Na de randstaten komt Finland aan de beurt De Binnendijkop een mijn geloopen en gezonken HAANDAG 9 OCTOBER 1939 No. 24399 Nog altijd weinig actie in het Westen De strijd in het Westen In het Oosten HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt 80ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN De randstaten Alle opvarenden zijn gered Scheepsramp bij Terschelling Dit nummer bestaat uit DRIE bladen EERSTE BLAD Het Duitsche legerbericht Duitsch-Russische handelsbesprekingen verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 «ts. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer* voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd rijn Franco per post f. 2:35 per 3 maanden t. 2.35 per week t. 0.1S per 3 maanden -t- portokosten, (voor binnenland f. 0.80 per 3 mn&Pj Na de randstaten is Finland aan de beurt gekomen, zooals wij reeds voorzagen. Het Finsche telegraaf-agentschap publi ceerde Zaterdag het volgende bericht: „Zooals de minister van buitenlandsche zaken, Erkko, reeds op 18 September heeft medegedeeld, zijn tusschen Finland en Rusland langs diplomatieken weg onder handelingen over zekere punten van poli- tieken en economischen aard gevoerd. De sovjet-Russische regeering heeft thans gevraagd, of de Finsche regce- ring bereid is, een specialen gevol machtigde te zenden ter bespreking van hangende vraagstukken. De Finsche regeering overweegt thans deze vraag". Men weet nog niet of de Finsche regeering den minister van buiten landsche zaken naar Moskou zal zen den. In ieder geval is reeds bekend, dat Juho Paasikivi, de vroegere pre mier, thans gezant in Stockholm, zich naar Moskou zal begeven. Paasikivi was voorzitter van de Finsche delegatie die het vredesverdrag tusschen Fin land en de URSS in Dorpat heeft on derteekend in 1920. Hij verstaat uit stekend Russisch. Het Finsche ministerie van oorlog deelt mede: „Daar het noodig schijnt te zijn, de neutraliteitsdefensie van Finland te versterken, zijn de reservisten der troepenafdeelingen voor buitengewone oefeningen onder de wapenen geroe pen. Daar hierdoor gebrek aan ruimte, wat de mogelijkheid voor inkwartiering in de gar nizoenen betreft, is ontstaan, zijn deelen der troepen uit de stedelijke garnizoenen naar het platteland verplaatst, waar zij tevens voor het aanleggen van versterkin gen kunnen worden gebruikt". Finland schijnt dus niet zoo willig te zul len zijn als de randstaten. Rusland heeft blijkbaar belangstelling voor drie kleine eilanden in de Finsche golf Hogland, Seitskaer en Tyaerskaer. De Stockholmsche correspondent van de te Kopenhagen verschijnende „Berlingske Tidende" gelooft, dat Finland deze eilan den, die voor Helsinki van weinig beteeke- nis zijn, zal willen afstaan, doch overigens een krachtige houding zal aannemen. Hij voegt hieraan toe: „Finland is geen Bal- tisch land, doch een deel van Scandinavië. Het heeft lang geen slechte strategische positie en een sterke defensie". Ook Zwe den slaat de ontwikkeling aandachtig gade. In Zweden is juist weer een crediet aan gevraagd van 57 millioen kronen voor uit breiding van vloot en luchtmacht. Men is voornemens 102 nieuwe vliegtui gen aan te schaffen, deels bommenwerpers, deels verkenners. Daar de vliegtuigindustrie in Zweden deze groote levering niet zelf kan verzorgen, zullen de machines in het buitenland besteld worden. Men spreekt o.a. van Amerika. Voorts zullen vier groote en zes kleine mijnenvegers gebouwd worden. Ook vragen de Zweedsche vlootautoriteiten den aan bouw van vier krachtige torpedoboot jagers ter aanvulling van de kustvloot. De Zweedsche bladen weigeren te geloo- ven. dat de Sovjet-Unie voornemens is Finland te behandelen zooals de kleine Baltische landen. Indien dat wel het geval zou zijn, zou een zeer sterke reactie gewekt worden in de publieke opinie, niet alleen in alle Noorsche landen, maar ongetwijfeld ook in landen overzee, zooals de Vereenigde Staten, waar de sympathie voor de noor delijke landen groot is. De Lithausche delegatie onder leiding van Urbsys is te Moskou gearriveerd en had gis teren op het Kremlin het eerste onderhoud. Men verwacht, dat de sovjets minstens het recht van doortocht zullen eischen in geval van een invasie of van bedreiging met agressie door een groote mogendheid tegen Rusland of Letland en Estland. Wellicht zal het recht worden opgeëischt, garnizoenen en versterkingen aan te leggen langs de grens van Oost-Pruisen, teneinde de Duitsche in richtingen in het Memelgebied te neutrali seeren. De sovjet-regeering heeft het Russisch- Letlandsch verdrag tot wederzijdschen bij stand, dat Donderdag in Moskou tot stand was gekomen, geratificeerd. Naar voorts wordt verluidt, zou de sovjet unie nieuwe eischen aan Estland willen stellen. De sovjets zouden de bezetting opeischen van nog twee plaatsen op Estlandsch grond gebied en bovendien een doortocht via land willen hebben voor de Russische contingen ten. die de lucht- en marinebases op Est landsch grondgebied moeten gaan bezetten. Oorspronkelijk was overeengekomen, dat deze troepen via zee naar Estland zouden worden overgebracht en niet het land zou den doortrekken. Het agentschap Leta deelt het volgende mede: „De regeeringen van Letland en Duitschland zijn in principe tot een accoord gekomen over de afsluiting van een verdrag, betreffende de repatrieering van Letland- sche staatsburgers van Duitsche afkomst en daarmede samenhangende kwesties. De eigenlijke onderhandelingen zullen binnen kort beginnen. Het Engelsche Reuterbureau wijst er in dit verband op. dat de repatrieering zal ge schieden volgens Hitiers voorstellen betref fende het wegvoeren van nationaliteiten. NOG ALTIJD KLEINE ACTIE. De strijd in het Westen blijft nog altijd beperkt tot artillerie-gevechten en het op treden van verkenners te land en in de lucht aan weerszijden. Van Fransche zijde wordt volgende com mentaar geleverd: De hardnekkigheid, waarmede de Duitsche bevelvoering de activiteit onderhoudt van haar troepen in den sector van de Moezel, doet blijken, welk een belang zij hecht aan den door de Fransche troepen in dezen sector sedert het begin der vijandelijkheden tot stand gebrachten opmarsch. Gelijk reeds gemeld werd, bedreigt deze Fransche opmarsch in dit gebied, overals de opmarsch in den sector van de Nied, den rechtervleugel der Duitsche stelling, die be stemd is tot dekking van het Saarbekken. Deze dreiging komt overeen met die, welke drukt op het steenkoolbekken door den Franschen opmarsch ten oosten van Saar- bruecken en naar den loop van de Blies. Na drie dagen bombardement door de zware artillerie is de Duitsche infanterie in dezen Moezelsector opgetreden met een reeks overvallen. Het betreft kleine plaatselijke operaties met geringe troepensterkte, die gemakkelijk gestuit werden door het vuur der automatische wapens. Komende na het vrij hevige bombarde ment vormen deze pogingen niettemin een belangwekkende aanwijzing. Langs de Moezel zijn de Fransche troepen thans ongeveer zes kilometer op Duitsch ge bied doorgedrongen. In dit gebied lagen geen versterkingen van de Siegfriedlinie en de Fransche opmarsch stiet niet op ernstigen tegenstand. Verhalen van een Britsche vlieger aan Reuter over onvoltooiden toestand der Siegfriedlinie die „idioot" gemakkelijk te herkennen zou zijn enz. laten wij voor wat zij zijn. Onder de dingen, die hem verder verwon derd hadden, noemde hij een reeks merk waardige, niet te identificeeren aardhoopen en kuilen in de velden en bosschen, voorts merkwaardig groote schuren van gelijk model aan den buitenkant van vele dorpen, verdacht uitziende nieuwe gebouwen en be tonnen geschuttorens aan den buitenkant van dorpen, merkwaardige experimenten met camouflage en soms wat men volledige, nagemaakte dorpen zou kunnen noemen. Veel waarde hechtte men niet aan zulke verklaringen. In vele niet-officieele kringen verwacht men een spoedig Duitsch offensief aan het Westelijk front, waarbii men aanneemt, dat het terrein van den strijd zou liggen tus schen Luxemburg en den Rijn Men betoogt, dat Gamelin de Duitsche troepen in een positie heeft gebracht, waar in zij den volgenden zet moeten doen. Een waarnemer zeide: „Het is een eeuwenoud militair axioma, dat een initiatief onder dwang veel van zijn waarde verliest, omdat het genomen wordt op uitnoodiging van den vijand". De militaire correspondent van de „Eve ning Standard" schrijft, dat er reusachtige Duitsche troepenconcentraties worden uit gevoerd op de plaats, waar zich de Rijn van de grens verwijdert. Het schat de sterkte der Duitsche troepen achter het front van Karlshe tot Trier op zestig divisies. Ook hier betracht men de noodige reserve! GEEN BEZOEKEN .AAN HET WESTFRONT GEWENSCHT. De Duitsche radio heeft de bevolking aan gespoord geen bpzoeken te brengen aan de soldaten aan het westfront. Dergelijke be zoeken zouden zeer duur komen en veel ongemak veroorzaken. DE ENGELSCHE LUCHTMACHT. De chef van den staf der Britsche lucht macht. Sir Cyril Newail, heeft in een on derhoud verklaard „Naar gelang de oorlog voortduurt, zul len steeds meer Britsche vliegtuigen van alle types naar Frankrijk komen. Nu de O Het Nederlandsche stoomschip „Binnendijk", dat van New-York op weg was naar Rot terdam, is Zaterdagavond omstreeks 10 uur op een mijn geloopen en des nachts gezon ken. Alle 41 opvarenden konden worden gered. Zij zijn in de Engelsche marinehaven Weymouth aan de Zuidkust van Engeland, aan land gebracht en voorioopig opgeno men in het Zeemanshuis, het hotel van het Leger des Heils en twee andere hotels. De „Binnendijk" is een stoomschip van de Holland Amerika Lijn, groot 6873 ton bruto. Het werd in 1921 op de N.V. werf „De Noord" te Alblasserdam gebouwd en was vrijwel vol geladen met graan en veevoeder, bestemd voor de Nederlandsche regeering. De „Binnendijk" is het tweede Nederland sche koopvaardijschip, dat sinds het begin van de vijandelijkheden is verloren gegaan. Naar men zich herinnert, is het s.s. „Mark" van de N.V. Houtvaart te Rotterdam, de vorige maand in de Oostzee op een mijn ge loopen en gezonken. Een correspondent van het A.N.P. heeft een onderhoud gehad met den heer Moree, ge zagvoerder van de „Binnendijk". Deze ver telde, dat hij zich tegen 10 uur op de brug bevond, toen zich een vreeselijke ontploffing voordeed. De machines en de draadlooze in stallatie raakten in het ongereede en kon den geen dienst meer doen. Zeer langzaam begon het schip te zinken. Om 2 uur des nachts was het schip onder water verdwe nen. Daar van de radio-installati geen ge bruik gemaakt kon worden, moest men vuurpijlen afschieten om de aandacht te trekken. Deze vuurpijlen werden beantwoord en later kwam een der vaartuigen die in dienst van de Britsche contrabande-controle staan, langszij. Het vaartuig maakte vast en nam alle 41 opvarenden aan boord. „Wij hadden," aldus de heer Moree, „geen passagiers aan boord. Onze reis van New- York was tot dusverre door niets bijzonders gekenmerkt. Ook bij het naderen van de En gelsche kust namen wij geen teekenen van den oorlog waar. Wel is later gebleken, dat op dezelfde plek. waar de „Binnendijk" is vergaan, onlangs ook een Belgische boot door een mijn is getroffen." Een der opvarenden zeide nog: „Wij lagen in onze kooien, toen wij de ontploffing hoorden." Twee leden van de bemanning, de sto ker Oudegans en de 18-jarige stuur mansleerling Huisman zijn in een zie kenhuis opgenomen met beenbreuken. Hun toestand is echter niet ernstig. EEN VERMOEDELIJK FINSCHE HOUTBOOT OP EEN MIJN GELOOPEN. Benoorden Midsland op Terschelling is tegen 12 uur vanmiddag een schip, vermoedelijk een Finsche houtboot, op een mijn geloopen. De reddingbooten „Brandaris" en „Nicolaas Marius" zijn uitgevaren. Bovendien bevinden er zich twee sleepbooten in de nabijheid. (Men zie voor verdere bijzonderheden pag. 3 van het 1ste Blad). zesde week deT vijandelijkheden aanbreekt, mag gezegd worden, dat vele Britsche esca drilles zich ergens in Frankrijk gevestigd hebben. Daarbij zijn geveohts-, bombarde- ments- en verkenningsvliegtuigen. Sommige escadrilles ressorteeren onder de Britsche strijdkrachten te velde, andere treden onafhankelijk op in samenwerking met de Fransche kameraden. Later zullen nog vele toestellen komen. Ook de kracht van de Britsche lucht macht moet niet onderschat worden. Het is nog te vroeg om te zeggen, of de in Fran sche luchtvaartkringen heerschende mee ning, dat de Britsche luchtmacht aan het Westelijk front de suprematie heeft ver overd, juist is. Men zou beter kunnen zeggen, dat deze luchtmacht en haar bondgenooten op weg zijn naar een dergelijke suprematie. Terwijl de Britsche luchtmacht haar eigen plannen uitwerkt, staat men ln voortdurend contact met de Franschen. De zeer nauwe samenwerking belooft veel goeds voor een doeltreffende voortzetting van den oorlog". Newail zeide nog. dat de Britsche vliegers bescheiden zijn, doch dat dit niet wil zeg gen, dat zij gedurende de wintermaanden niets van zich zullen laten hooren. Het Duitsche legerbericht van gisteren meldt De troepenbeweging in de richting van de Duitsch-Russische belangengrens verloopt volgens de plannen. Volgens de laatste me- dedeelingen hebben zich bij Koek, behalve de reeds medegedeelde getallen, twee divi sie-commandanten, 1255 officieren en 15.600 onderofficieren en manschappen aan de Duitsche troepen overgegeven. 10.200 hand vuurwapenen, 205 mitrailleurs, 20 stukken geschut, meer dan 5000 paarden en ver scheidene oorlogskassen werden buit ge maakt. DE ANNEXATIE VAN WIT-RUSLAND. De inlijving van Westelijk Wit-Rusland bü de Wit-Russische sovjetrepubliek kan ieder oogentolik verwacht worden. Het tijde lijk bestuur in Bielystok heeft een oproep uitgevaardigd aan de tijdelijke besturen in andere plaatsen, waarin gevraagd wordt gedelegeerden te benoemen voor de natio nale vergadering, die de kwestie van inlij ving bij sovjet Wit-Rusland zal oplossen. Op deze wijze zal Westelijk Wit-Rusland een integreerend deel vormen van de sovjet unie. De oproep zegt: „Het zal den steun genieten van de geheele macht van het groote volk der unie.". De nationale ver gadering zal de confiscatie ratificeeren van de landgoederen der groote grondbezitters ten profijie van de boeren, evenals de natio nalisatie van de bankein en de groote in dustrie. De tijdelijke besturen, die over het algemeen gevormd zijn uit een gedelegeerde van het bezettingsleger als president, een vertegenwoordiger der communistische partij uit de sovjet-unie en twee vertegen woordigers der plaatselijke arbeiders en boe ren, schijnen op het oogenblik zekere moei lijkheden te hebben met de plaatselijke kooplieden, wien zij boeten opleggen om ze te dwingen hun winkels open te houden. Sommige kooplieden volgen de bevelen slechts in schijn op en gebruiken verschil lende uitvluchten om zioh daaraan te ont trekken, bij voorbeeld laten zij den geheelen dag een bord aanhangen: „Gesloten tijdens met middagmaal". Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: Bij zijn laatste bezoek aan Moskou heeft de rijksminister van buitenlandsche zaken, von Ribbentrop, met volkscommissaris Mo- lotof overeenkomsten getroffen, volgens welke de beide regeeringen met alle mid delen de handelsbetrekkingen en het han delsverkeer tusschen Duitschland en de sovjet-unie zullen ontwikkelen. Te dien einde zal door beide partijen een economisch program worden opgesteld, volgens hetwelk dc sovjet-unie Duitsch land grondstoffen zal leveren, welke BINNENLAND. Dertig millioen voor werkverruiming. (2e Blad). Historische optocht te Utrecht ter gelegen heid van het jubileum der spoorwe gen. (Binnenland, 2e Blad). Kazernebrand te Bergen op Zoom. (Ge mengd, 2e Blad). Te Rotterdam is, 67 jaar oud, overleden de heer Henri Dekking, bekend journalist en literator. (Laatste Berichten, le Blad). Men zie voor Stadsnieuws pag. 3 van het Tweede Blad. AMSTERDAMSCHE BEURS. Gedrukte markt - Geringe affaire - Meerendeels lagere koersen - Konin klijke flauw - Amerikanen in reactie - Staatsfondsen lusteloos. BUITENLAND. Na de randstaten komt Finland onder pres sie van Moskon. (le Blad). Weinig nieuws van het oorlogsfront, (le Blad). De „vredes-actie" en president Roosevelt. (le Blad). Ontspanning tusschen Hongarije en Roe menië. (le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Halfbewolkt tot betrokken. Plaat selijk eenige regen. Iets zachter. Meest matige Oostelijke tot Zui delijke wind. Duitschland zal compenseeren door in- dustrieele leveringen die zich over gerui- men tijd uitstrekken. Dit economisch piogram zal zoo worden opgesteld, dat het Duitsch-Russische han delsverkeer naar hoeveelheid weer het maximum van het verleden bereikt. Ter nakoming van deze overeenkomsten is gezant Ritter, die de opperste leiding heeft van alle handelsaangelegenheden in het departement van buitenlandsche zaken alsmede een handelsdelegatie, welke onder leiding staat van gezant dr. Schnurre, he den naar Moskou vertrokken. Tot de delegatie behooren zoowel ver tegenwoordigers der betrokken Duitscha rijksministeries, alsook der Duitsche han delskringen. Behalve op de toeneming van het han delsverkeer tusschen beide landen, zullen de vervoers- en verkeerskwesties tusschen Duitschland en de sovjet-unie onder ooeen worden gezien. Naar het Fransche Havasbureau nog meldtzal Ritter, die den titel van buiten gewoon ambassadeur heeft over eenige da gen Moskou weer verlaten, waarna dr. Schnurre de onderhandelingen, die onge veer twee weken in beslag zullen nemen, blijft leiden. Zij worden vergezeld door een tiental experts voor handel en industrie, ln het bijzonder voor olie, chemische stof fen. land- en zeevervoer. Men merkte op, dat tijdens de ontvangst der delegatie op het Moskousche vliegveld zich de nieuwe Duitsche luchtvaartattaché, kolonel Aschenbrenner, in een Messer- schmidt-toestel boven het vliegveld bevond. Sedert Bullitt, den Amerikaanschen ambas sadeur, is dit de eerste vreemdeling, die van de sovjet-autoriteiter. toestemming ge kregen heeft een vliegtuig in te voeren. Verder vertelt men. dat de Duitschers gevraagd hebben te mogen beschikken over het gebouw van de Poolsche ambas-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1