TRIUMPH Luchfgevaar Een Britsch witboek verschenen VOOR SLECHTS I CENT nTO PPRESTATIE EN 'n TRIUMPH VAN SMAAK DE BESTE lc SIGARET LEIDSCH DAGBLAD Eerste Blad Vrijdag 22 September 1939 Overzicht De strijd ter zee Uit het Britsche parlement Jlekkejyrif&i RedtUwslankeiijffmet Qrqsiailo^ÉtUn Documenten uit den tijd vlak voor het uitbreken van den oorlog IM. NOOMEN Spoorboomen te vroeg opgehaald Laatste Berichten Binnenland Uit Ned. Oost-Indië Stadsnieuws Parijs geeft hierop den volgenden com mentaar: Terwijl, gelijk de oorlogscommuniqué's duidelijk maken, de toestand aan het Wes telijk front zich niet wijzigt en de actie zich beperkt tot plaatselijke aanvallen en artilleriebombardementen is het van belang na te gaan wat de consequenties kunnen zijn voor het Westelijk front van de Duit- sche successen in het Oosten. Men weet dat het Duitsche oppercommando de groote meerderheid van de troepen heeft ingezet op het Poolsche front. Op zijn minst zijn hier 70 divisies infanterie en cavalerie werkzaam geweest en zes gemotoriseerde divides. Van de verdere samenstelling van de Duitsche strijdkrachten in Polen weet men niet alle bijzonderheden. Men weet bijvoor beeld niet of men er divisies vechtwagens heen heeft gestuurd, die alleen en auto noom moesten optreden, dan wel of deze divisies ook nog vergezeld waren van af- deeling gemotoriseerde troepen, dat wil zeggen troepen voorzien van vrachtauto's en motorrijtuigen die snelle actie en snelle transporten mogelijk maken, doch waarvan het gemotoriseerde karakter niet een be slissend element vormt in het eigenlijke ge vecht. Bovendien heeft het Duitsche opper commando het grootste deel van de lucht vloot naar Polen gezonden. Men weet echter niet precies welk deel van de Duitsche luchtmacht nu reeds precies bij de opera ties in het Oosten betrokken is geweest en in welken staat de vliegtuigen zich bevin den na drie weken intensieve actie. De vraag die het Fransche oppercommando bezig houdt is hoeveel tijd het zal kosten voordat de in het Oosten bereikte resulaten 28 fabrieken, die geheel eigendom zijn der natie, werken thans voor het ministe rie. Sedert het uitbreken van den oorlog i heeft het ministerie opdrachten gegeven voor aanvullende leveringen tot een bedrag van ruim 70 millioen pond sterling. ..Ik geef de nadrukkelijke verzekering, dat de prijzen, de productiekosten en de winsten voortdurend nauwkeurig worden nagegaan in het nationale belang. Ik ben er van overtuigd." zeide Burgin, „dat deze oorlog een oorlog van verrassingen zal zijn. De oorlog zal eigen problemen in het leven roepen - nieuwe uitvindingen, nieuwe wa pens en ontdekkingen, in het bijzonder op het gebied van de verbindingen en de che mische fabricage. Hoe gelukkig is dit land met zijn geweldige chemische, electrische en radio-industrieën. Het land heeft zijn geest gericht op een moedige inspanning en vastberaden optre den en het is bereid te werken en te be talen." UIT HET VERRE OOSTEN. De Japansche minister-president Abe heeft in de kabinetszitting meegedeeld, aldus het D.N.B., dat begin November een nieuwe centrale regeering in China ingesteld zal worden, onder leiding van Wang Tsjing-Wei. Daarover is thans overeenstemming bereikt met de voor- loopige regeeringen in Peking en Nan king. Dinsdagavond heeft luitenant-generaal Yamada. aldus meldt Domei, de opperbevel hebber van het Japansche expeditie-leger in midden-China, een maaltijd aangeboden, ter eere van Wang Tsjing-wei en leidende figuren uit de regeeringen te Nanking en Peking, alsmede van de „orthodoxe" Kwo- mintang. 60 (Ingez. Med.) beginnen te wegen op het Westelijk front. In goed ingelichte militaire kringen is men van meening dat tot op dit oogenblik nog geen groote troepenbewegingen van 1 Oost naar West zijn voorgevallen in Duitsch land. Een dergelijke beweging is buitenge woon gecompliceerd. Zij zal eerst kunnen plaatsvinden nadat de Duitschers zich in Polen geheel veilig voelen en zal ook daar na nog vrij veel tijd kosten. Een dergelijke groote beweging kan buitendien aan het Fransche oppercommando niet geheim blijven. Wat berichten omtrent concentratie van groote hoeveelheden vliegtuigen in het ge bied van Aken betreft, moet opgemerkt worden dat het overbrengen van vliegtui gen wel het eenvoudigste is doch de moei lijkheid van een groote concentratie is ge noeg vliegvelden te vinden van voldoenden omvang. Voor het laten opstijgen van een veertig vliegtuigen is reeds een zeer groot terrein noodig en in het heuvelachtige ge bied van Aken zal men moeilijk veel terrei nen van grooten omvang kunnen vinden. Officieel wordt te Londen medegedeeld dat de contrabandecontrole tot 20 Sep tember bijna 200 neutrale schepen heeft aangehouden Meer dan 80 werden met de geheele lading weer losgelaten, hetzij on middellijk. hetzij nadat de vragen omtrent de uiteindelijke bestemming der goederen bevredigend beantwoord waren. De geheele of gedeeltelijke ladingen der andere sche pen zijn in Britsche havens gelost en wor den op het oogenblik vastgehouden. Dat de oorlog ter zee voor Engeland tot dusver geen ongunstigen loop neemt, moge blijken uit de volgende vergelijkende cij fers: Op het hoogtepunt van de Duitsche duik bootcampagne van 1917/'18 werden er ge middeld per week 39 Engelsche koopvaar dijschepen tot zinken gebracht; in den huidigen oorlog heeft Engeland in de eerste week dertien schepen verloren. Engeland heeft dus, wat dit betreft, geen reden tot ontevredenheid. Integendeel, het zal er op mogen vertrouwen, dat de duikbootcam pagne, die het land in 1917/'18 zoo ge vaarlijk dicht bij den afgrond bracht, dit maal niet bij machte zal blijken Enge- land's heerschappij op zee ernstig te be twisten. In het Lagerhuis heeft Stanley medege deeld, dat de regeering besloten heeft maatregelen voor te leggen aan het huis, welke ten doel hebben te voorkomen, dat oorlogswinst wordt gemaakt. De meerder heid van de kooplieden heeft geen gebruik gemaakt van het uitbreken van den oor log om hun prijzen onbehoorlijk te ver- hoogen. In sommige gevallen echter waren de prijsverhoogingen veel grooter dan de extrakosten der handelslieden. Aan een dergelijk optreden moet een einde worden gemaakt. Minister Burgin deelde mede, dat er een raad voor de voorraden is gevormd, waarin sir Harold Brown directeur-generaal zal zijn voor de munitieproductie en lord Weir directeur-generaal voor de ontplofbare stoffen. In den raad zullen voorts zitting hebben een directeur-generaal voor tanks en transporten, een directeur-generaal voor uitrusting en legervoorraden, een di- ïecteur-generaal voor grondstoffen, een voor financiën en ook een oudere militaire adviseur, terwijl Burgin zelf voorzitter zal zijn. Reeds is het noodig gebleken een aantal controle-organisaties in te stellen voor pro ducten als ijzer, staal, hout, koper, lood, wol. papier en- leer. In sommige gevallen moet verwacht worden, dat uiteindelijk normale leveranties alleen beschikbaar zul len zijn voor de meest essentieele doelein den. Het zou in sommige gevallen noodig kun nen zijn na te gaan of er eenige stimulatie van den invoer gewenscht is. Voorrang wordt in de eerste plaats gegeven aan le veranties voor luchtafweer. Voorts moeten ae gevechtsdiensten uitgerust worden met al het noodige, moet de productie worden georganiseerd en reserves aangelegd voor uitbreiding. Behalve de normale producenten ver vaardigen thans 68 andere firma's grana ten en 700 firma's onderdeelen van grana ten. De artillerie moet worden voorzien van steeds groote hoeveelheden. (Ingez. Med.) Yamada prees Wang Tsjing-wei voor den moed. dien hij in den strijd tegen het com munisme aan den dag gelegd had. en zegde aan de nieuwe centrale regeering van Wang den onbeperkten steun van het Japansche leger toe. Na Chamberlain heeft gisteren de Fran sche premier Daladier gesproken en ge tuigd van Frankrijk's vasten wil om vol te houden tot de overwinning is behaald. Hoewel er uit den aard der zaak geen nieuwe gezichtspunten meer in voorkwa men, was het toch een wel bijzonder ge harnaste rede, die zelfs den laatsten twij fel over het vastbesloten samengaan van Engeland en Frankrijk wel moet wegvagen Trots alle verzekeringen uit Londen en Parijs, niet te zullen ophouden voor het gestelde doel is bereikt, blijft de Italiaan- sche pers op vrede aandringen. Zij zegt. dat de categorische imperatief van dit oogenblik zoowel voor de regeeringen als voor de volkeren is de realiteiten te er kennen. Deze realiteiten zijn, dat de te Versailles in het leven geroepen Poolsche staat voor altijd dood is en dat de oorlog aan het Oostelijk front geëindigd is. Aan gezien voorts Duitsch1 and zijn wii beves tigd om zijn grenzen in het Westen en Zuiden te eerbiedigen, blijkt een nieuwe oorlog aan het Westelijk front nutteloos en zou hij een nieuw feit vormen En zij vraagt tenslotte of het werkelijk de moeite loont, dat millioenen mensclien in een verschrikkelijken oorlog in het Wes ten worden geworpen om te trachten den vroegeren Poolschen staat weer op te bou wen. die voorbestemd zou zijn om in de toekomst een nieuwen oorlog uit te lokken Nog wijst de Italiaansche pers er verder op. dat als Duitschland wegens agressie veroordeeld wordt, hetzelfde geldt voor Rusland, waartegen dan later zou moeten worden opgetreden, zoo men het niet direct wil doen. Toch laat zij zelf reeds doorsche meren. weinig vertrouwen te hebben in behoud van den vrede of als men wil spoe- digen terugkeer daarvan. De Italioaansche houding op zich zelf, blijft ononthuld. En berichten als gis teren uit Denemarken over een vier-bond etc. neemt men met het bekende korreltje zout. In het Westen blijft het rustig, in het Oosten schijnt zoo langzamerhand alleen Warschau en omgeving trots alles, nog dap per stand te houden. De Duitsche militaire missie heeft Mos kou weer verlaten, hetgeen er op schijnt te wijzen, dat de demarcatie-lijn is afge bakend. Spoedig zal men daarover dus wel meer hooren. Het Fransche Havasbureau meldt: dat den neutralen regeeringen en het Vaticaan een plan is voorgelegd, een neutrale commissie van onderzoek te zenden naar het Ooste lijk front, om een onderzoek in te stellen naar het bombardeeren van open steden. Het plan zou door de Vereenigde Staten aanvaard zijn. Wie echter het initiatief heeft genomen? En zullen de Duitschers zoo'n commissie toelaten? President Roosevelt heeft zijn standpunt aan het Congres uiteengezet inzake de neutraliteitswet en het wapen-embargo. De isolationisten door dik en dun als Bo rah schijnen verzet tot het uiterste te wil len plegen, maar de president heet van een meerderheid verzekerd. Minister Huil heeft het voorstel toege licht aan de pers. Hij zeide o.a. dat het opheffen van het embargo op wapenen na het uitbreken van den oorlog geen „niet neutrale" daad zou zijn. Hij voegde hier aan toe. dat de oorlogvoerende landen ge durende den oorlog voortdurend hun po sitie hebben gewijzigd en een neutrale mo gendheid heeft dit recht eveneens, anders zouden oorlogvoerenden alle rechten heb ben en de neutralen geen. Hull is van oordeel, dat het opheffen van het wapenembargo de Vereenigde Staten terug zou voeren tot een neutrale positie, terwijl zij door de neutraliteitswet in een niet-neutrale positie waren geplaatst. Het Congres is tot Maandag uiteenge gaan. De senaatscommissie van buitenlandsche zaken zal morgenochtend vergaderen om de kwestie aan te snijden van de herzie ning der neutraliteitswet. Deze debatten zullen wel drie dagen duren en men hoopt, dat de Senaat Woensdag a.s. het wetsont werp zal ontvangen waarbij het embargo op wapens, dat door de commissie in meer derheid is goedgekeurd, zal worden inge trokken. zijn de vijondert varr-de. sfbnke lijh. Slank blijven erwtoth van zoetig- iredeagenieteivftjmagelijlQthdien O V in pferorc varv süïfcêr, CiyrfoIRftStten gebruikt in koffiè*tbee, chocófode, pudding, enz. De orlglrtaele Crysiallotttten tijlf Fn handige ver gulde-doosjes a 500 SfUks bij alle apothekers en drogisten" verkrijg baar, tegen den pfijs van f. 0.43* 59 (Ingez. Med.) (Ingez. Med.) (Ingez. Med.) Het Engelsche Reuterbureau meldt; Er is een Witboek uitgegeven, waarin om. is opgenomen het Duitsche antwoord op het Britsche ultimatum van 3 Septem ber j.l. Voorts behelst het Witboek de En gelsche en Duitsche mededeelingen uit den tijd vlak voor den oorlog. Het genoemde Duitsche antwoord zegt; „De Duitsche regeering en het Duitsche volk weigeren de eischen in den geest van een ultimatum, dat gesteld is door de Brit sche regeering, te aanvaarden, laat staan na te komen Wij zullen iedere agressieve actie van den kant van Engeland met de zelfde wapens beantwoorden en in denzelf den vorm". Het Duitsche memorandum, dat om elf uur 20 aan Henderson werd overhandigd, dus twintig minuten na het verstrijken van den tijdlimiet van het Britsche ultimatum, verklaarde dat de Britsche regeering „het voorstel van Mussolini, dat nog in staat geweest zou kunnen zijn den vrede te red den. had verworpen De Britsche regeering draagt derhalve de verantwoordelijkheid voor al het ongeluk en de ellende, die thans over de volkeren is gekomen en op het punt staat over hen te komen". Onder de vele opmerkelijke bijzonderhe den. die het Witboek publiceert, bevindt zich o.m. dat Hitler in het onderhoud dat hij op 28 Augustus met Henderson had, vroeg of Engeland bereid zou zijn een bondge nootschap met Duitschland te aanvaarden. In een vroeger onderhoud zeide Hitier tegen Henderson, dat Engeland hem tot een overeenkomst met Rusland had ge dwongen. In een telegram aan Halifax voegde Henderson aan deze medeeling toe: „Hij scheen niet enthousiast te zijn over het verdrag, maar voegde hieraan toe, dat nu hij de overeenkomst eenmaal gesloten had, het voor een langen tijd zou zijn. In een commentaar op het Duitsch— Russische pact deelde Henderson aan Hali fax mede: „Het zou mij verbazen, wanneer het niet aangevuld was met iets meer dan alleen de non-agressie". Toen Henderson met Goering sprak over het resultaat van een EngelschDuitschen oorlog, zeide Goering, dat de geschiedenis van Duitschland er eene is van ups en downs en dat men thans een periode van ,,up" beleefde. In het verslag van zijn on derhoud met Von Ribbentrop op 30 Augus tus schreef Henderson: „Ribbentrops ge heele wijze van optreden tijdens het on aangename onderhoud was een na-aping van Hitier op zijn ergst". In het Witboek wordt nog de beschrij ving afgedrukt, die Henderson aan Halifax heeft gezonden, van een onderhoud, dat hij in Mei j.l. met Goering heeft gehad. Hen derson vertelt, hoe hij Goering waarschuw de voor de gevolgen, wanneer Hitier toegaf aan den raad van zijn „wildemannen". Goering ging onmiddellijk op een ander on derwerp over en beklaagde zich er over, dat zijn vacantie in San Remo bedorven was door de onverwachte hoeveelheid werk. die hem op de schouders was geworpen. Later zeide Goering. dat geen enkele mogendheid Duitschland in Europa kon overwinnen en dat een blokkade ditmaal vergeefsch zou blijken. Henderson schrijft in zijn commen taar, dat Goering voortdurend een taal ge bruikte, die verwacht kon worden in ant woord op een verklaring inhoudende, dat Duitschland het onderspit zou moeten del ven. Hij gaf mij den indruk, door zijn be weringen iets te veel aan te dikken, dat hij aanzienlijk minder vertrouwen gevoelde dan hij tot uitdrukking bracht. Ik zeide, dat wanneer een oorlog vermeden wilde worden, geduld noodig was en dat de wil demannen van Duitschland in bedwang moesten worden gehouden". Toen de Duitsche ambassadeur in Lon den klachten had uitgesproken over de om singeling van Duitschland, schreef Halifax aan Henderson: „Ik antwoordde, dat wan neer iemand Duitschland omsingelde, het Duitschland zelf was door de politiek, die het bleef voeren. Het leek ons volkomen duidelijk, dat de Duitsche kanselier het porcelein in Europa gebroken had en dat hij alleen het weer kon maken". Zolang Nederland niet daadwerkelijk in een oorlog wordt betrokken, kunt U Uw huizen, fabrieken, inboedels enz. verzekeren tegen alle schade, tengevolge van vallende vliegtuigen, bommen of andere voorwerpen, zomede schaden, ontstaan door het neervallen van pro jectielen van luchtafweer- of ander geschut. De premie voor een huis van f. 10.000.- bedraagt slechts f. 2.50 p. jaar Inlichtingen bij: RAPENBURG IA, Tel. 20302 - Na 6 u.: 24479 $8 (Ingez. Med.) Twee melkwagens te Zwijndrecht door trein gegrepen. Op den bewaakten spoorwegovergang aan de Bootjessteeg te Zwijndrecht is van ochtend omstreeks zeven uur een onge luk gebeurd, waarbij één persoon het leven verloor en een ander ernstig werd gewond. Aan weerszijden van den overweg stond een met paard bespannen melkwagen te wachten tot een lange goederentrein uit de richting Rotterdam gepasseerd was. Nadat deze trein voorbij was. haalde de overwegwachter de boomen op, in de ver onderstelling, dat de electrische trein, die om 6.42 uur uit Dordrecht naar Amster dam vertrekt, nog niet in aantocht was. De trein was evenwel den overweg reeds genaderd. De beide melkwagens, die zich toen midden op de rails be vonden, werden gegrepen en omver geworpen. De 15-jarige Van Herwijnen uit Zwijndrecht, die op den eenen l wagen zat, was vrijwel op slag dood. Op den anderen wagen zaten drie per sonen, van wie de 23-jarige mejuf frouw Visser, eveneens uit Zwijn drecht, ernstig werd gewond. In zorgwekkenden toestand moest zij naar het Diaconessenhuis te Dor drecht worden overgebracht. De beide andere zich op dezen wagen bevin dende personen, o.w. een achtjarig jongetje, bleven ongedeerd. De beide paarden waren op slag dood. De treinreizigers waren op het moment van de botsing erg geschrokken. Twee wagens werden geheel met melk overdekt. Het treinverkeer ondervond ongeveer anderhalfuur vertraging. directie, de heeren prof. dr. ir. Goudriaan, ïr. Hupkes en ir. van Rijckevorsel, in een specialen trein, bestaande uit een versierde (Ingez. Msd.) locomotief, een wagon van de directie en een wagon speciaal gereserveerd voor een groep journalisten een feestreis door het land gemaakt. Onder hen. die op uitnoodl- ging van de directie eveneens deze bijzon dere reis medemaakten, bevonden zich de heeren van Braambeek en Timmermans, leden van den personeelraad. alsmede ir. Berdenis van Berlekom, hoofdinspecteur, ir. Rambonnet, inspecteur van het vervoer en ir. Schutte, van de afdeeling weg en werken. Omstreeks 9 uur vertrok deze unieke trein van het buurtstatiou te Utrecht, achter eenvolgens stoppend In Bilthoven, Den Dol- aer, Amersfoort, Baarn, Hilversum en Am sterdam C.S. Op ieder station werd de di rectie officieel ontvangen door een deputatie van het personeel. Om kwart over twaalf werd naar Haarlem vertrokken. Daarna zou men verder gaan naar Vogelenzang, Lelden, Den Haag, enz. DE „JUNO" TE GIBRALTAR. Deel der lading in beslag genomen. Uit Gibraltar wordt gemeld, dat de auto riteiten een gedeelte der lading van het Nederlandsche vrachtschip „Juno" van de K.N.S.M. in beslag hebben genomen. De geconfiskeerde lading bestond uit 312 zakken looiextract, 120 zakken uien, tien kisten drop, 5 zakken sinaasappelen en 4 vaten wijn. Voorts werd beslag gelegd op een lading van 3000 ton ruwe olie van het Noorsche vrachtschip „Motorina", dat door Britsche oorlogsschepen was aangehouden. De „Juno" bevindt zich, komende van de Middellandsche Zee, op de thuisreis en is rolgens door de K.N.S.M. ontvangen bericht, eergisteren van Gibraltar vertrokken. ZEER STERKE AARDBEVING. Het Koninklijk Nederlandsche Meteorolo gisch Instituut deelt mede: Hedenmorgen om 0 uur 41 min. en 9 sec., tijd van Greenwich, werd aan het Meteoro logisch Instituut te De Bilt een zeer sterke aardbeving geregistreerd. Afstand 2.300 K.M., oorsprong Klein-Azië. de Nieuwe regeling der zeeliedengages. Omtrent de tusschen de besturen van de beide bonden- van werkgevers ln de koop vaardij en de contactcommissie van orga nisaties van werknemers ter koopvaardij in verband met den oorlogstoestand vastge stelde regeling omtrent toeslagen op de gages, vernemen wij thans, dat de toesla gen uiteenloopen van 50 pet. tot 100 pet. voor de vaart binnen een vastgesteld ge- varengebled, voor de vaart buiten dit ge bied 15 pet. en voor de vaart, welke dit ge bied doorkruist, van 30 tot 50 pet. Het percentage der toeslagen is afhanke lijk van den duur van de reis, zoomede van het al of niet aanloopen van een haven ln een oorlogvoerend land binnen het geva- rengebied. Het gevarengebied omvat: het gebied van de Oostzee, van de Noordzee, van het En gelsche Kanaal, van de Middellandsche zee en het gedeelte van den Noord-atlantlschen oceaan, ten Noorden begrensd door de breedtecirkel van 60 gr Nrd ten Westen door de meridiaan van 15 gr. W.l. gr. en ten Zuiden door de breedtecirkel van 30 gr. Nrd. HET EEUWFEEST DER NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN. Feestreis door het land. In verband met het eeuwfeest der Neder landsche spoorwegen hebben de leden der COPRAH VOOR NEDERLAND. MENADO, 22 Sept. (Aneta/A.N.P.) Met medewerking van de overheid wordt thans coprah opgekocht voor Nederland. Reeds zijn 4000 tons aangekocht. Naar vernomen wordt zullen nog 4000 tons eveneens voor Nederland bestemd, worden aangekocht. EEN KRANIGE REDDING. Heden is de 7-j. J, K. wonende aan de Oude Vest tijdens het spelen in den Ouden Rijn geduwd. De 19-jarige H. S. C. S., wo nende aan de Hooigracht sprong hem achterna en wist den knaap, die tot den bodem gezonken was, na tweemaal duiken te grijpen en naar boven te brengen. De jongen was reeds bewusteloos, maar door toepassing van kunstmatige ademha ling gelukte het de levensgeesten weer op te wekken. Hij is door den E. H. D. naar de ouderlijke woning vervoerd. „KWAAD WATER" IN HET RIJN- EN SCHIEKANAAL. Tot groot vermaak van de jeugd, die ijlings naar huis ging om schepnetjes te halen, was er vanmorgen en in nog meer dere mate vanmiddag in het Rijn- en Schie kanaal zoogenaamd „kwaad water". Voor hen, die met dezen term minder op de hoogte zijn, zij toegelicht, dat zulks inhoudt, dat het water bijzonder arm is aan zuurstof, waardoor de visschen ge dwongen zijn aan de oppervlakte te komen om daar de lucht te halen, welke zij in hun eigen element niet kunnen vinden. Het geheele wateroppervlak zag zwart van de visschenkoppen, zoodat de jeugd weinig moeite had om in een paar halen een groot aantal visschen in een emmer te doen verhuizen. Uit den aard der zaak was het meerendeel „klein goed", maar sommigen waren toch zoo gelukkig om een paar flinke baarzen en een enkele zelfs om een snoekje op het droge te halen. 2—1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 2