Duitsche luchtaanval op
de Firth of Forth
DINSDAG 17 OCTOBER 1939
No. 24406
Geringe schade aan eenige Britsche
oorlogsschepen.
Vier aanvallers neergelegd
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste laargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
*SST TDBNtïl
NIEUW/
De Duitsche lezing
Dit nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
leidsch
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te (betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUn:
per 3 maanden f. 2.33
per week f. 0.1S
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.)
Gistermiddag ruim 2 uur, hebben
Duitsche vliegtuigen een aanval gedaan
op de kust van Schotland, met name op
de Firth of Forth, waar een deel der
Britsche vloot ligt.
In een gemeenschappelijke mededeeling
van de Britsche ministeries van marine,
luchtvaart en binnenlandsche veiligheid
wordt gezegd, dat de Duitsche luchtaanval
was gericht tegen de schepen in de Firth of
Forth en door een twaalftal toestellen werd
ondernomen.
Geen enkel schip heeft ernstige schade
geleden. Een bom, die langs de huid van den
kruiser „Southampton" schampte, veroor
zaakte geringe schade bij den boeg en
bracht de admiraalssloep en een achtriems-
sloep tot zinken.
De Engelsche verliezen bedragendrie
man aan boord van de „Southampton"
en zeven aan boord van den kruiser
„Edinburgh", die allen door bomsplin-
ters getroffen werden. Verder viel een
bom bij den torpedobootjager „Mohawk"
waardoor 25 man gedood of gewond
werden. Tot de dooden behoort de com
mandant.
Tenminste vier van de 12 tot 14 aanval
lende toestellen werden neergehaald,
waarvan drie door de Britsche lucht
macht. In totaal zijn 2 officieren en 13
man gedood. 12 man ernstig gewond.
Het eerste contact tusschen Britsche en
Duitsche vliegtuigen vond plaats ter hoogte
van het eiland May bij den mond van de
Firth of Forth.
Twee vijandelijke vliegtuigen werden toen
gedwongen tot enkele voeten boven het
water te dalen: zij werden naar zee terug
gejaagd. Een ander Duitsch toestel werd
boven Dalkeith aangevallen: het stortte
brandend in zee.
Binnen een kwartier was een hevig ge
vecht ter hoogte van Crail ontbrand, waarbij
een tweede Duitsche machine in zee viel. Een
derde aanvaller werd bij de achtervolging
vernield.
Er zijn geen berichten over verliezen onder
de burgerbevolking en ook de Britsche
luchtmacht heeft geen verliezen geleden.
Twee Duitsche vliegers werden door een
torpedootbootjager gered, doch één hunner
is later overleden.
De Duitsche bewering, aldus vervolgt het
communiqué, dat de duikboot, die de Royal
Oak" heeft aangevallen, ook ernstig schade
heeft toegebracht aan het slagschip de
„Repulse", is een absurd verzinsel.
Het Engelsche Reuterbureau meldt nog,
dat de admiraalssloep en een achtriemssloep
leeg langszij van de Southampton waren ge
meerd. Dit was de eerste treffer van de
Duitsche luchtmacht op een Engelsch schip
sedert het begin van den oorlog.
De torpedobootjager Mohawk keerde van
een convooi naar de haven terug. De bom
die aan dek 25 dooden en gewonden maakte,
spatte op het water uit elkaar. Er werd aan
het schip dat gereed Is uit te varen gelijk de
andere schepen, slechts oppervlakkige scha
de aangericht.
Van de vier leden der bemanning van één
der boven de Schotsche kust neergeschoten
bommenwerpers verdronk er één, terwijl
twee door kogels werden gedood De vierde,
die een gewonden arm had, werd gered.
De drie leden der bemanning van een an
deren Duitschen bommenwerper, die ge
dwongen werd in de heuvels van Pentland te
dalen, werden gevangen genomen.
Ooggetuigen op den Zuidelijken oever van
de Firth of Forth hebben gezien, hoe de
Duitsche bommenwerpers verscheidene po
gingen deden om een bepaald objectlei te
treffen.
Zij werden door een hevig vuur terugge
dreven, doch keerden herhaaldelijk terug.
De bommen vielen in het water, waar gewel
dige fonteinen opspoten, doch schade werd
niet aangericht.
Andere bommen vielen nabij de brug, doch
deze werd evenmin getroffen, daar men
spoedig daarna de treinen er overheen kon
zien rijden.
Vele menschen zochten geen schuilplaats
op, doch bleven kijken, hoe de Duitsche
vliegtuigen werden teruggedreven.
Aan de „Tel." wordt nog gemeld:
Er was bij het begin van dezen aanval
geen alarm gemaakt, zoodat de menschen
aanvankelijk dachten, dat er manoeuvres
gehouden werden. Toen er echter steeds
meer Britsche vliegtuigen opstegen en de
granaten vlak achter en voor de Duitsche
bommenwerpers die men door de groote
hoogte niet als zoodanig kon herkennen
uiteenspatten, ontdekte men, dat het ernst
was. Desondanks bewaarden de menschen
hun kalmte, gingen door met hun werk of
bleven kijken, hoewel dat niet zonder gevaar
was, daar o.a. te Dunfermline en Edinburgh
granaatsplinters zijn gevallen.
Een inwoner van Edinburgh deed van zijn
bevindingen het volgende laconieke verhaal:
„Ik had thuis geluncht en was op weg naar
mijn kantoor, toen ik knallen ln de lucht
hoorde, zooals bij een vuurwerk. Iedereen op
straat keek naar boven, maar daar de sire
nen zwegen, dacht aanvankelijk niemand
aan een luchtaanval. Hoog in de lucht zag ik
wolkjes uiteenspatten en langzaam wegdrij
ven; toen hoorde ik ook het afweergeschut
en het geronk der vliegtuigmotoren. Opwin
ding was er op straat in het geheel niet. De
menschen liepen gewoon door, bleven kijken
of gingen winkels binnen om er wat te koo-
pen. Ik ging het postkantoor binnen, waar
de ambtenaren rustig bleven zitten om post
zegels aan het publiPk te verkooDen. Nadat
ik ook mijn postzegels gekregen had, liep ik
weer naar buiten, doch er heerschte nu rust
in de lucht. Dat duprde ochter slechts kort.
want nabij mijn kantoor hoorde ik het
luchtdoelgeschut, weer. Engelsche vliegtui
gen patrouilleerden boven de stad. doch dat
komt herhaaldelijk voor.
Ik meen. dat de menschen wat voorzich
tiger moeten zijn. besloot deze ooggetuige,
want het is niet aan te raden tijdens een
luchtaanval op straat te blijven".
Een andere ooggetuige, die zijn ervarin
gen vertelde, was David Archibald, die met
den trein over de Flrth-brug reed. „Ik had",
aldus zeide hij, „den trein van 2 30 uit Edin
burgh naar Dunfermline genomen. Te Dal-
menv werd ons medegedeeld, dat er een
luchtaanval ondernomen werd en dat wij
al dan niet de reis over de brug konden
voortzette" De meesten besloten in den
trein te blijven, die daaron langzaam over de
brue reed Wii zagen twee vltegtuieen. een
bii den Zuidelijken en een bii den Noorde
lijken oever, die beide over de brug heen-
LEIDSCHE SCHOUWBURG.
EERSTE ABONNEMENTSVOORSTELLING.
DOOR HET RESIDENTIE-TOONEEL.
„'n Kalme Bruiloft," blijspel
ln drie bedrijven van Esther
Mc. Cracken.
In deze benarde tijden hebben de men
schen behoefte aan ontspanning en liefst
gezonde ontspanning. Men moet de zorgen
eens een oogenblik aan den kant kunnen
zetten en zich overgeven aan vreugdevol
ler gedachten, men moet zich eens los
voelen van hetgeen thans zoo zwaar op
de menschheid drukt. We zouden dit bij
kans een vereischte willen noemen om
„fit" te blijven in den dagelijkschen strijd.
De eerste abonnementsvoorstelling, door
het Residentie-Tooneel verzorgd, heeft
zich bij uitstek geleend voor dit doel. Een
allerkostelijkst licht blijspel, juist voor de
ze moeilijke tijden, dat is „Quiet Wedding"
van bovengenoemde Engelsche schrijfster
Het is een lichte, luchtige kost, hier en
daar de klucht zelfs eenigszins benade
rend, die echter op hoog peil blijft van het
begin tot het einde. Men zou zich zelfs
kunnen afvragen, hoe het mogelijk is van
zoo'n betrekkelijk gering gegeven een blij
spel te maken van drie bedrijven, waarvan
een nog ln twee tafereelen onderverdeeld.
De schrijfster heeft zich echter een mees
teres getoond in het hanteeren van het
VJ.nj. Coba Kelling, Dirk Verbeek, Vera Bondam, Bets Ranucci, Mieke Flink en Cora
van Eyck. Op voorgrond zittend Jacques de Haas en Enny Meunier.
wapen van de zachte humor en spreidt
een sprankelenden geest ten toon, die
nimmer verflauwt.
Het gegeven is, zooals gezegd, uiterst
simplistisch. Men wordt binnen geleid in
een familie, waarvan de laatste dochter
den volgenden morgen in het huwelijks
bootje zal stappen, doch door de drukte
en de vele toespelingen, bedekt of meer
openlijk gelanceerd, wat over stuur is ge
komen, zelfs zoo, dat op het laatste oogen
blik nog een breuk dreigt. Dank zei de
wijze raad van een de wereld kennende
tante komt alles natuurlijk behoorlijk te
recht en gaat de dochter werkelijk als
.stralende bruid" naar het altaar. Hetdo:r
tante aangeraden middel blijkt wel ietwat
exhorbitant verder te zijn gegaan dan in
de bedoeling lag, maar eind goed al goed
In schitterende milieu-teekening is dit ge
geven uitgewerkt, waarbij de diverse ka
rakters met lichten spot worden geschetst.
Het geheel is een uiterst geestige persi
flage met vele rake zetten; het is geen spel
van uitbundigheid, maar toch een spel, dat
den glimlach bijna niet doet wijken. Kort
om een echt stuk voor onze moeilijkheden,
dat geestelijke ontspanning biedt en op
fleurt!
Dat de eerste voorstelling in abonnement
in het prachtig bezette huis zoo'n daverend
succes had, moet evenwel mede worden
toegeschreven aan het vertoonde spel, dat
bijkans over de gansche linie uitermate
verzorgd mag heeten. Met goede vaart
paste men zich geheel aan aan het luch
tige van het gegeven en zoodoende kwam
deze schijnbaar kalme bruiloft volledig tot
zijn recht. Bovendien werden de vele ty
pen der betrokken familie raak uitgebeeld,
doch men hoedde zich voor overdrijving,
waardoor de humor nimmer bovenmatig
werd aangedikt en alles een luchtigen toon
bleef dragen, zooals hier eerste vereischte
is. De wereldwijze tante was een mooie rol
voor Vera Bondam, terwijl de regisseuse
mevr. Bets RanucciBeekman in de be
dillerige en haastige moeder juist iets van
haar gading vond. Caro van Eyck. Coba
Kelling, Tlne Opscholtens, Enny Meunier,
Adrienne Canivez, zij typeerden kostelijk.
De bruid van Mieke FlinkVerstraete moge
men wellicht ietwat sterker gekarakteri
seerd hebben willen zien. onvoldoende was
zij toch niet. De mannenlij ke rollen pas
ten zich zonder uitzondering gaaf aan met
vele prachtige trekjes.
Het was een opening als men zich niet
beter had kunnen denken.
vlogen. Daarna verdwenen zij in Westelijke
richting, achtervolgd door Britsche Jacht
vliegtuigen".
De „Southampton" en „Edingburgh" ma
ken deel uit van de bijna zeventig lichte
kruisers, welke Engeland bezit. De „Sout
hampton" meet 9100 ton en is in 1937 in
dienst genomen. Het was toen het snelste
oorlogsschip ter wereld. De „Edinburgh"
kwam in 1938 gereed en meet 10.000 ton.
Het Britsche ministerie van binnen
landsche veiligheid verklaart, dat een
onderzoek wordt ingesteld naar de reden
van het achterwege blijven van eenige
waarschuwing, dat een luchtaanval op
Edinburgh werd uitgevoerd.
Berlijn meldt:
Op 16 October tusschen 14.30 en 15.30 uur
hebben dertig Duitsche bombardements
vliegtuigen een aanval gedaan op Engel
sche oorlogsschepen, die in de Firth of
Forth lagen
Twee Britsche kruisers zijn door bommen
van zwaar kaliber getroffen.
De aanval werd. niettegenstaande het
hevige Engelsche afweervuur. gedaan.
Van de Britsche jachtvliegtuigen, die op
stegen, werden er twee door de Duitsche
toestellen neergeschoten. Twee Duitsche
vliegtuigen worden vermist.
De aanval kwam voor de Engelschen zoo
verrassend, dat de eerste Duitsche aan
vallers weinig van den afweer merkten en
eerst de laatste Duitsche machines sterk
afweervuur kregen. Twee vijandelijke ja
gers. van het Spitfire-type werden volgens
stellige waarnemingen neergeschoten.
Over dezen aanval zijn nog de volgende
bijzonderheden bekend:
De Duitsche machines, duikstrljdtoestel-
len, van groote aanvals- en gevechtskracht,
startten Maandag met bedekt weer voor
een vlucht naar Engeland. In zeer korten
tijd werd met de uiterst snelle machines
ondanks den grooten bommenlast de
Noordzee overgestoken en de Firth of Forth
bereikt, voor welke de voortdurend op den
vijand loerende Duitsche verkenners vijan
delijke zeestrijdkrachten hadden waarge
nomen. Dicht bij de brug lagen Engelsche
kruisers van een groote klasse, welker type
tengevolge van de groote duiksnelheid der
Duitsche machines niet nauwkeurig kon
worden uitgemaakt. Bijna alle machines
van de groep konden hun bommen op deze
of andere eenheden die hier lagen, neer
werpen. De eerste toestellen kregen nauwe
lijks vuur, zoo groot was de verrassing der
Engelschen, toen Duitsche vliegtuigen
plotseling op hen af doken. Reeds het
tweede Duitsche vliegtuig maakte treffers
op een Engelschen kruiser, welke hooge
rookzuilen tengevolge hadden. Ook door de
volgende vliegtuigen konden treffers waar
genomen worden. Deze treffers zijn foto
grafisch vastgelegd en kunnen nu door de
Engelschen niet ontkend worden. Verschei
dene Engelsche oorlogsschepen werden
aanzienlijk beschadigd. Duitsche vliegtui
gen vlogen ten slotte nog over de kust aan
weerszijden van de Firth of Forth en Edin
burgh. Zij vlogen deels zoo laag. dat zy
door de landlieden toegewuifd werden. Van
verschillende punten begon een krachtig
luchtafweervuur. Twee Engelsche jagers,
die de Duitsche machines achtervolgden,
werden neergeschoten. (Van Engelsche
zydc wordt dit ontkend). De Duitsche toe
stellen keerden in den loop van den avond,
na deze buitengewoon groote vliegpresta
ties, terug. Twee Duitsche toestellen wor
den vermist.
DE BOUW VAN NIEUWE OORLOGS
SCHEPEN IN ENGELAND.
Kolossaal is het eenige woord om de be-
dryvigheid te teekenen van de Britsche
bewapeningswerkzaamheden op de werven
voor den oorlogsscheepsbouw. die een ver
tegenwoordiger van het Engelsche Reuter
bureau met toestemming van de admirali
teit heeft bezocht.
Allereerst bracht hy een bezoek aan de
groote staalfabrieken, waar de modernste
installaties ter wereld gebruikt worden
voor het vervaardigen van staal voor alle
typen bewapeningen, met inbegrip van
vliegtuigonderdeelen. pantserplaten, reus
achtige kanonnen voor slagschepen, pant-
serdoorborende granaten enz.
De fabrieken werken 24 uur per dag en
zeven dagen per week en ondanks de lange
werkuren heerscht een uitstekenden geest
onder de arbeiders. Voortdurend worden
proefnemingen met staal gedaan, teneinde
de bewapening te verbeteren en de chef
van het onderzoek van een groote fabriek
verklaarde, dat hy vertrouwde, dat de
Duitschers geen producten bezaten, die
superieur waren aan de Engelsche.
Op de scheepswerven aanschouwde de
correspondent wat neerkomt op een in
aanbouw zünde nieuwe vloot. Voorts wer
den hem koopvaardyschepen getoond, die
verbouwd worden tot hulpkruisers voor de
vloot en andere koopvaardyschepen, die
uitgerust worden met geschut en andere
beschermingsmaatregelen. Deze schepen
zullen bemand worden met zeelieden der
koopvaardy, die in vele centra worden ge
oefend. Ook kreeg de correspondent treilers
te zien. die verbouwd worden tot mynen-
vegers en duikbootjagers. De algemeene
indruk is, dat ieder zich geweldig inspant
om te verzekeren, dat de geallieerden ln
den oorlog zullen kunnen s try den met de
uiterste kracht.
BINNENLAND.
Een buitengewoon crediet van f. 100 mil-
lioen voor defensie. (Binnenland, 3e
Blad.
Twee kanovaarders verdronken. (Gemengd
3e Blad).
De bescherming van zandzakken tegen den
invloed van het weer. (Binnenland, 3e
Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille handel - Kleurlooze markt -
Nauwelijks veranderde koersen - Ame
rika hooger - Nederlandsche beleggin
gen onregelmatig.
BUITENLAND.
Duitsche luchtaanval op de Firth of Forth
in Schotland. (Ie Blad).
De Fransche troepen trekken terug uit de
op Duitsch gebied bezette stellingen.
De Turkse he minister Saradjogloe verlaat
heden Moskou zonder accoord. (Ie BI.)
Het mijnengevaar op zee. (3e Blad).
De evacuatie der Dnitschers uit Esiand en
Letland. (3e Blad).
Onze Parijsche correspondent over de si
tuatie in FrankrUk. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD.
Gedeeltelijk bewolkts later wel
licht toenemende bewolking. Kans
op eenigen regen hoofdzakelijk in
het Zuiden. Aanvankelijk weinig
verandering in temperatuur. Later
wellicht iets zachter. Meest zwak
ke. later wellicht toenemende Oos
telijke tot Zuidelijke wind.
EEN DUITSCH OORLOGSSCHIP
GEZONKEN?
Het Engelsche Reuterbureau meldt uit
Oslo, dat visschers hebben medegedeeld, dat
Zaterdag aan de Westkust van Noorwegen
drie Britsche oorlogsschepen en Engelsche
vliegtuigen een Duitsch oorlogsschip hebben
aangevallen en tot zinken gebracht. Er wer
den verscheidene schoten gelost, waarna
een rookkolom opsteeg en de Britsche sche
pen zich verwijderden. Het gevecht zou ter
hoogte van de Noordfjord gevoerd zijn.
Een overeenkomstig bericht wordt vermeld
door het Stockholmsche Aftonbladet.
Maar iedere officieele bevestiging ont
breekt nog.
GOEDEREN AANGEHOUDEN.
Het Fransche legerbericht meldt:
In de tweede week van October heeft de
Fransche marine 25.000 ton goederen, be
stemd voor Duitschland, aangehouden.
DE AANVAL OP DE ..COURAGEOUS".
Een correspondent van de „Msbode" was
in de gelegenheid uit de eerste hand van
den kant van de bemanning van den be
tref f enden onderzeeër bijzonderheden te
vernemen omtrent de torpedeering van het
Britsche vliegtuigmoederschip „Courageous"
door een Duitsche U-boot.
Een typische informatie daarbij is, dat
deze duikboot zich reeds sinds den veertien
den Augustus, dus lang voor de verscher
ping van den internationalen toestand, ->p
verkenningstocht in zee bevond.
Toen de aanval op de „Courageous" on
dernomen werd, had de bemanning van de
U-boot nog enkel een geringe hoeveelheid
melk aan boord, nog slechts een kleinen
