Fransche actie in het
Westen
Langzaam worden de linies
vooruitgeschoven
Afleveringsbewijzen zijn weer
afgeschaft
80ste Jaargang
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1939
No. 24380
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
De strijd ter zee
In Engeland
Verspreide berichten
Doch hamsteren blijft verboden
Staking der vijandelijkheden
in het Verre Oosten
Dit nummer beslaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DACBL'AD VOOR leiden en 'omstreken^
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis', per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets., porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden (.2.35
per week (.0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd>
Het Fransche communiqué van gis
teravond luidt: Wij hebben de stellin
gen geconsolideerd, die wij in den loop
der vorige dagen hbben veroverd en
wij hebben een tegenaanval algesla
gen waarbij den vijand verliezen wer
den toegebracht. Krachtige reactie der
vijandelijke artillerie en van de vijan
delijke luchtmacht op een deel van
het (ront. Onze jachtvliegtuigen heb
ben vijandelijke toestellen teruggesla
gen, die een aanval inzetten op ge
ringe hoogte boven onze voorste linies.
Volgend communiqué is gisteren gege
ven over de krijgsbedrijven van Donderdag
en Donderdagnacht:
Ondanks het slechte, weer, dat nu defini
tief is Ingezet en ondanks het voortgaande
spervuur der Duitsche artillerie, hebben de
Fransche troepen alle voorwaartsche be
wegingen voortgezet, welke tijdens vooraf
gaande operaties waren ondernomen.
De reacties der Duitsche artillerie gingen
thans gepaard met korte tegenaanvallen
der verdedigers van de vooruitgeschoven
posten der Siegfriedlinie. Deze Duitsche
reacties hebben nochtans niet verhinderd,
dat in den loop van den nacht een plaat
selijke verbetering kon worden bereikt van
de veroverde stellingen.
De voornaamste dezer operaties, welke in
den loop van de laatste drie dagen tot een
goed einde zijn gebracht en waarover het
Fransche opperbevel tot nu toe de grootste
geheimhouding heeft betracht, betreft het
uiterste Westelijke deel van het front,
d w z. den sector van Sierck, aan den zoom
van de Moezel.
Deze streek, welke op eenige tientallen
meters van de Moezel langs de rivier is ge
legen, is het tooneel geweest van een Duit-
schen aanval, welke uitging van de omstre
ken van het Duitsche dorpje Perl in de
richting van de Fransche versterking Sierck.
De aanval werd door de Fransche voorpos
ten tot staan gebracht, nadat de tegenstan
der slechts honderd meter terreinwinst had
behaald In de thans achter ons liggende
dagen, werd dit incident definitief afgeslo
ten.
Fransche infanterie, gesteund door strijd
wagens, heeft niet alleen den tegenstander
op zijn stellingen teruggeworpen, doch ten
einde latere reacties te voorkomen, heeft zij
nadien deze stellingen zelf bezet en aldus
den algemeenen toestand der Fransche li
nies in dezen sector verbeterd. Perl heet
volledig te zijn bezet.
De vijand heeft op zijn terugtocht, over de
grootst mogelijke lengte, den spoorweg langs
de Moezel vernield.
Aan de rest van het front, met name over
een twintigtal kilometers ten Oosten van
de Saar, waarvan reeds in vroegere commu-
niqué's werd gesproken, zetten te Fransche
troepen hun vorderingen voort. Bataljons
infanterie, gesteund door strijdwagens, zijn
meester van belangrijke stellingen, met
namevan twee dorpen en waarnemingspos
ten. vanwaar men uitzicht heeft op het
geheele gebied.
En over gisteren wordt gemeld:
Gelijk het door den grooten generalen
staf uitgegeven communiqué aanduidt, is
de verstreken dag gebruikt voor consoli
deering van de veroverde stellingen. Na
tien dagen van langzaam, maar gestadig
oprukken, was het noodig over te gaan
tot een in orde brengen van het aldus be
zette terrein, teneinde het te beveiligen
tegen ieder krachtig tegenoffensief der
Duitsche troepen. Getrouw aan de begin
selen der militaire leer, volgens welke een
sterkte meer voor de muren moet worden
verdedigd dan bij die muren, stellen de
commandanten van het reusachtige fort
der Siegfriedlinie, dat de Fransche troepen
thans op methodische wijze belegeren, zich
niet tevreden met een belemmering van
den Franschen aanval door een geschut-
bombardement op de achterhoede, maar
gaan zij onophoudelijk tot tegenaanvallen
over, ten einde te trachten de Fransche
troepen te verjagen uit de nieuwe, verover
de stellingen, welke nog op onvolkomen
wijze zijn georganiseerd.
De inrichting van de bezette verdedi
gingswerken is inderdaad speciaal uitge
dacht voer een verdediging in de richting
van een vijandelijken aanval en er is tijd
noodig om die inrichting om te keeren en
aldus te organiseeren dat zij kan dienen
tot bescherming van degenen, die zich er
meester van gemaakt hebben. Deze orga
nisatie kost tijd en duurt te langer, daar
het werk gehinderd wordt door vijande
lijke tegenaanvallen.
In den loop van den dag is zoo'n tegen
aanval ingezet in een der sectoren van het
front. Hij werd met verliezen voor den
vijand afgeslagen.
In dit verband moet vermeld worden, dat
voor de eerste maal de Fransche troepen
aangevallen werden door de vijandelijke
luchtmacht, die optrad als .stormlucht-
macht" evenals aan het einde van den
vorigen oorlog en in het bijzonder tijdens
het offensief in Vlaanderen. De vliegtuigen
vielen laag vliegende, ondanks het be
wolkte weer, de Fransche voorste linie aan.
Deze Duitsche poging wekte onmiddelijk
reactie van de Fransche jachttoestellen,
die den strijd aanbonden met de Duitsche
vliegtuigen en hen dwongen los te laten.
Het feit, dat de Duitschers steeds tal
rijker en gevarieerder afleidingsmanoeu
vres in het werk stellen, zooals dagelijksche
tegenaanvallen, spervuur van zware artil
lerie, luchtaanvallen van geringe hoogte,
schijnt er op te wijzen, dat de Fransche
druk langs de werken der Siegfriedlinie
steeds gevaarlijker en bezwaarlijker wordt
voor de verdedigers.
Volgens militaire kringen hadden de
Franschen den val van Saarbrueken onge
twijfeld reeds kunnen aankondigen, doch
zij wachten, tot hun omsingelingsbeweging
zoo volledig is, dat geen mislukking mo
gelijk is.
Het schijnt, dat het nog steeds het al-
gemeene plan is, dat de vele uitspringende
punten der bochtige grens weggewerkt
worden, met Saarbrueken als onmiddellijk
doel.
De Britsche admiraliteit maakt het vol
gende bekend: Torpedojagers, pa
trouille-vaartuigen en vliegtuigen heb
ben over groote gebieden voortdurend
gespeurd naar vijandelijke duikbooten.
Er zijn tal van aanvallen ondernomen
en een aantal Duitsche duikbooten is
vernietigd.
Waar zulks mogelijk was, zijn overle
venden opgepikt en gevangen genomen.
Officieel wordt te Londen medegedeeld,
dat in de week, die op 9 September eindig
de, de Britsche contrabande-controle groote
hoeveelheden goederen heeft onderschept en
aangehouden, ten aanzien waarvan er be
wijzen bestonden, dat zij contrabande voor
Duitschland waren.
Onder de aangehouden goederen bevond
zich 28.500 petroleum, 26.350 ton ijzererts,
3400 ton roodijzersteen. 4600 ton mangaan-
erts, 7300 ton houtpulp, 6000 ton siliciumfos-
faat en een aantal gemengde ladingen.
Voorts verluidt, dat een Belgisch schip is
getorpedeerd. Van andere zijde wordt ech
ter gewag gemaakt van het loopen op een
mijn. De bemanning is gered.
Het is de Alex van Opstal, die met een la
ding van 4500 ton goederen op weg was naar
Antwerpen.
De laatste Poolsche duikboot moet zich te
Fallice (Estland) hebben laten interneeren.
In een onderhoud met journalisten heeft
minister Huil te kennen gegeven, dat het
incident van het tot zinken brengen der
„Athenia" voor zoover de Vereenigde Staten
betreft, niet als gesloten wordt beschouwd.
Men verzamelt de verklaringen der overle
venden en de Britsche admiraliteit en Ame-
rikaansche ambtenaren werken te zamen
aan het bijeenbrengen van al het mogelijke
bewijsmateriaal.
Huil verklaarde verder, dat de Amerikaan-
sche regeering nog niet heeft vastgesteld,
of de Britsche en Duitsche blokkades effec
tief zijn.
NATIONALE BIDDAG.
De .privy council" heeft met goedkeuring
van den koning vastgesteld, dat Zondag
1 October nationale biddag zal zijn.
VORDERING INGEVOERDE HAM
EN BACON.
De Britsche minister voor de voedselvoor
ziening heeft de vordering bevolen van alle
ingevoerde ham en bacon, met inbegrip
van ingeblikte bacon, die in Engeland aan
komt na 16 September te middernacht. De
vordering geldt niet voor invoer uit Noord-
Ierland en Eire. Over de gevorderde hoe
veelheden, behalve voor zoover zij bestemd
zijn voor opslag en dienstbehoeften, zal
namens het ministerie beschikt worden
door de collectieve organisatie van han
delaren, die tot dit doel ingesteld is. De be
doeling van den maatregel is een billijke
verdeeling over het geheele land.
SABOTAGE IN HET VROEGERE
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Blijkens een mededeeling van het offi-
cieele Duitsche nieuwsbureau zijn in Slo
wakije saboteurs aan het werk geweest.
Een tweede mededeeling van hetzelfde
bureau zegt, dat „een niet onaanzienlijk
aantal personen in Bohemen en Moravië
de afgeloopen paar dagen is gearresteerd
met het oog op de openbare veiligheid".
De minister van economische zaken
maakt het volgende bekend:
De hamsterbeschikking 1939 bepaalde
tot dusverre, dat een afleveringsbewijs in
duplo behoorde te worden uitgeschreven
voor het afleveren, het vervoeren en het
voorhanden of in voorraad hebben van
rijst, rijstebloem, rijstemeel, gemalen rijst,
tarwebloem, tarwemeel, roggebloem, rog
gemeel, havermout, gort, vermicelli, maca
roni, spaghetti, maizena, groene erwten,
spliterwten, bruine boonen, witte boonen,
capucijners, rozijnerwten en andere soorten
gedroogde peulvruchten, witte suiker, bas
terdsuiker, slaolie, boterolie en andere
spijsoliën, bak- en braadvet, margarine,
koffie, koffie-surrogaten, thee, cacao, har
de zeep, zachte en vloeibare zeep, zeeppoe
der. zeepvlokken, zeepschilfers, waschpoe-
der, alle soorten kaarsen, petroleum, plan-
tenvet, gesmolten rundvet, gesmolten reu
zel. rauw rundvet. rauwe reuzel, gedraaid
of gemalen dierlijk vet en gemengde dier
lijke vetten.
Aangezien blijkt, dat het publiek het
doel van den maatregel, welke het
hamsteren na 29 Augustus j.l. tegen
gaat, volkomen begrepen heeft en daar
aan algemeen medewerking heeft ver
leend, heeft de minister van economi
sche zaken gemeend t« kunnen goed
keuren, dat voorloopig ten aanzien van
alle bovengenoemde en nader in de
hainsterbeschikking 1939 op te nemen
goederen het voorgeschreven afleve
ringsbewijs komt te vervallen. Mocht
het evenwel noodig blijken dan zullen
onverwijld de thans ingetrokken bepa
lingen betreffende de afleveringsbewij
zen wederom in werking worden ge
steld.
Dit beteekent dus, dat de winkelier
dus niet meer een afleveringsbon in
tweevoud behoeft te schrijven, waar
van een exemplaar bij het afleveren
van de waren aan den klant moet wor
den gegeven.
Dit bonsstelsel verdwijnt dus voor
loopig weer.
Volledigheidshalve wordt er nogmaals
op gewezen, dat van alle bovengenoem
de goederen het aan ieder verboden
blijft zich binnen een kalenderweek
meer te verschaffen dan hij, of de
groep van personen, voor welke hij
gewoon is zich die goederen te ver
schaffen, daarvan gedurende één week
pleegt te gebruiken. Aan deze lijst van
goederen worden thans nog toege
voegd: tarwegriesmeel, bak- en pud
dingpoeders, sagokorrels, custard, zelf
rijzend bakmeel, griesmeel van rijst en
boekweitgrutten.
Bijgaande kaartjes illustreeren duidelijk waar
de Fransche troepen de Duitsche grens hebben
overschreden (met zwarte pijltjes aangegeven).
De Franschen melden successen bij Sierck (zie
het kaartje de strijd aan den Moezel)daartegen
moesten zy wijken ten Zuiden van Pirmasens.
De Siegfriedlinie is hier ongeveer 9 a 12 k.m.
van den grens verwijderd (zie het eerste
kaartje).
De beide kaartjes geven 5 Fransche aanvals
richtingen weer, welke alleen ten doel hebben de
juiste ligging van de Siegfriedlinie te verkennen,
om zoodoende tot grootere operaties over te kun
nen gaan.
DE HERTOG VAN WINDSOR IN
DOWNING STREET.
De hertog van Windsor heeft gisteren in
Downingstreet een bezoek, gebracht aan
den minister-president Chamberlain.
PRINS KAREL VAN BELGIË KOLONEL
BIJ DE CAVALERIE.
De Belgische minister van Defensie, gene
raal Denis, heeft bij dagorder aan het leger
vermeld, dat prins Karei van België is be
noemd tot kolonel bij de cavalerie, toege
voegd aan den generalen staf.
BEPERKING VAN HET GASVERBRUIK
TOT ZEVEN UUR PER DAG.
Met ingang van 21 September zal het
verbruik van gas voor industrieele of huis
houdelijke doeleinden in Italië slechts gedu
rende zeven uur per dag zijn toegestaan.
De industrieele ondernemingen, die gas
prcduceeren, hebben aanzegging gekregen,
dat zij moeten trachten het verbruik van
steenkool zooveel mogelijk te beperken.
Deze zelfde aanbeveling is gericht tot alle
industrieën, welke steenkolen gebruikn
voor de productie van energie, welke voor
die bedrijven noodig is.
GRENSCOMMISSIE INGESTELD.
Onderhandelingen, die de laatste da
gen gevoerd zijn door den Japanschen
ambassadeur, Togo en den volkscom
missaris van buitenlandsche zaken,
Molotof, hebben geleid tot de volgende
overeenkomst tusschen Japan en Mand-
sjoekwo eenerzijds en de Sovjet-Unie
en Buiten-Mongolië anderzijds:
1. De Japansch-Mandsjoerijsche en
Russisch-Mongoolsche troepen staken
alle vijandelijkheden op 16 September
te twee uur Moskouschen tijd.
2. De Japansch-Mandsjoerijsche en Rus-
sisch-Mongoolsche troepen blijven in de
linies, die zij bezetten op 15 September te
13 uur.
3. De vertegenwoordigers der troepen aan
beide zijden gaan onverwijld over tot de
tenuitvoerlegging van de artikelen 1 en 2
der overeenkomst.
4. De krijgsgevangenen en gesneuvelden
aan beide zijden zullen worden uitgewisseld:
de vertegenwoordigers der troepen zullen
zich te dezen aanzien onmiddellijk verstaan
en tot de tenuitvoerlegging dezer bepaling
overgaan.
Bovendien zijn Togo en Moiotof over
eengekomen, dat zoo spoedig mogelijk
een commissie bestaande uit twee ver
tegenwoordigers van Russisch-Mongool-
sche en twee van Japansch-Mandsjoe-
BINNENLAND.
Oproep tot vorming van een Luchtafweer-
fonds te Leiden. (Stadsnieuws, 2e BI.)
De aankomst van 509 „gestrande" Neder
landers uit Zwitserland. (Se Blad).
De Tweede Kamer over de nationale in
komsten- en winstbelasting. (3e Blad).
Vrijwilligers landstormkorpsen motor- en
vaartuigendienst mogen met klein ver
lof. (Binnenland, 4e Blad).
Ingediend is een wetsontwerp inzake dè
militaire justitie. (Binnenland. 4e BI.)
Ernstig verkeersongeval te Wassenaar; twee
dooden. (2e Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Opnieuw sterk terugloopende markt -
Algemeen flauwe stemming - Overwe
gend aanbod - Amerikanen zwak - Be
leggingen lui.
BUITENLAND.
Fransche vorderingen aan den Moezel. (Ie
Blad).
Verscherpt optreden van de Duitschers
tegen de Poolsche burgerbevolking. (Ie
Blad).
Japan en sovjet-Rusland staken de vijan
delijkheden aan de grens van Man-
sjoekwo en Buiten-Mongolië. (Ie BI.)
Onzekerheid over de houding der sovjets.
(Ie Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer.
Iets warmer. Plaatselijk ochtend
mist. Zwakke tot matige Noord-
Oostelijke tot Oostelijke wind.
rijsche zijde, zal worden ingesteld voor
de nauwkeurige vaststelling van de
grenslijn tusschen de Mongoolsche
volksrepubliek en Mandsjoekwo in het
gebied waar het tot een conflict was
gekomen. Deze commissie zal haar ar
beid aanvangen, zoodra zij gevormd is.
Smetanin is benoemd tot gezant te Tokio.
De woordvoerder van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft
verklaard: de Japansche regeering heeft
haar krachten ingespannen voor een rege
ling van verscheiden tusschen Japan en
Sovjet-Rusland hangende kwesties.
Zoowel de regeering van Japan als die
der Sovjet-Unie hebben erkend, dat een
oplossing van het geschil in het district
Nomonhan, langs de grens tusschen Mand
sjoekwo en Buiten-Mongolië de onbehaag
lijke atmosfeer zou wegnemen, welke tus
schen de beide landen bestaat en zou bij
dragen tot een herstel der Japansch-Rus-
sische betrekkingen tot een normalen
staat. Derhalve hebben Togo, de Japansche
ambassadeur te Moskou en Molotof. de
volkscommissaris van buitenlandsche za
ken der Sovjet-Unie, onlangs met dit doel
verscheiden besprekingen gevoerd. Als re
sultaat daarvan is de overeenkomst geslo
ten tot staking der vijandelijkheden tus
schen de beide landen.
