingen onzeker.
BUITENLAND.
Heden wapenstilstandsdas: (le Blad).
De begrafenis der slachtoffers van Mün
chen (le Blad).
Iets levendiger actie in het Westen (le BI.)]
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD.
Aanvankelijk zwakke tot matige,
later wellicht toenemende Zuid
oostelijke tot Zuidelijke of Zuid
westelijke wind. Half tot zwaar
bewolkt of betrokken. Toenemen
de regenkans, aanvankelijk alleen
in het Zuiden, later ook in het
Noorden. Weinig verandering in
temperatuur.
Berichten uit Weenen van het Engelsch
Reuter-bureau melden, dat de winkels
slechts enkele uren per dag mogen open
zijn wegens beperkte voorraden. De politie
heeft verboden voor de winkels queue te
maken.
Andere berichten voorzien de invoering
van koffie, gemaakt uit eikenhoutpulp voor
den verkoop in Duitschland.
Men gelooft, dat een aanzienlijk aantal
Weeners het slachtoffer is geworden van
de campagne in Polen.
De autoriteiten hebben het dragen van
rouwkleeding verboden, en hoewel de fami
lieleden van iemand, die in Polen gesneu
veld is, hiervan bericht ontvangen, wordt
hun verzocht het voor hun vrienden stil
te houden.
De Australische minister-president Men-
zies heeft een reconstructie aangekondigd
van ziin kabinet, inhoudende de vorming
van afzonderlijke ministeries voor de mili
taire diens-ten. teneinde de taak van Street,
den minister van defensie, te verlichten.
Street wordt nu minister voor het leger.
Fairbairn minister voor de luchtmacht, sir
Frederick Stewart minister voor de marine.
Menzies aanvaardt zelf een nieuwe por
tefeuille, n.l. van minister voor de coördi
natie van de defensie. De bezetting der
andere portefeuilles ondergaat geen wij
ziging.
Verder wordt medegedeeld, dat een
„economisch kabinet" gevormd is. omvat
tende Menzies. Casey, de ministers van
hamdel en P TTsenator McBride als mi
nister zonder portefeuille en Spender als
minister voor schatkistaangelegenheden.
