De Finsche delegatie weer te Moskou STADSNIEUWS MAANDAG 23 OCTOBER 1939 No. 24411 HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 80sie Jaargang Nog heden hervatting der besprekingen De strijd in het Westen De strijd ter zee Lloyd George verduidelijkt zijn houding De Duitschers Noord-Italië in Verspreide berichten Dit nummer bestaat uil DRIE bladen EERSTE BLAD verwacht LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ttjnt per 3 maanden f. 2 33 per week f.0.1® Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj, De Finsche delegatie is Zaterdagavond onder leiding van Paasikivi weer naar Mos kou vertrokken, waar zij heden is gearri veerd. De delegatie heeft dezelfde samenstelling als den laatsten keer. Alleen maakt dit maal ook de minister van financiën. Tan ner, de reis mede. Bij het vertrek zong een groote menigte vaderlandsche liederen. Men verwacht dat reeds vanmiddag de besprekingen zullen worden hervat. In een interview heeft Erkko, de Finsche minister van buitenlandsche zaken, ver klaard, dat de RussischFinsche bespre kingen gevoerd zijn in een vriendschappe- 1 ij ken geest, zonder uitoefening van druk, en dat, indien dezelfde geest zou voortdu ren, wel een bevredigende oplossing gevon den zou kunnen worden. Hij sprak tegen, dat nieuwe punten te berde zouden worden gebracht in de a.s. be sprekingen en voegde hieraan toe, niet te verwachten, dat de sovjets met nieuwe eischen zouden komen. Voorts ontkende hij de berichten, dat de sovjets Paasikivi verzocht hebben ijlings naar Moskou terug te komen. De climax van de onderhandelingen zal waarschijnlijk bereikt worden. Erkko heeft verder nog verklaard, dat Finland na de conferentie der Scandinavi sche landen te Stockholm meer vertrouwen heeft. Geheel Scandinavië en het Ameri- kaansche continent hebben begrip getoond voor zijn positie en hebben Finland volle- digen moreelen steun verleend. Finland heeft ter conferentie de sympa thie ondervonden, welke het er met recht meende te mogen verwachten. Zijn eigen houding was duidelijk en vastomlijnd. Met betrekking tot de militaire voorberei dingen van Finland zeide Erkko, dat de jongste ontwikkeling in het Oostzeegebied Finland heeft genoopt, de noodige voor zorgsmaatregelen te nemen ter bescherming van zijn onafhankelijkheid en neutraliteit. Voor zijn vertrek naar Moskou heeft de minister van financiën, Tanner, bij den rijksdag nog een nieuwe noodbegrooting voor 1940 ingediend, daar de in Augustus uitgewerkte begrooting onuitvoerbaar is gebleken. De totale inkomsten in het nieuwe ont werp bedragen 4.588 millioen Finsche mark, 1.178 millioen minder dan in de begrooting van Augustus. De uitgaven bedragen 5.007 millioen, 745 mill, minder dan in Augustus. De regeering stelt voor tot dekking van het tekort een bedrag van 350 millioen uit het conjunctuurfonds te nemen en een nieuwe binnenlandsche leening van 500 millioen aan te gaan. De inkomsten van belastingen en douane zijn ver beneden de raming gebleven. De kerk wordt uitgenoctdigd, haar ver mogen zooveel mogelijk in de nieuwe lee ning te beleggen. De leger-communiqués van gisteren en heden bevatten niets meldenswaardigs. Het Engelsehe Reuter-bureau zegt: Men gelooft, dat een knappe strategische zet van het Fransche legerbevel de plan nen van het Duitsche hoofdkwartier voor- loopig in de war heeft gestuurd. Volgens ontvangen berichten wilden de Duitschers oen groot offensief op de Fransche troe pen aan de Duitsche zijde van de grens openen. Gamelin trok toen heimelijk alle troepen terug, met uitzondering van de voorposten, die zooveel gebruik van muni tie, zoeklichten enz. maakten, dat de Duit schers nooit tot de ontdekking kwamen, dat de Fransche troepen reeds twee dagen tevoren waren weggetrokken. Afgezien van eenige observatieposten vallen de Fransche linies thans ongeveer samen met de grens, terwijl de Duitsche troepen voor het overgestroomde gebied van Rijn, Moezel en Saar bleef staan. Parijs meldt: Aan Franschen kant ont wikkelt de toestand zich in defensieven zin Niet alleen aan, maar ook achter het front zijn alle maatregelen genomen om voorbereid te zijn op een Duitsche actie, van welken omvang ook. Het gerucht heeft gecirculeerd dat een breede zone achter de Maginot-linie ontruimd is. Dat is niet juist De maatregelen tot bescherming van de burgerbevolking achter het front zijn in drieën te onderscheiden: Ontruiming, te rugtrekken en verwijdering. Ontruiming is een dringende operatie, welke door onmid dellijk gevaar wordt veroorzaakt. Deze uiaatregel is nog slechts toegepast op Plaatsen, welke binnen het bereik van het Duitsche geschut liggen, zooals het geval niet de dorpen tusschen Maginot- en oiegfried-linie. Hetzelfde is geschied met de bevolking van Straatsburg, dat zes k.m. van de Duitsche artillerie af ligt. Terugtrekking is van minder dringend Karakter. Daarvan wordt vooraf kennis gegeven en de betrokkenen kunnen huis raad enz. meenem n. Wat verwijdering be iert, dit wordt voorafgegaan door een ad- es van de militaire autoriteiten, dat het raadzaam is, dat degenen die weg kunnen, ook weg gaan. Deze maatregel is op Parijs toegepast. De nieuwe defensieve lijn van het Fran sche leger volgt ongeveer den loop van de Moezel, het ravijn van Apach en doorkruist het gebied van Ritzing en Waldwisse. buigt naar het Zuidwesten af tot het gebied van de Nied. In het bosch van Warndt schijnen de Franschen zich iets teruggetrokken te hebben doch zij houden de hoogten ten Oosten hiervan bezet. Ten Zuiden van Saar brücken is geen wijziging ingetreden, de Franschen houden hier de hoogten van Forbach bezet. Ten Oosten van de Saar schijnt de nieuwe gevechtslijn gevormd te worden door Deblies, verder blijven Zwei- Brücken en Pirmasens onder bedreiging liggen. In de kleine Vogezen en den Elzas, bij Wissemburg en langs de Lauter blijven de stellingen ongewijzigd. Verder is de vorige week gekenmerkt door het feit, dat de Britsche troepen hun stellingen hebben bezet. Het moeilijke werk van het verschepen en concentreeren van de troepen is geëindigd. Het weer is over het algemeen ongunstig geweest, zoodat de luchtmacht bijna niet in werking is getreden. De overvloedige re genval heeft Moezel en Saar doen wassen, waardoor de Duitsche versterkingen wor den bedreigd met overstrooming. Indien de was aanhoudt kunnen hierdoor ernstige moeilijkheden voor de militaire operaties ontstaan. ALARM IN ENGELAND. Aan Engeland's Oostkust is weer een paar maal alarm gemaakt wegens het na deren van vreemde vliegtuigen. Deze zijn niet waargenomen en bommen zijn niet gevallen. Ook hedenmorgen had dit weer plaats. AANVAL OP EEN CONVOOI. Het Britsche ministerie voor de lucht vaart deelt mede: Zaterdagochtend werden op de Noordzee vijandelijke vliegtuigen waargenomen door een convool. In antwoord op dit sein werden gevechts vliegtuigen uitgezonden. De vijand trok hierop weg. In den middag werd het convooi door 12 vijandelijke vliegtuigen aangevallen. De escorteerende vaartuigen openden het vuur en Britsche gevechtsvliegtuigen kwamen te hulp. Drie vijandelijke toestellen werden door de Britsche gevechtsvliegtuigen om laag gehaald, een vierde vliegtuig werd door de luchtdoelartlllerie gedwongen te dalen. Vijf Duitsche vliegers werden opgepikt en door treilers te Grimsby aan land gezet. Twee vliegers werden ernstig gewond aan land gebracht. Drie anderen werden in een rubberboot aangetroffen; een dezer was gewond. De Britsche luchtmacht leed geen verlie zen; van het convooi werden geen schepen getroffen, evenmin van de begeleidende oorlogsbodems. Het Britsche ministerie van voorlichting publiceert voor den eersten keer een ver haal over een gevecht tusschen een Duit sche duikboot en een Britschen gewapenden koopvaarder. De koopvaarder was van Engeland op weg naar Zuid-Amerika, toen hij door een duik boot werd aangevallen. Direct werd het ge schut in actie gebracht. Na een heftig vuur gevecht werd de duikboot getroffen. Kort daarop naderde een Britsche torpedojager, welke de duikboot tot zinken bracht. ZWEEDSCH SCHIP GETORPEDEERD. Het 1450 ton groote Zweedsche vracht schip Gustaf Adolf is op de Noordzee door een Duitsche duikboot tot zinken gebracht. De bemanning werd door een Noorsch schip opgenomen. NOORSCH SCHIP OP EEN MIJN. Het Noorsche tankschip Deodata (groot 3235 toni, is aan de Engelsehe kust op een mijn geloopen en gezonken. 23 opvarenden zijn aan land gebracht. Eenigen waren ge wond. DUITSCH SCHIP OP EEN MIJN. In het door de Duitschers voor den Zui delijken toegang tot de Sont gelegde mij nenveld is een Duitsch bewakingsvaartuig met 79 opvarenden op een mijn geloopen en in de lucht gevlogen. Vijf van de opvarenden hebben zich op een vlot weten te redden. Zij werden tegen den avond opgemerkt door twee Deensche marinevliegtuigen, die met het patrouillee- ren van de wateren bij Seeland belast zijn. Een der vliegtuigen daalde op het water, om de vijf schipbreukelingen aan boord te nemen, maar kon toen niet opstijgen, waarop het andere vliegtuig naar Stege, op het eiland Moen vloog, om daar de autori teiten te waarschuwen. De loodsboot is toen uitgevaren en heeft de vijl mannen aan boord genomen. Zij verkeerden in uitgeputten toestand, en een hunner is overleden voor de loods boot In den avond te Stege terugkeerde. Nog enkele anderen hebben zich zwem mend gered. Er zijn ln totaal 71 slachtoffers. 60 DUITSCHERS WEGGEHAALD. De Fransche autoriteiten te Algiers heb ben zestig Duitschers. die op weg waren naar de Vereenlgde Staten, van het Ita- liaansche schip „Conté di Savoia" gehaald. De officieren deelden mede. dat een Fransch watervliegtuig het Italiaansehe schip opdracht had gegeven naar de haven van Algiers te stoomen, het schip werd geëscorteerd door een Franschen torpedo jager. Naar vernomen wordt zullen de Duit schers voor den duur van den oorlog in een concentratiekamp worden opgesloten. DUITSCHE KAPER VERNIELD De „New Vork Times" publiceert een tele gram uit Buenos Aires, waarin gezegd wordt, dat volgens sommige diplomatieke kringen, het Duitsche ss. „Schwabenland", het vroegere basisvaartuig voor Duitsche vliegtuigen op den dienst naar Zuid-Ame rika, verantwoordelijk is voor den onder gang van het Britsche lijnschip „Clement", waarover op 2 October gemeld is Aan het telegram wordt toegevoegd: Volgens ooggetuigen op zee heeft een Britsche kruiser eenige dagen later de „Schwabenland" tot zinken gebracht. Deze kruiser heeft de bemanning van de „Schwa benland" aan boord genomen, alsmede den kapitein en den eerste-offider van de „Cle ment", die de Duitschers gevangen hadden genomen. Van Engelsehe zijde is hierover nog niets vermeld. Lloyd George heeft Zaterdag in zijn kieskring Gaernarvon, het woord gevoerd en daarbij naar aanleiding van zijn jong ste redevoering in het Lagerhuis verklaard, dat hij valschelijk er van beschuldigd wordt te hebben voorgesteld dat men zich zou overgeven. Hij voegde hieraan toe, dat hij nimmer heeft aanbevolen, dat Groot- Brittannië tot iederen prijs vrede zou moe ten vragen alsof het land overwonnen zou zijn. Lloyd George zeide, dat zijn toespraak verkeerd is uitgelegd. Hij had een beroep gedaan de gelegenheid aan te grijpen, mo gelijk de laatste voor jaren, te confereeren voor dat de „onbeschrijfelijke verschrikking en rampspoed van den grooten oorlog aan millioenen gezinnen in vele landen dood en verderf zou brengen". Hij was van meening, dat, indien er ge legenheid zou zijn de bedoelingen met vreedzame middelen te bereiken dat beter zou zijn dan ontzettende gevaren te gaan loopen en zich verschrikkelijke opofferin gen op den hals te halen om aan het einde voorwaarden te bereiken, welke niet beter zouden kunnen zijn dan die welke thans verkregen zouden worden, mits wij de hulp zouden verkrijgen van neutrale staten. Toen hij deze redevoering hield, werd hij er naar hij zeide, valschelijk van beschuldigd te hebben voorgesteld toe te geven. Onze zaak was rechtvaardig en wij konden niet toegeven zonder Groot-Brittannië en het Rijk met oneer te beladen en deze aan de verachting van de wereld bloot te geven. „Ik zal geen stap terugwijken van de poli tiek, welke ik steeds heb bepleit, aldus Lloyd George: een krachtige houding te genover dictators. Op een conferentie kan men echter even vastberaden zijn als op het slagveld". Indien het op een conferentie zou blij ken, dat Hitier voornemens was vast te houden aan zijn veroveringen, zouden wij de conferentie met een zuiver geweten heb ben kunnen verlaten. Lloyd George acht het noodig,thans na de opmerkelijke diplomatieke overwinning van het Turksche verdrag tot een betere verstandhouding met Rusland te komen. Hij noemde het een der tragediën van de geschiedenis, dat Rusland bits is afgewe zen en dat wij de kans hebben gemist de agressie zonder bloedvergieten tot staan te brengen. De Britsche onderhandelingen te Moskou werden geleid door een „vijfderangs bu reaucraat van het Foreign Office" en een „volkomen minderwaardige missie" welke geen omlijnde instructies had. Lloyd George vroeg of het geen tijd is het Russisch denkbeeld van een interna tionale conferentie te aanvaarden. Hij voegde hieraan toe, dat het bemiddelings voorstel van de Noordsche koningen een verdere gelegenheid bood. Laat ons deze misschien voor jaren de laatste kans aangrijpen om te conferee ren". De „Daily Telegraph" zegt hierover: „Confereerde Lloyd George met den Duitschen keizer, terwijl de Duitsche legers in bezit waren van België en Roemenië? Wie zal thans een conferentie met het na- tionaal-socialisme bijeenroepen? Op welke voorwaarden? Wat zou, terwijl de confe rentie beraadslaagde, gebeuren met de blokkade van Duitsehland? Lloyd George verklaarde niet, welke waarborg hij zou aanvaarden voor de goede trouw van het nationaal-socialisme er ls er geen!". De Italiaansehe minister van buitenland sche zaken, Ciano. heeft te Rome met den Duitschen ambassadeur, von Mackensen en den gevolmachtigden minister. Clodius. overeenkomsten onderteekend inzake het overbrengen van Duitsche burgers van de boven-Etsch naar Duitsehland. Alle moeilijkheden van practlschen en technischen aard, welke voortvloeiden uit deze volksverhuizing, werden in een vriend- schappelijken geest opgelost, hetgeen een nieuw bewijs vormt voor de mogelijkheid van samenwerking tusschen de beide landen om zelfs de meest ingewikkelde politieke vraagstukken, welke in andere Europeesche landen ernstige conflicten hebben teweeg gebracht, te regelen. Bij de DuitschItaliaansehe overeen komst wordt bepaald, dat de verhuizing van de ln het gebied van de boven-Etsch wonen de Duitsche staatsburgers verplicht is en binnen drie maanden na de publicatie der overeengekomen bepalingen moet worden voltrokken, terwijl de emigratie van „Volks- duitschers" vrijwillig is. Voorts wordt bepaald, dat alle in het ge bied van de boven-Etsch wonende of uit dat gebied stammende „Volksduitschers" vóór 31 December 1939 nadrukkelijk moeten ver klaren. of zij. met behoud van de Italiaan sehe nationaliteit, voornemens zijn in Italië te blijven, of dat zij de Duitsche nationali teit willen aannemen, met het doel naar Duitsehland te emlgreeren. Deze verklaring zal een definitief en ver plichtend karakter dragen. De emigratie van „Volksduitschers". die de Duitsche nationali teit aanvragen, zal vóór 31 December 1942 moeten geschieden. Ook de financieele kwesties, met de emigratie verband hou dende, ztjn geregeld. RUSSISCHE BEZETTING OP HET EILAND DAGOE. Volgens een telegram van het Russische bureau Tass uit Tallinn is de bezetting van het eiland Dagoe door Sovjet Russische troe pen voltooid. Naar het eiland Oesel zijn nog Russische troepenafdeelingen onderweg. DIENSTPLICHT IN AUSTRALIË. De Australische minister-president Men- zies heeft bekend gemaakt, dat met ingang van Januari a.s. dienstplicht zal worden in gevoerd voor ongehuwden, die op 1 Juli 1940 21 jaar zijn. De opleiding geschiedt voor dienst in het binnenland, tenzij een vrijwil lige verbintenis wordt aangegaan voor dien sten overzee. HERDENKING VAN DEN SLAG AAN DEN IJZER. Gisterochtend is de 25sten verjaardag van den slag aan den IJzer herdacht. In verband met de tijdsomstandigheden had de herden king het karakter van grooten eenvoud. Na de huldebetuiging bij het Britsche gedenk- teeken werd in de kerk van St. Jozef een dienst gehouden, die gewijd was aan de na gedachtenis van koning Albert, koningin Astrid en de op het slagveld gevallen sol daten. Onder meer waren luit.-generaal Jolly, die den koning vertegenwoordigde, de Poolsche gezant en de generaals van den Bergen en Bievuyck aanwezig. Na afloop van den dienst begaven zich delegaties van Belgische en Fransche oudstrijders naar het graf van den onbekenden soldaat, waar kransen werden neergelegd. Een delegatie heeft bloemen neergelegd op de graven van koning Albert en koningin Astrid te Laeken. BINNENLAND. De regeering: zet haar plannen uiteen; memorie van antwoord inzake de rijksbegrooting. (3e Blad). De sultan van Djokjakarta op 59-jarigen leeftijd overleden. (Binnenland, 2e BI.) Te Den Haag is, 80 jaar oud, overleden de heer dr. ir. H. Wortmann, oud-direc teur generaal der Zuiderzeewerken. (Binnenland, 2e Blad). Vader en zoon in de Maas verdronken. (Gemengd, 2e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme handel - Vaste stemming - Op- loopende koersen - Amerikanen hoo- ger - Nederlandsche beleggingen prijs houdend. BUITENLAND. De Finsche delegatie weer te Moskou. (M Blad). Felle uitval van Goebbels tegen Churchill. (2e Blad). Radio-rede van Hore Belisha. (2e Blad). Weer eenige schepen slachtoffer van den oorlog. (Ie Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Toenemende bewolking. Nog geen neerslag van beteekenis. Lichte nachtvorst in het Zuid-Oosten. Overigens weinig verandering in temperatuur. Zwakke tot matige Zuidelijke tot Westelijke wind. GEM. LUCHTBESCHERMINGSDIENST. Ten besluite van de reeks demonstraties vanwege de Gem. Luchtbeschermings dienst is Zaterdagmiddag in wijk XI in de Nachtegaallaan een oefening gehouden, waaraan medewerking werd verleend door de brandweer, de E.H.B.O. en den Ontsmet- tingsdienst, terwijl tenslotte ook de vrijwil lige wijkbrandweer in actie kwam. Ket hoofd van den luchtbeschermingsdienst, commissaris R. J. Meyer, hield zijn gebrui kelijke inleiding, waarin hij een klemmend beroep deed op de bewoners dezer wijk om zich op te geven voor een der vele vrijwil- ligersdiensten, hetgeen dringend noodza kelijk is, wil de organisatie in tijden van nood aan haar doel beantwoorden. Het aantal vrijwilligers, dat zich na af loop aanmeldde, was helaas niet voldoende om zulks te waarborgen. De secretaris van de afd. Leiden der N.V.L.. de heer D. C. Kok. Rapenburg 9, Tel. 25410, neemt nog gaarne nieuwe opgaven in ontvangst. Vol ledigheidshalve zij nog vermeld, dat wijk XI het geheele Rijnsburgerweg-complex omvat, beginnende bij den overweg. De oefening, welke een zeer geslaagd verloop had. werd bijgewoond door het waarn. hoofd van den luchtbeschermings dienst, hoofdinspecteur W. G. Weyers en de directeuren van den Gem. Geneeskun digen en den Reinigings- en Ontsmettings- dienst. de heeren dr. M. D. Horst en J. H. de Jong. VOORAZIATISCH—EGYPTISCH GEZELSCHAP „EX ORIENTE LUX". Op uitnoodiging van het Vooraziatisch- Egyptisch Gezelschap „Ex Oriente Lux" zal prof. dr. F. M. Th. Böhl, morgenavond een lezing met lichtbeelden houden over: Op gravingen in Uruk-Warka. Voor de eerste maal na zijn terugkomst uit Mesopotamië zal prof. Böhl in het open baar nadere mededeelingen doen over de resultaten van zijn studiereis naar Irak en Iran in het voorjaar van 1939. In het bij zonder wil hij daarbij stilstaan bij zijn be zoek aan Uruk-Warka (het Bijbelsche Erech. de stad van Nimrol en van den Ba- bylonischen heros Gilgamse). dat naast Ur als de grootste leerschool der Babylonische archaeologie beschouwd kan worden. Ten slotte wil hij het een en ander mededeelen over de voorwerpen, die hij uit het Oosten heeft medegebracht en die zich thans voor het grootste gedeelte in de Leidsche Verza meling van Spijkerschrift-tabletten be vinden. De lezing is toegankelijk voor alle belang stellenden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1