de oorlogs-situatie
Het vredesinitiatief
Mislukte aanslag op Hitier Weinig verandering in
DONDERDAG 9 NOVEMBER 1939
No. 24426
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Zes dooden en zestig gewonden
Vele arrestaties
Instemming der Noordsche Staatshoofden
Britsche contrabande
controle
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
De beraadslagingen te
Kopenhagen geëindigd
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D Cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 3.35
per week V.~.f. 0.1»
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde vannacht uit München:
De Führer is gisteren, in verband met het herinneringsfeest der
oude partijstrijders, voor een kort bezoek naar München gereisd,
waar hij zelf de toespraak hield in den Bürgerbraukeller, al
hoewel was aangekondigd dat Hess zou spreken. In verband
met de dringende staatszaken verliet de Führer München nog
's avonds en begaf zich per specialen trein naar Berlijn.
Kort na het vertrek van Hitler had er een ontploffing plaats in
de zaal. Onder de nog aanwezigen werden er zes personen
gedood en meer dan zestig gewond. De aanslag, waarvan de
sporen wijzen op buitenlandsche aanstichting, heeft in
München onmiddellijk een fanatieke verontwaardiging ge
wekt. Voor het ontdekken van den dader is een belooning van
500.000 H.M. uitgeschreven.
Hedenmorgen meldt het Italiaansche
Stefani-bureau: De bergingswerkzaamheden
in den Bürgerbraukeller zijn reeds afge-
loopen.
Het schijnt, dat een helsche machine
tijdens de redevoering van Hitier op het
dak van het gebouw was geplaatst boven
de tribune van waar af de Fuehrer
sprak en dat het uurwerk op 21 uur 22
was gesteld.
Hitler was tien minuten te voren met
zijn gevolg vertrokken en heeft een uur
later kennis gekregen van den aanslag
op het station TrechUinger, waar zijn
speciale trein stilhield.
De ledder van de Gestapo heeft zijn
p'.aalovervanger opdracht gegeven de lei
ding van het onderzoek op zich te nemen.
Er zijn speciale maatregelen genomen
tegen vreemdelingen.
Verscheidene personen zijn gearresteerd.
Voor den eersten keer sinds 3 September
werden de stadslichten direct na den aan
slag ontstoken, teneinde den daders de
Mogelijkheid te ontnemen in het donker te
ontvluchten.
ONDER DE SLACHTOFFERS GEEN
BEKENDE PERSONEN.
Naar van welingelichte zijde wordt mede
gedeeld. bevinden zich geen bekende perso
nen onder de slachtoffers van den aanslag.
Het bericht over den aanslag te Mün-
cnen was te laat bekend geworden voor de
eerste ochtendbladen. Alleen het 12-uur
avondblad kon het bericht nog publiceeren
«et blad schrijft dat het geen twijfel lijdt,
dat de Engelsche geheime dienst de hand
«het spel heeft. De heeren ln Engeland
nebben zich ditmaal evenwel grondig ver
rekend.
Met de staatsvijanden in Duitschland,
die meenen in dienst van Engelschen ge-
neimen dienst hun misdadig spel te kun-
spelen zal nu met Duitsche grondig
heid. een hartig woordje worden gesproken
De Duitsche Dienst schrijft: toen wij gis
teravond het bericht ontvingen van de
aaaslagpoging in den Bürgerbraukeller
stokte onze adem. Toen evenwel door
stroomde ons een gevoel van onzegbaren
dank aan de voorzienigheid. De Fuehrer
jeeft. In eerbied neigen wij ons voor de
ongste dooden der beweging. Zij stierven
tn den waarsten zin des woords voor den
'tiehrer. Want hem gold deze misdaad,
«dm wilde men vermoorden, omdat men
«wende daarmee Duitschland in het hart
te kunnen treffen. Wie zijn de moorde
naars? Thans weten wij nog niet in bij-
renaerheden, hoe deze misdaad werd voor-
?areid, hoe zij mogelijk was Eén ding we
ren wij evenwel: de aanstichters, de geld-
degenen die tot een zoo afschuw-
taende gedachte in staat zijn. dat zijn
in j die t'eeds steeds met sluipmoord
'n de politiek hebben gewerkt: het zijn
Hm.enten van den Engelschen geheimen
lm Achter hen staan de Britsche oor-
;"5'ophitsers en als oorblazers Juda. Wan-
v, ,ef'n gebeurtenis de vastbeslotenheid
an de Duitsche staatsleiding, de onwrik-
°are wil van het Duitsche volk, te over-
de trouw van elk onzer tot den
nanrer zou kunnen doen toenemen, dan
n» ,zeer zelter deze Poging tot moord
nn. i Hitier zijn. Maar Engeland moet
ni.t en kennen Halverwege blijven wij
dnnrf! 1 dat ls de eed aan de baar der
if.In den strijd, die thans begint,
bereid Duische vo'k waarlijk goed voor-
Wanneer wij tot nu toe nog consi
deratie hebben gehad met staatsvij
anden dan zal het wel duidelijk zijn,
dat van vandaag af met hen zoo zal
worden gehandeld, dat van hun zijde
het leven en de veiligheid van natio-
naal-socialisten niet meer kunnen wor
den bedreigd.
Sujetten, die voor Engelsch goud tot mis
daad overgaan, zal men in de toekomst an
ders dan tot nu toe behandelen. Wanneer
het oog op den vijand is gericht, moet de
de rug vrij zijn. Engeland moge het zich
voor gezegd houden, aldus besluit de Deut-
scher Dienst dat wij vastbesloten zijn thans
den vijand niet uit het oog te verliezen.
Wij weten na deze daad: het gaat om
het geheel.
TOESTAND ONGEWIJZIGD.
Het Fransche legerbericht van heden
ochtend luidt: In den afgeloopen nacht toe
genomen activiteit aan het geheele front.
Verkenningen en vinnige plaatselijke ge
vechten met name tussohen Moezel en Saar.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt hekend:
In den loop der beide laatste dogen wer
den zoowel ten Zuidwesten van Saar-
bruecken ate ten Zuidwesten van Pinmasene
vijandelijke aanvallen van een of twee com
pagnieën tegen onze ge vechts voorposten
aan de Duitsch-Fransche grens afgeslagen
en bij den tegenaanval verscheiden gevan
genen gemaakt.
Overigens, behalve een wat levendiger
activiteit der artillerie, geen bijzondere ge
beurtenissen.
Het aantal der op 7 November neerge
schoten vijandelijke vliegtuigen ls van 5 tot
7 gestegen (waaronder een Britschi
Op 8 November werden twee Fransche
vliegtuigen omlaag geschoten. Twee vijan
delijke kabelballons werden door Duitsche
jagers neergehaald. Een Duitsch vliegtuig
wordt vermist.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
deelt mede, dat twee Britsche verkennings
vliegtuigen boven de Noordzee den strijd
hebben aangebonden met drie Duitsche
vliegtuigen. Men heeft gezien, dat een der
Duitschers in zee stortte en zonk. Het ge
vecht met de beide andere Duitsche toe
stellen werd pas gestaakt, toen alle munitie
uitgeput was. Het is niet zeker, of een twee
de Duitsche machine vernietigd is.
Een aantal Engelsche toestellen heeft
gisteren een verkenningsvlucht boven
De regeerings persdienst meldt: dat
de koningen van Denemarken, Noor
wegen en Zweden evenals de president
van Finland aan H,Mde Koningin en
aan Koning Leopold telegrammen heb
ben doen toekomen, waarin deze
staatshoofden hun adbaesie betuigen
met het initiatief ter bevordering van
het herstel van den vrede, hetwelk door
de souvereinen van Nederland en Bel
gië is genomen.
Gisteravond is in het departement van
Algemeene Zaken te Den Haag een buiten
gewone vergadering van den Ministerraad
gehouden. Deze was belegd om de aspecten
te beschouwen welke zich voordoen na het
vredesinitiatief.
In een persconferentie te Washington
heeft minister Huil verklaard, dat de re
geeringen van Nederland en België de
Amerikaansche regeering niet rechtstreeks
mededeeling hebben gedaan van het initia
tief van Koning Leopold en Koningin Wil-
helmlna. De Amerikaansche regeering had
ook niet het verzoek gekregen mede te wer
ken bij de pogingen tot het herstel van
den vrede.
Het oordeel der Duitsche Pers.
Ook de Duitsche Pers bespreekt thans
het vredesinitiatief en zij komt algemeen
tot de conclusie dat dit initiatief, gezien de
houding van Engeland, maar ook van
Frankrijk, geen kansen op succes heeft.
De Belgisch-Nederlandsche stap tot be
middeling. zoo schrijft de Berlijnsche cor
respondent van het „Hamburger Fremden-
blatt", die een nieuwen en hoogst opmer-
kelijken keer in het Europeesche conflict
heeft doen ontstaan, heeft een verwonder
lijk snelle beantwoording gekregen van den
kant van de Westelijke mogendheden De
handteekeningen der beide souvereinen
onder de aan Engeland. Frankrijk en
Duitschland gerichte nota's, waren nog
niet droog of reeds zijn stemmen uit het
kamp van de Westelijke mogendheden ver
nomen. die neerkomen op een vlerkante
sabotage van de neutrale vredesbemidde
ling.
De correspondent wijst er op, dat men bij
het bemiddelingsaanbod te doen heeft .net
een diplomatiek offensief, dat ongetwijfeld
ontspringt aan een eerlijken wensch tot
herstel van dien Europeeschen vrede onder
de groote mogendheden, op welks effectief
bestaan de existentie en de welvaart der
kleinere naties berust. Het welbegrepen
eigenbelang van België en Nederland is dus
samen gegaan met het wijd verbreide in
zicht in de zinneloosheid van den door
Engeland opgeroepen oorlog. Deze actie
was in overeenstemming met het algemee
ne verstand en niet in de laatste plaats
met de hoop van de volkeren van Engeland
en Frankrijk, maar reeds in den nacht van
Dinsdag op Woensdag, aldus constateert
de correspondent, waren de propaganda-
centrales der oorlogvoering in Londen en
Parijs op alle manieren bezig om den eer
sten indruk van den sensationeelen stap
op te vangen en zijn kansen op succes te
vernietigen, uitvluchten, zooals o.a. de be
wering van een Duitschen druk op België
en Nederland moesten de actie der beide
souvereinen doen voorkomen als een afge
dwongen gebaar
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" vindt
het kenmerkend, dat Engeland op denzelf
den dag, waarop België en Nederland hun
bemiddeling aanboden voor den derden
maal den handschoen der veete wierp. Ha
lifax kent als vertegenwoordiger van de
Britsche regeering alleen het vernietigings-
doel, dat hij tegenover Duitschland op
nieuw heeft afgekondigd.
De „Frankfurter Zeitung" zegt dat de
rede van Halifax een antwoord was op de
nieuwe bemiddelingsvoorstellen van den
Belgischen koning en de Nederlandsche
koningin. Toen lord Halifax voor de micro
foon ging staan, moest hij deze voorstellen
hebben gekend. Hij heeft er niet uitdruk
kelijk melding van gemaakt, maar hij heeft
duidelijk gemaakt, dat de politiek van de
Engelsche oorlogspartij geen ruimte wil
laten voor de ontplooiing van een vredes-
actie.
Het Britsche foreign office deelt mede:
Het Duitsche ministerie van buitenland
sche zaken suggereert, dat de eergisteren
door Halifax gehouden radiorede be
schouwd moest worden als een antwoord
op het telegram van Koningin Wilhelmina
en Koning Leopold aan Koning George,
hetwelk ln Londen twee uren te voren was
gepubliceerd. De mededeeling vervolgt:
Halifax had zijn rede opgesteld zonder
eenige kennis van zulk een initiatief, dat,
zooals Chamberlain in het Lagerhuis ver
klaard heeft, door de Britsche regeering
zorgvuldig wordt bestudeerd. Aangezien
ook de regeeringen der Dominions moeten
worden geraadpleegd kan het wel enkele
Noordwest-Duitschland ondernomen, waar
bij foto's werden gemaakt; één vliegtuig ls
niet teruggekeerd.
ENGELSCHE DUIKBOOT VERGAAN.
In het Britsche Lagerhuis heeft Churchill
medegedeeld, dat de Britsche duikboot
Oxley is vernield door een ontploffing,
welke aan een ongelukkig voorval te wij
ten is. Het ongeval ls geschied in omstan
digheden, welke publicatie op het tijdstip,
dat het gebeurde, ongewenscht maakten.
De Engelsche admiraliteit heeft een lijst
gepubliceerd van de namen dergenen, die
eenige weken geleden om het leven zijn
gekomen bij den ondergang van de duik
boot. Vier officieren en 49 manschappen
hebben bij het ongeluk het leven verloren.
DUITSCH VRACHTSCHIP
BUITGEMAAKT.
Het Duitsche s.s. Uhenfels, dat 7603 ton
meet, is genomen en naar Sierra Leone ge
bracht,
(De Uhenfels behoort aan de Deutsche
Dampf. Ges. Hansa te Bremen. Het schip
is ln 1931 gebouwd. Eind October lag de
Uhenfels nog in een haven van Portu-
geesch Oost-Afrika.)
LORD CHATFIELD OVER DE
„ROYAL OAK".
In het Britsche Hoogerhuis heeft lord
Chatfield. de minister voor de coördinatie
der defensie, inzake het vergaan der „Royal
Oak" nog verklaard: De verdediging van
Scapa Flow was van tweeërlei aard. t.w.
obstructies door netten en balken en kleine
patrouillevaartuigen. Geen van beide wa
ren voldoende sterk om het ankeren der
oorlogsbodems absoluut veilig te maken,
zooals het had moeten zijn, tegen een duik-
bootaanval. Maatregelen zijn en worden
genomen om de obstructies te verbeteren.
De langdurige en vertrouwd geworden on
schendbaarheid van Scapa Flow in den
vorigen oorlog heeft geleid tot een te lage
schatting van de gevaren, welke aanwezig
zijn. Zoowel de admiraliteit als de vloot
heeft een ongepaste graad van risico aan
vaard. De regeering is echter niet voorne
mens een gerechtelijk onderzoek in te stel
len teneinde een blaam te werpen op be
paalde personen. Zulk een verloop zou een
dubbelen last leggen op de schouders van
hen ter zee en aan de kust, die bij den
strijd betrokken zijn. Op dien strijd moe
ten al onze gedachten en geheel onze
kracht geconcentreerd zijn.
DE CITY OF FLINT.
De City of Flint heeft opdracht gekregen
na lossing der lading te Bergen iNoorwe-
gen) naar New-York terug te keeren. De
door president Roosevelt genoemde ge
vechtszone moet worden vermeden. Bovetl
Engeland langs zal de thuisreis dus moeten
worden afgelegd.
In de week, eindigend 4 November, heeft
de Britsche contrabandecontroie 19.500 ton
goederen aangehouden welke voor Duitsch
land bestemd waren, deelt het Engelsche
ministerie voor economische oorlogvoering
mede. Hierbij bevond zich 11.500 ton graan.
In de eerste negen weken van den oorlog
zijn 420.500 ton goederen aangehouden.
In de week. die op 4 November geëin
digd is, heeft de Engelsche contrabande
commissie 137 nieuwe gevallen onderzocht,
terwijl nog 77 die van de vorige week over
gebleven waren, afgehandeld werden, aldus
het Engelsche ministerie van voorlichting.
Daarvan waren: 41 Nederlandsche. 35 Ita-
liaansche, 28 Noorsche, 14 Grieksche. 13
Deensche. 11 Amerikaansche. 10 Zweedsche
en 7 Finsche schepen.
In deze periode werden vier ladingen in
haar geheel in beslag genomen en 102 ge
heel vrijgegeven. In 33 gevallen werd een
BINNENLAND.
Te Amsterdam is. 65 jaar oud, overleden de
heer A. C. Waller, president directeur
van Calvé, Delft. (Binnenland, 3e Blad).
Een nieuwe arrestatie inzake het smokkelen
van uniformen. (2e Blad).
Uitspraak tegen de daders van den roof
moord aan de Lindegracht te Amster
dam ('Rechtzaken, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme markt - Flauwe stemming -
Belangrijke lagere koersen - Ameri
kanen wederom in reactie - Beleg-
gingsmarkt gedrukt.
BUITENLAND.
Moordaanslag op Hitier te München mis
lukt. (Ie Blad).
Rede van Hitier voor de oude partij-strij
ders. (3e Blad).
Churchill over den duikbootoorlog (3e Blad)
Chamberlain licht ongesteld. (Ie Blad).
Finsch-Russische overeenkomst in zicht
(Ie Blad).
Chamberlain's rede op het noenmaal in
Mansion-House voorgelezen door Sir
John Simon. (Ie Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
dagen duren, voordat het antwoord defi
nitief is vastgesteld.
Het Duitsche antwoord.
Volgens Havas wordt te Berlijn beves
tigd, dat de Duitsche rijksregeering langs
diplomatieken weg aan de regeeringen van
België en Nederland haar standpunt zal
kenbaar maken over het aanbod van goede
diensten.
Er zal tot uitdrukking worden gebracht,
dat Duitschland den goeden wil der beide
souvereinen te streven naar een herstel
van den vrede begrijpt en waardeert, doch
dat moeilijk te gelooven is aan een prac-
tisch resultaat, aangezien de operaties tus-
schen de oorlogvoerenden in hevigheid
toenemen.
Stormachtige tot krachtige, later
waarschijnlijk verder afnemende
meest Zuid-Westelijke wind. Ge
deeltelijk bewolkt. Plaatselijk kans
op regenbuien. Iets kouder.
deel van de ladingen in beslag genomen.
In vier gevallen werden van neutrale sche
pen onderdeelen der lading vastgehouden
voor nader onderzoek. Deze vastgehouden
deelen waren van geringen omvang en
werden aan land gebracht in Engeland,
teneinde de schepen in staat te stellen
zonder verdere vertraging hun reis voort
te zetten.
In verschillende andere gevallen kregen
neutrale schepen, teneinde vertraging te
vermijden, verlof om te vertrekken met de
deelen van de lading, welke volgens besluit
van de commissie in beslag moesten wor
den genomen op voorwaarde, dat deze
goederen bij de eerste beschikbare gele
genheid naar het Vereenigd Koninkrijk
zouden worden teruggezonden.
Op 7 dezer lagen 76 neutrale schepen in
drie contrabande-controlebases in het Ver
eenigd Koninkrijk; 38 van deze schepen
hebben hier korter dan een week gelegen.
Van dit aantal schepen, aldus de mede
deeling van het ministerie verder, waren
19 Nederlandsche (hiervan bevonden zich
tien korter dan een week op de controle
bases), 10 Grieksche. 15 Noorsche, 8 Deen
sche. 6 Zweedsche, 2 Finsche. 7 Belgische
en 4 Amerikaansche. Een Portugeesch, een
Zuid-Slavisch en twee Spaansche schepen
hebben alle korter dan een week in de
basis gelegen en een Italiaansch schip
heeft er ruim een week gelegen.
De vertegenwoordigers der Oslo-staten
hebben hun vergaderingen te Kopenhagen
beëindigd.
De woordvoerder van het Deensche de
partement van buitenlandsche zaken heeft
tegenover een vertegenwoordiger van het
Engelsche Reuterbureau verklaard, dat
geen communiqué zal worden uitgegeten.
Hij zeide: „Technische kwesties, die van
belang zijn voor de neutrale mogend
heden", zijn behandeld.
