STADSNIEUWS
Vrijdag 27 Odober 1939
1EIDSCH DAGBLAD - Eersie Blad
President Roosevelt
voor de radio
De Amerikaansche
neutraliteitswet
Verspreide berichten
Overzicht
Nog altijd woordenstrijd
loopsn van de handelsovereenkomst met
Rusland ln de lucht heeft gehangen.
De Sjah legde nogmaals den nadruk op
het feit. dat Iran een absolute neutraliteit
zal bewaren in het tegenwoordige conflict
in Europa. Een voortzetting van den oorlog
vormde een bedreiging van de geheele be
schaving der wereld.
Wat de binnenlandsche politiek aanging,
zou de regeering het ter hand genomen
werk van opbouw voortzetten.
De regeering is afgetreden. De afgetreden
minister van justitie Daftari zal een
nieuwe regeering vormen.
President Roosevelt heeft een radiorede-
voering uitgesproken waarin hij de pogin
gen van redenaars in en buiten het congres
om de mogelijkheid naar voren te brengen,
dat Amerikaansche jongemannen in den
oorlog zouden worden gezonden, ,,een der
ergst* verzinsels in de tegenwoordige ge
schiedenis" noemde.
Roosevelt zeide: ..Zooals ik reeds tevoren
heb gezegd, zijn de Vereenigde Staten neu
traal en hebben zij niet het voornemen in
den oorlog verwikkeld te raken. Dat wij
neutraal kunnen zfjn in denken zoowel als
in daden is, gelijk ik reeds eerder zeide,
onmogelijk uit te voeren, omdat wederom
het volk van dit land de dingen rustig, zon
der vooroordeel doordenkende, zich een opi
nie heeft gevormd en vormt omtrent de
betrekkelijke merites van de huidige ge
beurtenissen op andere continenten".
De president sprak zijn redevoering uit
voor een Forum, dat door de New York
Herald Tribune georganiseerd was over de
..oorlogsuitdaging jegens de Vereenigde
Staten". De president legde er den nadruk
op. dat niemand die een verantwoordelijke
regeeringspositie bekleedde in Washington,
ooit op eenigerlei wijze het denkbeeld had
geopperd, dat Amerikanen uitgezonden
moesten worden om in Europa te strijden.
Het congres, aldus de president, heeft thans
geleerd ..georganiseerde propaganda" te
herkennen. (Vermoedelijk was dit een ver
wijzing naar den stroom van brieven en
telegrammen, die het congTes bereikt heeft
en waarin gevraagd werd het wapen
embargo niet op te heffen). Den nadruk
leggende op de waarde van het ln acht
nemen van een democratlschen, gemiddel
den koers, zeide Roosevelt „vooral wanneer
d.e gemiddelde koers, om op de hoogte van
den tijd te blijven, een beetje links van
het centrum ligt".
De Amerikaansche Senaat heeft bij hand
opsteken het amendement van Tobey (Re-
publikeinsch senator voor New Hamps
hire) aangenomen, waarbij aan buiten-
landsche schepen wordt verboden de Ame
rikaansche vlag te hijschen of te trach
ten door welk middel ook voor een
Amerikaansch schip door te gaan.
Volgens het amendement zou in geval
van overtreding van dezen regel het schip
gedurende drie maanden den toegang in
de territoriale wateren of de havens van
de Vereenigde Staten worden ontzegd.
Met 54 tegen 36 stemmen is een amen
dement verworpen dat verkoop aan vreem
de landen zou hebben verboden van gifgas,
vlammenwerpers en andere materialen
voor den chemischen oorlog. De tegen
standers van het amendement waren van
meening, dat een oorlogvoerende natie
zou aarzelen gifgas te gebruiken wanneer
zij wist dat haar vijanden leveranties uit
de Vereenigde Staten konden krijgen.
Een amendement van den democraat
Downey, volgens hetwelk de uitvoer van
wapenen en munitie, zoowel in vredes
tijd als in oorlog verboden zou zijn,
behalve ten voordeele van een Ame
rikaansche mogendheid, die een ver
dedigingsoorlog tegen een niet-Ameri-
kaanschen staat zou voeren, is met 55 te
gen 27 stemmen verworpen. Deze uitspraak
geef in het algemeen het gevoelen van
den Senaat ten aanzien van het wapen
embargo weer.
Bij handopsteken is tenslotte een amen
dement van den republikein Danaher, dat
beoogde iederen uitvoer van bombarde
mentsvliegtuigen te verbieden, verworpen.
De Senaat hoopt nog steeds heden te
kunnen overgaan tot de definitieve stem
ming. De leiders van het Huls van Afge
vaardigden hopen de behandeling van het
ontwerp de volgende week te kunnen vol
tooien, mits het ontwerp door den Senaat
niet later dan Dinsdag naar het Huls van
Afvaardigden gezonden wordt.
ITALIË WERKT.
Aan Mussolini's aansporing tot de Ita
lianen gedurende den Europeeschen oor
log harder dan ooit te werken, wordt
trcuw gevolg gegeven. Dezer dagen had te
Milaan een bijeenkomst plaats van verte
genwoordigers der regeering en de voor
naamste Industrieën van Noord-Italië, ten
einde na te gaan waar nieuw afzetgebied
zcu kunnen worden gevonden. Soortgelijke
bijeenkomsten hebben plaats gevonden te
Napels, Bavi, Messina, Genua en Triest.
In Noord-Italië neemt men verhoogde ac
tiviteit der fabrieken waar. De uitvoer van
textielgoederen, chemische en pharmaceu-
tische stoffen is reeds aanmerkelijk toe
genomen.
DE VERKIEZING VAN DR. TISO.
Gisteren waren in Bratislava alle ge
bouwen met vlaggen getooid en de scholen
gesloten. Na de verkiezing tot president,
heeft Tiso den eed op de grondwet afge
legd. Toen hij het parlement verliet,
schreed hij langs het front der eerewacht
van het Slowaaksche leger, terwijl onder
het daveren der saluutschoten het volks
lied gespeeld werd. Op zijn weg naar het
prc-identspalels bracht de bevolking hem
ovaties,
DE SLOWAAKSCHE REGEERING
AFGETREDEN.
Zcorls gebruikelijk bij de verkiezing van
cm pie ident, is de regeering van Slowa-
l'.je afgetreden. De president heeft dit
ontslag aanvaard en de demissionaire mi
nisters belast met de afdoening der loo-
pende zaken.
De oorlog beperkt zich nog altijd tot den
strijd ter zee en den woorden-strijd.
Gisteren heeft Chamberlain nog kort ge
antwoord aan von Ribbentrop, wiens uit
latingen hij geen volslagen weerlegging
waardig oordeelde, te plomp en doorzich
tig als zij waren. Lord Hallfax nam een
zelfde standpunt in.
Beide partijen handhaven haar stellingen
en dus is de vrede nog ver af
De Russische nota aan Engeland inzake
de contrabande vindt in Duitschland na
tuurlijk een warm onthaal. Zoo zegt de
„Deutsche Dienst" om.:
Rusland heeft zich met zijn verklaring
krachtig geschaard in het front der neu
trale mogendheden, die zich met recht
tegen de wurging van hun koopvaardij»
scheepvaart en van hun handelsleven door
Engeland te weer stellen.
Rusland heeft op even vastberaden wijze
als eenige Zuid-Amerikaansche staten ge
protesteerd tegen het feit, dat Engeland
artikelen, welke bestemd zijn voor het
burgerverbrulk, tot contrabande heeft ver
klaard Op indrukwekkende wijze heeft
Rusland er naar verwezen, dat door dit
tegen het volkenrecht lndruischende Brit-
sche optreden, bevolkingslagen, welke aan
den oorlog geen deel hebben, worden uit
geleverd aan nood en ellende.
Op overtuigende wijze blijkt uit de Rus
sische verklaring, welk een zware verant
woording tegenover de geheele wereld En
geland door zijn schuldig gedrag op zich
heeft geladen. Het afweerfront der neu
tralen tegen de Britsche willekeur en
aanmatiging, zal, zoo besluit de „Deutscher
Dienst" door de Russische verklaring onge
twijfeld versterkt worden.
Maar veranderen doet er niets! Zelfs
kan men vragen of het voorstanders van
den „totalltairen oorlog" past, bezwaar te
maken tegen toepassing daarvan door den
tegenstander
Uit Berlijn wordt nog aan de „N. R. Crt."
gemeld:
Naar wij vernemen is er tusschen
Duitschland en Rusland princlpleele over
eenstemming bereikt ten aanzien van het
onderbrengen van een nog onbepaald, maar
in elk geval groot aantal Russische Inge
nieurs en arbeiders ln de Dultsche In
dustrie, waar zij zullen worden opgeleid om
de industrieele ondernemingen, welke
Duitschland in Rusland oprichten zal, op
bekwame wijze te leiden.
Volgens schattingen van Duitsche experts
zou, zoodra het Duitsch-Russische waren-
verkeer op volle toeren draalt, meer dan
tien procent van den Duitschen uitvoer
naar Rusland gaan, waarvoor Nederland
zijn positie van Duitschland's beste klant
aan de Sovjets zou moeten afstaan.
ROOS TER DOOD VEROORDEELD.
Het Fransche Havasbureau meldt uit
Nancy, dat een der voornaamste leiders der
Elzassische autonomisten wegens het uit
leveren van belangrijke militaire gehei
men aan agenten van den Duitschen
spionnagedienst, ter dood veroordeeld is.
Drie zijner medewerkers werden tot vijf
jaar dwangarbeid veroordeeld en een tot
doodstraf en militaire degradatie. Dr. Karl
Roos had in de spannende dagen van
Maart 1936 en van September 1938 de
Duitsche instanties van de Fransche troe
penbewegingen op de hoogte gehouden.
Eenige jaren geleden was hij betrokken in
een complot tegen de veiligheid van den
staat. Sinds Februari 1939 zat Roos, een
UITVOERING
„HET LEIDSCHE DAMESKOOR"
1757
(Ingez. Med.)
der actiefste agenten van de Duitsche pro
paganda. die 60 jaaf is; in de gevangenis
van Nancy,
UIT HET VERRE OOSTEN.
Volgens een bericht uit Peiping, aldus
meldt het Japansch agentschap Domei,
is het ongeveer 120.000 man sterke achtste
Clüneesche (communistische) leger onder
bevel van generaal Tsjoe Te, van de pro
vincie Sjansi uit, een offensief begonnen
tegen het Noordelijk deel van de provin
cie Sjensl, teneinde Noord-West-China te
sovJetLseeren.
LEIDSCHE CHR. BESTURENBOND.
Inzet van de winteractie.
In een samenkomst, welke gisteravond in
het gebouw voor Chr. Sociale Belangen
werd gehouden en waartoe alle bij den
Leldschen Chr. Besturenbond aangesloten
bonden waren uitgenoodigd, is uitvoerig ge
sproken over de winter-actle, die dit jaar
door den Chr. Besturenbond zal worden
gevoerd.
De Voorzitter, de heer G Hordijk opende
deze vergadering met schriftlezing en ge
bed, waarna hij een inleidend woord sprak.
Na lezing der notulen door den secretaris
den heer W. Veerman werden enkele mede-
deellngen gedaan w.o., t.o.v. de werkzaam
heden voor gemobillseerden en hun ge
zinsleden. Bij de bespreking van het win
terwerk. dat ook dit jaar weer de volle aan
dacht van den Bond zal hebben, werd be
sloten maandelijks een vergadering te hou
den. Tot en met April zullen deze samen
komsten plaats vinden. De November-pro
paganda, die ook dit Jaar door het C.N.V.
weer zal worden gevoerd, zal ook ln Leiden
weer plaats vinden. Medegedeeld werd nog,
dat de propaganda-actie in een ver-gevor
derd stadium verkeert.
In de door de mobilisatie ontstane vaca
ture, D. Hendriks werd tot bestuurslid ge
kozen de heer P. Barendse. bestuurslid van
den Chr, Metaalbewerkersbond.
Na de rondvraag volgde sluiting op de
gebruikelijke wijze.
BOND VAN BEDRIJFSAUTOHOUDERS
IN NEDERLAND.
Vergadering van beroepsvervoerders.
In „Den Buroht" werd gisteravond door
den Bond van Bedrijfsautohouders in Ne
derland een vergadering belegd, teneinde
de moeilijkheden, waarin het beroepsver
voer als gevolg van den internationalen
toestand is geraakt, onder de oogen te zien.
Deze vergadering werd bezocht door leden
van den B B.N., den A.N.BB. en den
B E T.O.
In zijn openingswoord zeide de voorzit
ter, de heer J. J. F. v. d. Meer, dat het
voornaamste doel dezer vergadering was
tot een verhooging der verschillende ta
rieven te komen Het is echter niet zoo een
voudig dit tot stand te brengen en daarom
heeft de B.B.N. den heer Kaan uit Am
sterdam verzocht op deze vergadering een
uiteenzetting te geven over de wijze, waar
op men ln Amsterdam deze kwestie tot
oplossing gebracht heeft.
'De heer Kaan begon met de aandacht
er op te vestigen, dat het vereenigingsleven
in Amsterdam zeer hecht is. Bijna zonder
uitzondering zijn alle beroepsvervoerders
ln een organisatie vereenigd. Hierdoor was
het mogelijk het geheele Amsterdamsche
beroepsvervoerwezen op een vergadering
bijeen te krijgen en zoodoende gezamen
lijk de gerezen kwesties te bespreken en
tot resultaten te komen. Spr. schetste ver
volgens de bijzonder moeilijke omstandig
heden in Amsterdam in verband met de
concurrentie van Rotterdam en tevens
gezien de andere bedrijfsstrubbelingen,
zooals de dreigende arbeidersstakingen
Niettegenstaande dit alles, zei spr., hebben
de Amsterdamsche beroepsvervoerders toch
kans gezien op de betreffende vergadering
waar spr. de leiding had, tot overeenstem
ming te komen, en hebben zij besloten een
algemeene tariefsverhooging van 15 tot 20
pCt. toe te passen. Hiervan werd de han
del, door middel van advertenties in de
pers en circulaires cp de hoogte gesteld,
en volgens spr. zijn de resultaten tot op
heden gunstig. Spr. wekte vervolgens de
aanwezige beroepsvervoerders van Leiden
en Omstreken op, zich eveneens te organi-
seeren in een vereeniging. b.v. ln federa
tief verband met den B.B.N. Alleen door
eensgezinde actie, aldus spr., is het moge
lijk, in de onhoudbare positie, waarin het
beroepsvervoer geraakt Is, eenige verbete
ring te brengen.
Na deze uiteenzetting ging de vergade
ring over tot het bespreken van het Am
sterdamsche voorbeeld en in hoeverre dit
voor Leiden en Omstreken van nut zou
kunnen zijn. Na eenige discussie werd be
sloten ook in Leiden en Omstreken tot een
algemeene tariefsverhooging van 20»'» over
te gaan, en dit besluit eveneens middels de
plaatselijke bladen en circulaires aan den
handel bekend te maken. Tevens werd een
commissie in het leven geroepen, die tot
taak zal hebben de klachten en moeilijk
heden, die als gevolg van het genomen be
sluit zouden kunnen ontstaan, tot gunstige
oplossing te brengen.
AANBESTEDING.
Hedenmorgen heeft^architect A. van der
Heyden voor de Woningbouwvereniging
„Eensgezindheid" aanbesteed het dempen
van een sloot, het plaatsen van afscheidin
gen en eht metselen van een tuinmuur.
De uitslag was als volgt: Hamburg's Be
ton- en Bouwbedrijf, Rotterdam f.4200; W.
F. Marcelis en Co., Lelden f.4200; H. Oude
nes Jr. Alphen aan den Rijn f. 3984; C.
Godschalk en Co., Leiden f. 3460.
De gunning werd aangehouden.
Ten bate der Leidsche Militaire Tehuizen.
Het Leidsche Dameskoor' had zich gister
avond ter gelegenheid van zijn 10-jarlg be
staan in den dienst gesteld van de Leidsche
Militaire Tehuizen: het gaf een loffelijke
gedachte! voor dit goede doel een concert'
ln de Waalsche Kerk, die gelukkig uitste
kend bezet was.
Dit kleine koortje staat onder leiding van
de bekende concertzangeres mevr. Maartje
Offers, die wederom bewezen heeft ook den
dirlgeerstaf uitstekend te kunnen hantee-
ren. In langen tijd hoorden wij dit koortje
niet: wij waren dus wèl benieuwd naar het
huidige niveau.
Welaaan: een klein ensemble, dat over
goede krachten beschikt en onder deskun
dige directie staat, kan véél bereiken. Dat is
gisteravond wederom bewezen!
Weliswaar waren de opgaven niet uitzon
derlijk zwaar, doch zulks is den zangtech-
nlschen prestaties ten goede gekomen. Mevr.
Offers weet de mogelijkheden van haar en
semble Juist te taxeeren. Zulks heeft tot ge
volg, dat hetgeen gezongen wordt, Inder
daad beheerscht en muzikaal klinkt en ner
gens een hinderlijk forceeren merkbaar ls.
wat speciaal voor een vrouwenkoor zoo on
aangenaam kan klinken.
Naarmate de avond vorderde, viel er te
genieten van een glanzenden, beschaafden
klank, die technisch met zorg was afge
werkt.
Aanvankelijk bleek men nog niet volko
men gewend aap de acoustlek, zoodat de
Motetten van Mendelssohn soms te luid
werden gezongen en zonder voldoende nu
anceering. Toch waren ook hier reeds bij
zonder goed geslaagde momenten en vooral
genoten wij van de solistische ensembles,
waarin bekende Leidsche krachten haar
medewerking verleenden. Zoo voldeden bijv.
uitstekend de fraaie sopranen van de dames
Gaykema en Versteeg, die hier wel het
leeuwendeel van het succes wegdroegen.
Doch speciaal willen wij hulde brengen
voor Mozart's „Ave Verum", alsmede het
„Ple Jesu" en „O Salutaris Hostie" van
Schubert: de reine klank van het koortje
was opmerkelijk en ook de sfeer werd mooi
getroffen. Het ls jammer, dat er nog het een
en ander aan een Juiste stemverhouding
mankeert: er staan te veel sopranen tegen
over te weinig alten en hoewel zich ook daar
waardevolle krachten onder bevinden, zou
uitbreiding van het aantal altstemmen aan
beveling verdienen.
Ook Schubert's „Gott, meine Zuversicht'
muntte uit dooi groote rust en zekerheid
die ln den aanvang van den avond nog niet
steeds aanwezig waren.
Mevrouw Maartje Offers hoorden wij we
derom met veel genoegen in twee geestelijke
liederen van Bach, in Handel-aria's en
Schubert's „Dem Unendlichen": zij hand
haafde hierin haar groote reputatie. Zij be
reidde met haar begenadigd materiaal den
aanwezigen wederom een groote vreugde
voor het oor.
De organiste der Waalsche Kerk heeft
eveneens zeer waardevolle medewerking aan
dit wijdingsvolle concert verleend. Niet al
leen verzorgde mej. Cornélle M. de Haas op
betrouwbare wijze de begeleiding van den
koorzang, doch ook in diverse orgelsoli heeft
zij getoond een organiste te zijn, naar wier
spel men gaarne luistert.
Het koortje van mevr. Offers heeft ern
stig en met groote toewijding gestudeerd:
het mag er trotsch op zijn, ter gelegenheid
van het tweede lustrum zóó succesvol ge
zongen te hebben. Men merkt, dat de leden
véél liefde voor de schoone zangkunst
koesteren; wij hopen deze dames nog meer
dere malen ln het openbaar te hoorenl
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijvingen:
G. Preenen en Zonen, Hoofdstr. 175, Sas-
senheim. bloemisterij en en bloemenhandel,
annex winkel. Vennooten: G. Preenen, P. J.
Preenen en J. W. Preenen, Sassenheim.
Ingenieurs-Bureau van de Voort, Klein
Leerust, Warmond. Im- en export. Eigenaar
H. J. V. van de Voort, Warmond (Huwelijk-
sche Voorwaarden i
NED. VEREENIGING VAN HUISVROUWEN
AFD. LEIDEN.
Lezing van mevrouw Tony de Ridder-
Schottelius.
In het V. C. F. Huls aan het Gerecht hield
gistermiddag de afdeeling Leiden van de
Ned. Vereeniging van Hulsvrouwen haar
eersten middag in het seizoen.
Voor dezen middag stond op het pro
gram een lezing door mevr. Tony de Ridder-
Schottelius over het boek „Vrouwen aan
het roer" van Winifred Holtby.
De presidente der afdeeling mevr. A. van
Gilse-Geldermalsen, opende dezen middag.
Zij zeide, dat waar tegenwoordig zoo on
noemelijk veel van de vrouwen wordt ge
vraagd, het bestuur het goed had gedacht
het boek „Vrouwen aan het roer" dezen
middag te doen bespreken. Vol gaarne gaf
zij het woord aan mevr. Tony de Ridder.
Deze begpn ermee er op te wijzen, dat
de afd. Lelden heel goed had gedaan door
dit boek eens nader onder de oogen van
hare leden te brengen.
Het boek, geschreven door Winifred
Holtby, is geïllustreerd door Antoon Pieck
en in het Nederlandsch vertaald door Tony
de Ridder,
Het vorige jaar is er een film van ge
maakt in Engeland en bij een ingestelde
enquête over de grootste waarde van de
verfilmde boeken, kreeg „Vrouwen, aan het
roer" op één na den hoogsten prijs. Het is
een echt vrouwelijk boek, waarin de toon
van sentimentaliteit evenwel nooit wordt
aangeslagen. De schrijfster stierf kort na de
voltooing van het boek in den bloei van
haar leven.
In Yorkshire geboren, was het de bedoe
ling, dat zij zou gaan studeeren, doch de
oorlog veranderde dit alles en bracht haar
als actief paciflste achter het front in
Frankrijk.
Bij het lezen van het boek krijgt men den
Indruk dat zij haar geheele leven teekent
ln de figuur van Sara Burnston.
Het boek kent slechts enkele hoofdfigu
ren en wel die van Sara Burnston, Sir
Robert Cam, Madge Cam de vrouwelijke
wethouder mevr. Baddows en Lilga Holly,
alhoewel wel 150 personen aan ons oog
voorbijglijden.
Wij maken kennis met den graafschaps-
raad in South Ridng en zien daarin de bot
singen tusschen idealisme en zelfzucht.
Het geheele boek gaat uit van de ge
dachte: „wat wij menschen nemen in het
leven, moeten wij betaien".
In de figuur van Sara Bum ton ls de voor
uitstrevende gedachte belichaamd, terwijl
daartegenover staat Sir Robert Com in zijn
fel conservatisme.
Hoewel Sara Burnton ln haar strijd om
de moderne opvattingen haar vrouwelijk
karakter verliest, blijft Sir Robert Cam
tooh meester van het terrein, niettegen
staande zijn conservatieve opvattingen het
moeten afleggen.
Schitterend weet mevr. Tony de Ridder
alle figuren ten voeten uit te doen leven
voor haar toehoorsters. Hoe leefden allen
niet mee bij dien angstlgen laatsten avond-
rit van Sir Robert Carn en hoe mensche-
lijk werd het gesprek na den dood van
Cam tusschen mevr. Baddows en Sara
Burnton weergegeven.
De presidente mevr. v. Gllse behoefde
mevr. Tony de Ridder enkel te danken na
haar voordracht met deze woorden: „Wij
hebben genomen en U hebt betaald dezen
middag". Deze woorden zelden genoeg.
THEOSOFISCHE VER. CENTRUM LEIDEN
Voordracht van mevr. CoenenIJzerman.
Gisteravond hield in het Federatiehuis
genoemd Centrum een bijeenkomst, waarin
als spreekster optrad mevr. F. J. J A. Coe
nenIJzerman van Wassenaar, die een
voordracht hield over Dante.
Aan de hand van Dante's bekende werk
„De Goddelijke Comedie" wijst spreekster
op de wondervolle symboliek, welke uit dit
werk spreekt, de ontwikkeling van de men-
schelijke ziel. Door zich bewust te worden
moet deze ziel de beheersching krijgen over
de krachten van het heelal. Het verband
tusschen het Goddelijke en het dierlijke
in den mensch is het verstand, waardoor
het bewustzijn van den mensch groeit.
Dante schildert ons in zijn werk den weg
der evolutie. Geen leed of het brengt ons
een les; het voert ons tot hoogere ontwik
keling. De theosoof ziet daarin de wet van
Karma.
Spreekster brengt daarna eenige bijzon
derheden naar voren uit het leven van
Dante en zijn jonge vrouw Beatrice, die
hem inspireerde tot het schrijven van de
Goddelijke Comedie. In de drie phasen hel,
louteringsberg, hemel geeft Dante het ont
wikkelingsproces van de menschelijke ziel.
Wie anderen de schuld geeft en het niet
in zich zelf zoekt is zelfs nog niet klaar
om het louteringsproces van de hel door
te maken. Wanneer de mensch zelf het
verkeerde zaad zaait, zal hij daarvan de
gevolgen ondervinden. Alleen hij, die weet
dat God ln hem is, dat de liefde God's
kracht is, dat het Koninkrijk Gods binnen
in hem ls zal den louteringsberg kunnen be
stijgen om te komen tot den hemel, de
universeele liefde zooals deze in Corinthe
VIII wordt beschreven.
De ik-heid moet verdwijnen, moet te
niet gaan, anders komt de onsterfelijke ziel
niet tot de goddelijke bron van eeuwig
licht.
Aan de hand van een prachtige serie
lichtbeelden leidt spreekster haar gehoor
door Dante's werk heen, toonende de af
grijselijkheden van de hel, hoe de mensch
den louteringsberg moet bestijgen om te
komen tot het hoogste, het goddelijke, den
hemel.
Met groote aandacht hebben de aanwe
zigen deze voordracht, die niet naliet die
pen indruk te maken, gevolgd.
VEREENIGING TOT BEVORDING DER
BOUWKUNST.
Lezing van prof. ir. H. T. Zwiers.
Op de 283ste vergadering van de Vereeni
ging tot Bevordering der Bouwkunst heeft
gisteravond in de bovenzaal van sociëteit
„Amicltia" prof. ir. T. T. Zwiêrs uit Haarlem,
hoogleeraar aan de Technische School te
Delft een lezing gehouden over het onder
werp: „Algemeene beschouwingen over
Bouwkunst". Nadat de voorzitter, de heer C.
Ponsen, de vergadering een half uur te laat
had geopend, nam de spreker het woord
Spr. zeide, dat men niet teleurgesteld
moest zijn, wanneer hij geen plaatjes ver
toonde en geen afgeronde onderwerpen zou
behandelen. De dingen moeten in hun na
tuurlijk verband bekeken worden, ln hun
organisch-geleed geheel en niet in hokjes
worden verdeeld, zooals zoo vaak wordt ge
daan. Vervolgens gaf spreker een belang
wekkende verhandeling over verhouding. De
verhouding in het platte vlak ls altijd ge
bonden aan een bepaalden stand. Wat In
horizontalen en verticalen stand harmo
nisch lijkt, is dit niet'bij b.v. een diagonale
ligging Doch hier gaat de diepte der dingen
boven de geometrische verhoudingen. De
bouwkunst is alleen te vestigen ln het
volume. Met tal van factoren dient rekening
te worden gehouden, vooral met de natuur
lijke gebondenheid en de zwaartekracht.
Fouten worden gemaakt door teekenaars
en niet door bouwers. De verhouding is de
houding tot iets anders: het in tijd beperkte
werk tegen den achtergrond der schepping
en natuurordening. Zooals de ruimte de
onbeperktheid van plaats en de eeuwigheid
de onbeperktheid van tijd is. zoo zijn ook
leven en stof en de onstoffelijke substantie
zooals licht en geluid eeuwig. Bij het weten,
zien en doorgronden dezer feiten moet de
harmonische doelstelling der bouwkunst het
streven naar een Juiste verhouding tusschen
eeuwigheid, duurzaamheid en gerichtheid
zijn. Slechte muziek behoeft men niet te
hcoren, maar ledereen ls gedwongen het
leelijke bouwwerk te zien. De bouwkunst
heeft een groote verantwoordelijkheid jegens
de samenleving. De economie kan nooit een
basis voor de bouwkunst zjjn. Door nivel
leering en het jagen naar het onbelangrijke
detail zijn de juiste verhoudingen ln de
steden geschaad. De moderne buitenwijken
zijn toonbeelden van verveling geworden. In
werkelijkheid mag slechts de primaire In
druk overheerschen. Bij een kerk ziet men
niet do onderdeden doch de ruimte, de com
positie. de lichtinval. Steden moeten een
gezond silhouet vormen, zij moeten leven
en groeien. De fonkelnieuwe gladheid wordt
bij geringe beschadiging waardeloos, doc-i
het gezonde, het oude blijft. Het moderne
fijne raffinement is een onjuiste annst voor
het oude. het juiste. Ook de stof. het mate
riaal moet naar waarde worden geschat.
Spr. ziet beton als een onedele bouwstof.
Daarover is men indertijd in de vakwereld
gebelgd geweest en hij heeft daarom thans
den naam van „den anti-beton-aoostel".
Toch is spr. steeds bij deze meening geble
ven. Het is verkeerd als warenhuizen in
marmer worden gebouwd. Tenslotte beoogde
spreker, dat de bouwkunst nooit een nieuwe
cultuurperiode Inluidt, maar doze altód af
sluit. Pas wanneer het nieuwe idee tot rl'n-
heid is gekomen in de literatuur o.a., kan zU
ln steen worden gekristalliseerd.
Nadat de voorzitter den spreker voor zUn
uiteenzetting had bedankt, ging men over
tot behandeling der huishoudelijke agenda,
2—1
