Eenige actie in het Westen
,,'l Zit in de Lucht
80sfe Jaargang
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1939
No. 24387
Warschau vecht wanhopig voort
De strijd in het
Oosten
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het Duitsche legerbericht
Het Russische
legerbericht
Het verzet van Warschau
Hongarije en de Sovjets
Beschuldigingen van
Amerikaanschen ambassadeur
De uitvaart vanCalinescu
De strijd ter zee
Dit nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
PAS OP
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevtsOgdTHjit!
per 3 maanden f. 2.33
per week .1.:tili f.0.1>
Franco per postf. 2:35 per 3 maanden portokostenJ
(voor binnenland f.O.SO per 3 msAJ^
In het Westen toonen de Frenschen eenige
meerdere activiteit. Van Fransche zijde
werd daarover gemeld:
Een aantal plaatselijke acties begon over
het geheele front, maar vooral in een uit
gestrekte zone tusschen de Saar en den
Rijn.
De Duitsche patrouilles waren sterker
dan gewoonlijk en de Fransche stellingen
werden onderworpen aan uitzonderlijk
zware bombardementen.
Op één punt werd de aanval in plaats
van door de gebruikelijke eene compagnie
ingezet door een geheel bataljon, dat in
opeenvolgende golven oprukte.
De aanvallers toonden groote hardnek
kigheid, maar faalden volkomen. Iedere
vo.gende golf ontmoette het vernietigende
vuur van de Fransche artillerie en de
machinegeweren.
Men merkt op. dat op punten, waar tot
nu toe de Duitschers weinig actief waren,
aanvallen werden gedaan, vooral in het
gebied ten Zuid-Oosten van Zweibrucken
en langs de Lauter.
Bij de Lauter zijn de Fransohe en Duit
sche stellingen het dichtst bij elkaar, de
voorposten zijn slechts gescheiden door het
riviertje,
Men merkt verder op, dat de hernieuwde
activiteit samenvalt met de aanwezigheid
aan het front van den Fuehrer en den
opperbevelhebber Von Brauchitsch.
Het Fransche Havas-bureau bericht nog,
dat de koude van den laatsten nacht en
de vochtigheid reeds naar invloed doen
gelden op de gezondheid van de verdedi
gers van de Siegfriedlinie. Terwijl de Ma-
ginot-linie beschikt over groote kasemat-
en en een volledigen ravitailleeringsdienst
bieden de haastig opgeworpen stellingen
van de Siegfriedlinie niet dit comfort. De
Siegfriedlinie bestaat vooral uit kleine
blokhuizen, waarin slechts een groep on
derdak kan vinden, of dikwijls slechts een
mitrailleur met de bedieningsmanschap
pen; hiervan telt men dikwijls 30 of 40 op
een vierkanten kilometer. Militair is dit
zeer sterk, doch het leven van de bezettings.
manschappen is zeer moeilijk. Er is geen
luchtverversching, wanneer de gepantserde
deuren gesloten zijn. Er is weinig plaats en
de manschappen moeten, wanneer een be
schieting lang duurt, bijna staande slapen.
Bovendien dringt de vochtige lucht van
buiten door.
De gevangenen, die de laatste dagen zijn
gemaakt, hebben dit toegegeven, doch het
was moeilijk hen militaire mededeelingen
te ontwringen. Bijna steeds drukken zij
zich in dezelfde termen uit, hetgeen den
indruk maakt van een oj>zeggen van een
uit het hoofd geleerde les.
In welingelichte militaire kringen te Pa
rijs is de vraag gesteld of de Duitschers
aan het Westelijk front gebruik maakten
van speciale troepen met helmen, voor
zien van een vizier en een sohild, dat hen
onkwetsbaar maakte voor de kogels der
automatische wapens. Hierop kreeg men
met een geamuseerden glimlach ten ant
woord: „Wij weten van een dergelijke uit
rusting niets".
Van Duitsche zijde wordt gemeld:
In het Westen kwam op afzonderlijke
plaatsen een versterkt artillerievuur voor.
Plaatselijke aanvallen van den vijand wer
den afgeslagen.
Over het transport van de Britsche troe
pen naar Frankrijk meldt „een ooggetuige"
uit „een Fransche haven" volgens het
Engclsche Reuterbureau het volgende:
Eiken dag glijden staalgrijze troepen-
transportschepen onopvallend de haven
binnen met afdeelingen Britsche soldaten
voor den dienst in Frankrijk. Ons convooi
slaagde er, evenals alle vorige, volkomen in
de mijnen te ontwijken en bereikte de
plaats van bestemming met de stiptheid
van een Kanaalboot.
Er heerschte een opgewekte stemming
aan boord, toen de boot vertrok en alras
was er een huiselijke sfeer onder de 1500
soldaten, die de dekken en salons vulden.
De kaarten kwamen voor den dag. har
monica-spelers wedijverden in meesleepend
spel. telkens weer werd er sterke thee
rondgediend en het gezang was niet van
de lucht; vooral de liedjes uit den wereld
oorlog bleken nog altijd pwpulair.
Tijdens den heelen overtocht zigzagden
torpedobootjagers langs het convooi, ten
einde het door de gevaren van het Kanaal
te loodsen. Toen de schepen de Fransche
kust naderden, stroomde alles aan dek om
het eerste glimpje van het vreemde land
op te vangen. De torpedobootjagers maak
ten terstond rechtsomkeert om een nieuw
convooi te halen.
In de straten van de Fransche havenstad
wemelt het eiken dag van nieuwe Britsche
afdeelingen, die meteen druk aan het win
kelen slaan. De soldaten verbroederen zich
alras met de Fransche matrozen, al zijn
de taalmoeilijkheden vele. Aan den rand
van de stad is een „transitokamp" geves
tigd en ook daar heersohte direct een hui
selijke sfeer. Per trein gaat het vandaar
uit verder.
De Britsche luchtmacht heeft zich in
Frankrijk al heelemaal ingericht. Overal
werden de mannen vriendelijk en gastvrij
ontvangen. Ze eten méein de Fransche
menage, doch onlangs zijn Engelsche koks
gearriveerd, die zorgen, dat ook de natio
nale gerechten niet ontbreken.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
De bewegingen der Duitsche troejoen bij
de demarcatielijn zijn aan het geheele
Oostelijk front stelselmatig voortgezet. In
het gebied van Tomaszow-Zamosc en Rud-
co werden uiteengeslagen vijandelijke
strijdkrachten bij de j>oging in Zuidelijke
richting door te breken, bestreden. Afdee
lingen van deze vijandelijke strijdmacht
werden ten Zuidwesten van Zamosc inge
sloten, andere trekken naar het Oosten
terug en zullen daar op Russische troepen
stooten.
In de laatste dagen is het aantal Pool-
sche overloopers uit Praga en Modlin toe
genomen.
De „Deutsche Dienst" schrijft hierbij:
Bij de voortzetting van de Duitsche troe
penbewegingen naar de demarcatielinie
werd te Brest Litosvk een bijzonder plech
tige vorm van aflossing gekozen. Op dit
militair belangrijke punt. waar in 1795 de
Russische generaal Suwarow voor de derde
deeling van Polen het Poolsche leger ver
nietigde, hielden de Duitsche troepenat-
deelingen en afdeelingen van het roode
leger een parade. Zij trokken met muziek
langs de plaatselijke militaire leiders der
beide legers. Bij de operaties in de Kar-
pathen heeft het jonge Slowaaksche leger
op waardeerende wijze medegewerkt bij
velerlei moeilijkheden. De inzet van deze
pas sinds het voorjaar gevormde troep
heeft bewezen, over welke goede militaire
bekwaamheden de leiding van het Slowaak
sche leger beschikt en door welk een
strijdgeest de soldaten van Slowakije be
zield zijn. Het. was de eerzucht van het
Slowaaksche leger, aldus besluit de „Deut
sche Dienst" het onrecht, dat de Polen
den Slowaken hadden berokkend, thans
weer te kunnen herstellen.
Nog meldt het Duitsche opperbevel:
De veldtocht in Polen is geëindigd. In een
aaneengesloten reeks vernietigende slagen,
waarvan de grootste en beslissende slag in
de Weichselbocht was, is het Poolsche mil-
lioenenleger verslagen, gevangen genomen
of uiteen gedreven.
Geen enkele der Poolsche actieve- of
reserve-divisies, geen enkele der zelfstandige
brigades etc. is aan dit lot ontkomen.
Slechts brokstukken van afzonderlijke
corpsen konden zich door te vluchten naai
de moerasgebieden van Oost-Polen aan de
onmiddellijke vernietiging onttrekken. Zij
worden daar verslagen door de sovjet-
Russische troepen. Van de geheele Poolsche
weermacht strijdt op het oogenblik nog
slechts een minimaal restant op een hope-
loozen post in Warschau, in Modlin en op
het schiereiland Hela (dat dus niet is ver
overd, zooals een Italiaansch bericht Za
terdag meldde).
Dat dit nog mogelijk is, is uitsluitend te
danken aan het opzettelijk ontzien door
onze troepten en het feit. dat wij rekening
houden met de Poolsche burgerbevolking.
Het communiqué van het opperbevel geeft
vervolgens een uitgebreide historische
schets van wat de plannen van het Poolsche
leger zouden zijn geweest voor den oorlog,
waartegenover een uitvoerige uiteenzetting
wordt gegeven van den opzet der Duitsche
operaties en van de uitvoering daarvan.
45(1.000 gevangenen ziin gemaakt en 1200
kanonnen buit gemaakt.
In het Sovjet-Russische legerbericht van
24 September wordt gezegd: „de troepen van
het roode leger hebben vandaag hqn op-
marsch naar de demarkatielijn voortgezet.
Zij hebben de steden Seiny, Augoestof en
Groebesjef bezet en de lijn Augoestof
Knjisjin Briansk—RasnoPisjchatsLi-
oeboml—GroebesjofLanoef bezet. Ten
Zuidwesten van Lwow zijn Comarno, Dogo-
bitsj en Borislaf bezet Bij de voortgezette
zuivering van Westelijk Wit-Rusland en de
Westelijke Oekraïne van dc overblijfselen
van het Poolsche leger, hebben de roode
troepen ten Zuidoosten van Brest-Litovsk
meer dan 10.000 Poolsche soldaten en offi
cieren ontwapend en gevangen genomen.
Ten Zuiden en Zuidoosten van Groebesjof
zijn een infanterieregiment en een geme
chaniseerde brigade gevangen genomen.
De leiding van den verdedigingsraad van
Warschau heeft Zaterdag draadloos mede
gedeeld
„Vandaag hebben de Duitschers de bin
nenstad bijzonder heftig en hardnekkig ge
bombardeerd. Meer dan duizend personen,
behoorende tot de burgerbevolking, werden
gedood. Het is de zware artillerie, welke de
hoofdstad bombardeert en tal van gebouwen
vernietigt, waarbij brand ontstaat. De groot
ste schade hebben opgeloopenhotel Bristol
en eenige gebouwen die in brand staan. Van
daag werden vier kerken en drie ziekenhui
zen vol gewonden verwoest.
In den sector van Warschau hebben
Duitschers zonder succes een aanval onder
nomen op den rechteroever van den Weich-
sel. In de buurt van Modlin duren hard
nekkige gevechten voort. De verdediging van
Warschau en Modlin duurt voort en zal
worden voortgezet.
Daar de zender Warschau 2, middengolf,
door de bombardementen beschadigd is,
zendt Warschau thans op de korte golf. Te
20 uur deelde het gisteren mede, dat tal
rijke projectielen in het centrum zijn ge
vallen. De kerk van den Verlosser werd
tijdens de Mis getroffen. Vele geloovigen
werden gedood of gewond, doch de priester
bleef voortgaan met het opdragen van de
Mis. Verder zijn de zijvleugels van een zie
kenhuis. dat met het roode kruis geken
merkt was, verwoest, waarbij vele soldaten,
vrouwen en kinderen gedood zijn. De tech
nische hoogeschool. de nationale schouw
burg en andere gebouwen staan in vlammen.
De bevolking, aldus de omroeper, is vast
besloten tot het einde te strliden.
Duitsche troepen hebben in den loop van
den dag eenige aanvallen gedaan, welke
evenwel door de Polen met bajonet-charges
werden afgeslagen. Bij de voorstad Praga
wordt verwoed gestreden.
Naar Hongarije zijn thans een 30.000
Polen uitgeweken.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
diplomatieke betrekkingen tusschen
Hongarije en de Sovjet-Unie zijn her
steld.
Kristoffy, raadsheer van de legatie te
Warschau, is benoemd tot Hongaarsch
gezant te Moskou. De regeering van de
sovjet-unie heeft haar agreement ver
leend.
Biddle, de Amerikaansche ambassadeur
te Warschau, is te Parijs aangekomen. Hij
heeft onmiddellijk den Poolscnen ambassa
deur ontvangen. In een onderhoud met een
vertegenwoordiger van het Fransche Havas-
bureau heeft Biddle verteld over de tragi
sche dagen, die hij in Polen beleefd had.
Reeds in Februari had hij op aandringen
van de Poolsche regeering voor geval van
oorlog twee villa's gehuurd in een plaats,
gelegen op 18 kilometer van Warschau en
zonder eenig militair object, een fabriek
of zelfs maar een Weichselbrug in de nabij
heid. Hier waren de employé's van de am
bassade met hun gezinnen onderdak ge
bracht. Op zekeren ochtend liet een vlieg
tuig hier elf bommen vallen, waarvan er
vijf ontploften.
Steden zonder militaire waarden, waar,
naar de Duitschers wisten, het diploma
tieke corps zich bevond, werden, aldus
Biddle. gebombardeerd, terwijl op de bur
gerbevolking machinegeweervuur geopend
werd. „Het schijnt, dat de Amerikaansche
kenteekenen op onze auto's er slechts toe
dienden, de Duitsche vliegers aan te trek
ken. Wij zijn een tiental malen achtervolgd
en drie of viermaal met machinegeweer
vuur bestookt. De tactiek der Duitschers
was als volgt: de vliegtuigen bombardeeren
hun objecten, doch, wanneer een stofwolk
de aanwezigheid van een convooi auto's
verried, vielen zij de wagens met hun mi
trailleurs aan. De bestuurders der vliegtui
gen waren in doorsnee twintig jaar oud.
Siedlce was een spoorwegknooppunt, dat
als een strategisch punt beschouwd kon
worden, doch nadat de spoorlijnen vernield
waren, bleven de vliegtuigen niettemin het
stadje hardnekkig bombardeeren en zij
maakten het noodeloos met den grond ge
lijk. Een trein, die gezinnen van ambtena
ren vervoerde, werd 72 maai gebombar
deerd. Voortdurend mcesten vrouwen en
kinderen in de bosschen vluchten en. wan
neer zij naar den trein terugkeerden, wer
den zij met machinegeweervuur bestookt.
Het is duidelijk, aldus vervolgde Biddle
dat welbew.ust getracht werd de burger
bevolking te terroriseeren en daardoor het
moreel der soldaten te drukken. Volgens
zekere schattingen werden 5000 vliegtuigen
voor dit doel gebruikt. Drie dagen voor zijn
vertrek waren minstens 300 toestellen neer
geschoten. De Poolsche luchtmacht had
opdracht zich te beperken tot steun aan
het leger en geen open steden en zelfs geen
industriestreken zonder militaire objecten
te bombardeeren".
Biddle is voornemens in afwachting van
de instructies uit Washington een comité
tot hulp aan Poolsche vluchtelingen op te
richten. Hij zou rapport uitbrengen over
hetgeen hij gezien had met als eenig cri
terium de beginselen van het internatio
nale recht, die door de Vcreenigde Staten
erkend zijn.
In tegenwoordigheid van koning Carol
en kroonprins Michael, leden der regeering
en het geheele diplomatieke korps werd
gisterochtend het stoffelijk overschot van
den vermoorden premier Calinescu van
het Atheneum te Boekarest overgebracht
OPENING DINSDAGAVOND A.S, 6 UUR
AMRA^Af
AMBASSADEUR
Heerengracht 437 hoek Koningsplein.
Amsterdam.
229 (Ingez. Med.)
naar het Noordstation vanwaar het naar
Cutea de Arges, de geboorteplaats van
Calinescu werd overgebracht.
In de groote zaal van het Atheneum,
welke de Roemeensche kleuren rouw om
floerst vertoonde, heeft de patriarch van
de orthodoxe kerk zelf de kerkelijke cere
moniën geleid.
Er werden toespraken gehouden door den
patriarch, namens de Roemeensche kerk,
den president van den Senaat, den presi
dent van de Kamer, ministerpresident ge
neraal Argeseanu en den secretarisgeneraal
van de partij voor de nationale wederge
boorte.
Nadat de koning aan de familie zijn deel
neming had betuigd, trok de lange stoet
naar het station door een haag van troe
pen die de militaire eer bewezen. Tal van
vliegtuigen cirkelden boven de stad.
Tegen drie uur arriveerde de trein met
het stoffelijk overscho naar Gutea de
Arges.
Op een boerenwagen, bedekt metsparre-
takken en gedekt door de Roemeensche
vlag, werd de kist daar vervoerd. Zes witte
ossen trokken de kar. Vier oud-premiers be
geleidden de baar. Kroonprins Michael, ge
kleed in de uniform van de jagers, liep di
rect achter de familieleden van den over
ledene. Hij vertegenwoordigde den koning.
Tal van hooge autoriteiten volgden de
baar. Langs den geheelen weg stonden boe
renjongens en boerenmeisjes met ontsto
ken kaarsen en honderden bloemen opge
steld. De stoet maakte een diepen indruk.
Bij den grafkelder van de familie Cali
nescu stond een eerewacht opgesteld. Een
boer, een vriend uit de kinderjaren van
Calinescu, sprak nadat de kerkelijke plech
tigheid door patriarch metropolist Nicode-
mus was verricht, een korte rede uit. Ver
volgens sprak een vertegenwoordiger van
de Hongaarsche minderheid en een verte
genwoordiger van de Duitsche minderheid,
die nu hun leedwezen te hebben betuigd,
de verzekering gaven van hun volkomen
verknochtheid jegens den Roemeensehen
staat.
Nadat Gafencu namens de regeering een
laatste hulde had gebracht aan zijn vriend
en chef, condoleerde kroonprins Michael
mevrouw Calinescu.
Onder het sjoelen van het volkslied door
een militaire muziekkapel werd de baar in
de groeve neergelaten.
TORPEDEEREN VAN NEUTRALE
SCHEPEN.
Het 3800 ton metende Finsche schip Marti
Ragnar is in de Oostzee door een Duitsche
duikboot tot zinken gebracht. De beman
ning kreeg opdracht in de booten te gaan,
de Marti Ragnar werd tot vijf mijl uit
de kust gesleept en tot zinken gebracht.
De bemannig welke uit 24 personen be
stond. heeft in twee booten den geheelen
nacht geroeid en is toen aan land geko
men.
Het Finsche stoomschip Walma, me
tende 1360 ton. is Zaterdag ten Westen
van de Zweedsche kust door twee Duitsche
duikbooten tot zinken gebracht. De uit
achttien koppen bestaande bemanning
werd gered.
De Finsche gezant te Berlijn heeft op
dracht gekregen te protesteeren tegen dit
optreden.
Na de beide Finsche schepen is gisteren
opnieuw een neutraal schip door een Duit
sche duikboot getorpedeerd en wel de
„Gertrud Bratt," een Zweedsche vracht-
toot. welke een lading houtpulp naar En
geland zou vervoeren.
De torpedeering geschiedde 15 mijl bui
tengaats van Langesund (in het Skager-
rak). De bemanning, die uit 18 a 20 kop
pen bestond, is door een Noorschen torpe
dojager, welke in de buurt was, opgenomen
en later aan- land gezet.
BINNENLAND.
De nieuwe Geref. Zuiderkerk te Leiden.
(3e Blad).
De plannen voor de ontwikkeling en ont
spanning van militairen. (2e Blad).
Auto te Schagen door trein gegrepen; één
doode. (Gemengd, 2e Blad).
Het dreigende voedseltekort voor kippen
en eenden. (Binnenland, 2e Blad).
De honderdduizend in de Staatsloterij is
heden gevallen op nummer 4335.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer stille markt - Nauwelijks ver
anderde koersen - Vrijwel geen fluctu
aties. - Amerikanen nauwelijks prijs
houdend. - Beleggingen verdeeld.
BUITENLAND.
Mussolini verbreekt het stilzwijgen zonder
echter iets op te helderen. (2e Blad).
De uitvaart van den vermoorden Roemeen
sehen premier Calinescu. (Ie Blad).
Warschau hevig gebombardeerd, doch het
houdt nog stand. (Ie Blad).
Ook drie schepen van neutrale landen ge
torpedeerd. (Ie Blad).
Hongarije herstelt de betrekkingen met
de sovjets. (Ie Blad).
Een Japansche aanval in China, de Blad).
Onze militaire medewerker over het Wes
ten. (2e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Plaatselijk ochtendmist. Overi
gens gedeeltelijk bewolkt. Geen
regen van beteekenis. Weinig ver
andering van temperatuur. Zwak
ke tot matige wind uit uiteenloo-
pende richtingen.
7624a
Clngez. Med.)
Het torpedeeren van de beide Finsche
schepen in het Skagerrak heeft, naar het
Fransche Havasbureau meldt, groote onge
rustheid verwekt, niet alleen in Finland,
maar in alle Noorsche landen. Het „Scens-
ka Dagbladet" constateert, dat de eerste
getorpedeerde neutrale schepen houtpulp
vervoerden, dat noch door Duitschland
noch door Engeland als contrabande wordt
beschouwd.
Officieele persoonlijkheden te Berlijn
moeten de houding van de Duitsche duik
bootcommandanten. die voor de torpedee
ringen aansprakelijk zijn, hebben goedge
keurd.
BRITSCHE SCHEPEN.
Naar de Britsche admiraliteit meldt is
het patrouilleschip Kittiwate Woensdag in
het Kanaal op een mijn geloopen. Het
schip meet 500 ton. Vijf leden van de be
manning worden vermist. Men vreest dat
ze zijn omgekomen. Twee andere leden
zijn gewond naar een ziekenhuis overge
bracht. De Kittiwate keert terug naar een
haven voor reparatie.
Men vreest te Londen, dat de hoop moet
worden opgegeven op de veiligheid van of
ficieren en manschappen van het Britsche
schip Royal Screpte, metende 4.853 ton, dat
In het begin van September tot zinken is