POLEN
Militaire beschouwing over den
oorlog in het Oosten
LEIDSCH DAGBLAD, Maandag 18 September 1939
Derde Blad No. 24381
Hoe een deskundige den loop van
zaken ziet
80ste Jaargang
KAUNAS
OSZMIANA
s GRAU(
kaueri
>LKpWYSK
BROMB0RCT
IHOHENSALZA
iNESEN
(JAROTSCHIN
TUREK)\
KROTOSCHINl
PABJANICE
1 PETRIKAÜ
SARNY
h v n
'RAOOM
'hrubieszow;,
ADINMIR-
/OLYNSK
Z^/iercie >X%
idabrowaX o.
^gjltoSOSNOWICE l
./ZAMOSC
TOMASZOW
neumarkt
OROHC
BORySTA)
(V&ft rniVn ir' V k#P).
E T L ^A
PRESOV
r o e: !vr e n i e
DAGBLADRECLAME
'UN/T IN ItTït REN
Cornelis Dopper
te Amsterdam overleden
DUNABURG
IGER-
RErTr^jlDIRSCHAU
»USTO\
iROdWo^
'ULTfcjSK
[Ogmskiege
p Oy>c es rt
t Xy-^-wKOBRYN
/wSEST-STOVSir^
>4 ,-rr^olew&\
^cAsel
PRO^ZKÓW'
"*KOWEL
\J CHOllM
LUZK
r^<TTSCHE NSTÖCH AU
KATTOWÏf ll/
>AMBOf
ILINA
STANIS1.AU.
iCZÈRNOWIT7
Alvorens over te gaan tot een beschouwing
over de krijgsverrichtingen in Polen gedu
rende de laatste dagen dient in herinnering
te worden gebracht, dat de Duitsche op-
marsch in Polen plaats vond volgens 4 af
zonderlijke acties, waarvan 2 aanvankelijk
als nevenhandelingen moesten worden be
schouwd.
De hoofdstoot werd aangezet uit Silezie
volgens de as: LodzWarschau, zulks in
verband met een aanval uit Oost-Pruisen
volgens de richting Mlawa—Warschau.
Als nevenacties vonden gedurende de eer
ste week plaats een aanval in het Zuiden ter
vermeestering van het Poolsche industrie
gebied, alsmede een actie ter vermeestering
van de corridor.
Nadat de Polen hadden afgezien van de
mogelijkheid om met hun hoofdkrachten
achtereenvolgens de uit Silezie en Oost-
Pruisen optredende groepen tegemoet te
treden teneinde te trachten om deze na
elkaar te slaan bleven voor hen 2 oplossin
gen over n.l.
a. de hoofdkrachten op te stellen W. van
Warschau teneinde In de groote Weichsel-
bocht een verdedigingsslag te slaan:
b. reeds van huis uit een opstelling O. van
de Weichsel te kiezen zulks onder dekking
van de vleugels achter Narew en San.
Welke oplossing door de Polen gekozen
werd was aanvankelijk niet duidelijk.
Nu de krijgsverrichtingen echter 2 weken
geduurd hebben wordt over zooveel gegevens
beschikt, dat een duidelijk inzicht omtrent
het betreffende punt verkregen is.
Beschouwen wij eerst wat de laatste week
op de diverse operatletooneelen te zien gaf.
De as SilezieLodzWarschau.
De Duitsche krachten opereerende volgens
de as: SilezlëLodzWarschau zetten den
opmarsch voort, waarbij de nadruk op den
Z. vleugel werd gelegd. Pantsertroepen wis
ten zelfs op 8 September reeds den rand
van Warschau te bereiken zonder echter het
verkregen voordeel te kunnen behouden. Be
denkelijker voor de Polen was echter, dat
de Duitsche troepen op dezen vleugel op 9
September de Weichsel tusschen de uitmon
ding van de San in deze rivier en Warschau
wisten te bereiken, terwijl bij Sandomierz
zelf de Weichsel reeds werd overschreden.
Door dit vooruitbrengen van den rechter
vleugel werd de Z. flank van de Poolsche
krachten, welke in de groote Weichselbocht
W. van Warschau stonden ernstig in gevaar
gebracht en de terugtochtsweg uit het Zui
den bedreigd. Mede als gevolg hiervan werd
het Z. gedeelte van het hier opereerende
Poolsche leger gedwongen om op 12 Septem
ber de wapens te strekken. Een viertal Pool
sche divïsiën werd hierbij gevangen geno
men: 60.000 gevangenen en 143 vuurmonden
vielen in Duitsche hand.
De Poolsche groep N. van Lodz zette on-
dertusschen den heldhaftigen strijd tegen
de Duitsche troepen voort. Op 13 September
meldden de Polen, dat sterke Poolsche
krachten een getal van 2 legerkorpsen
werd genoemd welke aanvankelijk in de
provinciën Posen en Pommerellen hadden
geopereerd, erin geslaagd waren om zich
met de Poolsche krachten om Kutno te ver
eenigen. Tusschen 13 en 16 September doen
deze troepen heldhaftige pogingen om zich
naar het Z en Z.O. door te slaan. Lodz
reeds in Duitsche hand werd hierbij
heroverd. Hoe krachtdadig de Poolsche
krachten hier optreden moge voorts blijken
uit het feit dat de Duitsche legerleiding zich
op 16 September genoodzaakt zag om nieuwe
Duitsche krachten tegen deze groep in te
zetten. Een doorbraak van de Poolsche
krachten is echter tot op heden niet gelukt.
De kansen om zich te redden moeten voor
deze groep wel zeer klein worden geacht.
Behalve uit het Zuiden doet zich voor de W.
van Warschau strijdende troepen n.l. ook
gevaar uit het N. voor. Reeds op 8 Septem
ber dringen Duitsche troepen N. van de
Weichsel tusschen Thorn en Strasburg over
de Drewenz: op 11 September is deze groep
N. en Z. van de Weichsel opgerukt tot Plock
en de terreinen W. van Wloclawek Nadat
op 14 September Modlin is bezet trekken de
hier aanwezige troepen over de Narew,
waardoor Warschau en hiermee tevens de
terugtochtsweg in O. richting ook uit NW
richting is afgesloten.
De groep uit Oost-Pruisen.
De groep uit Oost-Pruisen overschreed
ondertusschen op 8 September de Narew bij
Pultusk en Rozan: den volgenden dag werd
de vijand over de Bug teruggeworpen, ter
wijl de overgang over deze rivier op 11 Sep
tember werd bedwongen. De operatiën strek
ten zich hierbij steeds verder naar het Oos
ten uit: links achter werd op dezen dag bij
Lomza gestreden, welke stad op 12 Septem
ber genomen werd. Op denzelfden dag over
schreden de op dit operatieterrein strijdende
troepen reeds de spoorlijn Warschau
Blalystok, terwijl door de voorste afdeelln-
gen de spoorlijn WarschauSiedlec bereikt
werd. Gemotoriseerde onderdeelen stonden
op 13 September reeds 40 K.M. N. van Brest
Litowsk: op 16 September valt laatstge
noemde plaats in Duitsche hand.
Van de op dit operatietooneel optredende
Duitsche strijdkrachten draait voorts op 14
September een gedeelte tegen het Westen
in tengevolge waarvan a'e ring om de Pool
sche hoofdstad nu ook in het O. werd ge
sloten.'
De 18e Poolsche divisie, welke de terug
tocht uit Lomza niet meer kan volbrengen,
moet op 14 September de wapens strekken,
waarbij wederom 6000 gevangenen en 30
vuurmonden in Duitsche hand vallen.
De Zuidelijke groep.
Tenslotte de meest Z. opereerende Duit
sche groep.
De vraag, of met met optreden van deze
groep slechts een plaatselijke actie werd na
gestreefd. dan wel of voor haar de taak
zou zijn weggelegd om Z. van de Weichsel
diep door te stooten, is door de gebeurtenis
sen van deze week beantwoord
Op 7 September begint deze groep Z. van
de Weichsel op te dringen naar de Wisloka.
Twee dagen later wordt na taaien tegen
stand de overgang over de San geforceerd,
waarbij Jaroslaw bezet wordt. De zich steeds
naar het Z. uitbreidende vleugel neemt op
12 September Chyrow, waarbij Przemysl
inmiddels gevallen N. en Z. wordt voor
bijgegaan en Lemberg op 13 September
wordt bereikt. Noord van Lemberg wordt op
14 September de straatweg Lemberg—Lublin
overschreden, terwijl door het bereiken van
Wlodzimierz op 16 September nu ook de
verbinding tusschen Lemberg en Kowel ver
broken ls.
Conclusie.
En thans de conclusie uit vorenstaande
gebeurtenissen.
Wanneer wij hetgeen zich de laatste week
afspeelde aandachtig beschouwen, dan kan
als eerste feit daaruit worden afgeleid, dat
de Polen inderdaad met zeer sterke krachten
waarschijnlijk het gros van hun veldleger
W. van de Weichsel opereeren. Zulks
blijkt uit de omstandigheid, dat de Duitsche
troepen nu een week later de hen in
front geboden weerstand nog steeds niet
hebben kunnen breken. Handelde het hier
slechts om een nevenoperatie, m.a.w. had
den de Polen W van de Weichsel slechts
grensstreepen, dan wel secundaire troepen
met opdracht om een Duitschen opmarsch te
vertragen, dan zal het duidelijk zijn, dat de
Duitsche troepen ook op dit gedeelte reeds
lang aan de Weichsel zouden staan.
Ten tweede moet geconstateerd worden,
dat de Duitsche legerleiding, overeenkom
stig haar traditioneele strategie, naar de
vernietiging van de W van de Weichsel
opreerende groep streeft door de dubbele,
omvatting. Door het vooruitbrengen van den
Z. vleugel langs de bovenloop van de Weich
sel tegen het Weichselvak, gelegen tusschen
Sandomierz en Warschau en van den N.
vleugel langs de benedenloop van de Weich
sel tegen Modlin en over de Narew is de
terugtocht van de Poolsche troepen welke
W. van de Weichsel optreden, van beide zij
den ernstig bedreigd, zoo niet onmogelijk
geworden.
Wat de strijd van deze troepen In front
betreft, hoe heldhaftig door de Polen ook
gevoerd, moet worden vastgesteld, dat deze
voor hen een ongunstig verloop heeft. Mo
derne slagen vinden plaats over uitgestrekte
fronten, zoodat zij dikwijls uiteenvallen in
acties op ver uit elkaar gelegen terreinen.
Zoo zien wij voor wat de slag in W. Polen
betreft een strijd, welke zich N. en Z. van
Lodz afspeelt De strijd op het Z. gevechts
terrein eindigde met de vernietiging van een
viertal Poolsche divisiën. De strijd op het N.
gevechtsterrein ls op dit oogenblik nog niet
geëindigd. De hier staande Poolsche krach
ten wisten op sommige momenten zelfs het
initiatief aan hun zijde te verkrijgen, het
geen o.m. bleek uit de herovering van Lodz.
Doch vergeten wij niet: de strijd van de
Poolsche troepen W. van Warschau wordt
niet in eerste instantie beslist door het ver
loop van de gevechten om Lodz, doch door
het verloop van den strijd op de vleugels.
Welk nut toch hebben de brave Poolsche
troepen van hun dapperheid op de gevechts-
velden om Lodz. wanneer daarnevens de
Duitsche troepen tot diep in hun rug door-
stooten teneinde hen van het hart des lands
af te snoeren. Als een sombere dreiging
doemt boven de Poolsche gevechtsvelden de
schim op van het leger van Samsonow, het
leger waarvan gedurende den slag bij Tan-
nenberg het front zelfs overwinnend voor
waarts ging, terwijl door den Duitschen
opmarsch op de vleugels de vernieting zich
als een onzichtbare hand reeds over de ge-
heele strijdmacht uitstrekte!
Doch de Duitsche legerleiding streeft naar
verdere doelen. Niet tevreden met een ver
nietiging van de Poolsche groep W. van de
Weichsel wordt gelijktijdig gepoogd, om ook
de Poolsche krachten O. van de Weichsel
ten ondergang te voeren. Dit gevaar nu, is
ln de laatste dagen wel bijzonder dreigend
geworden. De uitbreiding van de Duitsche
v- v- v
rn PROSKURCM
r
PROVINCIALE HOOFDSTEDEN
STEDEN MET MEER DAN 100 000 INWONERS
STEDEN MEI 50000 TOT 100000 INWONERS
m STEDEN MEI 20000 TOT 50000 INWONERS
STEDEN MINDER DAN 20 000 INWONERS
VESTINGEN
SPOORWEGEN
PROVINCIE GRENZEN
KANALEN
I00KM
groep uit Oost-Pruisen naar het Oosten
blijkende uit den stoot op Brest Litowsk
tegelijk met het uithalen van de meest Z.
aanvalsgroep in Galicië, zich teekenend
in den stoot op Lemberg heeft de om
vatting ingeleid van alle Poolsche krachten,
welke zich nog O. van de Weichsel bevinden.
Naast de kleine tang ter vernieting van de
Poolsche troepen W. van de Weichsel wordt
langzaam maar zeker ook de groote tang,
omvattende de geheele Poolsche strijdmacht,
toegeknepen.
De dubbele opvatting, met als einddoel de
vernietiging van de totale Poolsche krach
ten, is hierdoor binnen het bereikbare
mogelijke gebracht.
Is dan alles voor Polen verloren?
Houdt men alleen rekening met den Duit
schen opmarsch. dan behoeft redding van
Polen nog niet geheel uitgesloten te zijn. Zou
Polen n.l. O. van de Weichsel nog over sterke
manoeuvreervaardige krachten beschikken
en gezien de sterkteverhoudingen behoeft
dit niet geheel uitgesloten te zijn dan zou
nog een mogelijkheid kunnen bestaan om
hen uit de vernietiging te redden. Doch dan
zou snel gehandeld moeten worden, waarbij
in eerste instantie te denken ware aan het
terugslaan van de bij Lemberg en Brest
Litowsk opdringend vleugels. Een eventueele
hergroepeering achter de Weichsel zou hier
op kunnen volgen.
Is redding onder deze omstandigheden al
niet waarschijnlijk, door het feit dat thans
ook de Russische troepen den opmarsch heb
ben aangevangen moet echter ook deze
laatste kans als verloren worden beschouwd.
Het einde van de Poolschen weerstand
moet dan ook deze week worden verwacht.
Een volgend maal over de toestand in het
Westen.
(y a<6ïïkve5^qgj» )a
oncGntreor cp hot krachtigste
reclame-middel
BEKEND NEDERLANDSCH MUSICUS.
In den afgeloopen nacht is na een
langdurige ziekte op 69-jarigen leeftijd
in zijn woning to Amsterdam overle
den de bekende musicus C. Dopper,
oud-tweede dirigent van het Concert
gebouw-orkest.
Cornelis Dopper is op 7 Februari 1870 te
Stadskanaal geboren en vestigde zich. na
zijn opleiding te hebben genoten aan het
Conservatorium te Leipzig, als muzieklee
raar te Groningen. Hij gaf les in piano,
viool, theorie en geschiedenis der muziek en
in schoonheidsleer. In 1898 ging hij naar
Amsterdam, waar hij als violist en dirigent
werkzaam was aan de Nederlandsche
Opera.
In 1905 vertrok hij naar Amerika en ge
durende twee jaar dirigeerde hij daar een
operagezelschap, dat in verschillende dee-
len der Vereenigde staten optrad.
In 1908, na zijn terugkeer in het vader
land, volgde zijn benoeming in de functies,
waarin hij zijn levenstaak zou vinden en
werd tweede dirigent van het Amsterdam-
sche Concertgebouworkest. Als zoodanig
heeft hij meer dan twintig jaar gewerkt °n
Cornelis Dopper.
daar hebben velen hem leeren kennen als
een begaafd dirigent, die na Mengelberg er
in hooge mate toe heeft bijgedragen, dat
het Amsterdamsche Concertgebouworkest
zich mag verheugen in de reputatie van
een der beste orkesten ter wereld.
Als componist had Dopper groote ver
diensten en hij kan beschouwd worden als
een der pioniers van de jongere Nederland
sche muziek.
Reeds in 1912 voltooide hij eenige opera's
die in ons land echter weinig bekendheid
verwierven, doch daarentegen werden zijn
symfonische composities herhaaldelijk op
tal van concerten uitgevoerd. Zijn werk
was in vele opzichten typisch Nederlandsch
en dikwijls gebruikte hij bekende volksme
lodieën als thema in zijn werk. Wij noemen
zijn „Ciaconna Gotica" en van zijn sym
fonieën o.a. de tweede ..Rembrandt", en de
zevende, de z.g. „Zuiderzee-Symfonie".
Voorts componeerde hij nog een rapsodie,
eenige vioolconcerten, een bekroond strijk
kwartet en vele koorwerken.
Om gezondheidsredenen nam hij om
streeks 1931 ontslag en werd hij opgevolgd
door Eduard van Beinum.
Een ernstige ziekte bond hem de laatste
jaren aan zijn woning.
De teraardebestelling zal plaats vinden
a s. Woensdagmiddag om drie uur op „Zorg
vliet" te Amsterdam.
