ONZE GASMASKERS
De Nobelprijswinnaars
n/uxórf-
80sfe Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 28 October 1939
Derde Blad No. 24416
i BUITENL. WEEKOVERZICHT
De eigenaardige oorlog
,,Dank u wel, besteller. Bezorgt de drogist nu de brieven
Prof. Domagk
bST&- «y*
Prof. Heymans
Wanneer er niet was de actie der duikboo-
ten. wanneer er niet was de felle toon van
weerszijden, waarin het doorzetten tot het
bittere einde wordt aangekondigd, dan zou
men zich bijkans kunnen afvragen of er
nu eigenlijk wel oorlog isl
In het Westen gebeurt „niets"; einde
loos zijn de legerberichten lm Westen
nlchts neues. Het weer schijnt voor raids
van vliegtuigen niet erg geschikt te zijn,
ook daarvan wordt nog slechts zeer spo
radisch vernomen. En toch, hoevele slacht
offers van dat „niets" zouden aan weers
zijden al niet zijn gevallen?
De duikboot blijft fel in actie, zooals ge
zegd, doch het succes weegt niet op tegen
dat in den vorigen oorlog, zoodat, als er
geen verandering intreedt, er werkelijk
alle reden is voor de Engelschen om het
voor te stellen, dat dit wapen in groote lijn
ls overwonnen, al blijven natuurlijk onaan
gename verrassingen altijd mogelijk en
zelfs waarschijnlijk. Waar gehakt wordt,
vallen nu eenmaal spaanders en dus lijden
dc Westersche democratieën nog geregeld
verliezen. Bij die duikbooten schijnen zich
nog de Duitsche zakformaat-slagschepen
te hebben gevoegd, doch hun succes is tot
dusver al zeer miniem. Zelfs is hun optre
den ten aanzien van Amerika al bijzonder
ongelukkig. Een van de weinige successen
bestaat immers ln het opbrengen van het
Amerikaansche schip City of Flint, dat,
daar een Duitsche haven uit den aard der
zaak moeilijk bereikbaar was, naar de
sovjet-haven Moermansk is gesleept. Zulks
met een prijs-bemanning aan boord. Na
tuurlijk omdat het contrabande aan boord
heette te hebben. Daargelaten in hoeverre
dit juist is daarover beschikt men nog
over te onvoldoende gegevens het feit
zelf is slechts geëigend om de Dultsch-
Russische verhoudingen Ietwat nader te
belichten. Aanvankelijk schenen de sovjets
een volkomen neutrale houding aan te ne
men en de Duitsche prijsbemanning te
interneeren. Later, blijkbaar onder Duit
sche pressie, werd een uitweg gevonden,
om dit te voorkomen. Het werd toen opeens
voorgesteld alsof het schip slechts wegens
machinestoornis Moermansk was binnen-
geloopen! ïnterneerlng was toen niet ver-
eischt. Alleen het schip moest de haven
weer verlaten en is nu weer op zee. Waar
heen?
Conclusie: de sovjets handhaven hun
neutraliteit, maar trachten Duitschland
zooveel mogelijk ter wille te zijn als daar
mede in overeenstemming is te brengen!
Intusschen is dit wapenfeit weinig ge
schikt om een gunstiger stemming ten
aanzien van Duitschland te wekken in het
land der „star and stripes" en ongetwij
feld helpt dit weer mede om de voorstan
ders van wijziging der neutraliteitswet het
pleit te doen winnen. President Roosevelt
heeft nog eens nadrukkelijk den wensch
om neutraal te blijven herhaald, maar te
vens nog eens te meer doen doorscheme
ren, aan welke zijde de sympathieën der
Vereenigde Staten zijn gelegen, waarvoor
zij gerust mogen uitkomen, ook in woord
en geschrift; alleen niet in de daad! Op
heffing van het wapen-embargo zal echter
toch een daad zijn, die wel eens van zeer
groote beteekenls zou kunnen blijken.
Scheepsvrachten oorlogsmateriaal moeten
thans reeds klaar liggen om den weg naar
Engelsche of Fransche havens te vinden
en vliegtuigen in ongekend aantal zullen
voigen
Uit niets, maar dan ook letterlijk niets,
blijkt, dat de sovjets van hun kant
Duitschland daadwerkelijk hulp zullen wil
len bieden te velde. Slechts worden de eco
nomische betrekkingen nauwer en nauwer
toegehaald, maar over de practische bc-
teekenis daarvan loopen de meeningen,
met cijfers etc. gestaafd, zoo zeer uiteen,
dat het niet mogelijk is zich een gefun
deerd oordeel aan te matigen. In ieder ge
val mag met zekerheid worden vastgelegd,
dat bij opheffing van het Amerikaansche
wapen-embargo de Westersche democra
tieën meer van die zijde hebben te ver
wachten dan Duitschland van de sovjets!
Moskou heeft het overigens nog druk
met de uitvoering van het onder hege
monie brengen der Randstaten en tevens
met de onderhandelingen met Finland.
Deze laatste duren nog altijd voort zonder
dat met eenige zekerheid is aan te geven
waarop de eischen neerkomen. Waren de
berichten, toen de Finsche delegatie, dit
maal uitgebreid met minister Tanner, een
man, die Stalin persoonlijk diensten yhijnt
te hebben bewezen, toen de Russische dic
tator als vluchteling in het land der 60000
meren vertoefde, weer naar Helsinki te
rugkeerde om opnieuw overleg te plegen,
eerst wat aan den pessimistischen kant,
lal er is daarin eenlgszins verandering ten
goede gekomen en men meent nu weder
om, dat de hoop een regeling waarbij- Fin
land niets van zijn onafhankelijkheid zal
behoeven te verliezen, al zal het eenige
concessies van militairen aard moeten
doen, nog niet behoeft te worden opgege
ven. De moreele steun van Scandinavië en
van Amerika zou daarbij een hartig woord-
Je hebben meegesproken.
Laat ons afwachten!
De beteekenls van het pact der Turken
met Engeland en Frankrijk is thans
overal Duitschland natuurlijk uitge
zonderd geconsolideerd in de erkenning,
dat het Westen daarmede een prachtigen
•dag heeft geslagen, die de onzijdigheid
van Italië vrijwel zeker maakt om niet te
zeggen de kans in zich bergt, om den Duce
op den langen duur in het andere kamp te
brengen, wanneer inzake den Balkan, waar
Italië zijn rechten volledig overeind houdt,
een voor Italië gunstige regeling zou kun
nen worden aangeboden Zelfs wordt in
zekere kringen de mogelijkheid nog altijd
open gelaten, dat via Turkije dc Sovjets
van Duitschland zouden kunnen worden
los geweekt, maar dat is nog zoodanige
toekomst-muziek, dat daaraan in de huidi
ge omstandighc -len nog niet veel aandacht
besteed behoeft te worden. Hoe onzeker de
ware Russische doelstellingen ook mogen
zijn.
Zooals gezegd, de woordenstrijd gaat
Toort en voort en steeds heftiger wordt
'F? V/\M pSRfHÏM
de toon naar mate de zekerheid groeit, dat
aan vrede niet meer te denken valt. Bij
zonder duidelijk kwam dit wel tot uiting in
de rede van von Ribbentrop te Danzig.
Deze Duitsche minister, die anders heel
weinig ln het openbaar optreedt, mocht nu
blijkbaar voor het Duitsche inwendige front
eens de Duitsche zaak verdedigen en hij
heeft dat gedaan op ouderwetsche wijze
Mogelijkerwijs uitnemend van toon voor
het huidige Duitschland zelf. maar af
schrikwekkend voor het neutrale buiten
land, dat ook slechts met eenige. critische
beoordeeling klaar staat. In hoeverre het
daarom verstandig was deze rede ook naar
het buitenland te laten doorgaan?
De Duitsche minister van buitenlandsche
zaken stelde eenvoudig Engeland en zelfs
Chamberlain persoonlijk aansprakelijk voor
den oorlog, die met groote zorgvuldigheid
was voorbereid. De man, die steeds den
Fuehrer heeft voorgehouden, dat van En
geland geen gevaar dreigde, alle verzeke
ringen en waarschuwingen van Londen ten
spijt, dat men nu niet kan beschuldigen
van aarzelende houding als in 1914, ver
anderde opeens van opinie als een gewoon
sterveling van hulsjasje.... Het was een
sterke troef in Chamberlain's antwoord,
dat overigens niet diep meer op von Rib-
bentrop's rede inging, als zijnde te veel
eer daaraan gegeven
De hoofdformule uit de Danziger rede
was wellicht, dat Duitschland den hand
schoen aanvaardde en daarop volgde weer
Chamberlain's verzekering, dat Engeland
hetzelfde deed!
Momenteel overheerscht in Engeland nog
de overtuiging, dat een tweede Versailles
moet worden voorkomen, dat straks uit
den oorlog te voorschijn moet komen een
betere wereld, waarin nog slechts plaats
is voor overleg, niet meer voor de taal van
geweld en agressie. Het klinkt heel mooi,
doch zal diezelfde stemming nog heer-
schen wanneer deze oorlog zal zijn uitge
vochten. hetzij dan militair, hetzij, wat
Prontosil, een tot nog toe ongekend succes
had bij infecties met streptococcen, waarvan
velen een zeer ernstig karakter kunnen
aannemen, zooals bijv. sommige typen van
ernstige bloedvergiftigingen en bovenal de
kraamvrouwenkoorts. De successen waren
zoo opvallend, dat Domagk 'aanvankelijk
*"r ™e,i
Onmiddw"! voorkomt veel
Apc
1239
(Ingez. Med.)
De Nobelprijs voor Geneeskunde over het
jaar 1939 is. gelijk gemeld, toegekend aan
prof. Domagk te Münster, die thans verbon
den is aan de I.G. Farben, Elberfeld.
Het toekennen van deze hoogste weten-1 bijzonder waardevol geneesmiddel in han-
schappelijke onderscheiding aan dezen on- den had gekregen. Dank zij Fransche on
derzoeker is wel zeer terecht geschied. Im- derzoekers, werkende in het laboratorium
mers, hij is degeen geweest, die ons den weg van Fourneau, heeft men gevonden, dat
in den korten tijd, die ligt tusschen Decem
ber 1935, het tijdstip waarop Domagk zijn
ontdekking wereldkundig maakte en het
tijdstip van heden, ligt een reeks onder
zoekingen, die over de geheele wereld zijn
verricht. Spoedig bleek, dat niet alleen in
fecties met streptococcen van het type der
kraamvrouwenkoorts, doch ook andere
streptococcen infecties, waartoe ook de
roodvonk moet worden gerekend, evenals
hevige keelontstekingen, e.d. met ongekend
succes kunnen worden beïnvloed. Doch ook
voor infecties door andere bacteriën, b.v.
blaasontstekingen, koudvuur en vele an
dere, hier niet met name te noemen, geeft
het den medicus een bijzonder krachtig ge
neesmiddel in handen. Zooals het met alle
geneesmiddelen het geval is, zijn de afge
leide stoffen niet volkomen onschadelijk. Bij
hooge en vooral langdurige doseering kan
beschadiging optreden, die echter bij oor
deelkundige controle met nagenoeg volko
men zekerheid is te voorkomen. De stroom
van literatuur in de afgeloopen jaren is
overweldigend geweest. Een ontelbaar aan
tal stoffen, die echter alle denzelfden grond
slag in haar chemische structuur vertoonen,
is samengesteld en men vond reeds stoffen,
die, vergeleken met het oorspronkelijke
prontosil van Domagk, verbeterde werking
vertoonen. speciaal op infecties, die door het
prontosil niet afdoende werden beïnvloed.
-(Dagénan). Merkwaardig is. dat dc stof
sulfanilamide reeds meer dan 30 jaar bekend
is. doch dat haar bijzondere eigenschappen
pas kort geleden zijn ontdekt. Wie weet of
ergens in de chemische voorradenkast niet
nog andere stoffen staan met even onge
kende werking. Het ziet er naar uit. dat in
de toekomst op dit gebied nog belangrijk
werk te verwachten is. zoodat het volkomen
terecht mag heeten. dat men op dit oogen-
blik aan dengeen. die den stoot heeft ge
geven tot wellicht nog ongekende perspec
tieven deze hoogste onderscheiding heeft
toegekend.
Prof. Dr. H. W. JULIUS.
Uit Stockholm wordt nog gemeld, dat de
wet in Duitschland. welke onderdanen van
het Rijk verbiedt een Nobelprijs te aanvaar
den, van toepassing zal zijn in het geval-
Domagk.
Correspondenten te Berlijn van Zweedsche
bladen hebben thans uit Berlijn geseind, dat
Domagk van zijn regeering een vergoeding
zal krijgen van de waarde van den prijs in
Duitsch geld. In de betrokken kringen te
Stockholm rechtvaardigt men de toekenning
van den prijs aan Domagk, met de opmer
king, dat men eenvoudig de bepalingen van
het testament van Nobel volledig heeft wil
len uitvoeren. Nobel nu wilde, dat geen
rekening zou worden gehouden met de
nationaliteit van den candidaat.
Het verbod van de Duitsche regeering
(aan Duitschers) kon niet tot gevolg heb
ben. dat de uiterste wil van Nobel niet zou
worden uitgevoerd.
Wat den anderen winnaar van den Nobel
prijs voor Geneeskunde betreft, prof. dr. C.
Heymans is in 1892 te Gent geboren, waar
hij zijn vader aan de Universiteit als hoog
leeraar in de Geneesmiddelenleer en thera
pie opvolgde. In 1936, toen de Rijksuniversi
teit te Utrecht het derde eeuwfeest vierde,
werd prof. Heymans het doctoraat honoris
causa aangeboden, voor welke onderschei
ding hij persoonlijk naar de Bisschopsstad
kwam.
Prof Heymans heeft, naar men ons van
zeer bevoegde zijde mededeelde, buitenge
woon verdienstelijk werk gedaan op physio-
logisch en pharmacologisch gebied.
Voorts werden door hem uitvoerige onder
zoekingen gedaan over ergotamine en ergo-
tinine, over de narcotische werking van
acetyleen en over den invloed van Insuline
op de glycogenopexie van de lever.
Het vraagstuk van de hyperthermic heeft
eveneens zijn bijzondere belangstelling ge
had. In verband daarmede werkte hij een
methode van themomisatie uit terwijl hij met
een reeks van medewerkers de hyper-ther
mische werking van stoffen als thionine,
dinitro-alphaphenol, methyleenblauw, dini-
trothymol. dinitrocreosol en vele andere on
derzocht. Hierbij moet de aandacht geves
tigd worden op zijn onderzoekingen over
hyperthermiseerende stoffen bij gesympa-
theetomiseerde dieren.
Prof. Heymans ontwikkelde de experimen-
teele methodiek van de overlevering van den
geïsoleerden dierenkop, waardoor het moge
lijk werd tal van verschijnselen te bestudec-
heeft gewezen naar een der meest waarde-
vollen geneesmiddelen van dezen tijd, te
weten de groep der geneesmiddelen, die men
alle beschouwen kan als afgeleid te zijn van
de chemische stof sulfanilamide (para-ben-
zeen-sulfonamidei. Vermochten wij vroeger,
dank zij het onderzoek van Ehrlich. verschil
lende ziekten, zooals syphilis en andere met
chemische middelen te bestrijden, met de
bacterieele ziekten kon dit succes niet wor
den bereikt Domagk heeft nu gevonden, dat
een bepaalde kleurstof, door hem genoemd
heeft geaarzeld er mee voor den dag te ko
men. Doch na enkele proefnemingen in de ren, zooals o.m. het mecanisme der cardiale
kliniek was het duidelijk, dat men hier een arythmie van respiratoiren oorsprong, voorts
ook de verhoudingen in bloedvoorziening
van de hersens, het weerstandsvermogen
der hersenen ten opzichte van de bloed
armoede.
Zijn werkzaamheid culmineert echter in
zijn onderzoekingen van den Simus caro-
neer onnoemelijk leed over Europa zal zijn
uitgestort? Het is bijkans te mooi om waar
te zijn
Van Russische zijde is de Duitsche these
inzake de blokkade tegenover de burger
bevolking onderstreept, maar veel meer
dan platonische beteekenis mag men daar
aan niet toekennen. Deze oorlog Ls totali
tair en behoort daarin ook niet de volko
men blokkade? Vanaf de oudheid was uit
hongering van belegerde plaatsen gewoon
niet alleen de oorspronkelijke stof Prontosil,
doch dat een veel eenvoudiger lichaam, het
sulfanilamide, waarvan Prontosil is afgeleid, ticus, een orgaan, dat gelegen is vlak onder
een even groote geneeskracht bezit. Thans de plaats waar de halsslagader zich in twee
zijn wij, dank zij dit geneesmiddel, in staat.takken splitst en welk orgaan van zeer groot
om infectieziekten, waarvan wij vroeger1 belang is voqr den bloedsomloop. In een
het beloop aan de natuur moesten overlaten honderdtal publicaties van hem en zijn
en den patiënt slechts helpen konden met medewerkers door hem tot een synthe-
goede verzorging en geneesmiddelen, die den tisch geheel verwerkt in zijn twee boeken
algemeenen weerstand van het lichaam ver- over den Sinus carotucus zijn de resul-
hoogden, zeer gunstig te beïnvloeden. De taten van deze onderzoekingen vereenigd.
stof is betrekkelijk eenvoudig te bereiden en Noeste arbeid naast groot experimenteel
kunnen, bezonnen oordeel en gelukkige
intuïtie vindt men daarin samengaan. Het
resultaat? Dat de wetenschap in betrekke-
De Duitsche heropleving van het oude korten tijd een uitstekend inzicht hepft
Gott strafe England doet veronderstel- „ekregen in de functie van den Sinus
len, dat Duitschland speciaal tegen dit 5aroticUs
land zal ageeren als vermeende meest Niet lang geleden is nog sterk de aandacht
kwetsbare plek. Aannemen van dc moge- sreVallen op de figuur van prof. Heymans
lijkheid van scheiding tusschen Engeland door deskundige verklaring in de vergifti
en Frankrijk is toch te absurd om slechts j gingSzaak tegen de Weduwe Be-ker. welke
een oogenblik te worden overdacht. Frank- destijds voor bet Hof van Assisen te Luik
rijk wordt beschermd door zijn Maginot- werd behandeld. De voorrij,*er van bet Hof
linie. Daar lijkt iedere kans op succes uit- bracht den geleerde hulde voor zijn h-'der
gesloten! Getuige het feit. dat Frankrijk bc'.oog. dat blijk gaf van de hoogste weten-
en nu zijn de landen tot belegerde plaatsen zijn oudste lichtingen naar huis zendt voor schappelijke objectiviteit, gepaard aan een
waarschijnlijker klinkt, economisch? Wan- j geworden. Droevig, maar waar I werk achter het front. indrukwekkende solide kennis.
