Chamberlain wijst Hitler's vredesaanbod als onvoldoende af gr iep akkerïj*5 De spoorwegen rijden als vanouds Het einddoel is een beter internationaal bestel LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 13 October 1939 Derde Blad No. 24403 15 October: 80ste Jaargang Alleen deze Duitsche regeering staat den vrede in den weg Engelands politiek en oorlogsdoel Het beletsel voor vrede dien Maar militaire doeleinden gaan voor De oppositie aan het woord Het standpunt der Britsche regeering In het Britsche Hoogerhuis Er heerschte een merkbare spanning in Britsche Lagerhuis, gisternamiddag, in af wachting van de verklaring van den mi nister-president. Alle banken waren bezet. Op de voor voorname buitenlandsche gas ten gereserveerde tribune had Zaleski, de nieuwe Poolsche minister van buitenland sche zaken, plaats genomen. Aanwezig waren de ambassadeurs van Argentinië, België, Brazilië, China. Egypte, Frankrijk, Polen, Rusland en Spanje, de gezanten van Nederland, Noorwegen. Zwe den. Zwitserland, Bulgarije, Iran. Joego slavië, Finland, Letland, Roemenië, Libe ria, Denemarken, de hooge commissarissen van Zuid-Afrika, Australië, Canada en Eire. Toen ik verleden week, aldus ving Chamberlain aan, u sprak van de aan kondiging van het Russisch-Duitsche pact, merkte ik op, dat dit pact het denkbeeld bevatte, dat waarschijnlijk eenige vredes voorstellen gedaan zouden worden. Ik zeide dat indien zulks het geval zou blijken te zijn. wij deze vredesvoorstellen zouden on derzoeken in overleg met de regeeringen der dominions en van de Fransche repu bliek. en in het licht van zekere terzake dienende overwegingen. Sindsdien heeft de Duitsche rijkskan selier zijn rede gehouden en heeft het overleg, waarop ik doelde, plaats gehad. (Thans moet ik de positie van Z. M.'s re geering uiteenzetten. Alvorens ik evenwel het huis op de hoog- jte stel van de resultaten van ons onder zoek van Hitler's redevoering, moet ik den leden verzoeken eenige oogenblikken zich [den achtergrond te herinneren, waartegen zijn voorstellen verschijnen. Einde Augustus was Z. M.'s regeering druk bezig met een briefwisseling met de Duitsche regeering betreffende Polen. Het was duidelijk, dat de toestand gevaarlijk was, maar wij geloofden, dat het mogelijk zou zijn, een vreedzame oplossing te be reiken, indien de hartstochten niet opzet telijk werden aangewakkerd, en wij acht ten het volkomen zeker, dat de Duitsche regeering. indien zij wilde, haar vrienden in Danzig zoodanig zou kunnen beïnvloe den. dat een verlichting in de spanning zou ontstaan en gunstige omstandigheden geschapen zouden worden voor rustige nuchtere onderhandelingen. Men zal zich herinneren, dat de Duit sche rijkskanselier tijdens deze briefwisse ling zijn wensch te kennen gaf naar ver beterde betrekkingen tusschen onze beide landen, zoodra de Poolsche kwestie gere geld zou zijn. Hierop antwoordde Z. M.'s regeering, de zen wensch volkomen te deelen, doch dat alles afhing van den aard en de methode der regeling met Polen. Wij wezen er op, dat een oplossing met geweld onvermijde lijk ertoe zou leiden, dat wij onze verplich tingen jegens Polen zouden nakomen, en wij verzochten den Duitschen rijkskanse lier in directe onderhandelingen te trede den met de Poolsche regeering. die zich daartoe reeds bereid had verklaard. Zooals elkeen weet, bleven deze pogin gen van Z. M.'s regeering, om een oorlog en wapengeweld te vermijden, vruchteloos. In Augustus jJ. heeft de president der Vereenigde Staten een beroep gedaan op den heer Hitier, zijn geschillen met Polen langs vreedzamen weg te regelen, tenein de een oorlog in Europa te vermijden. Ongeveer te zelf der tijd hebben de ko ning der Belgen, de koningin der Neder landen, Z. H. de Paus en de heer Musso lini allen him goede diensten aangeboden, echter eveneens vruchteloos. Het is thans duidelijk, dat de heer Hit- Ier besloten was, met Polen oorlog te voe den en hoe oprecht zijn wensch misschien geweest is, om met Groot-Brittannlë tot een accoord te komen, deze wensch was toch niet sterk genoeg, om hem ervan af te houden een aanval te ondernemen op zijn buurman. Op 1 September heeft de heer Hitier de Poolsche grens geschonden en is hij Polen binnengevallen, waarbij hij met geweld van wapenen en machines, den weerstand van het Poolsche volk en het Poolsche le ger neersloeg. Zooals neutrale waarnemers hebben ge tuigd, werden de Poolsche steden en dor pen gebombardeerd en in puin geschoten en werden de burgers op groote schaal omgebracht, met schending van alle ver dichtingen, waarover Hitier thans met lots spreekt, alsof hij ze had nagekomen. M-iii Ls' na deze moedwillige agressie, i ffe zoovel® Poolsche en Duitsche levens eeit gekost, opgeofferd aan zijn eigen da? Jan?- 101 het gebruiken van geweld. t de rijkskanselier zijn voorstellen doet. LvHof J? men verwacht had. dat in deze porstellen eenige poging zou te vinden mïcri .voldoening te geven voor deze „n aaad jegens de menschheid, welke zoo rp?h?i8 gevolgd is op de schending der dan ïan het Tsjecho-Slowaaksche volk. ■A*.Kr(Lmen in die verwachting teleur- 0- De Poolsche staat en zijn leiders delijk uit zijn redevoering, maar het is duidelijk, dat hij deze kwestie alléén door Duitschland wil laten regelen, in overeen stemming met de Duitsche belangen. De uiteindelijke vorm, welke dit gebied zal krijgen, en de kwestie van het herstel van een Poolschen staat, zijn, naar de mee ning van den heer Hitier, vraagstukken, welke niet geregeld kunnen worden door een oorlog in het Westen, maar uitsluitend door Rusland aan de eene zijde en Duitsch land aan de andere zijde. Wij moeten dus aannemen, dat de voorstellen, welke de Duitsche rijks kanselier doet, voor de vestiging van wat hij noemt „de zekerheid der Euro- pecsche veiligheid" gebaseerd moeten worden op de erkenning van zijn ver overingen en op zijn recht, om met het veroverde gebied te doen wat hij wil. Het zou onmogelijk zijn voor Groot- Brittannië zulk een grondslag te aan vaarden zonder zijn eer te verbeuren en zijn eisch prijs te geven, dat inter nationale geschillen dienen tc worden opgelost door overleg en niet door ge weld. De passages in de redevoering, welke bestemd zijn. nieuwe verzekeringen te ge ven aan de nabuurlanden van den heer Hitler, ga ik voorbij, aangezien deze lan den wel zullen weten, welke waarde aan dergelijke verzekeringen gehecht kan wor den, gezien gelijkluidende beloften, in het verleden door hem afgelegd. Het is niet moeilijk, zinnen aan te ha len uit Hitler's redevoeringen van 1935, 1936 en 1938, waarin hij in definitieve be woordingen zijn besluit te kennen geeft, Oostenrijk niet te annexeeren, den An schluss niet te verwezenlijken, en geen aanval te ondernemen op Tsjecho-Slowa- kije en geen verdere territoriale eischen in Europa te stellen, nadat de Sudeten-kwes- tie in September 1938 was geregeld. Wij mogen ook niet voorbijzien, hoe Hit- Ier radicaal zijn lang verkondigde begin selen heeft laten varen, zooals wordt aan getoond door het feit. dat vele millioenen Polen en Tsjechen in het Duitsche rijk zijn opgenomen, ondanks zijn herhaalde beweringen van het tegendeel, en door het pact met de sovjet-unie, dat hij ge sloten heeft na herhaaldelijk en heftig zijn afkeer van het bolsjewisme te heb ben betuigd. Deze herhaalde verloochening van zijn gegeven woord en deze plotselinge ommekeer in zijn politiek vormen voor mij de fundamenteele moeilijkheid, mij bezig te houden met de voorstellen, welke de Duitsche rijkskanselier in zijn redevoering gedaan heeft. De simpele waarheid is, dat, na onze ervaring in het verleden, het niet lan ger mogelijk is, te vertrouwen op het ijdele woord van de huidige Duitsche regeering. (Luide en langdurige toe juichingen). Onze politiek is er niet op gericht, de juiste plaats in Europa te ontnemen aan een Duitschland. dat in vriendschap en vertrouwen met andere landen wil leven, (toejuichingen). Integendeel, wij gelooven, dat géén doeltreffend geneesmiddel voor de kwalen der wereld gevonden kan wor den, indien geen rekening gehouden wordt met de rechtvaardige eischen en nooden van alle landen en wanneer de tijd mocht aanbreken, dat de lijnen getrokken moeten worden voor een nieuwe vredesregeling, zou Z. M.'s regeering inzien, dat er voor I de toekomst weinig hoop zou bestaan, in dien niet een zoodanige vredesregeling be reikt wordt door de methoden van onder handeling en overeenstemming. Daarom trokken wij niet met wraakgie rige bedoelingen ten oorlog, maar eenvou dig ter verdediging van de vrijheid. (Toe juichingen. Niet slechts de vrijheid der kleine landen staat op het spel. het gaat ook om het vreedzame bestaan van Groot- Brittannië, van de dominions, van Indië en de rest van het Britsche rijk, van Frank rijk en van alle vrijheidlievende landen. Hoe ook dc uitslag zal zijn van den liuidigen strijd en op welke wijze het einde ook bereikt wordt, de wereld zal niet gelijk zijn aan die, welke wij voorheen gekend hebben. Starend in de toekomst, kunnen wij zien. dat on vermijdelijk groote wijzigingen haar stempel zullen zetten op de gedach ten en de daden der menscliheid en indien de menschheid de nieuwe krachten goed zal leiden, zullen alle volkeren hun deel krijgen. Z. M.'s regeering weet maar al te goed, dat in een modernen oorlog tus schen groote mogendheden de over winnaar en de overwonnene beide wreede verliezen moeten lijden, maar capituleeren voor het kwaad zou alle hoop wegnemen en alle levenswaar den vernietigen, welke door de ecuwen heen het kenmerk en de bezieling ge weest zijn van den menschelijken voor uitgang. (Toejuichingen). Wij zoeken geen materieel voordeel voor ons zelf. (Bravo-geroep). Wij wenschen niets var het Duitsche volk. dat zijn zelf respect zou kwetsen (bravo); wij streven niet slechts naar de overwinning, doch kijken verder, namelijk naar het leggen van een grondslag voor een beter inter nationaal stelsel, waarbij oorlog niet het onvermijdelijke lot van elk opeenvolgend geslacht behoeft te zijn. (Luide toejuichin gen). Ik ben er zeker van, dat alle Europee- sche volkeren, het Duitsche volk incluis, vrede wenschen, een vrede, welke hen in staat zal stellen, zonder vrees te leven en hun krachten te wijden aan de ontwik keling van hun beschaving en de najaging van hun materieele welvaart. De vrede, welken wij besloten zijn te verkrijgen moet echter een werkelijk ge vestigde vrede zijn, niet een onbehaaglijke wapenstilstand, welke door voortdurend herhaalde bedreigingen wordt verstoord. (Toejuichingen). Neem dadelijk 'n "AKKERTJE" (tol 4 per dag) en kruip onder de wol. Ze bekorten de ziekte, verdrijven koorts en pijnenl 1097 (Ingez. Med.) Wat staat zulk een vrede in den weg? Het is de Duitsche regeering, en de Duitsche regeering alléén, want zij is het, die door herhaalde daden van Slechts wanneer het vertrouwen der wereld hersteld is, zal het mogelijk zijn, met de hulp van allen, die van goeden i wil zijn, de oplossing te vinden voor de kwesties, welke de wereld verontrusten, de ontwapening in den weg staan, het her stel van den handel vertragen en een ver betering van de welvaart der volkeren verhinderen. Er moet dus aan een primaire voorwaar de voldaan worden. Alléén de Duitsche re gering kan aan deze voorwaarde voldoen. Indien zij het niet wil kan er voorloopig Wprriov» 11 c oi/evai/ cu z/ijn ïnuciö het ïil m?t scheldwoorden beladen. Wat hetwüv Zï**n van dat deel van Polen, DuiUoh !er beschreven heeft als het ne belangengebied, blijkt niet dui- (Van een specialen verslaggever). Met ingang van a.s. Zondag zullen de Ncderlandsche Spoorwegen, dank zij de medewerking van de militaire autori teiten, de dienstregeling van vóór de mobilisatie wederom kunnen uitvoeren. Een heugelijke tijding, omdat zij, die per trein willen reizen, thans het nieuwe spoorboekje zullen kunnen raad plegen. Slechts zij er hier op gewezen, dat de directie der Spoorwegen een tweetal voorwaarden der militaire auto riteiten heeft moeten inwilligen. De eerste is, dat militairen en goederen voor militaire doeleinden te allen tijde voorrang hebben. Dc tweede is, dat de dienstregeling zonder voorafgaande ken nisgeving geheel of gedeeltelijk kan worden opgeheven, indien het militair belang dit noodzakelijk maakt. In ver band met de opgevoerde frequentie zal het dus zeker wel eens voorkomen. een bepaalde trein uitvalt. Men trekkv? daaruit niet de ^nc'u/.e er iets ernstigs aan de hand is, omdat dit aa?««fe j5°?a rus^ n0& geen nieuwe of betere wereldorde ont- Staan van het soort waarnaar alle landen verlangend uitzien. De zaak is dus duidelijk: ófwel de Duitsche regeering moet een overtui gend bewijs geven voor de oprechtheid van haar verlangen naar vrede door definitieve daden en door het ver schaffen van doeltreffende waarborgen van haar voornemen, om haar ver plichtingen na te komen, ófwel wij moeten in onze taak tot het einde vol harden. Duitschland moet zijn keuze doen. De min is ter-president deelde mede, dat hij de volgende week Woensdag een nieu we verklaring over den internationalen toe stand zal afleggen. Na Chamberlain nam de arbeiders-afge vaardigde Attlee het woord. Hij zeide „in de eerste plaats zijn de vredesvoorstellen ge daan door een man, wiens woord volkomen waardeloos is (bijval) en die ons slechts vage beloften voor de toekomst brengt. In de tweede plaats berusten zij op een bru tale, niet uitgelokte agressie, en op de aan vaarding van de resultaten dier agressie als voldongen feit. In de derde plaats kan men er niet het voornemen tot verandering van hart of geest, waarop de hoop voor de toekomst gebouwd kon worden, in ontdek ken. Men verzoekt ons, een misdaad door de vingers te zien en den misdadiger te ver trouwen. Geen Britsche regeering zou uit het oogpunt van beginsel of beleid een an der antwoord kunnen geven dan de minis ter-president gedaan heeft. «Bijval). Het volk van dit land zal dat antwoord steunen en andere landen zullen het goed keuren. Het is mijn meening, dat het Duitsche volk behoort te weten, dat het op elk oogenblik vrede kan krijgen, doch dat het de methode van geweld en agressie moet laten varen. Het volk van Duitschland moet beseffen, dat het leiders heeft, die elke aanspraak op vertrouwen verbeurd hebben. Het opgeven der agressie is niet een be paling van een vredesregeling; het is een onmisbare voorwaarde". Sinclair, leider der liberale oppositie, bracht hulde aan de verklaringen van Chamberlain en zeide vervolgens: ..Indien de gedachte van verovering deel uitmaakt van de politiek en het stelsel van Hitier, dan volgt daaruit, dat het Hitlerisme ver nietigd moet worden. Slechts één man zou het tegendeel kunnen bewijzen. Hitier zelf. Laat hem zijn troepen terugtrekken uit alle landen, die hij in de laatste twee jaar door geweld verkregen heeft! Laat hem toestemmen in herstel van de vrijheid van Polen en Tsjecho-Slowakije! Laat hem er in toestemmen, dat het Oostenrijksche volk bij volksstemming zijn eigen lot bepaalt! Alleen dan zal het mogelijk zijn, vredeson derhandelingen met Hitier te overwegen. Indien de regeering het daarmede eens is, zou ik er op willen aandringen, dat zij al het mogelijke zal doen, om Duitschland en de wereld duidelijk te maken, dat, indien de oorlog wordt voortgezet, dit niet ge schiedt, omdat wij territoriale eischen te gen Duitschland hebben, maar omdat wij wenschen. dat het zich bij ons aansluit bij den opbouw van Europa". ontnomen heeft en in de harten van al haar nabuurlanden het steeds aan wezige gevoel van onveiligheid en vTees heeft geplant. Het doet mij genoegen, te bedenken, dat er volledige overeenstemming bestaat tus schen de gezichtspunten van Z. M.'s re geering en van de Fransche re'geering. De leden zullen de redevoering gelezen heb ben, welke de heer Daladier j.l. Dinsdag voor de radio gehouden heeft. Wij hebben, zoo zeide hij, de wapenen opgenomen te gen de agressie. Wij zullen ze niet neer leggen totdat wij zekere waarborgen van veiligheid bezitten, een veiligheid, welke niet elke zes maanden op het spel mag worden gezet. (Toejuichingen). Wy hebben ook gebruik gemaakt van de aanwezigheid van den Pool schen minister van buitenlandsche za ken, dien wij met voldoening in dit land hebben verwelkomd, (toejuichin gen). om met de Poolsche regeering overleg te plegen, en ik ben blij te kunnen zeggen, dat er volledige over eenstemming in onze gezichtspunten bestaat. De houding van Z. M.'s regeering zou ik, als volgt willen kenschetsen: Hitler verwierp alle vredesvoorstellen, totdat hij Polen overweldigd had. zooals hii vroeger Tsjecho-Slowakije neerwierp. Vredesvoorwaarden, welke beginnen met een agressie goed te praten, kunnen niet aanvaard worden. De voorstellen In de redevoering van den rijkskanselier zijn vaag en onzeker en bevatten geen aanduidingen tot het weder goedmaken van het onrecht, Tsjecho- Slowakije en Polen aangedaan. Zelfs indien de voorstellen van den heer Hitier nauwkeuriger waren geweest en voorstellen hadden bevat tot herstel van dat onrecht, zou het nog noodzakelijk zijn. te vragen met welke practische middelen de Duitsche regeering voornemens is de wereld te overtuigen, dat de agressie zal ophouden en dat beloften voortaan door haar zullen gehouden worden, (toejuichin gen De ervaring in het verleden heeft aangetoond, dat geen vertrouwen ge steld kan worden in de beloften van de huidige Duitsche regeering. Derhalve moeten er daden en niet alleen woorden komen, alvorens wij, het Britsche volk en Frankrijk, onze dappere en loyale bondgenoot, gerech tigd zouden zijn op te houden met in spanning van al onze krachten oorlog te voeren. tijdens de beperkte dienstregeling niet ls voorgekomen Dit laatste werd n .1. veroor zaakt door de zeer groote soepelheid, welke de opperbevelhebber van land- en zee macht heeft betracht Bovendien waren de mazen bij den beperkten dienst groot ge noeg, om het gewone militaire vervoer zon der stagnatie van beteekenis onder te brengen. Thans nu de mazen van het spoorwegnet kleiner geworden zijn. is het niet altijd mogelijk het gewone militaire vervoer in de dienstregeling ln te schakelen, zoodat het vóór kan komen, dat met een bepaalden trein, wel ln den Spoorgids ver meld, niet door het gewone publiek gereisd kan worden, een tijdelijke blokkeering van het vervoer opleverend. Gezien de grootere frequentie meende de directie der Spoorwegen er goed aan te doen deze voorwaarden te accepteeren. te- 1 meer omdat het thans weer zoo is, dat b v. tusschen Rotterdam en Amsterdam 53 trei nen in elke richting zullen rijden In den zomerdienst 1939 was dit aantal 59. terwijl er tijdens de beperkte regeling maar 25 reden. Tusschen Amsterdam en Zandvoort zullen in beide richtingen 97 treinen rijden Thans zijn dit er 40 en tusschen Haarlem en Den Haag zullen dagelijks 57 treinen in- gelc -d worden. Vandaag don dag waren dit er 21. Voorts zal ook Ir' ent-al stoptreinen j op het oude niveau gebracht worden. AMSTERDAG W.P. WORDT GESLOTEN. Een der belangrijkste wijzigingen van de nieuwe dienstregeling ls wel, dat met in gang van 15 October Indien er niet ge mobiliseerd was zou dit 8 October zijn ge weest het station Amsterdam W.P. voor reizigersvervoer gesloten zal worden, terwijl in de plaats daarvoor het Amstelstation geopend zal worden. De treinen van en naar Utrecht zullen alle aan dit station en aan Muiderpoort stoppen. De dienst op enkele baanvakken zal nog niet hervat kunnen worden, terwijl op een enkele lijn het Diesel-electrise he materiaal door stoomtreinen vervangen zal worden. Natuurlijk heeft de heer Giesbergen „de man van het Spoorboekje", de gelegenheid ■benut om nog enkele verbeteringen aan te brengen. Daarnaast wordt er door hem op gerekend, dat door het opvoeren van de frequentie ook een eind komt aan de klach ten van reizigers over een gebrek aan plaatsruimte en over het veelvuldige reizen in een hoogere klas dan waarvoor men be taald heeft. Ten aanzien van het nieuwe spoorboekje riep de heer Giesberger de cle mentie in van het reizend publiek. Er is een nieuw record gevestigd in Utrecht wat het samenstellen van den reisgids betreft, maar het kan zijn, dat de accuratesse, waarmede een en ander geschiedt, daaronder te lijden heeft gehad. Er bestaat dus kans, dat er fouten zijn blijven staan. Wat de interationale verbindingen be treft, hier over kan medegedeeld worden, dat op de Nederlandsch-Belgische baan vakken een geheel nieuwe dienstregeling ingevoerd is. Op het baanvak WoerdenUtrecht zijn de stoptreinen van en naar Leiden verval len, dientengevolge stoppen er geen trei nen meer te Vleuten. De dienstregeling der treinen op het baan vak LeidenWoerden werd gewijzigd in een regelmatigen uurdienst. teneinde te Woer den een korten overgang te verkrijgen op *n van de electriscbe treinen Door de wtlzlgin? der treinen op het baanvak WoerdenLeiden moest de dienst regeling op het baanvak Gouda—Al nhen a. d. Rijn(Leiden) eveneens worden herzien. (Nadruk verboden). In het Hoogerhuis heeft Stanhope de rede van Chamberlain voorgelezen. Lord Snell (arbeiderspartij) zeide zich af te vragen, wat den man, die tot September den vrede laakte, er plotseling toe gebracht heeft, den vrede te verlangen. Waren zijn latere gedachten wellicht voorzichtiger dan de vroegere en heeft hij een hand op den muur zien schrijven? Niets van datgene, waarop Duitschland recht heeft, zou het niet door vreedzame onderhandelingen kunnen krijgen. Indien het Duitsche volk vrede wil en den waarborg wil geven, dat de vrede zal worden geëer biedigd, laat het dat dan zeggen. Het weet, dat de geallieerden zoowel voor hun vrij heid als voor die van Europa vechten. Wij doen eigenlijk, wat men van het Duitsche volk verwacht zou kunnen hebben, aldus Snell. Hij drong er op aan, dat de regeering een vredesoffensief zou inzetten, waarbij zij de lijnen voor een rechtvaardige wereldorde als constructief plan zal aangeven. Indien Engeland dan den oorlog tot het bittere einde moet voortzetten, zal het 2est°rkt worden door de wetenschap, dat het de wereld een beteren weg heeft aangewezen. De liberaal Crewe verklaarde ..Wij zeg gen tot de Duitsche regeering; kunt se u werkelijk voorstellen, dat, twep ïsmcfpn als Engeland en Frankrijk, die een 'ance his torie hebben, bereid kunnen af te dalen tot mocendhed^ tre den of den derden rang. terwijl gij een nieuwe kaart van Europa teekent en lan den verdeelt?"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 9