80sle Jaargang
ZATERDAG 28 OCTOBER 1939
No. 24416
De Amerikaansche Senaat neemt
de Neutraliteitswet aan
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Opheffing van het wapen-embargo
Finland en de Sovjets
DENK ER "AAN
om half 1 gesloten
VROOM DREESMANN
LEIDEN
Handelsbesprekingen
Verklaring van Pernot
De Chr. Hist. Raadsfractie
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Engeland's
voedselvoorziening
verwacht
Mackenzie King voor
de radio
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMStRÉKfcïï
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindspfein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor telden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd 2(Jni
per 3 maanden f.2.35
per week f. 0.18
Franco per post f2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
De Amerikaansche Senaat heeft het
wetsontwerp tot wijziging der neutrali
teitswet aangenomen met 6330 stem
men.
Tevoren had de Senaat zich met 67
22 stemmen uitgesproken voor ophef
fing van het uitvoerverbod van wape
nen aan de oorlogvoerenden.
Daarmede was de weg geëffend naar
oedkeuring van het regeeringsontwerp tot
'ziging van de neutraliteitswet.
De Senaat kwam tot deze uitspraak over
de opheffing van dit uitvoerverbod van wa
penen aan de oorlogvoerenden, toen senator
Nye voorstelde, het regeeringsontwerp ter
zijde te stellen en zijn eigen ontwerp te
aanvaarden. Het ontwerp van Nye verschil
de in zooverre van het regeeringsschema,
at het uitvoerverbod gehandhaafd bleef,
it voorstel van Nye werd met 67 tegen 22
temmen verworpen.
Een amendement op het ontwerp, dat
erikaansche havens tot verboden gebied
Jlde verklaren voor gewapende koopvaar-
ers en dulkbooten van oorlogvoerende sta-
n, is door den Senaat met 65 tegen 27
'temmen verworpen.
Het regeeringsontwerp moet thans
nog door het Huis van Afgevaardigden
behandeld worden. De stemming over
het ontwerp in dit Huis zal waarschijn
lijk Vrijdag as. geschieden.
De voornaamste punten van de nieuwe
ineutraliteitswet, zooals deze door den se-
aat is aangenomen, zijn:
1. de wet staat den verkoop van wapenen
en contante betaling toe aan oorlogvoe-
enden;
2. het vervoer van wapenen met Amerl-
aansche schepen naar eenig deel der
ereld is verboden;
3. het vervoer van goederen en passa
giers naar havens van oorlogsvoerende lan-
Jen Is, op enkele uitzonderingen na, voor
merikaansche schepen verboden;
4. de uitvoer van materiaal naar oorlog-
oerenden is verboden, zoolang het eigen-
omsrecht niet ls overgedragen aan de
egeering in kwestie, met uitzondering van
epaalde gebieden;
5. het ls verboden in de Vereenigde Staten
bligaties en andere vaste rente gevende
tukken uit te geven.
In een commentaar sohrijft de „New
York Times": „De Senaat heeft door de
oedkeuring de democratieën te hersteilen
iu haar op grond van de internationale
wetten niet te betwisten recht op onze
'arkten voor haar eigen verdediging wa-
-oen te koopen, een sbaip gedaan, welke,
ndien het Huis van Afgevaardigden het er
ede eens is, die naties in staat zal stellen
en oorlog „zoowel tot ons voordeel, als het
are sneller tot een einde te brengen."
De opheffing van het wapenembargo
ordt door de Canadeezen zeer toegejuicht,
ij vertrouwen, dat de Amerikaansche hulp-
ronnen spoedig voor de zaak van het Brit-
he rijk aan de Oanadeesche zullen kun
nen worden toegevoegd. De Canadeezen
ebben vooral belangstelling voor Amerl-
ansche vliegtuigen, met het oog op de
lannen voor de opleiding van vliegers.
Het gerucht gaat te Helsinki, dat de
eovjet-unie Finland gewijzigde voorstellen
tot een militair verdrag heeft gedaan. Deze
voorstellen zouden wel in overeenstemming
Ün met de strikte neutraliteit van Fin-
and, welke automatisch uitsluit, dat Fin
and een aanval op de sovjet-unie zou toe
staan over Finwh gebied.
Naar veriuldt hebben de sovjets beves
tigd, dat zij de „neutrale solidariteit" van
liet Scandinavische blok willen eerbiedigen
en zij zouden Finland de verzekering heb-
Itn gegeven, dat geen van hun bedoelingen
d: Finsche onafhankelijkheid zal aantasten.
In een interview, dat hij heeft verleend
aan het blad ..Social! Demokraati" het or-
aan van de socialistische partij, welke hij
'n de regeering vertegenwoordigt, heeft
minister Tanner gezegd, dat de nieuwe
horstellen van de sovjet-unie niet de
Scandinavische samenwerking raken. De
opvattingen van beide landen naderen
"lStaar. De minister verklaarde verder, dat
tnmige onderdeden van de Russische
rstellen de toestemming van het parie
ent behoeven met een meerderheid van
)f zesde van het aantal stemmen Zij
ken derhalve de grondwet van Finland,
e verklaringen van Tanner rechtvaardigen
"titer niet de geruchten over afstand van
roote gebieden.
Het beperkte Finsche kabinet hee't de
Ptssche voorstellen reeds bestudeerd. Het
"aire kabinet zal heden de voorstellen
-spreken.
De Finsche delegatie zal Masjndag
baar Moskou terugkeeren met nieuwe
tegenvoorstellen, die thans uitgewerkt
worden.
Men zegt, dat deze tegenvoorstellen
het laatste woord van Finland zullen
zijn.
Uit Viipurl bij de grens van de sovjet
unie wordt gemeld, dat velen, die onlangs
hun woonsteden hebben verlaten, daar
thans weer zijn teruggekeerd. Behalve in
Helsinki zijn de meeste lagere scholen weer
geopend en de spoorwegen functionneeren,
zij het met een geringe beperking van den
dienst.
FRANSCHE BERICHTEN.
Het Fransche legerbericht van gisteravond
luidt: Toegenomen activiteit van de ver
kenningselementen en van de artillerie aan
beide zijden.
Dat van hedenmorgen zegt: een kalme
nacht aan het geheele front.
Parijs geeft daarop volgenden commentaar:
De ontmoetingen tusschen vijandelijke
patrouilles in de zone tusschen de weder-
zijdsche stellingen worden steeds veelvul-
diger en de gevechten, die er het gevolg
van zijn, steeds levendiger. Van beide kan
ten brengt men steeds talrijker troepen in
het veld voor patrouille-operaties, welke van
de tegenpartij geschutvuur uitlokken. In-
tusschen hebben de operaties, ondanks de
nervositeit, die tengevolge van deze om
vangrijke incidenten voor de linies niet uit
blijft en die haar natuurlijken uitweg vindt
in vuur uit de automatische wapens op
verschillende punten van het front, slechts
een strikt plaatselijk karakter gehad en
hebben zij .niet meer dan een tactisch be
lang. Elk der tegenstanders tracht de be
doelingen te doorgronden van den ander erf*
door steeds veelvuldiger contacten de
sterkte te bepalen van de tegenover hem
liggende stelling, evenals dear omvang en
de juiste samenstelling der in die stelling
zijnde troepen. Alle inlichtingen, zelfs de
geringste, te dien aanzien zijn van bijzon
der belang in de huidige periode van af
wachten.
DE CITY OF FLINT.
De autoriteiten van het Amerikaansche
staatsdepartement leveren eenstemmig cri-
tiek op de sovjets, die mededeeling hebben
gedaan over de City of Flint door middel van
het Russische persagentschap, voordat zij
hiervan de Amerikaansche regeering in
kennis stelden.
Cordell Huil verklaarde, op een persconfe
rentie. dat zijn pogingen om inlichtingen te
verkrijgen van de sovjet-regeering volkomen
waren mislukt. Hij beschreef, hoe Steinhardt
de Amerikaansche ambassadeur te Moskou,
vruchteloos gepoogd had, op drie verschil
lende manieren, langs telefonischen weg.
per spoor en per vliegtuig, in contact te ko
men met de bemanning van de City of Flint.
Huil voegde hieraan toe, dat hij niet wist,
of de City of Flint nog te Moermansk was
en dat hij evenmin eenig ander detail had
ontvangen
Tenslotte zeide hij nog, dat de regeering
der Vereenigde Staten er prijs op zou stel
len, de zitting van het prijsgerechthof bij
te wonen, indien de kwestie van den eigen
dom van het schip ter sprake komt.
Waar het schip is?
De marconist, die met de bemanning der
„Stonegate" te Tromsö aan wal wist te
komen, vertelde aan de „Daily Mail":
De City of Flint was op 3 October uit New
York vertrokken en zes dagen later werd de
Duitsche kruiser „Deutschland" gezien, die
al zijn kanonnen op den Amerikaan gericht
had en bevel gaf tot stoppen en tot staken
van de radio-uitzendingen. Na eenigen tijd
kwamen Duitsche matrozen en officieren
aan boord, die gewapend waren met revol
vers en handgranaten. Onze scheepspapieren
werden opgevraagd en toen bleek, dat wij
groote hoeveelheden olie ingeladen hadden,
vroeg een der officieren de „Deutschland"
om nadere orders.
Hij deelde later mede. dat het schip naar
Duitschland opgebracht zou worden. Wij
zouden echter eerst de 38 leden van de be
manning der „Stonegate" aan boord krijgen,
welk schip door de „Deutschland" tot zinken
gebracht was.
Nauwelijks was dat gebeurd en was de
prijsbemanning op ons schip achtergelaten,
of wij veranderden van koers en stoomden
naar het Noorden. Alle lichten werden ge
doofd. de radiokamer bezet.
Het werd steeds kouder en herhaaldelijk
kwamen wij ijsbergen tegen. De schoorstee-
nen werd overgeschilderd, evenals de naam
van het schip en de Amerikaansche vlag op
de zijkanten. Er werd een valsche naam
aangebracht en de Deensche vlag geheschen.
die de Duitschers zelf vervaardigd hadden.I
Vanaf Woensdag 1 Nov. a.s.
worden onze magazijnen voor-
loopig des avonds
Des Zaterdags tot 10 uur nam.
geopend.
1894
(Ingea. Med.l
Ook aan de zijkanten werd de Deensche vlag
aangebracht. Ondertusschen werd de koers
gewijzigd en voeren wij naar het Oosten. Op
19 October 's avonds bleven wij stilliggen, in
den ochtend van 20 October werd de Duit
sche vlag geheschen en kwam een loods aan
boord. De matrozen verborgen hun wapens
onder hun bovenkleeren. Om 5 uur 's mid
dags arriveerde wij te Tromsö en namen
60 ton water in.
Er kwamen douanebeambten en marine
officieren aan boord, die onze ware identi
teit vaststelden.
HET GEVONDEN WRAK VAN EEN
DUITSCHE DUIKBOOT.
Er is thans, in tegenstelling tot de vroe
gere berichten vastgesteld, dat tot dusverre
geen lijken zijn gevonden in het wrak van
den Duitschen onderzeeër op de gronden
van Goodwins.
De ambassadeur van Groot-Brittannië te
Rome, sir Percy Lorraine en de directeur-
generaal van de handelsafdeeling van het
Italiaansche ministerie van buitenlandsche
zaken, senator Amedeo Giannini, hebben een
overeenkomst onderteekend, waarbij een
permanente gemengde commissie zal wor
den gevormd voor de handelsaangelegen
heden, welke beide landen betreffen.
Men verwacht, dat deze commissie veel
zal bijdragen tot de vergemakkelijking en de
bevordering van den handel. Het nieuwe
orgaan zal óp snelle en bevredigende wijze
alle vraagstukken kunnen behandelen, die
voortvloeien uit de verscheidenheid der oor
logswetgeving, zooals de problemen van
licenties, quota en clearing. Er bestaat reeds
een dergelijke Fransch-Italiaansche com
missie, die vlot en doelmatig werkt.
De politieke correspondent van de Daily
Telegraph schrijft, dat besprekingen gevoerd
worden tusschen het Engelsche departement
van handel en sovjet-ambtenaren en met
het doel den handel tusschen Engeland en
Rusland te doen toenemen. Een der bespro
ken onderwerpen is de vraag, of de goederen
uitsluitend moeten worden vervoerd in
Russische schepen.
De diplomatieke correspondent van de
Daily Mail schrijft, dat. hoewel de Engelsch-
sovjet-Russische besprekingen geen politieke
beteekenis hebben, de sovjets in Londen
hebben doen doorschemeren, dat een Britsch
staatsman in Moskou welkom zou zijn voor
aigemeene besprekingen met Stalin.
OVER DE BLOKKADE.
De Fransche minister van de blokkade,
Georges Pernot, heeft een verklaring afge-
gelegd voor de diplomatieke pers over de
rol. welke de blokkade moet spelen in den
huidigen oorlog. Hij zeide o.a., dat gezorgd
moet worden, dat de vijand verstoken
blijft van grondstoffen en de noodzakelijke
goederen, om den oorlog voort te zetten.
In 1938 bedroeg de invoer in Duitschland
van de over zee gelegen landen 32 procent
van den totalen invoer. Door een scherpe
controle ter zee kunnen de geallieerden
dus een derde van den invoer van Duitsch
land tegenhouden. Indien men hierbij
voegt de 20 procent van den invoer, welke
kwam uit de landen, waarmede Duitsch
land thans in oorlog is dan ziet men, dat
Duitschland reeds de helft van zijn invoer
mist.
Duitschland heeft dit begrepen en der
halve tracht het de meening der wereld
op te zetten tegen den economischen oor
log. Deze economische oorlog wordt niet
gevoerd tegen vrouwen en kinderen, doch
tegen het Duitsche leger. Geen onpartij
dige geest zal het slachtoffer worden van
deze Duitsche propaganda.
Duitschland zal evenmin succes hebben
bij de wereldopinie, door zich op te werpen
als kampioen van de neutralel anden,
onder het voorwendsel, dat de maatregelen
van de geallieerden het gewicht van den
huidigen oorlog doen vallen op de neutra
len. Niets is meer onwaar. Wat willen En
geland en Frankrijk van de neutralöh?
Slechts één ding: dat zij Duitschland geen
buitengewone gelegenheid verschaffen voor
zijn ravitailleering.
„Bovendien, aldus de Fransche minister,
zijn wij voornemens voor de neutraJen de
voorziening van de bevolking en het hand
haven van de indu.rfrieele activiteit te ver
gemakkelijken. Het is evenwel wettig, dat
ons daartegenover garanties worden gege-
OOK DE HEER F. J. GROOT ENZERINK
BEDANKT ALS RAADSLID.
De heer F. J. Groot Enzerink.
De Chr. Hist, raadsfractie wordt door de
mobilisatie wel zwaar getroffen. Twee van
haar leden, de heeren D. v. d. Kwaak en F.
J. Groot Enzerink zijn in militairen dienst.
Daarnaast vertoeft een derde raadslid, mr.
P. J. Idenburg momenteel nog steeds in
Zuid-Afrika. Eerst op 1 December keert mr.
Idenburg alhier terug. Na zijn terugkeer zal
hij als raadslid worden geïnstalleerd.
Behalve de heer v. d. Kwaak, die zooals
wij gisteren meldden als raadslid heeft be
dankt, heeft thans ook de heer F. J. Groot
Enzerink zijn mandaat beschikbaar gesteld.
Zijn opvolger op de lijst is de heer B. J.
Huurman Jr.
ven, opdat van deze medewerking tenslotte
niet, zij het ook gedeeltelijk, de onver
zoenlijke tegenstander profiteert, die ons
den oorlog heeft opgedrongen.
Dit is het beginsel, waardoor Frankrijk
wordt geleid bij de huidige onderhande
lingen met de neutralen. Dezen weten zeer
wel, dat wij deze besprekingen in den
meest vriendschappelijken geest voeren,
hierbij zooveel mogelijk rekening hou
dend met hun wettige belangen.
„In den strijd van 1914 aldus besloot
de minister, heeft men te lang met
menschen gestreden. Om het leven van
onze soldaten te sparen en het uur van
de overwinning te verhaasten zetten de
Franschen en Engelschen krachtig den
economischen oorlog voort."
De situatie der Engelsche voedselvoor
ziening is thans veel beter, zoo verklaarde
de Engelsche minister van Voedselvoorzie
ning, Morrison, aan de pers en er is geen
reden tot voortijdige restricties, zoolang als
deze situatie gehandhaafd kan worden.
In het bijzonder is dit te danken aan
het convooien-systeem. dat zeer bevredi
gend werkt. De bacon uit Denemarken,
waarvan de toevoer in het begin wat geha
perd heeft, door het grootere risico op zee,
komt thans weer regelmatiger aan. De
margarine-productie is sinds het uitbreken
van den oorlog vergroot. Thee komt in
ruime mate binnen, zoodat er reeds niet
meer over gedacht wordt een eenheidsthee
tegen een vastgestelden prijs te verkoo-
pen. Ei- was in Londen bij het uitbreken
van den oorlog thee voor negen maanden.
Wegens het risico van bombardementen
werden de voorraden echter vervoerd, waar
door tijdelijk eenige hapering in de afle
vering is opgetreden. Dat is thans echter
reeds weer voorbij.
Het is te verwachten, aldus het Engel
sche Reuterbureau, dat binnenkort een da
tum voor het rantsoeneeringsschema en
details betreffende de rantsoenen bekend
gemaakt zullen worden. De nadruk wordt
er op gevestigd dat het doel der rantsoe
neering niet noodzakelijkerwijze een be
perking der consumptie is, maar dat ,t er in
de eerste plaats op aankomt voor een bil
llike verdeeling over het geheele land te
zorgen.
De vleeschinvoer liep in den beginne
sterk terug, zoodat er een tijdlang minder
vleesch beschikbaar was. Thans is de si
tuatie echter weer beter geworden en men
hoopt binnenkort over een grooteren aan
voer uit Zuid-Amerika te kunnen beschik
ken, die ook voor de troepen in Frankrijk
noodig zal zijn. De botervoorziening is
minder dan in normale tijden, daar de
oorlog den aanvoer uit de Oostzeestaten
bemoeilijkt.
In dit verband verklaarde de minister
nog, dat de aanvoer van zuivelproducten
uit Nederland was teruggeloopen.
BINNENLAND.
Dr. Colijn over de breuk tusschèn Anti-
Revolutionnairen en Roomsch-Katho-
lieken. (4e Blad).
Ons parlementair overzicht. (3e Blad).
De provinciale begrooting van Zuid-Hol
land. (Laatste Berichten, le Blad).
Het verhoor van hofmeester Koorens. (la
Blad).
Moord op veekoopman te Leidschendam
een militair de vermoedelijke dader.
(3e Blad en Laatste Berichten, le Bl.)
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille markt. Gedrukte stemming.
Terugloopende koeren. Amerikanen
weifelend. Beleggingen meerendeels
prijshoudend.
BUITENLAND.
De Amerikaansche Senaat aanvaardt de
neutraliteitswet. (le Blad).
Finsche delegatie gaat terug naar Moskou.
(le Blad).
De eerste encycliek van Paus Pius XII.
(3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET VIERDE BLAD.
In de kuststrook stormachtige
tot krachtige, overigens krachtige
tot matige Noordoostelijke wind.
Betrokken tot zwaarbewolkt. Nu
en dan eenige regen. Weinig ver
andering in temperatuur.
5TORMWAARSCHUWINGSDIENST
Geseind van De Bilt heden
morgen negen uur aan de posten
van Hoek van Holland tot de Bel
gische grens: „Wordt verwacht
storm uit het Noord-Oosten."
De minister-president van Canada, Ma
ckenzie King, heeft in een radiotoespraak
gezegd, dat de oorlog tegen het nationaal-
socialLstische Duitschland een kruistocht is
cm de Christelijke beschaving te redden.
Zij, die zich opgeven voor den militairen
dienst, zijn in de eerste plaats verdedigers
van het geloof. De premier vervolgde: de
nation aal-socialistische leer is de antithese
van hetgeen men in het Christelijk evan
gelie aantreft. Indien zij zou overwinnen,
"zou een einde komen aan onze Christelijke
beschaving. Zij zal overwinnen, tenzij de
mannen bereid zijn hun levens te offeren
in den strijd er tegen. Daarom is de te
genwoordige oorlog voor de geallieerde
strijdkrachten een kruistocht. Indien ik
vandaag bereid hen de regeering, welke
belast is met de wettige verantwoordelijk
heid voor de voortzetting van den oorlog,
te blijven leiden, aldus King, dan is dat.
omdat ik in strijd met iedere verwachting
I en wensch, genoodzaakt ben te gelooven,
dat alleen door vernietiging van het na-
tionaal-socialisme en verzet tegen de mee-
doogenlooze agressie de naties van het
Britsche geneenebest zich kunnen blijven
verheugen in de vrijheden, welke de hare
zijn onder de Britsche kroon en de wereld
gespaard zal kunnen blijven van een ver
val tot een nieuwen verschrikkelijken tijd
van barbarisme.
De groei van mijn overtuiging, aldus spr.,
loopt naar ik geloof evenwijdig met die in
de geesten der meeste mannen en vrouwen
van Canada. Ik betwijfel of het Canadee-
sche volk er twee jaren geleden van over
tuigd had kunnen worden opnieuw deel te
nemen aan een Europeeschen oorlog.
