De Finsche delegatie te Moskou
Staat van beleg in
gemeenten
tal
van
DONDERDAG 2 NOVEMBER 1939
No. 24420
De strijd ter zee
De oorlogsdoelsfellingen
der geallieerden
DENK ER AAN
HALF ZEVEN
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Noordemdsplem Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque» en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
Finland weigert onafhankelijkheid en
neutraliteit prijs te geven
VROOM DREESMANN
LEIDEN
Besluit trad gisteren in werking
Een verklaring van
Ismet Inonoe
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
adverlentles 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager arlef. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens poslrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zila:
per 3 maanden f.2 35
per week .77..""... f. O.H
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj
De Finsche delegatie is vanochtend
om 7 uur 40 Amsterd. tijd te Moskou
aangekomen. Ook Hakkakainen, de
Finsche chef van het protocol, is mee
gekomen.
Barkov, de chef van het protocol te Mos
kou. heeft de Finsche delegatie aan het
station ontvangen. Ook de gezanten van
Zweden en Denemarken en de gezant
schapssecretaris van Noorwegen te Moskou
waren aanwezig.
Het Finsche ministerie van bultenland-
sche zaken heeft medegedeeld:
„De sovjets verklaren, dat zij de door
Molotof aangeduide vraagstukken met Fin
land willen bespreken. Door het standpunt
van de sovjet-unie openbaar te maken op
het oogenblik. waarop de Finsche gevol
machtigden uit Helsinki vertrokken om het
antwoord van de Finsche regeering te gaan
overhandigen aan de regeering der sovjet
unie. heeft Molotof een geheel nieuwen toe
stand in het leven geroepen.
Tot nu toe waren de besprekingen ver
trouwelijk geweest en Finland heeft volko
men onafhankelijk, zonder eenlgen druk
van een buitenlandsche macht, een oplos
sing gezocht voor de opgeworpen vraag
stukken. niettegenstaande de moeilijkheden,
welke ontstonden tengevolge van de neutra
liteit van het land.
Hierdoor heeft de Finsche regeering den
wensch te kennen gegeven, de pogingen van
de sovjet om Leningrad te beveiligen, te eer
biedigen. zonder de eigen veiligheid in ge
vaar te brengen.
Het is nog te vroeg om te zeggen,
welke wijzigingen de verklaring van
Molotof met zich kan brengen voor het
standpunt van de Finsche regeering. In
ieder geval zal deze rede vertraging
brengen in de onderhandelingen.
Molotof heeft gezegd, dat de sovjet-unie
het recht heeft de noodzakelijke maatrege
len te nemen om de veiligheid in de Finsche
Golf te verzekeren, evenals aan de grens,
welke het dichtst bij Leningrad is.
Het Finsche ministerie van buitenland
sche zaken verklaart te dien aanzien, dat de
regeering der sovjet-unie bij het verdrag,
dat in 1922 met Finland is gesloten, zich
verplicht heeft, de grens tusschen beide
landen, zooals deze is vastgesteld bij het
verdrag van Dorpat, te eerbiedigen en de
geschillen te regelen door vreedzame onder
handelingen.
Finland rekent er op. dat de sovjet-unie
dit verdrag zal eerbiedigen, waarvan de
geldigheid duurt tot einde 1945, volgens de
overeenkomst, welke in 1934 is gesloten".
Tot zoo ver het ministerie.
Verder wordt gemeld, dat de rede van
Molotof eenige ontstemming heeft gewekt
in de Finsche regeeringskrlngen. De Finsche
openbare meening is van oordeel, dat zekere
maatregelen, welke door de sovjet-unie wor
den gevraagd ter beveiliging van Leningrad,
gerechtvaardigd zijn, doch men verzet zich
tegen het afstaan van een gebied aan de
Westkust van Finland voor het aanleggen
van een Russische vlootbasis.
Deze maatregel zou alle verbindingen ter
zee met de Oostzeelanden in gevaar brengen,
terwijl de hoofdstad van Finland er door
zou worden bedreigd.
De toestemming van Finland om te helpen
bij het beveiligen van de hoofdstad van de
sovjet-unie, mag niet de hoofdstad van
Finland in gevaar brengen.
Minister Erkko heeft in een rede op een
leest, georganiseerd ten bate der Finsche
weermacht, te Helsinki o.m. gezegd:
Het is onmogelijk voor Finland om toe
te stemmen in eenigerlei regeling, die zijn
onafhankelijkheid zou wegnemen evenals
zijn kansen op zelfverdediging. Finland
heeft het meest volledige recht om te ver
wachten, dat zijn recht op zelfverdediging
erkend zal worden, zoowel in theorie als in
<le practijk. Finland kan niet inzien, dat
er eenig gevaar bestaat, dat de Russische
ledigheid zou worden bedreigd uit den
Finschen staat of van Finsch gebied. Mocht
een derde mogendheid trachten Finland te
ruiken als basis voor een aanval op
El :,and, dan zouden wij met de meest vol
ledige kracht weerstand bieden aan die
poging. Finland heeft zich bereid verklaard
om Rusland bij te staan tot versterking van
Leningrad en ook van de Finsche defensie.
Het verdrag van Dorpat en het Russisch—
Finsche non-agressiepact leveren een
Etondslag voor alle mogelijke onderhande
lingen.
Sprekende over de onthullingen van Mo
lotof zeide Erkko: ik beken, dat het besluit
andere partij om de voorstellen te ont
hullen. zonder raadpleging, een uitzonder-
luke atmospheer schept en bijzonderen
"idruk maakt. Maar alleen het standpunt
*ap- den sovjet is bekend gemaakt en tot
dusverre is geenerlel inlichting gepubli
ceerd omtrent ons standpunt. De Finsche
vertegenwoordigers en gevolmachtigden
"ebben nog geen gelegenheid gehad de
ee'jetregeering op de hoogte te brengen
van de Finsche voorstellen. Ik zal bekend
making van onze houding uitstellen, tot dat
eeschled is.
Spr. bracht verder hulde aan het land
voor het algemeene en volledige vertrou
wen. dat In de regeering is gesteld, hetgeen
de taak van de regeering verlicht had. Hij
besloot met te zeggen:
„De kleine naties schijnen op het
oogenblik pionnen te zijn op het inter
nationale schaakbord. Zij moeten den
hoogsten prijs betalen, ofschoon het de
groote mogendheden zijn, die oorlog
maken en de krachten loslaten, die de
fundamenten van de wereld schokken".
DE OEKRAÏNE.
In de gisteravond gehouden zitting van
de Opperste Sovjet is op plechtige wijze
Westelijk Oekrainq opgenomen in de Sovjet-
Unie en vereenigd met de Oekraiensche
Sovjet-republiek.
BRITSCH SCHIP TOT ZINKEN
GEBRACHT.
Gisteren is te Londen vernomen, dat het
Britsche stoomschip Bronte, dat 4317 ton
mat en te Liverpool thuishoorde, op den
Atlantischen Oceaan na een duikbootaan-
val is gezonken. De uit veertig leden be
staande bemanning en een passagier zijn
door een ander schip gered en in een Brit
sche haven aan wal gebracht.
De aanval moet reeds eenige dagen gele
den gedaan zijn De Bronte bleef nog een
aanzienlijken -tijd drijven en men heeft
zelfs nog getracht haar naar een haven te
sleepen.
DUITSCH TANKSCHIP DOOR EIGEN
BEMANNING TOT ZINKEN GEBRACHT.
Volgens een bericht van den correspon
dent te Panama van de „New York Times"
heeft een Duitsch tankschip, de „Frie-
drich", dat getracht had door te gaan voor
een neutraal schip, zich zelf tot zinken ge
bracht, ten einde te ontkomen aan opbren
ging door een Engelschen kruiser.
De Engelsche kruiser had op 24 October
De president van de News Chronicle, sir
Waiter Layton, publiceert in genoemd
blad een twee pagina's beslaand artikel,
waarin hij voorstellen naar voren brengt
betreffende een verklaring van de oor
logsdoelstellingen der geallieerden bene
vens een vredesplan.
Sir Walter Layton zegt daarin, dat drie
hoofdbeginselen aanvaard moeten worden
alvorens het zwaard in de schee gestoken
kan worden.' ten eerste: het herstel van
een vrij Polen en een vrij Tsjecho-Slowa-
kije moet verzekerd zijn.
Ten tweede: vastgelegd moet worden,
dat bij afwezigheid van een overeenstem
ming tusschen de partijen, de nieuwe
grenzen en andere bepaalde zaken, waar
over het geschil gaat, geregeld zullen wor
den door een uitspraak van niet-belang-
hebbende partijen en dat de in conflict
zijnde partijen overeen zullen komen deze
uitspraak van te voren te aanvaarden. Dit
zou van toepassing zijn op de grenzen van
Tsjecho-Slowakije en Polen en op herstel
van de aangerichte schade.
Ten derde moeten er waarborgen zijn.
dat de huidige toestand niet zal terugkee-
ren; dit beteekent een wegnemen van de
mogelijkheid tot agressie en het in het le
ven roepen van een toestand, waarin het
gewettigd verlangen om vreedzaam te le
ven, handel te drijven en de stoffelijke
voorspoed tot ontwikkeling te brengen, be
vredigd kan worden.
Layton stelt voor, dat de kleine Europee-
sche naties federale groepen zullen vor
men, welke een nieuw stabiel evenwicht
van krachten tot stand zouden brengen
Hij voegt hieraan toe, dat de Scandinavi
sche landen reeds goed op weg zijn in de
richting van een federatie en gemakkelijk
een federale eenheid zouden kunnen wor
den voor militaire en diplomatieke doel
einden in een Europa, waarin agressie on
mogelijk zou zijn geworden. Dit zou zeer
behulpzaam zijn dm den vrede tot stand te
brengen. Deze groepeering zou deel uitma-
wij sluiten des avonds om
behalve des Zaterdags
(10 uur).
2091
ken van een algemeen plan. waarbij op
Europa eenige der beginselen toegepast
zouden worden, welke men uiteindelijk
hoopt verwezenlijkt te zien in een wereld
van orde. Deze beginselen vallen onder de
hoofdstukken ontwapening, politieke ver
plichtingen, economische samenwerking.
Een Europeesche associatie van naties ter
behandeling van deze drie problemen zal
na den oorlog een eerste behoefte zijn.
Layton stelt verder voor, de dreiging uit
del ucht weg te nemen door afschaffing
van de nationale luchtmachten en instel
ling van een beroepsluchtwapen onder in
ternationaal gezag en ter beschikking van
ieder slachtoffer van een agressie. De ge
allieerden zouden moeten verklagen, dat
vrijheid en democratie rechten zijn, welke
niet beperkt zijn tot een ras of continent,
maar die voor de geheele wereld gelden.
Onze verklaring der oorlogsdoeleinden, al
dus Layton, moet vastleggen, dat het be
heer over de koloniën aan de wereld is
toevertrouwd. Layton stelt voor. dat de ge
allieerden bereid moeten zijn vrede te slui
ten op Ieder oogenblik op den grondslag
van de aangegeven voorwaarden.
de „Friedrich" op de Caraibische zee ont
moet. Het tankschip voer met gedoofde
lichten. De commandant vroeg den kapi
tein van het tankschip, waarom hij zonder
licht voer, waarop werd geatnwoord, dat de
verlichtingsmstaliatle defect was. De krui
ser gaf toen bevel te stoppen, doch de Frie
drich gaf hieraan geen gehoor en beweerde,
dat de machines niet werkten. Toen de
kruiser het bevel herhaalde, stopte de
De Regeeringspersdienst meldt:
Op grond van militaire overwegingen is de noodzakelijkheid
gebleken een gedeelte van het Rijk, waarin militaire verdedi
gingswerken zijn ot worden aangelegd, onderwaterzettingen
zijn of worden gesteld, dan wel militaire bewakingsdiensten
moeten worden verricht, in staat van beleg te verklaren.
Het desbetreffende Koninklijke Besluit is gisteren genomen.
Gisteren 1 November is n.l. uitgegeven Staatsblad 189, besluit
van 1 November 1939 tot verklaring in Staat van Beleg van ver
schillende gemeenten.
Hieronder zijn begrepen eenige gemeenten in de provincie
Noord-Brabant, Gelderland, Zuid-Holland, Zeeland, Utrecht,
Friesland en Limburg.
Dit besluit is in werking getreden met ingang van gisteren,
1 November.
(Men zie voor de lijst der Gemeenten pagina 1 van 3e Blad).
De bepalingen van den staat van ooriog.
welke bij Kon. besluit van 1 September
voor het geheele grondgebied des rijks
werd afgekondigd, gelden ook voor den
staat van beleg. De staat van beleg geeft
verkeer, alsmede fabrieken en werkplaat
sen in het belang deoopenbare orde of vei
ligheid voor korter of langer tijd te slui
ten: aan personen, wier aanwezigheid voor
de wet en de algemeene veiligheid wordt
bovendien aan de militaire autoriteiten geacht gevaarlijk te zijn, het verblijf bin-
verder gaande bevoegdheden. Art. 21 der j nen het in staat van beleg verklaarde
desbetreffende wet bepaalt dat de burger-
lijke besturen en de daarbij In dienst zijnde
ambtenaren verplicht zijn te gehoorzamen
aan de bevelen van het militair gezag, ge
geven overeenkomstig de door de Kroon
vastgestelde instructies.
Het militair gezag kan, zoo noodig, nieu
we politieverordeningen alsmede verorde
ningen en keuren van waterschappen,
veenschappen en veenpolders vaststellen,
wijzigen of schorsen; het is bevoegd het
verkeer binnen en het verlaten van het
in staat van beleg verklaarde grondgebied
te regelen, vergaderingen en optochten te
verbieden, schouwburgen, sociëteiten, kof
fiehuizen en andere lokalen tot gezellig
grondgebied te ontzeggen en deze daaruit
te verwijderen: aan niet-militairen. die
voor de verdediging nuttig werkzaam kun
nen zijn, het verlaten van het in staat van
beleg verklaarde grondgebied te verbieden;
beperkende bepalingen vast te stellen om
trent het drukken, uitgeven, verspreiden,
aanplakken of in den handel brengen van
geschriften of teekeningen, of dit geheel te
verbieden; het ln beslag nemen en openen
van alle poststukken. Het militair gezag is
voorts bevoegd elke plaats zelfs tegen den
wil van den rechthebbende, te betreden.
In de gedeelten van het grondgebied,
welke in staat van beleg zijn verklaard,
kunnen een of. meer krijgsraden worden
ingesteld.
Friedrich. Een detachement gewapende
manschappen begaf zich aanboord. De
bemanning van het tankschip, een veertig
tal Duitsche zeelieden, bevond zich bij de
reddingbooten. De Engelschen gelastten den
Duitschers zich van de booten te verwijde
ren, doch deze weigerden.
Toen verscheen de kapitein van de Frie
drich, die den Engelschen officier mede
deelde. dat de waterdichte schotten waren
geopend en de kleppen kapotgemaakt. „Wij
zinken dus en doen het beste met de sloe-
pen neer te laten". Het Engelsche detache
ment verliet de Friedrich, welke zonk met
een lading van 40.000 barrels Mexicaansche
petroleum, welke op 19 October aan boord
waren genomen. Het blad voegt hieraan
toe te gelooven. dat de bemanning van het
Duitsche schip aan boord van den kruiser
naar Jamaica werd overgebracht en daar
geïnterneerd.
Bij de opening van de zitting van de
Turksche groote nationale vergadering
heeft Ismet Inonoe, de president van de
republiek, een rede gehouden, waarin hij
o.a. het BritschFranschTurksche ver
drag heeft verklaard: „Door dit verdrag
streven wij ons doel na om ons te ver
zetten tegen de uitbreiding van het
treurspel van den oorlog, door een ge
bied van veiligheid te scheppen in Euro
pa, dat worstelt in de verschrikkingen
van den oorlog. Het verdrag zal alleen in
werking treden, wanneer een staat poogt
onze wettige verlangens te beknotten.
Behalve in dit geval zal ons ver
drag met de geallieerden en onze
samenwerking voor het hooge ideaal,
dat wij te zamen hebben bekendge
maakt. onze normale en vriendschap
pelijke betrekkingen met andere sta
ten niet aantasten. Wij zijn ons vol
komen bewust van de verplichtingen
en verantwoordelijkheid welke wij op
ons hebben genomen en we hopen
oprecht dat de oorlog welke thans de
menschheid schokt, zoo spoedig mo
gelijk zal eindigen en dat de komen
de geslachten nooit het lijden zullen
kennen van deze jaren.
We verlangen oprecht, dat ons
land nu en in de toekomst buiten het
oorlogsterrein zal blijven, vooropge
steld, dat onze veiligheid niet in ge
vaar komt en onze ondernemingen
niet worden gedwarsboomd.
Over de Turksch-Russische onderhan
delingen te Moskou zeide Ismet Inonoe:
„Wij hadden gehoopt, dat de onderhan
delingen zouden leiden tot een overeen
komst. waaruit een zelfs nog grootere
vriendschap zou spreken dan thans het
geval is Ditmaal echter slaagden wij er
niet in het doel te bereiken, dat. naar wij
geloofden, evenzeer met de belangen van
BINNENLAND.
Minister Steenberghe over distributie van
levensmiddelen (3e Blad).
De oorlog en onze zeevaart (3e Blad),
Ons parlementair overzicht (2e Blad).
AMSTERD AM SCHE BEURS.
Weinig zaken - Verdeelde markt - Ge
ringe koersverschillen - Amerikanen
kalm - Beleggingen vast.
BUITENLAND.
De Finsche delegatie terug te Moskou (le
Blad).
Nog eenige commentaren op de rede van
Molotof (le Blad).
De Engelsche blokkade en de neutralen <2e
Blad).
Overleden is de vroegere Hongaarsche
premier Daranyi (3e Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Plaatselijke ochtendmist. Ove
rigens halfbewolkt tot betrok
ken. Geen regen van be teekenis.
Weinig verandering in tempera
tuur. Meest matige Zuid-Ooste
lijke wind.
de andere partij als met de onze in over
eenstemming zou zijn. Niettemin blijft de
vriendschap, die onze beide landen ver
bindt, op een hechten grondslag rusten,
gelijk gij weet. Men mag niet toelaten,
dat omstandigheden, die het gevolg zijn
van tijdelijke noodzaak, deze vriendschap
benadeelen.
Inonoe zeide verder nog: „De bestaande
internationale toestand brengt de betee-
kenis van ons republikeinsche leger naar
voren. Het parlement en het geheele volk
kunnen er verzekerd van zijn. dat de
legers der republiek in staat zijn. volledig
hun olicht te doen, wanneer dat noodig
zou zijn".
Inonoe roerde de redevoering van Mo
lotof niet aan.
Deze rede is in Italië zeer goed ontvan
gen. De verduidelijkingen die door den
Turkschen president gegeven zijn op de
strekking van het Engelsch-Fransch-
Turksche verdrag en vooral de verzeke
ring, dat dit diplomatieke instrument
tegen geen enkele derde mogendheid is
gericht en naar de opvatting der regee
ring in Ankara zoowel als der kabinetten
in Parijs en Londen uitsluitend de hand
having van den vrede in het Oosten van
de Middellandsche Zee ten doel heeft,
hebben een uitstekenden indruk gemaakt.
Italië wenscht. dat de geheele Middel
landsche Zee buiten het Europeesche con
flict wordt gehouden. Het kan dan ook
slechts gunstig alles ontvangen, dat ge
tuigenis aflegt van den wil tot vrede en
kan bijdragen tot versteviging van den
vrede in dezen sector. Eveneens wijst men
met veel belangstelling op de passage in
de redevoering van Inonoe, ten aanzien
van de Turksch-Russische betrekkingen.
Men merkt op, dat de president een zeer
gematigden toon en taal gebruikt heeft
Jegens Rusland en men leidt daaruit af,
dat Turkije de mogelijkheid van aan
knooping van nieuwe onderhandelingen
met Moskou wil openlaten.
