STADSNIEUWS
Dat zal smaken
Een rustige 3 Octoberdag
Verbond van Nederlandsche
Werkgevers bijeen
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 3 October 1939
Derde Blad No. 24394
Het défilé voor Prins Bernhard
te Noord wijk aan Zee
80ste Jaargang
Ware
feeststemming
ontbrak
Rede van den heer
Gelderman
Actieve Luchtbescherming
is de beste!
Foto v. Vliet, Leiden.
Leiden's eerste burger reikte vanmorgen, staande achter een borstwering van witte-
brooden, aan eenige stadgenooten de historische feestgave uit. Links met hoogen hoed
de heer C. J. de Jongh, een bekende figuur en gewaardeerd medewerker in dezen kring.
Het is 3 Octoberdag! Maar In verband
met de benarde tijdsomstandigheden niet
eBn 3 Octoberdag als andere jaren.
De Léidenaar is vanmorgen weer eens op
nadrukkelijke wijze herinnerd aan hetgeen
ziih rond en in ons land thans afspeelt:
fijn jaarlijksch 3 Octoberfeest moet hij
iftlssen, al behoefde toch niet ieder onder
deel van het traditioneele programma te
vervallen.
De goede stemming om Leiden's Ontzet
feestelijk te herdenken ls er begrijpelijker
wijs ditmaal in het geheel niet.
Deze viering veronderstelt een opgeruimd
gemoed. En daarvan' kan op het oogenblik
nu zooveel gevaren dreigen, toch in het ge
heel geen sprake zijn.
Toch was het juist gezien, om de Ko-
raalmuziek en de uitdeeling van haring en
wittebrood te laten doorgaan: de ernst, die
ook bij de 3 Octoberherdenking past, komt
bij den zang voor het standbeeld van bur
gemeester van der Werff steeds treffend
tot uitdrukking en de uitdeeling van ha
ring en wittebrood vormt ook een waardige
voortaetting van een schoone traditie.
DE KORAALMUZIEK
had tegen acht uur weer velen verzameld
rond het standbeeld van burgemeester van
der Werff, al was hun aantal natuurlijk be
langrijk minder dan andere malen, mede
in verband met het feit, dat het een ge
wone arbeidsdag was.
Onder de aanwezigen merkten wij op
burgemeester mr. A. van de Sande Bak-
huyzen en echtgenoote, de bestuursleden
der 3 Octobervereeniging, prof. dr. F. Mul
ler, rector-magnificus der Leidsche Uni
versiteit mr. P. F. Briët, lid van de Eerste
Kamer der Staten Generaal, jhr. P. R.
Beelaerts van Blokland, praeses Collegii
van het L. S. C., de heer R. J. Meyer, Com
missaris van Politie e.a.
Nadat gisteravond in het Waaggebouw de
generale repetitie der Koraalmuziek had
plaatsgevonden, stonden thans de zangers
en zangeressen opgesteld voor het stand
beeld van Leiden's grooten burgemeester
uit den tijd, dat onze stad in het hoogste
gevaar verkeerde en zij huldigden hem en
dien tijd met ontróerenden zang, onder
steund door het muziekgezelschap „Or
pheus". De heer Leo Mens zwaaide wederom
op vertrouwde wijze den scepter over het
geheel en men kwam onder den indruk van
de fraaie liederen, die tot wijd in den om
trek opklonken. Vooral de 3 Octoberhymne
„Lof zij den Helden" viel op door mooien
en stemmigen samenklank.
Het was ditmaal niet de heer Smit, doch
de heer de Nie, die namens de zangers en
zangeressen burgemeester van de Sande
Bakhuyzen een krans aanbood, met 't ver
zoek deze aan het standbeeld te willen
hechten. De heer Smit, die sinds lange ja
ren deze taak vervult, was door plotselinge
ongesteldheid thans verhinderd.
De heer de Nie deed zulks met een korte
rede, waarin hij wees op de ernstige tijden
en de hoop uitsprak, dat God ook thans een
helper in den nood zou mogen zijn.
Burgemeester van de Sande Bakhuyzen
aanvaardde den krans onder woorden van
dank. Hoewel het geen dag voor feestviering
is, moest de zanghulde aan van der Werff
zijn plaats behouden, aldus spr. Dat was
een plicht! De burgemeester betreurde het,
dat de heer Willem Smit ditmaal niet aan
wezig kon zijn en dankte het koor en het
gezelschap „Orpheus" voor de medewerking
aan deze plechtigheid. Het is goed terug
te denken aan een man als van der Werff,
die een goed voorbeeld. Vaderlander en
Leidenaar is geweest. Bij deze herdenking
stellen wij ons voor oogen, hoe het vroeger
geweest is. opdat wij weten wat onze plicht
is en niet zullen onderdoen voor het voor
beeld van onze voorouders. Wij realiseeren
ons tevens, hoe wij onze vrijheid en rust te
danken hebben, aan hetgeen vroeger ge
beurd is. Wij danken onze voorouders en
ons Vorstenhuis, voor hetgeen zij deden en
dat zij karakter en onafhankelijkheidszin
vormden. Mocht het noodig zijn, dan zullen
ook wij ons gedragen zooals zij!
Hierop werd de krans op de gebruikelijke
wijze door den Burgemeester aan het stand
beeld gehecht, terwijl tevens een krans na
mens de 3 Octobervereeniging gelegd werd.
Met het gezamenlijk zingen van het Wil
helmus werd deze korte doch steeds indruk
wekkende bijeenkomst besloten.
UITDEELING VAN HARING EN
WITTEBROOD.
Het prachtige Waaggebouw was als steeds
weer de plaats, waar de uitdeeling van de
historische feestgave, haring en wittebrood
geschiedde. De tijdsomstandigheden druk
ten ook hier hun stempel op de sfeer, welke
aanmerkelijk minder feestelijk was dan wij
ons van vorige jaren herinneren. Nu geen
dansende en springende oude vrouwtjes,
wie de ware 3 Octoberstemming in de
beenen was geslagen, thans geen dichte
drommen belangstellenden, die van eenigen
afstand de uitdeeling gade slaan, rustig
en zonder eenige feestelijkheid schuifelen
de honderden gegadigden langs de tafels
waarop de brooden en kuipen met haring
zijn uitgestald. Ook het aantal liefhebbers
is dit jaar weer aanzienlijk minder dan het
vorige jaar. toen het reeds zeer beduidend
lager was dan in 1937. Toen circa vierdui
zend, het vorige jaar nog ruim tweeduizend
nu ongeveer twaalfhonderd, zou, zooals zoo
vele goede dingen uit het verleden, ook
deze traditie gedoemd zijn te verdwijnen?
Wij zouden het diep betreuren!
Helaas ontbrak bij de gebruikelijke feest
gave ditmaal ook het altijd zeer welkome
supplement van de firma Van Nelle, de tra
ditioneele pakjes koffie en tabak. Om alles
zins begrijpelijke redenen zag deze firma
zich genoodzaakt haar aanvankelijk gedane
toezegging te annuleeren. Dat dit voor de
oudjes een geweldige teleurstelling betee-
kende hebben wij vanmorgen meermaleh
kunnen merken.
Verschillende autoriteiten gaven ook hier
blijk van hun belangstelling: de burge
meester. de rector-magnificus, het Colle
gium, welks praeses aan de haring uitdee-
lende dames een flacon eau de cologne
overhandigde, e.a.
Een van het geijkte programma afwij
kende noot was het toespraakje, dat de
voorzitter der 3 October Vereeniging. de
heer W. van der Laan hield tot de weduwe
Penseel, die vandaag voor de veertigste
maal behulpzaam was bij deze uitdeeling.
Na verloop van een goed uur begon de
drukte ook hier te luwen en al heel spoedig
was er, behalve een aantal vlaggen, niets
dat er op wees, dat Leiden vandaag zijn
jaarlijkschen feestdag vierde.
Hedenavond vindt in verscheidene ker
ken een herdenking plaats, terwijl ook de
Leidsche Chr. Oranjevereeniging een bij
zondere bijeenkomst heeft belegd.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Nieuwe inschrijving:
P. J. Email Jr., Morschsingel 14, Leiden.
Handel in luchtbeschermingsapparaten. -
Eigenaar: P. J. Eman Jr., Leiden.
Wijzigingen
Drogisterij „De Hooge Woerd", Hooge-
woerd 166, Leiden. Opheffing filiaal: Lei
den, Jac. Catslaan 34.
Naamlooze Vennootschap Ziekenfonds
„Tot Hulp der Menschheid". Zoeterw. Sin
gel 2. Leiden. Uittredend directeur: H. Soe-
san, Arnhem. Nieuwe Directeur: J. Veltman
Amsterdam.
Foto VAN VLIET
Het Verbond van Nederlandsche werk
gevers heeft hedenmiddag in Krasnapoisky
te Amsterdam zijn jaarlijksche algemeene
ledenvergadering gehouden, onder pre-
dium van den algemeenen voorzitter, den
heer H. P. Gelderman C.M.zn.
Na opening heeft de voorzitter een rede
uitgesproken, mede ter herdenking van hel
feit, dat het heden juist veertig jaar geleden
is, dat de Vereeniging van Nederlandsche
werkgevers is opgericht, uit welke vereeni
ging het tegenwoordige verbond later is
voortgekomen.
Nadat aldus vertelde spreker het
oorspronkelijke ontwerp Ongevallenwet in
1898 was ingediend, zou dit zonder veel cri-
tiek van de zeer belanghebbende industrie
aanvaard zijn, als niet op het laatste mo
ment enkele groote ondernemingen, die
reeds sinds Jaren in haar bedrijven een vrij
willige ongevallenverzekering hadden inge
voerd, hadden gemerkt, welke funeste gevol
gen deze wet voor hare bedrijven en niet
minder voor het geheele instituut der' ver
zekering zou hebben. In allerijl werd een
adresbeweging op touw gezet en niet geheel
ten onrechte beklaagde de toenmalige Mi
nister Lely zich over de wijze van optreden
van de industrie, die plotseling in het geweer
kwam. Van den ernst der bezwaren van de
industrie was de Regeering geenszins over
tuigd, maar hoewel de Tweede Kamer reedr
hare goedkeuring aan het ontwerp had ge
geven, werd het door de Eerste Kamer ver
worpen.
Het was een aardige woordspeling van
den toenmaligen minister-president Pler-
son, van wien toevallig drie neven tot de
adressanten behoorden, die op een vraag
van Hare Majesteit de Koningin, of dit een
ernstige zaak was: „Majesteit, deze bewe
ging is niet zeer belangrijk, zij is voor mij
maar een neven-zaak".
De toenmalige Regeering kwam echter na
de verwerping van het oorspronkelijke ont
werp door de Eerste Kamer toch aan de
bezwaren van adressanten tegemoet en zoo
kwam de In hoofdzaak thans nog geldende
wet tot stand.
Een aantal Twentsche fabrikanten, die
met reden meer sociale wettelijke rege
lingen verwachtten, voelde, dat het voor de
werkgevers in het vervolg gewenscht was,
tijdiger ingelicht te zijn om zoodoende in
staat te zijn, te rechter tijd invloed te kun
nen uitoefenen op voorbereiding en tot
stand komen van verdere wettelijke maat
regelen. Zoo kwam het, dat een negental
een comité vormde om deze aangelegenheid
voor te bereiden.
De namen dezer negen heeren aren: W.
J. Blijdenstein, D. Gelderman, J. B. van
Heek. G. J. Jannink, D. W. van Wulfften
Palthe, G, Salomonson Hzn.. J. Scholten
Bzn., D. W, Stork en W. Stork.
Op Dinsdag 3 October 1899, werd in het
gebouw „De Beurs" te Hengelo (O.) de
eerste algemeene vergadering gehouden en
daar kon reeds worden meegedeeld, dat 52
werkgevers met een totaal aantal van 45000
arbeiders zich hadden aangesloten.
Voortgaande schetste de heer Gelderman
uitvoerig de geschiedenis van het Ver
bond, er daarbij op wijzende dat het initia
tief van een groepje Twentsche fabrikan
ten geleid heeft tot vorming van een ster
ke organisatie met 1860 leden.
De bescheiden huisvesting, destijds nog
in de woning van den heer Smissaert zelf,
is geworden tot een bureau met uitgebreide
outillage en vele afdeelingen. De actie en
voorlichting, uitsluitend op sociaal gebied,
zijn geworden tot velerlei soorten van be
moeiingen en diensten, waarvan het jong
ste jaarverslag wederom een sprekend ge
tuigenis aflegt. De maandelijksche Mede-
deelingen van het bestuur van de Vereeni
ging aan de leden, welke indertijd nog een
vertrouwelijk karakter droegen, zijn uit
gegroeid tot een veel gelezen wekelijksch
orgaan, waarnaast nog een Kroniek van de
Week en een 14-daagsche Indische Kroniek
verschijnen.
Spreker zeide. dat de thans Ingetreden
oorlogstoestand de reeds sterke bemoeienis
van de regeering met het bedrijfsleven nog
zal doen toenemen. Met het oog op de zorg
volle tijden, welke wij tegemoet gaan, heeft
het bestuur tenslotte gemeend het gebrui
kelijke feestelijke karakter van deze sa
menkomst thans te moeten vermijden. La
ten wij zoo eindigde de voorzitter de
toekomst, hoe zorgvol ook. met vertrouwen
tegemoet zien en vooral niet bij de pakken
neerzitten.
Gistermiddag heeft, gelijk wij reeds ver
meldden, Prins Bernhard des ochtends en
des middags op den Noord Boulevard te
Noorwij k aan Zee de daar gelegerde troepen
geinspecteerd.
De Prins stond voor het hotel „Noordzee"
en mede voor de vele belangstellenden, die
op de terrassen van de hotels en de café's
blijk van hun belangstelling gaven, was
het een fraai gezicht de kranige troepen
voorbij te zien trekken. Hierboven een op
name van een gedeelte van het défilé.
Des middags te vier uur heeft nog ten
Raadhuize een ontvangst plaatsgevonden,
ter nadere kennismaking van het Dage-
iijksch Bestuur der gemeente Noordwijk met
de officieren, die te Noordwijk gelegerd zijn.
De burgemeester, de heer van de Mortel
heeft hierbij een kort woord gesproken,
waarbij hij de hoop uitsprak dat de officie
ren weer spoedig met blijde gezichten de
gemeente Noordwijk zouden kunnen verla
ten in verband met een eventueele demo
bilisatie.
De kantonnementscommandant, haalde
eenige herinneringen op uit de mobilisatie
tijd 19141918, toen hij eenigen tijd als ka
pitein in Noordwijk vertoefde.
Vervolgens is men in gezellig samenzijn
bijeengebleven.
DIPLOMA-ZIVEMMEN IN
„DE OVERDEKTE".
Onder zeer groote belangstelling had gis
teravond in de overdekte Bad- en Zwem
inrichting „De Overdekte" aan de Haar
lemmerstraat het z.g. diploma-zwemmen
plaats.
Hieronder wordt verstaan, dat degenen
die in deze inrichting zwemonderricht heb
ben genoten hun (haar) proef als geoefend
zwemmer (zwemster) afleggen.
Het was een lust te zien met hoeveel
ijver, vooral de jeugd, haar best deed om,
onder de oogen van familie en kennissen,
aan de gestelde eischen te voldoen.
Het geheel was een succesvolle avond, die
wederom veel heeft bijgedragen voor de
propaganda van het zwemmen
De diploma's werden uitgereikt aan:
Kinderen t/m. 12 jaar: Sri Abdoelrach-
man, Maryke Oord, Lousje Planje, Anneke
Bey, Bep v. d. Bosch, Hetty Hertog, Elly de
Wekker, Janny v. Zoelen, Lidia Verhagen,
Ansje Kloeke, Tineke de Wit, Geertje Jesse.
Elly Owel. Annie v. Burink, Bennie Visser,
Dick de Bruyn, Hans Korten, Coen Oort.
Han Bik, Wouter Vochterloo, Wim v. Heel,
Johan Spijker, Hans Klaassens. Bertha ten
Geuzendam, Lieni Filippo, Rietje Galjaard,
Bep Wagemans, Rite Mizee, Tine v. d. Burg,
Greetje Vroom, Nelly de Vries, Truus v. d.
Werff, Annie Cuiper, Fia de Ridder, Willy
Hinnen, Ria Boogaard.
Dames en kinderen boven 12 jaar: Annie
Bik, Jopie van Zwieten. Betsy de Bruyn,
Ada v. Schaïk. Stien Elyzen. Adri Middel
koop. Rie Vlasblom, Aafke Dorrepaal. Maar-
tje Middelkoop. Kuni v. Herwaarden, Chris
tina Briejer, Netty Snel, Clasine Ciere,
Liesbeth de Jager, Henny v. Wijk. Annie v.
d Valk, Fien Waardenburg, Mej. Pijnaken,
MeJ. C. v .d. Water, Mej. A. Griffioen. Dien
Brouwer, Truus Ciere, Mevr. S. Volbeda,
Mevr. v. d. Linden, Mevr. C. Labordus,
Mevr. M. Sier. Mevr. J. de Haas, Mej. M. de
Tombe, Mevr. v. d. Linden.
Heeren en kinderen boven 12 jaar: Simon
v. d. Hoogt. Henk v. Dissel, Sjef Maat,
Bram v. Vianen, T. Twigt, Piet Cossee,
Frans Tuythof, P. Wijkmans, J. Romein, G.
v. Klaveren, F. de Haas, Ben Visser, M.
Romeyn.
EXAMENS ZIEKENVERPLEGING.
Bij het op 22, 25, 26 en 28 September j.l.
gehouden examen ter verkrijging van het
diploma voor ziekenverpleging zijn de na
volgende candidaten zijn geslaagd, die allen
haar opleiding hebben ontvangen in het
Academisch Ziekenhuis alhier:
G. B. Berkouwer, T. Braaksma, M. van
Breda, P Brouwer, T. J. Eijsvogel, A. Ge-
sink, P. W. Grootveld, W. H. van Herwijnen,
F. B. J. S. van der Hooft, W. Hoogkamer,
G. de Jong, C. P. van Katwijk, G. W.
Kiezebrink, J van Liempt, M. Loth. G.
Lucas, M. L. Mostert, C. Oldenkamp. E. M.
Oppelaar. A. J. Poldervaart, H. Rottscha-
fer, C. van Toren, H Voerhuis. C. Winge-
laar, C. G. Wijntjes.
DE PRACTIJK HEEFT HET UITGEWEZEN:
Steunt daarom in het ALGEMEENE
Leidsche belang het streven der
Luchtafweer-Commissie om onze stad
door de aanschaffing vcm afweerge
schut op de meest afdoende wiize te
beveiligen.
De penningmeester der Luchtafweer-Com
missie p/a Noordhollandsch Landbouw-
crediet (giro 2915) zal gaarne Uw biidrage
in ontvangst nemen.
i Leidsch officier, die momenteel „ergens" in garnizoen ligt, wen _n
ochter. Spontaan cfi'erden alle manschappen een dubbeltje van hun soldij en boden
len jongen vader een reusachtig krentenbrood aan. Blijkens de glundere gezichten
zijn allen uitermate met het geschenk ingenomen.
