HET EERSTE SLACHTOFFER
LEiDSCH DMjBLAD, Zaterdag 14 October 1939
Derde Biad No. 24404
Beurs-
aan Mars
80ste Jaargang
BUITENl. WEEKOVERZICHT
En de oorlog gaat voort 1
En de oorlog duurt voor! Ziedaar de
conclusie, waartoe o.i. de grootste vredes-
optlmist moet komen na de gebeurtenis-
jen van de afgeloopen week. Verrassen
doet het ons niet, daar wij dezen gang
van zaken tevoren hebben doorzien.
Was het werkelijk denkbaar, dat Enge
land en Frankrijk zich zouden neerleggen
bi) het voldongen telt van de verdeeling
van Polen, aldus erkennend, dat zij een
volslagen nederlaag hadden geleden? Deze
vraag bevat voor ieder, die nadenkt, het
antwoord tegelijkertijd. De Westersche de
mocratieën zijn eerst na vele aarzelingen
den oorlog ingegaan, doch toen zij dit
deden, waren zij welbewust en zeker van
de harde noodzakelijkheid om tot dit uiter
ste over te gaan.
Hel moge waar zijn, dat bij het uitbre
ken van den oorlog termen zijn gebezigd,
die men wellicht thans liever niet zou her
halen, dat neemt echter niet weg, dat men
verkeerd zou doen, deswege te rekenen op
eenigerlei ontspanning. Wie nog mocht
twijfelen, kan door de antwoorden van
Parijs en Londen op Hitler's zljdellngsch
vredesaanbod slechts worden wakker ge
schud! Het was ditmaal de Fransche pre
mier Daladler, wlen de eer te beurt viel
het eerst te mogen spreken. Hij deed dit
in een radio-rede tot zijn volk en met de
kalmte en ernst, die zijn redevoeringen
kenmerken, Maarz ijn rede was niet mis
te verstaan en wanneer de Duitsohe pers
een oogenblik het deed voorkomen, alsof
de Fransche premier den weg niet had
versperd, doch wijd had opengelaten voor
doorzetten van de diplomatieke „zetten",
dan was dit slechts schijn en tactiek.
Chamberlain's verklaring heeft evenwel
dan zeker bijzonder ontnuchterend ge
werkt op de Duitsche psyche, want deze
Het niet den minsten twijfel bestaan. De
rede van den Fuehrer werd als totaal on
voldoende terzijde gesteld en tevens werd
omtrent de doelstellingen van de demo
cratieën wel zooveel onthuld, dat een over
eenkomst als uitgesloten moet worden ge
oordeeld.
Polen zal moeten worden hersteld en te
vens Tsjecho-Slowakije, althans het Tsje-
cho-Slowaklje van na Muenchen; welis
waar heeft de oppositie in Engeland daar
bij ook nog gevoegd een volksstemming in
Oostenrijk, doch dit wordt nog niet offi
cieel gedekt. Dat is de eerste voorwaarde,
die gesteld wordt en in zich zelf dus reeds
een verder praten belet, want wie durft in
gemoede aannemen, dat Duitschland daar
op zal ingaan? Het gaat lijnrecht in te
gen de Duitsche stelling.
Doch zelfs al zou dit worden Ingewilligd
hoe ondenkbaar dan ook dan nog
1« men er niet, want Duitschland zou dan
daarbij waarborgen moeten geven, dat het
zijn woord getrouw zal blijven. We hebben
er reeds meerdere malen op gewezen, dat
wij de mogelijkheid van zoo'n garantie
voor het Hitler-regiem niet zien en wan
neer er daarom van zekere zijden wordt
opgemerkt, dat de vernietiging van het
„Hitlerdom" niet meer met zooveel woor
den Is geëischt, dan wil het ons voorko
men, dat dit slechts schijn beteekent. Te
meer, waar de Britsche premier er geen
twijfel, In welk opzicht dan ook, over heeft
laten bestaan, dat ln het woord van Hit-
Ier niet in het minst meer wordt geloofd.
Vandaar ook de groote verontwaardiging
in de Duitsche commentaren op de ver
klaring van den Brltschen premier. Geen
enkele verzekering van het huidige Duit
sche regime wordt meer geaccepteerd,
wanneer deze niet vergezeld gaat van
daden
Daarmede is, evenzeer als tevoren, prac-
tisoh het Hitler-bewind door Enge
land en Frankrijk buiten de wet ge
steld, men moge zich dan trachten vast
te klampen aan enkele stroohalmen van
hoop op een einde aan den oorlog, die
feitelijk nog niet is begonnen, althans niet
zoo, als men gevreesd had.
Het merkwaardige feit doet zich nu
evenwel voor, dat Duitschland nog weigert
de uiterste consequenties te trekken -uit
dezen gang van zaken, trots de door den
Fuehrer in eigen persoon herhaalde be
dreiging, dat, bij niet aanvaarden van zijn
uitgestoken hand tot den vrede, hard zou
worden toegeslagen. Want, al tracht men
nu van Duitsche zijde, om begrijpelijke
redenen, te ontkennen, dat een beroep op
president Roosevelt is gedaan, ln wezen is
daarop zeker aangedrongen, zij het dan
misschien niet zoo lnstantelijk als dr.
Dietrich in den mond werd gelegd.
Is in een beroep op president Roosevelt
van Duitsche zijde op zich zelf al een be
wijs van zwakte te zien, gelet op de meer
dan denlgreerende wijze, waarop de presi
dent der Vereenigde Staten is behandeld
bij zijn vredes-aanbod van destijds men
zal zich wellicht herinneren, dat officieel
op dit aanbod feitelijk geen antwoord is
gegeven, terwijl de Duitsche pers Roosevelt
zoodanig uitschold, dat men eenlgszins
stom versteld stond over een dergelijke
faal hoeveel te meer moet men dit dan
biet zien ln hetgeen zich thans afspeelt,
tueer of minder verdekt achter de scher
men. Want dat pressie in deze richting is
Beoefend, hoe on-officieel dan ook, het is
moeilijk meer te betwijfelen, alle tegen
spraak ten spijt.
Daarin ligt een aanwijzing, dat er
Duitschland veel aan gelegen is om de
kracht-meting met het Westen te voor
komen.
Het liefst zou Berlijn thans willen plaats
hemen aan de groene tafel om zijn ver-
overigen te consolideeren, zij het wel-
j-cht tegen eenige schijn-concessies, die
*j> wezen niets zouden veranderen, het
doet ons sterk denken aan pogingen uit
den vorlgen oorlog, waarbij hetzelfde spel
werd gespeeld. Had destijds Duitschland
meren voor zijn geld willen kiezen, de
mede van Versailles zou er nooit zijn ge
weest, doch te lang werd het lied der over
winning gezongen en toen men eindelijk
t» dat hct anciers waS' toen was fwt
toch?' Bewordon voor een eervollen terug-
k? geallieerden zijn niet blind voor de
gevolgen van een doorzetten van den oorlog
za1 h vf'1, dat een bloedbad tengevolge
nim zooa's He wereld misschien noe
mmer aanschouwde, doch aan den an-
er th '!ant de w" onverzettelijk, dai
agrï ,ns cen einde moet komen aan de
2L, ie, dat voor de gepleegde agressie
""vie moet worden gedaan, dat er van
Overigens wordt het economisch leve*
in Europa hoe langer hoe meer gesnoerd
in het keurslijf van regelingen, controle,
enz. ten behoev van de oorlogvoering zel
ve en van de voorziening van oorlogvoe
renden en neutralen. Naast de werkelijk
verhoogde vraag naar bepaalde goederen
staat de algemeene wensch, de eigen na
tionale voorraden tot het uiterste op te
voeren. Waar men er tevens mede rekening
houdt, dat verschepingen hoe langer hoe
moeilijker zullen worden en dat verschil
lende schepen wellicht nooit hun bestem
ming zullen bereiken, wordt het noodza
kelijk, de productie steeds verder uit te
breiden. Zoo ontwaren wij alom verrui
ming van restricties. Ja, men zou zelfs
wellicht gaarne tot een totale opheffing
der restricties willen overgaan, ware het
niet, dat men het hoofd nog niet geheel
heeft verloren en dus rekening houdt met
de dringende noodzakelijkheid van het in
standhouden der restrictieschema's zelf ten
behoeve van de crisistijden, die de mensch-
heid na den oorlog te wachten staan. Na
de verruiming der rubberrestrictie de vo
rige week heeft thans ook het Internatio
naal Thee Comité het wijselijk geoordeeld,
de restrictie voor het loopende jaar met
5°'n te verzachten en deze week heeft het
Internationaal Tin Comité besloten, voor
de vierde maal tot een verhooging der tin
quota voor het reeds afgeloopen derde
kwartaal over te gaan en wel tot het nog
nimmer bereikte percentage van 120"/o der
standaardtonnages. Mits de verschepings
moeilijkheden niet nog grooter worden,
ziet de toekomst er dan ook voor de rub
ber-, thee- en tinproducenten niet on
gunstig uit en zullen zij ongetwijfeld
op de huidige productie- en prijsbasis zeer
behoorlijke winsten kunnen boeken. Ten
aanzien van de Billiton Maatschappij moet
er op worden gewezen, dat het dividend
over 1939 het bijzonder slechte werkjaar
tot 31 Mei 1939 zai bestrijken, waarover
theoretisch een dividend van wellicht niet
meer dan 5"/. (tegen vorig jaar 25"/») tot
uitkeering zou kunnen komen: men mag
echter verwachten, dat het bestuur met
het oog op de sterk verbeterde situatie dit
dividend uit de reserve zal aanvullen. Niet
temin hebben de koersen van „goederen-
aandeelen" niet in het minst op de betere
winstvooruitzichten gereageerd. Met een
minimalen omzet bleven zij, de tendens der
geheele beurs volgend, rond het huidige,
intrinsiek te lage peil schommelen.
Ten aanzien van het Nederlandsch be
drijfsleven zelf is de toestand nog te ver
ward en onduidelijk, om zich een klaar
oordeel te kunnen vormen. Tegenover een
gestegen bedrijvigheid in bepaalde be
drijfstakken (blik. kabels, bepaalde levens
middelen. enz.) staat een sterke inkrim
ping in de activiteit van andere bedrij
ven, hetzij uit hoofde van gebrek aan vol
doenden toevoer van grondstoffen, hetzij
vanwege de ernstige stagnatie in den uit
voerhandel.
Wanneer wij de cijfers van onzen bui-
tenlandschen handel over September
bestudeeren, slaat ons de schrik om
het hart: een daling van den invoer
met ruim 9 pCt. en van den uitvoer
met bijna 35 pet, tegenover het vorig
jaar valt te constateeren en het Is te
verwachten, dat die daling in de ko
mende maanden nog verder voortgang
zal vinden. Deze teruggang in onzen
handel vindt reeds zijn droevige weer
spiegeling in de doodsche stilte in Rot
terdam's en Amsterdam's havens: te
Rotterdam is het scheepvaartverkeer in
September tegenover 1938 met niet
minder dan 70 pet. gedaald.
een wapenstilstand, die over zekeren tijd
automatisch zou terugvoeren tot het., hui
dige oogenblik, geen sprake meer za'l mo
gen en kunnen zijn. Het koste dan wat
het kost
President Roosevelt voelt in deae. om
standigheden, begrijpelkijerws, weinig
roeping om tusschen beide te komen (.Toen
het nog tijd was, weigerde Duitseihland
en zou hij nu moeten intervenieeren tegen
den wil in van de partij, die ontegenzeg
gelijk zijn sympathie wegdraagt? )fcn te
vens die van de overgroote meerdlerheid
van het Amerikaansehe volk? Slechlts wan
neer Londen en Parijs een teeken zouden
geven, dat het hun aangenaam zou zijn,
zou een ingrijpen van Amerika's pr psident
verwacht mogen worden en zoo'n teeken
is niet gegeven. Grimmig heeft de Engel-
sche bulldog tenslotte toegegrei»en en
men weet, wat dat zeggen wil
De gang van zaken in het Oosten van
Europa geeft Berlijn trouwens reden te
over om zich achter de ooren te k rabben.
De „hulp" der sovjets wordt wel ze<er duur
betaald. In Polen zijn waardevolle objec
ten, waarop de Duitschers gerekend had
den, in handen der Russen gestebS moe
ten worden men denke aau de petro-
leumdistricten bij Lemberg doclï daar
nevens gaan de sovjets met duizelingwek
kende snelheid verder om zich een positie
te verschaffen, die den weg naar hiet Oos
ten blijvend voor de Duitschers zal af
sluiten De Randstaten, die Engelland en
Frankrijk weigerden uit te leverein. wes
halve mede de besprekingen te Moskou
mislukten, zijn in handen der sovjets. Men
mag het nog zoo mooi trachten te camou-
fleeren, als b.v. inzake Lithauen, dat zelfs
het in 1920 door Polen gewelddadig ver
overde Wilna terugkreeg, de sovjets zijn
heer en meester in de drie Balti: iche lan
den en maken daarvan een voorp »st tegen
ieder opdringen uit hel Westen Daar het
Oosten. Hetgeen in de eerste plaatis slechts
tegen Duitschland gericht kan zijn, want
andere gevaren dreigen de sovj ets daar
immers niet! Naast Duitschland, dat tot-
dusver de Oostzee volledig bebteerschte,
verschijnen daar de sovjets, zelfs het gan-
chc Oosten van deze Duitsche „binnen
zee" in hun macht br- gend. In aanslui
ting daarop thans de nog niet officies'
vermelde cischen, door Moskou aan Fin
land gesteld. Finland weigert evenwel de
rol der randstaten te spelen en wil zijn
onafhankelijkheid desnoods vi jrdedigen
(Van onzen financieelen medewerker).
Terwijl Rusland en Duitschland bezig zijn,
Oost-Europa onder elkaar te verdeelen en
het werkelijk Armageddon nog niet is uit
gebroken, onderwerpen 's werelds economie
en financiën zich meer en meer willoos
aan den oorlogsheer; hetgeen echter weer
niet wil zeggen, dat wij ons in een uit
gesproken oorlogsconjunctuur bevinden. De
geringe kansen op een .soort vrede, de
vreemde houding der Sovjets, de nog niet
gevallen beslissing ten aanzien van de her
ziening der Amerikaansehe Neutraliteits-
wet, de vrees voor zware winstbelastingen,
met de wapenen, hoezeer de uitslag van
dezen ongel ij ken strijd tevoren vast staat.
De Vereenigde Staten werpen voor het
'benarde land der meren thans al hun
overtuigingskracht in het vuur, gesteund
door Scandinavië, maar of het baten zal?
Laat ons de hoop in dezen nog niet op
geven, want zelfs voor de sovjets met al
hun ruwe realiteitspolitiek spreekt de
schijn toch ook nog een woordje mede!
En bovendien wordt steeds duidelijker,
dat Italië niet meer de rol van Duit-sch
paladijn speelt, gelijk tevoren. Weliswaar
zou men te ver gaan om te veronderstel
len, dat Rome naar het andere kamp zou
overgaan, doch de ontplooiing van het bols
jewistisch gevaar in ons werelddeel zelfs
Scandinavië is al ernstig verontrust!
heeft Rome meer dan nog tevoren huive
rig gemaakt om Duitschland verder daad
werkelijk te steunen!
Hoezeer Duitschland overigens zelf er
kent het spel in Europa's Oosten te heb
ben verloren, blijkt overduidelijk uit het
evacuceren der z.g. Baltische baronnen,
die in eeuwen moeizaam werken een zeer
vooiuitgeschoven, doch tevens overheer-
schende positie in dc Baltische landen
hadden weten te veroveren en trots alles
te behouden. Daarbij worden banden van
den bodem verbroken en die spreken meer-
al deze factoren te zamen bewerken, dat,
al is de economie in den oorlogsgreep ge
raakt er van eenige conjunctuurrichting
eigenlijk geen sprake is. Weliswaar heeft
de Amerikaansehe zakenwereld in het al
gemeen een sterk verhoogde bedrijvigheid
te zien gegeven, met hier en daar sensa-
tioneele prijsstijgingen, doch tot dusver
moet deze gestegen activiteit grootendeels
op rekening worden gesteld van een over
haaste indekking in de hoop op een alom
stijgend verbruik, waarvan echter nog zeer
weinig symptomen te ontdekken zijn. Zij
is dan ook voorloopig van niet veel meer
dan binnenlandsche waarde. Een even-
tueele aanvaarding van de opheffing van
het wapenembargo zal mogelijkerwijs een
meer geprononceerde richting aan de
Amerikaansehe conjunctuur kunnen geven.
malen nog sterker dan banden van het
bloed! Duitschland durft heh blijkbaar
niet laten onder sovjet-bewind
Om tactische redenen zwijgen de Wes
tersche democratieën over al dit gebeu
ren, waarvoor zij trouwens niet aan
sprakelijk zijn te stellen, doch ontegen
zeggelijk verzwakt dit hun moreele positie
tegenover Duitschland, dat zij erkend.
Blijkbaar rekenen zij eerst hun zaken met
Duitschland in het reine te moeten bren
gen, waarna men verder kan zien, daarbti
speculeerend op het brooze van het
Duitsch-Russische monsterverbond. Zooals
gezegd, moreel staan zij in dit opzicht
niet sterk, doch in de politiek, vooral in
tijden van gevaar, rekent men daarmee nu
eenmaal niet in vol opzicht!
En de oorlog gaat voort! Wil dit zeggen,
dat nu dan zal losbarsten de hel, waarop
reeds begin September werd gerekend?
Dat late men aan de generale staven over.
Wij allen, zonder onderscheid, kunnen
nimmer voorspellingen wagen over het
geen de legcr-ieidingen zullen beslissen
Slechts zij vastgelegd, dat wie in het
Westen een grooten aanval inzet, op ont
zettende offers moet rekenen, zonder zich
aan de illusie van een „bliksem-oorlog"
te kunnen overgeven..,.
Hoogst onduidelijk blijft de toestand in
de geld- en kapitaalmarkt. Een verruiming
in de geldmarkt valt niet te ontkennen.
De koers van prolongatie en het markt-
disconto vertoonen een haast onafgebroken
inkrimping, terwijl uit den weekstaat der
Nederlandsche Bank en van de Schatkist
blijkt, dat tot dusverre de financiering van
mobilisatie, enz. vrij gemakkelijk in het
werk is gegaan. Men mag zulks grooten
deels toeschrijven aan het feit, dat eener-
zijds het particulier bedrijfsleven onder de
huidige omstandigheden geen meerdere
aanspraken aan de geldmarkt behoeft te
stellen en anderzijds er van geldonttrek-
kingen van de zijde van het publiek nau
welijks sprake is Toch geloof ik, dat deze
verruiming van de geldmarkt slechts een
zeer tijdelijk verschijnsel is en binnen niet
al te langen tijd weer voor een aantrek
king der geldkoersen zal moeten plaats
maken, zoodra de regeering grootere
eischen zal beginnen te stellen. De houding
der obligatiemarkt zou hiervoor een aan
wijzing kunnen zijn. Na een kortstondig
herstel, op rekening te schrijven van de
herbelegging van uit Indische aflossingen
vrijgekomen gelden, is weer een periode
van latente zwakheid aangebroken, terwijl
het Beleggersfront geen aanstalten maakt,
om de markt door aankoopen te steunen.
Tenzij dit Front doelbewust in de markt
komt. is er niet de minste aanleiding om,
behoudens bij het verbeteren der vredes-
kansen, een herstel van meer permanent
karakter in de markt van vaste rente dra
gende fondsen tegemoet te zien.
Indien de oorlog met al zijn ellende één
voordeel heeft geschapen, dan is het wel
dat hij de zoo slecht gefundeerde en voor
Nederland zoo sterk teverwerpen plan
nen tot ((fusie" der Amsterdamsche Bank
en Rotterdamsche Bankvereeniging volko
men heeft ondermijnd. Reeds onmiddellijk
na het uitbreken van den oorlog was men
in financieeie kringen tot de overtuiging
gekomen, dat deze fusie, althans op de
gepubliceerde voorwaarden, onmogelijk tot
uitvoering zou kunnen komen. De banken
konden haar middelen thans wel beter be
steden, zoo zeide men, dan een 48 millioen
aan aandeelhouders terug te betalen. Na
ruim een maand van aarzeling en na zelfs
ontkend te hebben, dat de fusieplannen
van de baan waren, is thans het verlossend
bericht gepubliceerd, dat de samensmel-
ting niet zal plaats vinden. Hel is niet
slechts het personeel, dat dit besluit met
onverholen vreugde heeft begroet, het is
ook de beurs, die haar blijdschap niet on
der stoelen of banken heeft gestoken, om
dat een nog verder in elkaar sluiten van
effectenorders voor haar wellicht nood
lottig zou zijn aeword"n En het ten-
'otte hpp' Ncfp-'sod. daf het ver
welkomt omdat het een concentratie van
bankmacht, als destijds voorgenomen,
hoogst ongewenscht acht.
(Nadruk verboden).
