De eerste encycliek van
Paus Pius XII
Nog steeds: de kabinetsformatie
DE ONGELUKSVOGEL
Afschuwelijke moord op
veekoopman te Leidschendam
Akkertje
LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Zaterdag 28 October 1939
Jhr. De Geer was de aangewezen formateur,
aldus mr. Joekes
Tegen het moderne
heidendom
Militair van het misdrijf
verdacht
Treinbotsing op het
spoorwegemplacement
te Blerik
Zenuwachtig
Mijnongeluk in Schotland
LOSSE NUMMERS
VAN ONS BLAD
(Tan onzen parlementairen medewerker).
Donderdag waren met permissie de
meeste parlementaire „bonzen", d.w.z. de
leiders der grootste fracties, reeds aan het
woord geweest
Gisteren volgde de rest van de groep-
aanvoerders, en dat waren er nog heel wat.
Wij allen zijn door de internationale ge
beurtenissen zoo overrompeld en in beslag
genomen, dat in heel deze discussie inder
daad iets leeft van „Ein marchen aus alten
reilen". Het is haast niet in te denken, dat
ille, waarover dit debat loopt, zich pas
enkele maanden geleden heeft voltrokken,
jn het is toch wel een voorrecht, aan den
tnderen kant ook eenlgszins vreemd, dat
wij te midden van het tumult der tijden en
terwij 1 al onze grenzen dag en nacht be
waakt moeten worden, over de politieke ge
beurtenissen van dezen zomer nog zoo uit
voerig kunnen keuvelen. Al moeten wij voor
ons de neiging overwinnen, om er maar zoo
weinig mogelijk over te schrijven.
Geheel overwinnen kunnen wij haar
trouwens tóch niet.
En dit te midden, waar er ongetwijfeld
waarheid lag in het woord van den heer
Tilanus, den leider der christelijk-histo-
■ische fractie, dat een Godsvrede tusschen
de partijen op het oogenblik toch zeker wel
;ewenscht is.
Dat deze afgevaardigde tegenover het
abinet sympathiek stond, behoeft niet te
verwonderen. Hij vond het zoowel om na
tionale als om internationale redenen ge-
ukkig, dat er geen rood-roomsch kabinet is
opgetreden, al heeft hij uitdrukkelijk ver
jaard, geen bezwaar te hebben tegen het
opnemen van sociaal-democraten in het
ubinet. Er is zoo betoogde hij heel
wat veranderd in de politiek, ook in de
tallstische, en daarom kunnen ze nu
terust deel van de Regeering uitmaken.
Heeft vroeg de heer Tilanus de heer
Colijn ook niet gesproken een zoo breed
mogelijken grondslag aan zijn kabinet te
;even?
Men weet. dat de heer Schouten den vo-
rigen dag betoogd had dat die poging wel
ets anders is geweest. Maar, zoo vroeg de
rijzinnig-democraat mr. Joekes nu, wan
neer dr. Colijn niet van plan was, socialis-
ische ministers op te nemen, wat had die
conferentie van 5 Juli, waar ook de socialis
atie leider genoodigd was. dan voor be
tekenis? Het antwoord op deze vraag zou
tunnen luiden althans zoo hebben wij
iet betoog van den heer Schouten begre-
>en dat de bedoeling was de onmoge-
ijkheid der samenwerking van anti-revo-
lotionnaire en socialisten vast te stellen.
De heer Joekes was het overigens eens
met hen die oordeelen. dat op de meerder
heid, welke het kabint-Colijn ten val
bracht, niet de verplichting rustte het be
wind over te nemen. Hij vond in de gegeven
omstandigheden den heer de Geer de aan
gewezen formateur en de vrijzinnig-demo
craten treden het kabinet met vertrouwen
tegemoet.
Bij den communist de Visser ontbrak na
tuurlijk het vertrouwen in het kabinet ge
heel en al en op verschillende punten viel
hij de socialistische ministers aan. Ook de
buitenlandsche politiek van het kabinet was
volgens hem totaal verkeerd; en had „een
volksfront tegen fascistische agressie" ge
noemd moeten worden en de heer de Visser
ontkende, dat door het Duitsch-Russische
Verdrag bolsjewisme en fascisme één pot
nat waren geworden. Ook ds. Zandt, van de
staatkundig-gereformeerden, moest van
het kabinet niets hebben; hij vond het hee-
lemaal niét christelijk; zelfs heeft het soci
aal-democraten opgenomen, wier beginse
len „uit de hel" zijn. Dat in dit verband ook
het katholicisme werd bestreden, behoeft
voor dezen spreker geen betoog. En hij zag
de oorzaak van alle ellenden dezer tijden in
het verlaten van Gods weg en gebod. Tot de
ontevredenen behoorde ook de christende
mocraat van Houten, die, erkennende dat er
een klank van sociaal gevoel uit de regee
ring opsteeg, toch betoogde dat er op ver
schillend gebied veel te weinig wordt ge
daan.
De heeren Rutgers van Rozenburg (Chris-
telijk-Historisch) en Teulings Roomsch-
Katholiek afgevaardigde, bespraken het
financleele beleid; de eerste was het er over
het algemeen mede eens, de tweede gaf
allerlei wenken.
Verschillende concrete punten werden ook
gisteren aangeroerd.
Meer dan één afgevaardigde drong aan
op verbetering der leerlingenschaal. De
heeren Drees en Tilanus wezen er uitdruk
kelijk op, dat aan den gevraagden eersten
termijn van 15 millioen voor de Indische
defensie niet de beteekenis mag worden
gegeven^als zou de strijd ten gunste van
slagkruiser beslist zijn. Eerstgenoemde
vroeg bovendien maatregelen tegen prijs
stijging, verhooging der successie-belasting
en (evenals de heer de Visser) invoering van
een heffing-ineens op kapitalen. Mr. Joekes
verzette zich tegen het uitvaardigen van
den staat van beleg, om pers-organen te
kunnen treffen die geen matiging betrach
ten ten aanzien onzer neutraliteit; daarte
gen trede men op andere wijze op.
Het was de heer de Visser, die het debat
opluisterde met twee moties.
De eene vraagt om loonsverhooging van
ten minste 10 voor het overheids-perso-
neel en verhooging van steunuitkeering; de
tweede spreekt uit, dat, om de kosten der
mobilisatie te dekken, van vermogens boven
f. 50.000 een heffing-ineens moet worden
gevorderd.
Deze beide moties wordérf gesteund door
de nationaal-socialisten en konden daar
door in behandeling komen.
Dinsdag komt de Minister-President aan
het woord.
De encycliek „Summi pontificatus" telt
10.000 woorden. Er zijn vijf vertalingen ver
schenen, n.l. een Italiaansche, Fransche,
Duitsche, Engelsche en Spaansche. Boven
dien verscheen een officieel uittreksel in het
"ederlandsch en het Poolsch.
Het Pransche Havas-bureau geeft volgend
uittreksel:
In de encycliek wenscht de Paus zich
ieluk met het betoog van katholieke een
heid ter gelegenheid van zijn verkiezing en
njn kroning. Hij dankt voor deze stemming
ttn kinderlijke genegenheid en toewijding.
In het bijzonder betuigt hij zijn hulde aan
ne souvereine staatshoofden en autoriteiten,
fooral van Italië.
De fundamenteele plicht van zijn apos
tolische bediening zal zijn de waarheid te
Muigen jn een geest van liefde, die liefde,
-elke ernstig is aangetast door de ontkete
ning van den oorlog, welken hij met alle mid
delen heeft geprobeerd te bezweren. De be
paling van een standpunt tegenover de
moderne verwarring wenscht de Paus tot
een gunstiger tijdstip uit te stellen. De
nus merkt evenwel op, dat de diepe en
laatste wortel van het tegenwoordig kwaad
zich bevindt in de weigering, den regel te
"kennen van de universeele moraliteit, op
Hri? van llet fe*'' dat men God' de chris
telijke godheid en leer heeft verloochend,
«andaar de smartelijke terugkeer tot het
jeidendom. vergezeld van stoornissen in
y bewustzijn en in de staten.
Uit dit godsdienstige en moreele agnosti-
cume komen twee fundamenteele dwalin
gen voort: het vergeten van de wet der
menschelijke solidariteit en liefde eenerzijds
anderzijds de dwaling, welke het bur-
l'üezag wil ontdoen van iedere soort af
ban*"ikheid jegens God en van iederen
and met de bovennatuurlijke wet, welke
h™.s'aat opheft tot de opperste waardig-
oiri Ieven tot opperste criterium van
ue en juridische moraal.
us eerste dwaling in het licht stellend,
v "hihrt de Paus eraan, dat de individuen
ziid zün door organische en weder-
denhbetrekkingen, ondanks de verschei-
ziin en de verschillen, welke het gevolg
hert„Van ni'cenloopende levensomstandig-
fiaark'1 cu"uur- Allen die de kerk binnen-
laai „bben, welke hun oorsprong en hun
een gelijk recht in het Huis des
brengt.
zonder vooroordeel en met gewet-
helde, welke leder aan het vaderland
Wat de tweede dwaling aangaat, merkt
de Paus op, dat absolute staatsautonomie
strijdig is met de beginselen der natuurlijke
religie en het christelijk geweten. Alles
wordt dan herleid tot de moraal van het
nut en het recht van den mensch wordt
beroofd van het moreele gezag, dat er den
grondslag van vormt.
Hij stelt eveneens de schade in het licht,
welke uit deze opvatting voortvloeit en
houdt in het bijzonder stil om na te gaan
hoe het verzet is tegen de gezinsuitbreiding
en het welzijn van het gezin. De rechten
van het geweten zijn heilig en onschend
baar. Maar zelfs in de betrekkingen met
andere volkeren blijkt een dergelijke opvat
ting zeer schadelijk te zijn, daar zij het
fundament en de waarde ontneemt aan de
rechten van den mensch, op grond daarvan
de rechten van anderen schendt en het
wederzijdsch vertrouwen aan het gegeven
woord feitelijk vernietigt en dikwerf de be
slissing van geschillen liever overlaat aan
de wapenen dan aan de rede en het recht.
Wt de toekomst aangaat, betoogt de Paus,
dat het heil niet zal komen van het zwaard,
doch slechts van de eerbiediging van het
natuurrecht en het licht der goddelijke
openbaring. De menschheid moet volgens
de leer van het Evangelie met het oog op
Gods bestuur opnieuw godsdienstig en gees
telijk worden opgevoed. Met dit doel moet
iedere opoffering edelmoedig worden aan
vaard. Het is troostgevend op te merken,
dat deze geest in de kerk zeer levend is.
De Paus wijst op de bijzondere taak van
het gezin in alle tijden, doch vooral in tij
den van vervolging. Hij betoogt opnieuw,
dat het bij de mislukking van de mensche-
lijke hulpmiddelen slechts de kerk is. welke
heil zal kunnen brengen. De gedachte het
burgergezag te schokken of er de rechten
van te usurpeeren is geheel vreemd aan de
kerk. Zij ls steeds bereid te dienen en.haar
hulp aan te bieden in den geest van
Christus.
Tenslotte roept de Paus het lijden van
Polen in herinnering met woorden, door
drenkt met droefheid over het vergoten bloed
waarbij hij aan alle christenen ter wereld
een menschelijk en broederlijk medelijden
vraagt. Hij herinnert aan zijn pogingen den
oorlog te verhinderen en verzekert zijn zo
nen de hulp van Christus-Koning, herin
nert aan de dagen van beproeving en noo-
digt de herders en geloovigen en vooral de
genen, die lijden en de kinderen op tot een
ononderbroken gebed, bevrucht door den
geest van kastijding oji de werken van
boetedoening.
Havas meldt nog de volgênde passage uit
de encycliek:
„Het is waar, dat met de evolutie van den
tijd en door belangrijke veranderingen in
Een paard, gespannen voor een melk
wagen, stak juist echter het hoofd om
hoog. En de strik, bedoeld voor Jansen,
viel precies om het arme beest, dat van
schrik op hol sloeg, daarbij den agent, die
in de lasso verward was geraakt, met
zich mee sleepend.
Gelukkig brak het touw ener kwam
ook aan het lijden van Jansen een eind.
Agent nummer 18, de melkboer, Snelle-
mans, de dokter en mijnheer Dinges de
laatste was inmiddels ook heelhuids ver
schenen besloten met vereende krach
ten Jansen tegen te houden.
Zij slaagden, maar het werd een gekrakeel
van jewelste. Ze hadden allen een appeltje
met elkaar en met Jansen te schillen en
wilden dat doen, toen de onfortuinlijke
motorrijder, die óp was van de doorge
stane angsten, tusschen hen stond. En
agent nummer 18 schreef alles op.
Gistermiddag is te Leidschendam een
moord gebeurd, die groote ontsteltenis
teweeg heeft gebracht.
Het slachtoffer is de 48-j. veekoop
man C. v. d. Horst, wonende in de
buurtschap Stomp wijk, wien door een
tot nu toe onbekend gebleven militair
de halswervel is afgesneden.
m
Om kwart voor vier gistermiddag belde
een als korporaal gekleede man, wiens op
sporing de burgemeester van Leidschen
dam heeft verzocht, aan de woning van
genoemden veehandelaar. Deze was echter
niet thuis, maar de huishoudster, die open
deed, zeide, dat hij om 4 yur in zijn woning
verwacht werd. V. d. Hj was naar de Leid-
sche veemarkt gegaan en kwam inderdaad
om 4 uur thuis. De korporaal wachtte hem
In zijn woning. De huishoudster had dit
toegestaan en had hem zelfs een kop thee
gegeven. De korporaal zeide tot Van der
H. dat zijn kapitein hem wilde spreken
over een leverantie van koeien voor het
leger en hij verzocht Van der H. met hem
in zijn auto naar den kapitein te rijden.
De veehandelaar voldeed aan dit verzoek
en reed om even 4 uur met den korporaal
weg in een zwart of donkerblauw gelakte
Ford of Chevrolet.
Om half vijf vonden voorbijgangers te
gen den berm van den Oostvlietweg het
lijk van Van der H. Zij waarschuwden de
politie, die het lijk naar het gemeentehuls
vervoerde. Onmiddellijk stelde de Rijks-
en Gemeentepolitie een uitgebreid onder
zoek in.
De burgemeester van Leidschendam. de
heer W. Keyzer, nam hiervan de leiding.
In den loop van het onderzoek bleek, dat
de door den korporaal bestuurde auto is
gereden via WUsveen, Nootdorp naar den
nieuwen weg Den Haag-Gouda. Een auto
mobilist heeft dit gezien, maar heeft de
auto op den nieuwen weg uit het oog ver
loren.
Hij reed den wagen na, omdat hij bloed
in de auto zag en behalve den bestuurder
een man in een hem vreemd voorkomende
houding zag. Op grond van deze mededee-
ling wordt vermoed, dat de veehandelaar in
ONTSPOORDE GOEDERENWAGON
BRENGT TREINENLOOP IN DE WAR.
Een ontspoorde goederenwagon heeft
het treinverkeer tusschen Amsterdam
Centraal Station en Utrecht gisteravond
volkomen geblokkeerd en het treinverkeer
tusschen Centraal Station en Hilversum
belangrijk gestagneerd.
KAPITALE BOERDERIJ AFGEBRAND.
Vanochtend is brand ontstaan in de kapi
tale boerderij van C. Tijdens te Hamdijk
(gem. Nieuweschans). De groote, geheel met
koren gevulde schuur, stond, mede door den
harden wind. in korten tijd in lichter laaie.
Zij brandde geheel uit. De brandweer uit
Nieuweschans kon het voorhuis behouden.
Het vee is in veiligheid gebracht.
De oorzaak van den brand is niet bekend.
niet-voorziene en mogelijke op het moment
van de tot stand koming ook niet te voor
ziene omstandigheden, een verdrag, of
eenige van zijn artikelen onrechtvaardig,
onuitvoerbaar of te zwaar voor een van de
partijen kunnen worden of lijken.
Het is duidelijk, dat indien dat voorkomt,
men een loyale bespreking moet beginnen
om het pact te wijzigen of te vervangen.
Maar in beginsel verdragen als kortstondig
te beschouwen en zich de stilzwijgende be
voegdheid aanmeten om deze verdragen
eenzijdig te doen vervallen, yanneer dat
maar passend lijkt, dat zou ieder wederkee-
rig vertrouwen tusschen de staten ver
nietigen."
de auto is vermoord. Later zou het lijk
dan aan den kant van den weg zijn gelegd.
Wanneer de moordenaar alleen heeft ge
handeld moet hij wel héél sterk zijn, want
de veehandelaar was een krachtige zware
man, die 300 pond woog. Hij was onge
huwd en stond zeer gunstig hekend.
De op het Raadhuis ontboden dokter
heeft vastgesteld, dat v. d. H. gelijk
hierboven vermeld vermoord is door af
snijding van den halswervel. Vandaag ver
richt dr. Hulst uit Leiden de sectie.
Gisteravond heeft burgemeester Keijzer
op het Raadhuis een langdurig onderhoud
gehad met den Rechter-Commissaris uit
Den Haag en met den substituut-officier
van Justitie bij de Haagsche Rechtbank,
mr. Hoekstra.
In alle omliggende gemeenten is de po
litie via de radio van dezen moord in ken
nis gesteld.
De volgende politie-radio-omroep werd
gisteren doorgegeven:
De burgemeester van Leidschendam ver
zoekt opsporing, aanhouding en voorgelei
ding van een onbekenden militair, gekleed
in de uniform van korporaal, die vanmiddag
omstreeks vier uur van de richting Stomp-
wijk, via de Kniplaan gekomen is in een
zwarte vierpersoonsauto met het nummer
H 72524 (het cijfer 4 kan ook anders zijn,
aangezien er een papier overheen was ge
plakt). In de auto was een groote plas bloed.
De auto werd gevolgd tot den nieuwen weg
Den HaagGouda en verdween in een van
beide richtingen. Het signalement van den
militair luidt, plm. 24 jaar, pleister onder
den neus, zwarte bril.
De onbekende militair wordt van moord
verdacht.
Aangenomen mag worden, dat het slacht
offer en de militair op de markt te Lelden
zijn geweest.
Naar de „Tel." nog mededeelt zou de mili
tair na zijn daad bedreven te hebben, zich
meester gemaakt hebben van de portefeuille,
welke het slachtoffer aan een ketting onder
zijn vest droeg. De veehandelaar had meer
malen ettelijke duizenden bij zich voor zijn
veehandel en het is haast zeker, dat de
dader van deze omstandigheid goed op de
hoogte moet zijn geweest.
Op de politie-radio-omroep hebben zich
gisteravond reeds verschillende getuigen
aangemeld met aanwijzingen, zoodat de
hoop gekoesterd wordt, den dader van dezen
afschuwelijken moord spoedig op het spoor
te kunnen komen.
Hedennacht om vier is op het spoorweg
emplacement te Blerik een goederentrein
op een stilstaanden trein gereden. De aan
rijding ging met een hevigen slag gepaard
en was tot ver in den omtrek hoorbaar.
De pakwagen van den stilstaanden trein
werd totaal versplinterd en kwam boven
op den locomotief terecht. De pakmeester,
die zich in het rijtuig bevond, de heer
Kerkvliet, kreeg wonder boven wonder
slechts lichte verwondingen, en is ter ob
servatie naar het ziekenhuis te Venlo over
gebracht.
Drie geladen kolenwagens werden boven
elkaar geschoven en totaal vernield. Daar
de aanrijding geschiedde op een zijspoor,
is het directe verkeer naar Nijmegen niet
gestremd. Wel is de overweg daar ter
plaatse door het stilstaande treindeel af
gesloten. De vermoedelijke oorzaak van de
botsing is een verkeerde wisselstand.
ZANDSCHIP BIJ HET LADEN
GEZONKEN.
Alle opvarenden gered.
Gistermiddag is op de Maas bij Blitterswijk
het schip „Threcor", schipper Olman, tij
dens het zand laden, hetgeen met een
riansbordeur geschiedde, gezonken.
Toen het schip ongeveer voor twee derde
geladen was. begon het plotseling door
i tot nog toe onopgehelderde oorzaak, snel
weg te zakken. Een in de nabijheid gelegen
motorboot schoot toe en kon den schipper
I en nog zes andere personen, die zich aan
1836 (lngez. Med.)
boord bevonden, overnemen, zoodat ge-
lukJcig geen persoonlijke ongelukken zijn
gebeurd. Een baggermolen, welke nabij het
schip lag, heeft dit nog zoo dicht mogelijk
naar den wal gesleept, doch op eenigen
afstand voor den wal zonk het schip geheel
weg. Het ligt thans twee meter onder
water.
Men hoopt, dat wanneer de Maas valt,
het schip weer zoover boven water zal ko
men, dat het geborgen kan worden.
MILITAIR DOOR AUTO AANGEREDEN
EN GEDOOD.
Gisteravond omstreeks half twaalf is op
den rijksweg GoorDelden, de eerste lui
tenant S. uit Amsterdam, toen hij met een
korporaal in de richting Wiene liep, door een
achter hen komende auto aangereden. S.
was onmiddellijk dood. De auto reed door.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
35 DOODEN.
Officieel wordt medegedeeld, dat bij een
ongeluk in een kolenmijn in Flfeshire
(Schotland) 35 personen om het leven zijn
gekomen.
Te omstreeks vier uur werd het eerste
slachtoffer bovengebracht. De bergings
werkzaamheden werden bemoeilijkt door
de verduistering. Bij de mijn is het zeer
druk van vrouwen en familieleden van
mijnwerkers, die in groote ontroering het
gebeurde bespreken en verder nieuws af
wachten.
De mijn ligt op 11 K.M. van Dunfern-
line.
GENERAAL MIAJA VEROORDEELD.
Het gerechtshof voor politieke overtre
dingen te Melilla heeft generaal Miaja ver
oordeeld tot een maximumstraf van 15
jaren verbanning en het verlies van zijn
geheele vermogen. Zijn vrouw werd ver
oordeeld tot een geldboete van 1 millioen
peseta's.
ZWARE VONNISSEN TEGEN DE I.R.A.
Het gerechtshof te Liverpool heeft den
36-jarigen Duitscher Vincent Crompton,
die er van verdacht werd de leider te zijn
van een groep leden van het Iersche repu-
blikelnsche leger, welke aanslagen beraam
de, veroordeeld tot 20 Jaar dwangarbeid.
De politie had aan het licht gebracht, dat
Crompton, die te Manchester geboren is,
in de Amerikaansche en Britsche legers
en ook in de internationale brigade in
Spanje gediend heeft.
De jonge arbeider Christopher Ken-
neally, die tot drie jaar verbeterhuis ver
oordeeld werd, verklaarde, dat Crompton
niet tot het Iersche republikeinsche leger
zou zijn toegelaten, indien men zijn ver
leden had gekend. Twee personen werden
veroordeeld tot zeven jaar dwangarbeid,
terwijl de uitspraak tegen een jonge vrouw,
die eveneens schuldig aan samenzwering
was bevonden, werd uitgesteld.
zijn behalve aan ons Bureau
ook verkrijgbaar bij de
Firma Ph. BROBBEL. Stationsweg no. 49.
Fa. A. H. I. WIJTENBURG. Haarl.straat 2.
W. G. J. VERBURG, Keerenstraat no. 2.
Fa. A. SO MER WIL Azn„ Hoogewoerd 24.
A. M. VAN ZWICHT. Breestraa» no. 126.
A. VAN EGMOND. Haven 2/4.
W. VAN LEEUWEN, Janvossensteeg 19.
7ERVOOREN, Haarlemmerstraat no 128.
W. P. v. SAVOYEN. K. Rapenburg 12 A.
BOEKHANDEL VAN DER VEEN
Geversstraat no. 59 Oegstgeest
.UGEM. LEESBIBLIOTHEEK RIETVELD
t.o. het Postkantoor Leiderdorp
en aan de Kiosken.
3—3
