Polen verloren door intocht
der Russische legers
Zal Polen verdeeld worden?
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1939
No. 24381
NET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
80ste Jaargang
De nota
Radioredevoering
van Molotof
Waar is de Poolsche
regeering?
De Duitsch-Poolsche
strijd
Het vlootrapport
gereed
Het eerste Russische
legerbericht
Vlucht naar Roemenië
Dit nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
De Bilt
Militaire deskundige
beschouwingen
De ontploffing in Berlijn
Verspreide berichten
verwacht
De strijd ter zee
LE1DSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
SP ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f.2 35
per week 7.'.". f. 0.11
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.I
In den nacht van Zaterdag op Zondag is den Poolschen ambassadeur in Moskou,
Grzybowski, een nota der Sovjet-Russische regeering overhandigd, waarin
wordt medegedeeld, dat de Sovjet-regeering zich gedwongen ziet, teneinde haar
eigen belangen te waarborgen en ter bescherming der Wit-Russische en
Oekrainsche minderheden in Oost-Polen, haar troepen het bevel te geven Zondag
ochtend om zes uur Moskouschen tijd (4 uur Middeleuropeeschen tijd) over
de Sovjet-Poolsche grens te trekken.
De opmarsch van het Sovjet leger zal langs de geheele grens van Polozk in het
Noorden tot Kamnez-Podolsk in het Zuiden gelijktijdig geschieden. De opmarsch
van het Sovjet-leger in Oost-Polen geschiedt onder de volledige handhaving der
neutraliteit van Sovjet-Rusland in het huidige conflict.
Daar de Poolsche staat op dit oogenblik niet meer als te bestaan te beschouwen
is, komen, naar de opvatting der Sovjet-regeering, de met hem vroeger afgesloten
verdragen te vervallen.
De Sovjet-nota is voorts ter kennis gebracht van alle in Moskou geaccrediteerde
buitenlandsche missies en voorts door pers en radio verbreid.
De Sovjet-regeering wijst erop, dat zij er daarbij naar streeft de rust en orde
in het Oostelijk deel van Polen te herstellen, welke op het oogenblik wegens het
ineenstorten van den Poolschen staat en de vlucht der Poolsche regeering, niet
meer kunnen worden verzekerd, zoomede ter natuurlijke bescherming der
Oekrainsche en Wit-Russische bevolking van Oost-Polen te behartigen.
Het Poolsche Telegraafagentschap meldt,
dat de Russische vice-volkscommissaris van
buitenlandsche zaken, Potemkin, den Pool
schen ambassadeur Zondagnacht om drie
uur heeft doen ontbieden en hem de door
Mdlotof onderteekende nota der Russische
regeering heeft voorgelezen. De redenen
waren van dien aard. dat de Poolsche am
bassadeur weigerde de nota in ontvangst te
nemen en energiek protesteerde tegen den
inhoud daarvan.
Hij en zijn personeel zullen zoo spoedig
mogelijk Rusland verlaten en waarschijnlijk
naar Frankrijk gaan.
De nota van de sovjet-regeering aan de
buitenlandsche regeeringen luidt als volgt:
„De Poolsch-Duitsche oorlog heeft de in
wendige onhoudbaarheid van den Poolschen
staat bewezen. In den loop van de operaties
gedurende tien dagen heeft Polen al zijn
industriegebieden en cultureele centra ver
loren. Warschau bestaat niet meer als resi
dentiestad van Polen. De Poolsche regeering
is uiteen gevallen en geeft geenerlei teeken
van leven meer. Dat beteekent, dat de Pool
sche staat en zijn regeering in feite opge
houden hebben te bestaan. Daardoor heb
ben de verdragen, die tusschen de sovjet
unie en Polen bestonden, hun geldigheid
verloren. Aan zichzelf overgelaten en zonder
leiding gebleven is Polen veranderd in een
gemakkelijk terrein voor alle gebeurlijk
heden en verrassingen, die een bedreiging
zouden kunnen opleveren voor de sovjet
unie. Dientengevolge kan de sovjet-regee
ring, die tot dusverre neutraal was. niet
langer een neutrale houding tegenover deze
feiten in acht nemen. De sovjet-regeering
kan ook niet onverschillig blijven voor het
feit, dat de met haar bloedverwante Oekrai-
ners en wit-Russen, die op het gebied van
Polen leven, en uitgeleverd zijn aan den
willekeur van het noodlot, zonder bescher
ming blijven. Met het oog op dezen stand
van zaken heeft de sovjet-regeering het
opperbevel van het roode leger instructie
gegeven om den troepen het bevel te geven
de grens te overschrijden en het leven en
eigendom der bevolking van de Westelijke
Oekraine en het Westelijke Wit-Rusland
onder hun bescherming te nemen. Tegelij
kertijd is de sovjet-regeering voornemens
alle maatregelen te treffen om het Poolsche
volk uit den ongelukkigen oorlog, waarin
het gestort is door zijn onverstandige lei
ders, te voorschijn te leiden om het de
mogelijkheid te geven een vreedzaam leven
te hervatten.
Hierboven een kaartje, gevende de samenstelling van Polen uit diverse brok
stukken. Nog zü speciaal de aandacht gevestigd op het feit, dat Wit-Rusland
geogr&phisch zoo heet en dus niet wil zeggen: anti-bolsjewislisch Rusland, al
zullen de Wit-Russen dit in hoofdzaak wel zijn.
De voorzitter van den raad van volkscom
missarissen en volkscommissaris van bui
tenlandsche zaken, Molotof, heeft een door
alle sovjet-zenders uitgezonden radiorede
uitgesproken, waarin hij mededeeling deed
van den opmarsch van het roode leger op
dezelfde gronden als in de nota vermeld.
De politiek der Poolsche regeering werd
bovendien avontuurlijk en gewetenloos ge
noemd.
Het roode leger, zoo ging Molotof verder,
staat thans voor een eervolle taak en de
sovjetregeerlng is er zeker van, dat het
leger deze taak in volle discipline ten uit
voer zal leggen. De bevolking van de sovjet
unie wordt opgeroepen om het leger bij deze
taak door eerlijken en opofferenden arbeid
van iederen enkeling te steunen. De regee
ring is niet voornemens de voorziening van
de bevolking met levensmiddelen of andere
waren aan beperkingen te onderwerpen. De
geheele bevolking der sovjet-unie staat, zoo
besloot Molotof. in deze uren achter de
regeering en kan nieuwe weergalooze suc
cessen op het gebied van den vreedzamen
opbouw van haar industrie en landbouw
tegemoet zien.
Regelmatig volgen elkaar de berich
ten op over een vlucht der Poolsche
regeering naar Roemeensch gebied en
de ontkenning daarvan. Het is onmo
gelijk te zeggen, wat er juist van is.
De .gezanten in Polen zijn vrijwel allen op
Roemeensch gebied gearriveerd.
Vermoedelijk juist lijkt het volgende:
Uit Boekarest wordt gemeld, dat de Roe-
meensche regeering formeele vergunning
heeft gegeven aan de leden der Poolsche
regeering, het land binnen te komen. De
ministers bevinden zich, volgens dit bericht,
aan de Roemeensche grens, in afwachting
van de komst van Moscicki.
Er werd verwacht, dat Moscicki spoedig
zou komen en dat het gezelschap zich dan
naar Czernowitsj zou begeven.
Naar Havas uit Czernowitsj meldt, is
Moscicki in gezelschap van de geheele
Poolsche regeering te Kutz (aan de Roe
meensche grens) aangekomen.
Terwijl gistermorgen de Poolsche leger-
berichten een optimistischen ondertoon
hadden en verzekerden dat de Duitsche op
marsch vrijwel tot stand was gebracht, be
halve dat de vijand in Lemberg (Lwow)
nog vorderde, terwijl zelfs werd gewag ge
maakt van een geslaagden tegenaanval
waarbij 12.000 gevangenen werden ge
maakt en grootc buit veroverd, luidde
het Duitsche legerbericht
De zuivering van Oost-Galicie is op 16
September voortgezet. Lemberg is van drie
kanten omvat, den Poolschen strijdkrach
ten tusschen Lemberg en Przemysl is de
terugtocht naar het Zuidoosten afgesne
den. Ten Noorden van de monding van de
San dringen Duitsche troepen verder op irt
de richting Lublin. Deblin is genomen. Hier
Naar wij vernemen is het rap
port van de commissie voor de
versterking van de vloot in ver
band met de maritieme verde
diging van Ned.-Indië gereed
gekomen. Dit rapport werd een
dezer dagen aan den minister
van defensie aangeboden.
vielen honderd gave vliegtuigen in onze
hadden. Bij Wlodawa ten zuiden van Brest,
hebben de voorste verkenningstroepen de
uit Oost-Pruisen, uit Opper-Silezië en Slo
wakije opgerukte legers ontmoet. De slag
voor Kutno verloopt volgens het plan.
Kutno is uit het Westen genomen, de Bzura
is naar het Noorden overschreden, War
schau is nauw omsingeld.
De poging van afgesneden Poolsche troe
pen om via Siedlce naar het Zuidoosten te
ontkomen is geëindigd met het gevangen
nemen van 12.000 man. Bovendien werden
tachtig stukken geschut, zes pantserwagens
en elf vliegtuigen buit gemaakt.
De radiozenders van Wilna en Barano-
wicze zijn door luchtaanvallen verwoest.
Later volgde nog bericht van de volle
dige bezetting van Brest Litowsk, waarbij
600 gevangenen werden gemaakt.
Het eerste officieele Russische legerbe
richt over de prestaties van het roode le
ger in Polen is door alle Sovjetzenders uit
gezonden. Het zegt. dat de Sovjettroepen
gisterochtend de Poolsche grens van de
Dwina in het Noorden tot de Dnjestr in
het Zuiden overschreden hebben. Nadat de
zwakke tegenstand der Poolsche voorposten
was gebroken, werden in het Noorden de
plaatsen Glebockie en Molodeczno en an
dere plaatsen bezet. In de richting van Ba-
ranowitsj werd de Njemen overschreden en
de plaatsen Mir en Snow, alsmede het be
langrijke spoorwegknooppunt Baranowitsj
bezet. In de westelijke Oekraine werden de
steden Rowno, Doebno, Tarnopol en Kolo-
mea reeds bezet. Door het oprukken naar
Kolomea is de grens tusschen Polen en
Roemenië reeds voor het grootste gedeelte
afgesneden. De Sovjet-luchtmacht heeft
zeven Poolsche jagers en drie bombarde
mentsvliegtuigen neergeschoten. De troepen
van het roode leger, aldus het legerbericht,
werden door de plaatselijke Wit-Russische
en Oekrainsche bevolking met gejuich be
groet.
Gisterochtend zijn op het Roemeensche
vliegveld van Cernauti vijf en vijftig Pool
sche militaire vliegtuigen geland. Zij ver
voerden geen enkele politieke persoonlijk
heid en werden onmiddellijk geinterneerd.
Sommige dezer vliegtuigen zouden door
Duitsche jagers tot het dorp Loejeni, 10
km. op Roemeensch gebied, achtervolgd
zijn. Stroomen vluchtelingen trachtten
Roemenië nog te bereiken.
BINNENLAND.
Rectoraats-overdracht aan de Leidsche
Universiteit (Stadsnieuws, 3e Blad).
De flottieljeleider „Jacob van Heemskerk"
te water gelaten (2e Blad).
Een Noorsch schip bij Terschelling op een
mijn geloopen; 17 vermisten (3e Blad).
De Haagsche juweelendiefstallen; tegen een
der helers 4 jaar gevangenisstraf
geëischt (2e Blad).
Extra-treinen voor van verlof terugkee-
rende militairen (Binnenland, 3e BIJ.
Men zie voor Stadsnieuws pag. 4 van het
Derde Blad en pag. 2 van het Vierde Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Voortgezette koersdaling Zeer flauwe
markt Later algemeen herstellend
Amerikanen zwak Beleggingen lui.
BUITENLAND.
De Russen vallen de Polen in den rug
(le Blad).
Ultimatum aan Warschau gest«ld, doch niet
beantwoord? (3e en le Blad).
Toepassing der blokkades (3e Blad).
Over de wijze van oorlogvoering (Se BI.).
Militaire beschouwing over den oorlog in
het Oosten (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Uit Berlijn wordt aan het Belgische
bureau Belga gemeld:
Zaterdagavond heeft zich in een magazijn
in de Leipzigerstrasse tegenover het ministe
rie van luchtvaart een ontploffing voorge
daan.
Van Duitsche zijde zegt men. dat de pleger
van den aanslag weldra zal worden ge
arresteerd en dat men tot nog toe geen en
kele verklaring over deze gebeurtenis kan
geven. Het is niet mogelijk zich met zeker
heid een oordeel te vormen over den omvang
der ontploffing, daar het verkeer door de
politie werd verlegd. Men merkte slechts op,
dat de ruiten en verscheiden vensters ver
nield waren.
Volgens den Berlijnschen correspon
dent van het Deensche blad „Politiken"
is de geheele ingang van het Duitsche
ministerie van luchtvaart te Berlijn ver
woest, vermoedelijk door een bom. Alle
ruiten aan de zijde van het gebouw,
welke uitziet op de Leipzigerstrasse zijn,
naar verklaard wordt, vernield. De ont
ploffing heeft ook de vensters vernield
van een groot tegenover het ministerie
gelegen warenhuis.
Met vreugde kunnen wij onzen 1
lezers mededeelen, dat wij vanaf
heden beschouwingen over den
oorlog zullen opnemen van een j§
bij uitstek militairen deskundige. i|
Zijn eerste overzicht vindt men j|
op pagina 1 van het Derde Blad.
Wij vertrouwen, dat onze le- |j
zers dit op prijs zullen weten te
stellen.
H1||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||!l||||||||||||||||l|||j|||irn
BULGARIJE WIL NEUTRAAL BLIJVEN.
Een officieele verklaring welke te Sofia
is uitgegeven, vermeldt, dat Bulgarije strikt
neutraal wil blijven. Deze verklaring is in
politieke kringen, in de pers en bij het
publiek met groote voldoening ontvangen.
VERSCHERPTE ARBEIDSVOORWAARDEN
VOOR DUITSCHE VROUWEN.
Voigens de .Frankfurter Zeitung heeft
de Duitsche rijksminister van aibcstl een
verordening uitgevaardigd, waarbij de
arbeidsvoorwaarden "-'oor vrouwen 'r-
scherpt worden Voortaan zullen jonge vrou
wen vanaf zestien jaar genoodzaakt kun
nen worden te werken tot een maximum
van tien uur per dag en zes en vijftig uur
per week.
Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer.
Weinig verandering in tempera
tuur. Meest matige Noord-Ooste
lijke wind.
EEN SIT-DOWN-STAKING VAN
ZEELIEDEN.
Drie Amerikaansche schepen, de ..Ame
rican Traveller", de „American Trader" en
de „Scantates" werden verhinderd uit
New-York te vertrekken door een sit-down
staking van de zeelieden, die een extra
uitkeering van 250 dollar eischten voor
|het betreden van de oorlogszones.
De schepen waren bestemd naar Europa
te vertrekken op last van het departement
van buitenlandsche zaken, teneinde ge
strande Amerikanen naar hun land terug
te brengen.
DOOD VAN HITLER S ADJUDANT.
Uit Duitschland wordt gemeld, dat de
dood van Ernst Bahls, een van Hitler's ad
judanten. aanleiding heeft gegeven tot
vele gissingen. Behalve dat hij plotseling
overleed, terwijl hij met Hitler aan het
front was, hebben de berichten van zijn
dood geen bijzonderheden medegedeeld
Bahls stond in nauw contact m«t. Hitier.
Het zinken van het Belgische schip „Alex
van Opstal" doet beide partijen weer fel
tegen elkaar van leer trekken. De Engel-
schen beschuldigigen den Duitschers de
ooi-zaak te zijn, hetzij door torpedeering,
hetzij door een Duitsche mijn. de Duitsche
pers geeft Engeland de schuld en dan met
naam Churchill, die propaganda-materiaal
noodig heeft, heet het.
Officieel wordt te Londen gemeld, dat de
Britsche tankboot „Cheyenne" door een
duikboot tot zinken is gebracht. De beman-
