Na de randstaten
komt Finland aan de beurt
De Binnendijkop een
mijn geloopen en gezonken
HAANDAG 9 OCTOBER 1939
No. 24399
Nog altijd weinig actie
in het Westen
De strijd in het
Westen
In het Oosten
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
De randstaten
Alle opvarenden zijn gered
Scheepsramp bij
Terschelling
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Het Duitsche legerbericht
Duitsch-Russische
handelsbesprekingen
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 «ts. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd rijn
Franco per post f. 2:35
per 3 maanden t. 2.35
per week t. 0.1S
per 3 maanden -t- portokosten,
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mn&Pj
Na de randstaten is Finland aan de beurt
gekomen, zooals wij reeds voorzagen.
Het Finsche telegraaf-agentschap publi
ceerde Zaterdag het volgende bericht:
„Zooals de minister van buitenlandsche
zaken, Erkko, reeds op 18 September heeft
medegedeeld, zijn tusschen Finland en
Rusland langs diplomatieken weg onder
handelingen over zekere punten van poli-
tieken en economischen aard gevoerd.
De sovjet-Russische regeering heeft
thans gevraagd, of de Finsche regce-
ring bereid is, een specialen gevol
machtigde te zenden ter bespreking
van hangende vraagstukken.
De Finsche regeering overweegt
thans deze vraag".
Men weet nog niet of de Finsche
regeering den minister van buiten
landsche zaken naar Moskou zal zen
den. In ieder geval is reeds bekend,
dat Juho Paasikivi, de vroegere pre
mier, thans gezant in Stockholm, zich
naar Moskou zal begeven. Paasikivi
was voorzitter van de Finsche delegatie
die het vredesverdrag tusschen Fin
land en de URSS in Dorpat heeft on
derteekend in 1920. Hij verstaat uit
stekend Russisch.
Het Finsche ministerie van oorlog
deelt mede:
„Daar het noodig schijnt te zijn, de
neutraliteitsdefensie van Finland te
versterken, zijn de reservisten der
troepenafdeelingen voor buitengewone
oefeningen onder de wapenen geroe
pen.
Daar hierdoor gebrek aan ruimte, wat de
mogelijkheid voor inkwartiering in de gar
nizoenen betreft, is ontstaan, zijn deelen
der troepen uit de stedelijke garnizoenen
naar het platteland verplaatst, waar zij
tevens voor het aanleggen van versterkin
gen kunnen worden gebruikt".
Finland schijnt dus niet zoo willig te zul
len zijn als de randstaten.
Rusland heeft blijkbaar belangstelling
voor drie kleine eilanden in de Finsche golf
Hogland, Seitskaer en Tyaerskaer.
De Stockholmsche correspondent van de
te Kopenhagen verschijnende „Berlingske
Tidende" gelooft, dat Finland deze eilan
den, die voor Helsinki van weinig beteeke-
nis zijn, zal willen afstaan, doch overigens
een krachtige houding zal aannemen. Hij
voegt hieraan toe: „Finland is geen Bal-
tisch land, doch een deel van Scandinavië.
Het heeft lang geen slechte strategische
positie en een sterke defensie". Ook Zwe
den slaat de ontwikkeling aandachtig
gade.
In Zweden is juist weer een crediet aan
gevraagd van 57 millioen kronen voor uit
breiding van vloot en luchtmacht.
Men is voornemens 102 nieuwe vliegtui
gen aan te schaffen, deels bommenwerpers,
deels verkenners. Daar de vliegtuigindustrie
in Zweden deze groote levering niet zelf
kan verzorgen, zullen de machines in het
buitenland besteld worden. Men spreekt
o.a. van Amerika.
Voorts zullen vier groote en zes kleine
mijnenvegers gebouwd worden. Ook vragen
de Zweedsche vlootautoriteiten den aan
bouw van vier krachtige torpedoboot jagers
ter aanvulling van de kustvloot.
De Zweedsche bladen weigeren te geloo-
ven. dat de Sovjet-Unie voornemens is
Finland te behandelen zooals de kleine
Baltische landen. Indien dat wel het geval
zou zijn, zou een zeer sterke reactie gewekt
worden in de publieke opinie, niet alleen
in alle Noorsche landen, maar ongetwijfeld
ook in landen overzee, zooals de Vereenigde
Staten, waar de sympathie voor de noor
delijke landen groot is.
De Lithausche delegatie onder leiding van
Urbsys is te Moskou gearriveerd en had gis
teren op het Kremlin het eerste onderhoud.
Men verwacht, dat de sovjets minstens
het recht van doortocht zullen eischen in
geval van een invasie of van bedreiging met
agressie door een groote mogendheid tegen
Rusland of Letland en Estland. Wellicht zal
het recht worden opgeëischt, garnizoenen en
versterkingen aan te leggen langs de grens
van Oost-Pruisen, teneinde de Duitsche in
richtingen in het Memelgebied te neutrali
seeren.
De sovjet-regeering heeft het Russisch-
Letlandsch verdrag tot wederzijdschen bij
stand, dat Donderdag in Moskou tot stand
was gekomen, geratificeerd.
Naar voorts wordt verluidt, zou de sovjet
unie nieuwe eischen aan Estland willen
stellen.
De sovjets zouden de bezetting opeischen
van nog twee plaatsen op Estlandsch grond
gebied en bovendien een doortocht via land
willen hebben voor de Russische contingen
ten. die de lucht- en marinebases op Est
landsch grondgebied moeten gaan bezetten.
Oorspronkelijk was overeengekomen, dat
deze troepen via zee naar Estland zouden
worden overgebracht en niet het land zou
den doortrekken.
Het agentschap Leta deelt het volgende
mede: „De regeeringen van Letland en
Duitschland zijn in principe tot een accoord
gekomen over de afsluiting van een verdrag,
betreffende de repatrieering van Letland-
sche staatsburgers van Duitsche afkomst en
daarmede samenhangende kwesties. De
eigenlijke onderhandelingen zullen binnen
kort beginnen.
Het Engelsche Reuterbureau wijst er in
dit verband op. dat de repatrieering zal ge
schieden volgens Hitiers voorstellen betref
fende het wegvoeren van nationaliteiten.
NOG ALTIJD KLEINE ACTIE.
De strijd in het Westen blijft nog altijd
beperkt tot artillerie-gevechten en het op
treden van verkenners te land en in de
lucht aan weerszijden.
Van Fransche zijde wordt volgende com
mentaar geleverd:
De hardnekkigheid, waarmede de Duitsche
bevelvoering de activiteit onderhoudt van
haar troepen in den sector van de Moezel,
doet blijken, welk een belang zij hecht aan
den door de Fransche troepen in dezen
sector sedert het begin der vijandelijkheden
tot stand gebrachten opmarsch.
Gelijk reeds gemeld werd, bedreigt deze
Fransche opmarsch in dit gebied, overals de
opmarsch in den sector van de Nied, den
rechtervleugel der Duitsche stelling, die be
stemd is tot dekking van het Saarbekken.
Deze dreiging komt overeen met die, welke
drukt op het steenkoolbekken door den
Franschen opmarsch ten oosten van Saar-
bruecken en naar den loop van de Blies. Na
drie dagen bombardement door de zware
artillerie is de Duitsche infanterie in dezen
Moezelsector opgetreden met een reeks
overvallen. Het betreft kleine plaatselijke
operaties met geringe troepensterkte, die
gemakkelijk gestuit werden door het vuur
der automatische wapens.
Komende na het vrij hevige bombarde
ment vormen deze pogingen niettemin een
belangwekkende aanwijzing.
Langs de Moezel zijn de Fransche troepen
thans ongeveer zes kilometer op Duitsch ge
bied doorgedrongen. In dit gebied lagen geen
versterkingen van de Siegfriedlinie en de
Fransche opmarsch stiet niet op ernstigen
tegenstand.
Verhalen van een Britsche vlieger aan
Reuter over onvoltooiden toestand der
Siegfriedlinie die „idioot" gemakkelijk te
herkennen zou zijn enz. laten wij voor wat
zij zijn.
Onder de dingen, die hem verder verwon
derd hadden, noemde hij een reeks merk
waardige, niet te identificeeren aardhoopen
en kuilen in de velden en bosschen, voorts
merkwaardig groote schuren van gelijk
model aan den buitenkant van vele dorpen,
verdacht uitziende nieuwe gebouwen en be
tonnen geschuttorens aan den buitenkant
van dorpen, merkwaardige experimenten
met camouflage en soms wat men volledige,
nagemaakte dorpen zou kunnen noemen.
Veel waarde hechtte men niet aan zulke
verklaringen.
In vele niet-officieele kringen verwacht
men een spoedig Duitsch offensief aan het
Westelijk front, waarbii men aanneemt, dat
het terrein van den strijd zou liggen tus
schen Luxemburg en den Rijn
Men betoogt, dat Gamelin de Duitsche
troepen in een positie heeft gebracht, waar
in zij den volgenden zet moeten doen. Een
waarnemer zeide: „Het is een eeuwenoud
militair axioma, dat een initiatief onder
dwang veel van zijn waarde verliest, omdat
het genomen wordt op uitnoodiging van den
vijand".
De militaire correspondent van de „Eve
ning Standard" schrijft, dat er reusachtige
Duitsche troepenconcentraties worden uit
gevoerd op de plaats, waar zich de Rijn van
de grens verwijdert.
Het schat de sterkte der Duitsche troepen
achter het front van Karlshe tot Trier op
zestig divisies.
Ook hier betracht men de noodige reserve!
GEEN BEZOEKEN .AAN HET WESTFRONT
GEWENSCHT.
De Duitsche radio heeft de bevolking aan
gespoord geen bpzoeken te brengen aan de
soldaten aan het westfront. Dergelijke be
zoeken zouden zeer duur komen en veel
ongemak veroorzaken.
DE ENGELSCHE LUCHTMACHT.
De chef van den staf der Britsche lucht
macht. Sir Cyril Newail, heeft in een on
derhoud verklaard
„Naar gelang de oorlog voortduurt, zul
len steeds meer Britsche vliegtuigen van
alle types naar Frankrijk komen. Nu de
O
Het Nederlandsche stoomschip „Binnendijk", dat van New-York op weg was naar Rot
terdam, is Zaterdagavond omstreeks 10 uur op een mijn geloopen en des nachts gezon
ken. Alle 41 opvarenden konden worden gered. Zij zijn in de Engelsche marinehaven
Weymouth aan de Zuidkust van Engeland, aan land gebracht en voorioopig opgeno
men in het Zeemanshuis, het hotel van het Leger des Heils en twee andere hotels.
De „Binnendijk" is een stoomschip van de
Holland Amerika Lijn, groot 6873 ton bruto.
Het werd in 1921 op de N.V. werf „De Noord"
te Alblasserdam gebouwd en was vrijwel vol
geladen met graan en veevoeder, bestemd
voor de Nederlandsche regeering.
De „Binnendijk" is het tweede Nederland
sche koopvaardijschip, dat sinds het begin
van de vijandelijkheden is verloren gegaan.
Naar men zich herinnert, is het s.s. „Mark"
van de N.V. Houtvaart te Rotterdam, de
vorige maand in de Oostzee op een mijn ge
loopen en gezonken.
Een correspondent van het A.N.P. heeft een
onderhoud gehad met den heer Moree, ge
zagvoerder van de „Binnendijk". Deze ver
telde, dat hij zich tegen 10 uur op de brug
bevond, toen zich een vreeselijke ontploffing
voordeed. De machines en de draadlooze in
stallatie raakten in het ongereede en kon
den geen dienst meer doen. Zeer langzaam
begon het schip te zinken. Om 2 uur des
nachts was het schip onder water verdwe
nen. Daar van de radio-installati geen ge
bruik gemaakt kon worden, moest men
vuurpijlen afschieten om de aandacht te
trekken. Deze vuurpijlen werden beantwoord
en later kwam een der vaartuigen die in
dienst van de Britsche contrabande-controle
staan, langszij. Het vaartuig maakte vast en
nam alle 41 opvarenden aan boord.
„Wij hadden," aldus de heer Moree, „geen
passagiers aan boord. Onze reis van New-
York was tot dusverre door niets bijzonders
gekenmerkt. Ook bij het naderen van de En
gelsche kust namen wij geen teekenen van
den oorlog waar. Wel is later gebleken, dat
op dezelfde plek. waar de „Binnendijk" is
vergaan, onlangs ook een Belgische boot
door een mijn is getroffen."
Een der opvarenden zeide nog: „Wij lagen
in onze kooien, toen wij de ontploffing
hoorden."
Twee leden van de bemanning, de sto
ker Oudegans en de 18-jarige stuur
mansleerling Huisman zijn in een zie
kenhuis opgenomen met beenbreuken.
Hun toestand is echter niet ernstig.
EEN VERMOEDELIJK FINSCHE
HOUTBOOT OP EEN MIJN
GELOOPEN.
Benoorden Midsland op Terschelling
is tegen 12 uur vanmiddag een schip,
vermoedelijk een Finsche houtboot, op
een mijn geloopen.
De reddingbooten „Brandaris" en
„Nicolaas Marius" zijn uitgevaren.
Bovendien bevinden er zich twee
sleepbooten in de nabijheid.
(Men zie voor verdere bijzonderheden
pag. 3 van het 1ste Blad).
zesde week deT vijandelijkheden aanbreekt,
mag gezegd worden, dat vele Britsche esca
drilles zich ergens in Frankrijk gevestigd
hebben. Daarbij zijn geveohts-, bombarde-
ments- en verkenningsvliegtuigen.
Sommige escadrilles ressorteeren onder de
Britsche strijdkrachten te velde, andere
treden onafhankelijk op in samenwerking
met de Fransche kameraden. Later zullen
nog vele toestellen komen.
Ook de kracht van de Britsche lucht
macht moet niet onderschat worden. Het is
nog te vroeg om te zeggen, of de in Fran
sche luchtvaartkringen heerschende mee
ning, dat de Britsche luchtmacht aan het
Westelijk front de suprematie heeft ver
overd, juist is.
Men zou beter kunnen zeggen, dat deze
luchtmacht en haar bondgenooten op weg
zijn naar een dergelijke suprematie.
Terwijl de Britsche luchtmacht haar eigen
plannen uitwerkt, staat men ln voortdurend
contact met de Franschen.
De zeer nauwe samenwerking belooft veel
goeds voor een doeltreffende voortzetting
van den oorlog".
Newail zeide nog. dat de Britsche vliegers
bescheiden zijn, doch dat dit niet wil zeg
gen, dat zij gedurende de wintermaanden
niets van zich zullen laten hooren.
Het Duitsche legerbericht van gisteren
meldt
De troepenbeweging in de richting van de
Duitsch-Russische belangengrens verloopt
volgens de plannen. Volgens de laatste me-
dedeelingen hebben zich bij Koek, behalve
de reeds medegedeelde getallen, twee divi
sie-commandanten, 1255 officieren en 15.600
onderofficieren en manschappen aan de
Duitsche troepen overgegeven. 10.200 hand
vuurwapenen, 205 mitrailleurs, 20 stukken
geschut, meer dan 5000 paarden en ver
scheidene oorlogskassen werden buit ge
maakt.
DE ANNEXATIE VAN WIT-RUSLAND.
De inlijving van Westelijk Wit-Rusland
bü de Wit-Russische sovjetrepubliek kan
ieder oogentolik verwacht worden. Het tijde
lijk bestuur in Bielystok heeft een oproep
uitgevaardigd aan de tijdelijke besturen in
andere plaatsen, waarin gevraagd wordt
gedelegeerden te benoemen voor de natio
nale vergadering, die de kwestie van inlij
ving bij sovjet Wit-Rusland zal oplossen. Op
deze wijze zal Westelijk Wit-Rusland een
integreerend deel vormen van de sovjet
unie. De oproep zegt: „Het zal den steun
genieten van de geheele macht van het
groote volk der unie.". De nationale ver
gadering zal de confiscatie ratificeeren van
de landgoederen der groote grondbezitters
ten profijie van de boeren, evenals de natio
nalisatie van de bankein en de groote in
dustrie. De tijdelijke besturen, die over het
algemeen gevormd zijn uit een gedelegeerde
van het bezettingsleger als president, een
vertegenwoordiger der communistische
partij uit de sovjet-unie en twee vertegen
woordigers der plaatselijke arbeiders en boe
ren, schijnen op het oogenblik zekere moei
lijkheden te hebben met de plaatselijke
kooplieden, wien zij boeten opleggen om ze
te dwingen hun winkels open te houden.
Sommige kooplieden volgen de bevelen
slechts in schijn op en gebruiken verschil
lende uitvluchten om zioh daaraan te ont
trekken, bij voorbeeld laten zij den geheelen
dag een bord aanhangen: „Gesloten tijdens
met middagmaal".
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Bij zijn laatste bezoek aan Moskou heeft
de rijksminister van buitenlandsche zaken,
von Ribbentrop, met volkscommissaris Mo-
lotof overeenkomsten getroffen, volgens
welke de beide regeeringen met alle mid
delen de handelsbetrekkingen en het han
delsverkeer tusschen Duitschland en de
sovjet-unie zullen ontwikkelen.
Te dien einde zal door beide partijen
een economisch program worden opgesteld,
volgens hetwelk dc sovjet-unie Duitsch
land grondstoffen zal leveren, welke
BINNENLAND.
Dertig millioen voor werkverruiming. (2e
Blad).
Historische optocht te Utrecht ter gelegen
heid van het jubileum der spoorwe
gen. (Binnenland, 2e Blad).
Kazernebrand te Bergen op Zoom. (Ge
mengd, 2e Blad).
Te Rotterdam is, 67 jaar oud, overleden de
heer Henri Dekking, bekend journalist
en literator. (Laatste Berichten, le
Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 3 van het
Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Gedrukte markt - Geringe affaire -
Meerendeels lagere koersen - Konin
klijke flauw - Amerikanen in reactie -
Staatsfondsen lusteloos.
BUITENLAND.
Na de randstaten komt Finland onder pres
sie van Moskon. (le Blad).
Weinig nieuws van het oorlogsfront, (le
Blad).
De „vredes-actie" en president Roosevelt.
(le Blad).
Ontspanning tusschen Hongarije en Roe
menië. (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Halfbewolkt tot betrokken. Plaat
selijk eenige regen. Iets zachter.
Meest matige Oostelijke tot Zui
delijke wind.
Duitschland zal compenseeren door in-
dustrieele leveringen die zich over gerui-
men tijd uitstrekken.
Dit economisch piogram zal zoo worden
opgesteld, dat het Duitsch-Russische han
delsverkeer naar hoeveelheid weer het
maximum van het verleden bereikt.
Ter nakoming van deze overeenkomsten
is gezant Ritter, die de opperste leiding
heeft van alle handelsaangelegenheden in
het departement van buitenlandsche zaken
alsmede een handelsdelegatie, welke onder
leiding staat van gezant dr. Schnurre, he
den naar Moskou vertrokken.
Tot de delegatie behooren zoowel ver
tegenwoordigers der betrokken Duitscha
rijksministeries, alsook der Duitsche han
delskringen.
Behalve op de toeneming van het han
delsverkeer tusschen beide landen, zullen
de vervoers- en verkeerskwesties tusschen
Duitschland en de sovjet-unie onder ooeen
worden gezien.
Naar het Fransche Havasbureau nog
meldtzal Ritter, die den titel van buiten
gewoon ambassadeur heeft over eenige da
gen Moskou weer verlaten, waarna dr.
Schnurre de onderhandelingen, die onge
veer twee weken in beslag zullen nemen,
blijft leiden. Zij worden vergezeld door een
tiental experts voor handel en industrie,
ln het bijzonder voor olie, chemische stof
fen. land- en zeevervoer.
Men merkte op, dat tijdens de ontvangst
der delegatie op het Moskousche vliegveld
zich de nieuwe Duitsche luchtvaartattaché,
kolonel Aschenbrenner, in een Messer-
schmidt-toestel boven het vliegveld bevond.
Sedert Bullitt, den Amerikaanschen ambas
sadeur, is dit de eerste vreemdeling, die
van de sovjet-autoriteiter. toestemming ge
kregen heeft een vliegtuig in te voeren.
Verder vertelt men. dat de Duitschers
gevraagd hebben te mogen beschikken
over het gebouw van de Poolsche ambas-