Vredesinitiatief
van Koningin Wilhelmina
en Koning Leopold.
Diplomatieke oorlogsactie
blijft op den voorgrond
80ste Jaargang
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1939
No. 24425
„Aanbod van goede
diensten" herhaald
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque» en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
De Engelsche pers afwijzend
Morgen een verklaring
van Chamberlain
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Finland en de Sovjets
De Amerikaansche
scheepvaart
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens poslrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor I.clden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd sijn:
per 3 maanden f. 2 33
per week f. 0.1#
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
De Regeeringspersdienst meldt, dat als
gevolg van de besprekingen tusschen
Koningin Wilhelmina en Koning Leopold
van België besloten is een telegram te
richten tot de Staatshoofden van
Duitschland, Frankrijk en Groot-Brittan-
nië teneinde eventueele onderhandelin
gen te vergemakkelijken.
Dit initiatief der souvereinen is een nieuw
blijk van het gemeenschappelijk inzicht
en de solidariteit, welke tusschen Neder
land en België bestaan.
De tekst van het telegram luidt als volgt:
„In een uur van angstige spanning voor
de wereld, voor de oorlog in West-
Europa met vol geweld begint, hebben
Wij de overtuiging, dat het Onze plicht
is. Onze stem opnieuw te verheffen.
De oorlogvoerende partijen hebben
reeds eenigen tijd geleden verklaard,
dat zij niet weigerachtig staan tegenover
een onderzoek naar redelijke en vaste
grondslagen voor een billijken vrede.
Het komt Ons voor, dat, in de tegenwoor
dige omstandigheden, het voor haar
moeilijk is met elkander in verbinding te
treden teneinde haar standpunten te
preciseeren en dichter bij elkaar te
brengen.
Als Souvereinen van twee onzijdige
Staten, die goede betrekkingen onder
houden met al hun naburen, zijn Wij
bereid hun Onze goede diensten aan te
bieden. Mocht hun zulks aangenaam
zijn, dan zijn Wij bereid hun, met aan
wending van alle middelen, die zij Ons
in overweging zouden willen geven en
waarover Wij beschikken, en in een
geest van vriendschappelijk begrip, het
vinden van factoren voor een te treffen
accoord te vergemakkelijken.
Dit schijnt Ons de taak te zijn, die Wij te
vervullen hebben voor het welzijn onzer
volkeren en in het belang van de ge
heels wereld. Wij hopen dat Ons aan
bod zal worden aangenomen en dat al
dus een eerste schrede zal worden ge
daan op den weg naar de vestiging van
een duurzamen vrede.
w. g. WILHELMINA.
w. g. LEOPOLD.
's-Gravenhage, 7 November 1939.
Uit Londen wordt gemeld dat verwacht
wordt dat Chamberlain morgen in het La
gerhuis op een vraag van de oppositie een
verklaring zal afleggen over het „aanbod
van goede diensten", waarvan wij gister
avond per bulletin ln de stad melding heb
ben gemaakt.
Naar Reuter verder bericht zullen de
Waagstukken, welke zijn gerezen door de
boodschap van de Koningin der Nederlan
den en den Koning der Belgen, natuurlijk
door het Engelsche kabinet nauwkeurig be
studeerd worden.
Hierbij mag er aan herinnerd worden, al
dus Reuter, dat Chamberlain en Daladler
aeei duidelijk de positie hebben bepaald van
bun regeeringen ten aanzien van den oor
sprong van den oorlog en van de omstan
digheden, welke, in hun oog. een rechtvaar
digen blijvenden vrede mogelijk zouden
Maken.
Meening der Engelsche Pers.
De frontpagina's van alle Engelsche bla
den zijn gewijd aan den vredesstap. De be
weegredenen voor den stap worden ten
teerste gewaardeerd, doch over de reden
yoor dit „plotselinge aanbod" verkeert men
ln gissingen.
Alle bladen publiceeren over dit onder-
erP lange hoofdartikelen.
„Daily Telegraph" schrijft: De weg
naar de vestiging van een duurzamen
vrede is er een. welken Groot-Brittan
nië en Frankrijk maar al te gaarne
zouden wenschen te betreden, doch een
duurzame vrede moet een eervolle vrede
fin en op het oogenbllk wijst niets er
°P, dat de voorwaarden voor een eer
vollen vrede kunnen worden verkregen.
Wanneer de overtreder bereidheid toont
Vn agressies prijs te geven en afstand te
l°er. van de onrechtvaardig verkregen be-
jjvr'ngen daarvan, kan het de tijd zijn met
te beraadslagen over de grondlegging
til een duurzamen vrede. Indien Halifax,
tas Sisteravond het woord voerde, ln
ïan ?ou zÜn geweest van de boodschap
Koning Leopold en Koningin Wilhel-
öer Zfu 11geen gepaster en overtuigen
boo. ï°°rd er °P hebben kunnen geven.
°'en Groot-Brittannië thans zou wanke
len, zou het niet alleen zijn eigen vrijheid
bedreigen, maar die van al die volken ter
wereld, die verwachten, dpt het den agres
sor in den weg zal staan en zal zeggen, dat
ongebreideld geweld niet zal heerschen
over het lot van de wereld.
„Daily Mail" schrijft: Nederland en Bel-
gie hebben in de laatste paar weken groote
aantallen natlonaal-socialistische troepen
aan hun grenzen gezien.
Hun bemiddelings-aanbod geheel toe te
schrijven aan Duitschen druk zou zijn een
onderschatting van de waardigheid en vast
beslotenheid van deze ernstige volken, doch
wel zou het kunnen zijn, dat het aanbod
door Hitier werd aangemoedigd, die in hun
wensch naar vrede een uitweg zou kunnen
zien uit zijn eigen dilemma.
Groot-Brittannië en Frankrijk staan
vastberaden. Geen bemiddeling kan succes
hebben zonder waarborgen. Dergelijke
waarborgen zijn vitaal, ook voor Nederland
en België. Zonder deze waarborgen zullen
zij nooit vrijheid genieten.
„Daily Herald" schrijft: Door aan te bie
den gezamenlijk als bemiddelaars op te tre
den tusschen oorlogvoerende naties erken
nen de Belgische en Nederlandsche souve
reinen. dat het lot hunner beide naties on
vermijdelijk is om te zamen stand te houden
of te vallen. Hun actie volgt op het bericht,
dat Hitier een agressie tegen een der belde
landen zou overwegen. Niemand twijfelt
aan de oprechtheid van den vredeswensch
der volken van Nederland en België.
Groot-Brittannië en Frankrijk zijn niet
minder oprecht in hun wcnsch naar
vrede, doch het moet ook een vrede zijn
op voorwaarden, welke vercenigbaar zijn
met eer en het einde der agressie ver
zekeren, Indien Duitschland eerst zijn
troepen uit Polen en Tsjecho-Slowakije
zou terugtrekken, zouden Groot-Brit
tannië en Frankrijk bereid zijn te
beraadslagen over de voorwaarden voor
een vredesregeling.
„News-Clu'onicle" schrijft: Zoolang de
agressor in het bezit van zijn prooi is, zoo
lang hij iedereen, behalve zichzelf, het recht
ontzegt, zich te bekommeren om de vrij
heid van zijn kleine buurstaten, zoo lang
hU de fundamenteele rechten ontkent van
personen en staten, is het eenige antwoord,
dat wij kunnen geven op het bezorgde en
goedbedoelde voorstel van Nederland en
België te verwijzen naar onze oorlogsbe-
doelingen en stand te houden.
„Times" zegt, dat de boodschap van
Koningin Wilhelmina en Koning Leopold
de werejd bij verrassing heeft genomen,
daar men gedacht had, dat de onheusche
bejegening door Hitler's aanmatiging, hun
twee maanden geleden aangedaan, hun ver
dere hoop ontnomen had de beide zijden
tot een spoedige onderhandeling te bren
gen.
In ieder geval zullen in Groot-Brittannië
en Frankrijk de voorstellen met eerbied
worden onderzocht.
Het blad brengt evenwel de woorden van
Chamberlain in herinnering, waarin deze
zegt, dat het doel is Europa te bevrijden
van de voortdurende terugkeerende vrees
voor Duitsche agressie.
De „Times" zegt verder, dat het zeker ls
dat onder geen omstandigheden deze ver
klaring over de Britsche politiek mag wor
den aangetast. Het is misschien noodighier
aan toe te voegen, dat wij ons verplicht
hebben zonder deelneming der regeering
van Polen niet over vrede te onderhande
len. Er wordt niet gezegd of een afschrift
van het aanbod van Hunne Majesteiten ge
richt is aan de regeering van Polen. Het
is geen aanmerking te zeggen, dat de vre
deswensch van hunne Majesteiten een ge
desinteresseerd karakter draagt en dat men
kan vermoeden, dat het gekozen oogenblik
eenig verband houdt met thans loopende
geruchten over gevaar voor de neutraliteit
van een der beide of beide landen. De kleine
landen van Europa hebben laatstelijk goede
reden gehad zich het axioma te herinneren
over bezorgdheid, wanneer het huis van
den buurman in brand staat. Nederland en
België zijn vastberaden hun neutraliteit te
handhaven. Beide zullen zeer zeker zoo
noodig strijden om hun onafhankelijkheid
te bewaren.
Engelsche Koning op de hoogte
gebracht.
De „Daily Herald" en de „Daily Mail"
melden, dat de boodschap van de Belgische
en Nederlandsche souvereinen den Engel-
schen Koning heeft bereikt juist voor hij
zich in Buckingham Palace, waar hij zich
met Chamberlain, Eden er de ministers der
dominions onderhield, aan tafel begaf.
Het verluidt, dat na het diner de vredes
stap besproken werd tijdens een niet for
meel gesprek over den oorlog.
Tot bijna middernacht waren de ministers
ten paleize.
Nog geen Duitsche commentaar.
De Duitsche pers en de radio publiceeren
uitvoerig het bemiddelingsaanbod.
Eigen commentaren der bladen op dit be-
mlddellngsaanbod zijn evenwel nog niet
voorhanden.
Voldoening in Italië en Amerika.
Het initiatief ten gunste van een vrede
heeft te Rome levendigen indruk gemaakt.
Men zou er wenschen. dat een compromis
tot stand komt tusschen de geallieerden en
Duitschland.
Men maakt zich evenwel geen Illusie over
het resultaat van dezen stap, hoewel men
te Rome van meening is, dat een vreedzame
oplossing nog mogelijk is, zoolang het aan
den Rijn nog niet tot een hevige botsing
is Eekomen.
In Amertkaansche congreskringen heeft
men zich uitgelaten in een goedkeurenden
zin (zoo bericht Reuter), die werd getem
perd door scepticisme ten aanzien van het
uiteindelijke resultaat. De senator Schwel-
lenbach zelde te hopen, dat het initiatief
succes mocht hebben. Pepper zag weinig
kans op een onmiddellijken vrede. De sena
tor Clark prees den stap als „zeer opmer
kelijk". Hij voegde hieraan toe: „Ik geloof
niet, dat het initiatief uit een betere bron
zou kunnen komen en ik hoop, dat deze
landen bij hun pogingen gesteund zullen
worden door de Scandinavische landen en
Zwitserland."
De „New York Herald Tribune" schrijft:
De groote moeilijkheid van het vredesvraag
stuk ls ln het kort, een Duitsche regeering
te ontdekken, welke de geallieerden zouden
kunnen vertrouwen. Tot dat oogenblik zal
zijn gekomen, is het maken van vrede op
voorwaarden, welke recht of veiligheid of
zelfs hoop voor de toekomst beteekenen een
onmogelijke taak.
De „New York Times" merkt op, dat de
begeleidende omstandigheden van het aan
bod. het de urgentie geven van een stap op
het laatste oogenbllk om aan onmiddellijk
gevaar het hoofd te bieden.
Fransche pers ziet geen voorwaarden
voor rechtvaardigen vrede.
De hoofdredacteur van de „Petit Parisien"
schrijft dat men er zich ternauwernood
over kan verwonderen, dat de gedachte ge
komen is van Koning Leopold de derde en
Koningin Wilhelmina. die wenschen, dat
een snelle vrede hun bevrijdt van de be
dreiging, welke rond hun grondgebied be
staat. De vorsten zullen er zich evenwel niet
over verwonderen, dat Frankrijk en Enge
land zich houden aan het standpunt, dat
Chamberlain en Daladier hebben uiteenge
zet na het vredesoffensief van Hitier en
Stalin. Sindsdien heeft geen enkele gebeur
tenis den toestand gewijzigd. De vorsten
zullen ook erkennen, dat onder de tegen
woordige omstandigheden een adhaesie aan
hun bemiddeling een actief succes zou zijn
voor Duitschland. daar dit alleen zou pro
fiteered Ook verschillende andere Journa
listen spreken deze opvatting uit.
Volgens Lucien Bourgues i..Petit Pari
sien") ls het duidelijk, dat een Hltleriaan-
sche vrede wel verre van het belang van
neutralen te dienen, hen tot een definitieve
slavernij zou brengen. De hardnekkigheid
van de Duitsche hegemonie zou voor hen een
veel grooter gevaar beteekenen. dan voor
de groote landen.
Vladimir d'Ormesson schrijft, dat eerst
Oostenrijk aan de Oostenrijkers, Bohemen
aan de Tsjechen, Polen aan de Polen moet
worden teruggegeven om de eerste voor
waarde te verkrijgen voor een rechtvaar
digen vrede.
BINNENLAND.
De uniformen-smokkelarij; er schijnt spra
ke te zijn van een complot 2e Blad
en Laatste Berichten, le Blad).
Duitsche critiek op Nederland en België,
(3e Blad).
Een nieuwe film over de Koninklijke ma
rine (Binnenland, 3e Blad).
Te Den Haag is, 62 jaar oud overleden prof.
dr. A. Neytzell de Wilde, oud-voorzit
ter van den Volksraad, (Binnenland
3e Blad).
De Chr. Middenstandsbond over actueele
vraagstukken (Binnenland, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Weinig zaken Gedrukte markt
Niet veel verandering Amerikanen
aangeboden Beleggingen ongeani
meerd.
BUITENLAND.
Italië tegen de Komintern (le Blad).
Lord Halifax voor de radio over de Engel
sche oorlogs-doelstellingen (3e Blad).
Ook de Labour-Ieider Attlee zegt zijn mee
ning (3e Blad).
Frankrijk en Duitschland zeggen beide,
dat het goed gaat (3e Blad).
Toenemend optimisme inzake de Finsch-
Russische besprekingen (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Aanvankelijk betrokken tot
zwaarbewolkt, later tijdelijk op
klarend. Nu en dan eenige regen
Iets kouder. Krachtige tot matige
Zuidelijke tot Zuidwestelijke wind.
MEER HOOP.
De Finsche minister van financiën Tan
ner. heeft gisteren uit Moskou een lang
durig telefoongesprek gevoerd met Helsinki.
Naar verluidt, heeft Tanner de Fin
sche regecring ervan in kennis gesteld
dat een nieuwe grondslag is gevonden
voor de voortzetting der sovjet-Rus-
sisch-Finsche besprekingen.
De bevolking, die uit Helsinki wa? ge-
evacueerd, begint naar haar haardsteden
terug te keeren en vele scholen worden
Maandag weer geopend.
Helsinki herkrijgt aldus een normaal aan
zien. De zandzakken, de beschermde ruiten
en de verduisterde straten blijven er echter
aan herinneren, dat een regeling nog niet
tot stand gekomen is.
De Finsche regeeringspersdienst deelt nog
mede: „De Finsche regeering heeft in een
plenaire zitting, waaraan ook de partijlei
ders deelnamen, het rapport behandeld van
haar Moskousche onderhandelaars. Hierbij
werden nieuwe instructies voor de onder
handelaars opgesteld, welke reeds naar
Moskou zijn vensonden."
Minister Huil heeft zich een tegenstan
der verklaard van het voornemen, om sche
pen van de „United States Lines" over te
brengen op het scheepsregister van Pana
ma, daar zulks zou indruischen tegei. de
integriteit van de neutraliteitswet.
Hoewel gisteren is medegedeeld, dat de
scheepvaartcommissie goedgekeurd had, dat
acht schepen op het Panameesche scheeps
register zouden worden overgebracht, ver
klaarde de commissie later, dat zij zich
haar uiteindelijke goedkeuring nog voor
behoudt. De lijnvaartuigen Manhattan en
Waschington. elk metende 24.000 ton, zou
den niet onder de overdracht vallen.
Huil verklaarde dat hij zich tegen de
overdracht had uitgesproken, hoewel de
overdracht niet door de neutraliteitswet
verboden wordt, en over het algemeen ge
sproken. niet rechtstreeks onder zijn juris
dictie valt. Hij zeide echter zeer verlangend
te zijn, zooals iedereen, een absolute neu
traliteit te bewaren in de gevechtszone. Hij
zou geen bezwaar hebben tegen den ver
koop van Amerikaansche schepen aan an
dere landen.
