Toenemende actie
Westen
m
ï^.uï
COUPONS
Hei Leidsche Stadhuiscarillon
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 1939
No. 24379
De Duitsche opmarsch in Polen
Het vergaan van het Nederlandsche
marinevliegtuig R 5
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duitsch legerbericht.
Poolsche berichten
eIU a n
maandag
BI)
Dit nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Incident vond plaats buiten onze
territoriale wateren
De strijd in het Westen
De strijd ter zee
verwacht
Amerika's neutraliteit
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 3.3$
per week f.0.18
Franco per postf. 2.35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mni>;
Het opperbevel van het Duitsche leger
deelt mede:
Op 14 September heeft de Zuidelijke
groep van het Duitsche Oostelijke leger den
straatweg Lemberg (Lwow)Lublin reeds
overschreden.
De zeer sterke Poolsohe afdeelingen, die
bij Kutno zijn ingesloten en zich vertwijfeld
verdedigen, hebben gisteren nogmaals ge
poogd naar het Zuid-Oosten door te breken.
Deze poging is mislukt.
Ten Oosten van den Weichsel nade
ren de Duitsche troepen uit het Noor
den, Oosten en Zuid-Oosten de voor
stad Praga van Warschau. Ook hier zijn
pogingen om naar het Oosten door te
breken afgeslagen.
De troepen, die oprukken naar de
vesting Brest-Litowsk zijn uit het
Noorden den vestinggordel binnenge
trokken. De forten zijn voor een deel
opgeblazen, de citadel is nog door den
vijand bezet.
De stad Gdingen (Gdynia) is in Duitsche
handen. De zeestrijdkrachten hebben bij
den strijd om Gdingen en het schiereiland
Hala krachtig ingegrepen. Zij wisten zich
toegang te verschaffen tot de Zuidelijke
haven van Gdingen.
Niettegenstaande het slechte weer heeft
de luchtmacht de spoorwegen en spoorweg
stations met succes aangevallen en onder
steunde den strijd van het leger te velde,
tegen het rond Kutno ingesloten vijande
lijke leger door bombardementen en duik
vlucht- aa n vallen
De Poolsohe oorlogsbodems, welke nog in
de haven van Heisternest lagen, zijn door
bommen tot zinken gebracht.
Het 14de legerbericht van den foolschen
generalen staf, dat te 23 uur gisteravond
door den zender Warschau is verspreid,
zegt: „De vijandelijke luchtmacht blijft zeer
actief. Zij heeft om. Doebno, Wlozimij en
Radziwillow gebombardeerd. In het gebied
van Rawarroesca, Debica en Knolewska
heeft onze luchtmacht met succes een vij
andelijke gepantserde colonne gebombar
deerd. Twee vijandelijke vliegtuigen zijn
neergehaald. Bij Soewalki hebben de Duit-
schers de Poolsch-Duitsehe grens over
schreden. De vijandelijke afdeelingen, die
in de streek van de Na row en Diebrza wa
ren binnengedrongen, zijn waargenomen bij
Bialystok en Bielsk. Onze afdeelingen hou
den de Westelijke zone van het woud bij
Bilowieza bezet. Op de lijn Kaloeszyn-Low-
kow duurt de hardnekkige strijd voort. Een
gepantserde colonne en een infanterieregi-
ment werden vernietigd. Nog steeds wordt
hardnekkig gevochten op de lijn Skiemie-
wice-Lowicz. Onze troepen bestrijden der,
vijand, die bij Opole over den Weichsel is
getrokken. In het Zuiden heeft een vijan
delijke gepantserde colonne Zamosc bereikt
Een aanval van een gepantserde colonne
in de richting van Lwow in den middag
van 13 September werd afgeslagen"
Het commando der verdediging van War
schau deelt mede, dat in de omgeving der
stad over het algemeen schermutselingen
tusschen patrouilles hebben plaats gehad.
Grootere aanvallen op de buitenwijk van
Wola zijn op grooten afstand tot staan ge
bracht door het optreden van infanterie en
machinegeweren. Een tank werd in brand
gestoken, verscheidene gepantserde auto's
en een anti-tankkanon werden buit ge
maakt. De vijand heeft aanzienlijke verlie
zen aan dooden en gewonden geleden. In
den afgeloopen naoht is in verscheidene
arbeiderswoningen te Praga brand ont
staan tengevolge van een luchtbombarde
ment. Het ziekenhuis te PVaga werd op
nieuw gebombardeerd en is ernstig bescha
digd. Een bom is terecht gekomen op het
paleis van den apostolischen internuntius.
Vandaag heeft de Duitsche luchtmacht zich
beperkt tot verkenningsvluchten.
Het Poolsche telegraafagentschap P.A.T
deelt het volgende mede:
„Volgens tot 12 September opgestelde
berekeningen bedroeg het aantal niet-
Hedenmorgen om 10 uur zijn op een
groote vrachtauto uit Heiligerlee de nog
ontbrekende 36 klokken voor het Leidsche
Stadhuis gearriveerd, zoodat het geheele
carillon, bestaande uit 47 klokken, thans
op het Stadhuisterrein aanwezig is en
binnenkort een aanvang kan worden ge
maakt met het optakelen naar en de op
stelling in den toren. Onder de zoo juist
aangekomen klokken bevindt zich o.a. ook
de grootste, de zoogenaamde Bourbon, die
zal worden gebruikt voor den heel uur
slag. Zooals men weet is deze klok, die
het respectabele gewicht van 6200 K.G.
heeft, door het Leidsche Studentencorps
en zijn reünisten in het honderdste jaar
van zijn bestaan aangeboden, welk feit
in een opschrift met het corpswapen is
vermeld. Alleen de klepel van deze klok
weegt reeds 300 K.G.!
De nieuwe Bourbon, evenals alle andere
klokken gegoten in de gieterij van de fir
ma van Bergen, is aanmerkelijk zwaarder
dan de oude Bourbon, die .slechts" 4200
K.G. woog en waarvan de spijs in de
nieuwe klok is verwerkt.
Het totaal gewicht der thans aange
voerde klokken bedraagt circa 25.000 K.G.
Onze foto toont hoe de Bourbon om
zichtig in de takels wordt gehangen.
gewonde Duitsche krijgsgevangenen
13.000, onder wie 350 officieren, die voor
het meerendeel tot de luchtmacht be-
hooren en tot de gepantserde wapens.
Acht en veertig stukken geschut, 15
mitrailleurs, 170 tanks en ruim dui
zend auto's zijn op den vijand buitge
maakt en 280 Duitsche vliegtuigen wer
den neergehaald." 6200
(Ingez. Med.)
BINNENLAND.
De toestand aan de Nederlandsch-Duitsché
grens (3de Blad).
Uitstel van ontslag van dienstplichtigen,
die den leeftijd van 40 jaar bereikt
hebben (Binnenland, 2de Blad).
Wijziging der vestigingswet voor het klein
bedrijf (Binnenland. 2de Blad).
De Haagsche juweelendiefstallen (Rechtza
ken, 3de Blad).
Indeeling noodcompetitie van den K.N.V.B.
(Sport, 3de Blad).
De installatie van mr. P. N. Höweler als
burgemeester van Rijnsburg (3de Blad
en Laatste Berichten, 1ste Blad).
De regeeringspersdienst meldt nog de volgende bijzonderheden over het
vergaan van een Nederlandsch marl re vliegtuig.
De bemanning van het marinevliegtuig R 5, hetwelk door een Duitsch mi
litair vliegtuig was aangevallen, en na tot daling te zijn gedwongen, was ver
gaan, is gisteravond te Delfzijl aangekomen.
Uit het veiühoor is komen vast te staan, dat het incident zich buiten onze
territoriale wateren, op ongeveer 5 mijl benoorden het lichtschip Hollum, heeft
afgespeeld.
Het Duitsche vliegtuig bleek het Ncderlandsche met mitrailleurvuur te heb
ben aangevallen. Het instrumentenbord werd versplinterd en de voorkant bak
boord-drijver weggeschoten. Als gevolg hiervan ging het toestel bij de landing
over den kop. De bemanning werd opgepikt door het Duitsche vliegtuig, mee
gevoerd naar Norderney en daar in het hospitaal opgenomen. Het bleek, dat
luitenant ter zee 3e klasse der marinereserve Van Rijn een schampschot aan
den rechterschouder en 2 schampschoten achter het linker oor had en sergeant-
vlieger F. Buynink 2 schoten door den linker grooten teen. De korporaals Gouds
waard en Van Wingerden bleven ongedeerd. Allen bevinden zich naar omstan
digheden in goeden welstand.
Het vliegtuig is het laatst gezien met de drijvers boven water.
AAN DE POOLSCH-ROEMEENSCHE GRENS
De Poolsch-Roemeensche grens is aan
Roemeensche zijde thans hermetisch ge
sloten. De gezanten van Bulgarije, Dene
marken en Brazilië in Polen zijn reeds te
Boekarest aangekomen. Het personeel van
de Fransche ambassade en de militaire
attaché zijn Woensdag gearriveerd. De pre
sident en de vice-president van de Poolsche
staatsbank zijn eveneens in Roemenië aan
gekomen.
UITWISSELING GEWEIGERD.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
„In verband met de talrijke gevallen,
waarin Duitschers uit het door de Duitsche
troepen bezette gebied naar het binnenland
van Polen worden gevoerd, heeft het mini
sterie van buitenlandsche zaken het Zweed-
sche gezantschap, dat belast is met de be
hartiging der Poolsche belangen in Duitsch-
land. verzocht de Poolsche regeering een
uitwisseling van weggevoerde Duitschers
tegen Polen in Duitschland voor te stellen.
Het Zweedsche gezantschap heeft het mi
nisterie thans medegedeeld, dat de Poolsche
regeering weigert op het Duitsche voorstel
in te gaan".
GOERING 'AAN HET FRONT.
Maarschalk Goering heeft den Fuehrer
in diens hoofdkwartier opnieuw een bezoek
gebracht en rapport uitgebracht over zijn
tocht lang het front. Maarschalk Goering
heeft verder groote fabrieken in het in
dustriegebied van Opper-Silezië bezichtigd.
Terwijl het Fransche avond-legerbericht
eenvoudig meldt: „plaatselijke vorderingen,
waarbij wij krijgsgevangenen maakten",
wordt uit Luxemburg gewag gemaakt van
een Fransch offensief aan de Moezel.
Bedoeld Belga-telegram luit als volgt:
Woensdagnamiddag om vier uur heb
ben de Franschen een offensief ingezet
nabij Perl, aan de Moezel, tegenover
het Luxemburgsehe plaatsje Sehengen.
Bij dit offensief werd gebruik gemaakt
van gevechtswagens en artillerie. Men heeft
een achttal dezer gevechtswagens, die een
weg baanden, kunnen waarnemen.
De Duitsche voorposten moesten wijken,
terwijl de Duitsche troepen spoorrails in de
lucht deden vliegen. Het gebulder van het
kanonvuur kon in Luxemburg gehoord
worden.
De Luxemburgsehe douane-posten en
gendarmes zijn teruggetrokken en de be
volking is uit Sehengen geëvacueerd.
De operaties in de lucht werden aan
weerszijden gehinderd door den eersten
najaarsregen, welke na een lange periode
van mooi weer gisteren en in den loop
van den nacht is gevallen.
Toch zetten de Fransche troepen ondanks
de omstandigheid, dat het terrein doorweekt
is, hun geleidelijken voortgang door de voor
uitgeschoven punten der Siegfriedlinie
voort.
Het Duitsche legerbericht zegt:
Aan het Westelijk front ten Oosten van
Saarbruecken is de artillerie van den
vijand actief.
De vijand, die op 12 September bij
Schweig, een grensplaatsje ten Zuiden van
Pirmasens. had aangevallen, is onder den
druk van de Duitsche artillerie over de grens
teruggeweken.
Er zijn geen luchtaanvallen gedaan op
Duitsch gebied.
Het Fransche legerbericht van heden
ochtend zegt:
De operaties van de afgeloopen dagen
heb ons in staat gesteld, ons het gebied te
verzekeren ten Noordoosten van Sierck. Het
bezit van dit gebied werd betwist sedert
het Duitsche offensief, waarvan melding
werd gemaakt in het legerbericht van 10
September des avonds.
Wij hebben bovendien nog verder voort
gang gemaakt. Gedurende den nacht heb
ben wij onze eerste linie plaatselijk ver
beterd, niettegenstaande de levendige
reactie van den vijand, vooral van zijn ar
tillerie.
Vanochtend te kwart over negen is de
brug over de Moezel bij Sehengen, in
de lucht gevlogen. In de omgeving van
de brug is geen enkel soldaat gezien.
De brokstukken zijn neergekomen op de
daken der huizen van Sehengen, dat gister
avond werd ontruimd.
De Amerikaansche mailboot „Manhat
tan" heeft per radio medegedeeld, dat zij
van haar koers is afgeweken om de be
manning van het Britsihe schip „Britsh
Influaence" te redden. Later meldde de
„Manhattan", dat het Noorsche vracht
schip „Idabakke" de overlevenden van het
Engelsche schip had opgenomen.
Het Britsche stoomschip „Vancouver
Sity" heeft per radio medegedeeld, dat
het op den Atlantischen Oceaan is aange
vallen en dat de bemanning in de booten
ging. Het mailschip „President Roosevelt"
dat te hulp snelde, meldde, dat de be
manning van de ..Vancouver City" was op
genomen door een Ned°rlandsch tankschip
geassisteerd door een vliegtuig.
Een convooi schepen, dat op weg was
naar Schotland, is met succes ontkomen
aan twee vijandelijke duikbooten, die op
het punt stonden het aan te vallen. Alle
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Meerendeels flauwe stemming - Vrij
scherpe koersschommelingen - Rub
bers bieden weerstand - Koninklijke
aangeboden - Amerikanen vast - Be
leggingen prijshoudend.
BUITENLAND.
Terwijl in het Oosten de Duitsche opmarsch
is vertraagd, neemt de activiteit in het
Westen toe (1ste Blad).
Uit het Britsche parlement (1ste Blad).
Amerika en de blokkades (1ste Blad).
Italië en Rusland nog altijd sfinxen (1ste
Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Gedeeltelijk bewolkt. Aanvan
kelijk nog enkele plaatselijke re
genbuien. Koude nacht. Overdag
weinig verandering in tempera
tuur. Zwakke tot matige wind uit
Noordelijke richtingen.
schepen zijn in goede orde op hun plaats
van bestemming aangekomen. De bewe
gingen der duikbooten werden, zoo wordt
verklaard, op eenigen afstand ontdekt en
de escorte vaartuigen namen doeltreffende
maatregelen.
De kapitein van het Britsche schip
„Firby" dat door een Duitsche duikboot
tot zinken is gebracht, heeft medegedeeld,
dat de commanda.nt van den onderzeeër,
nadat het schip tot zinken was gebracht,
een S.O.S. heeft uitgezonden, gericht tot
Winston Churchill op het ministerie van
marine, waarin de positie van het schip
werd aangegeven.
De kapitein voegde hieraan toe. dat de
bemanning van de „Firby" dertien uur
in een reddingboot heeft vertoefd, alvo
rens gered te worden.
EEN RADIOREDE VAN SENATOR BORAH
Senator Borah heeft in een radiorede
den strijd van de isolationisten tegen de
wijziging van de neutraliteitswet. geopend.
Hij zeide, dat een dergelijke wijziging de
Vereenigde Staten naar een oorlog zou
voeren.
„Wanneer we na enkele maanden een
wet, welke door bijna het geheele land
werJ ".oedvekeurd", zoo zeide Borah. kun
nen verscheuren, hoe lang denkt u dan
dat .ut zal duren om het voorstel te doen
aannemen onze jongemannen naar de
loopgraven te zenden, wanneer we eenmaal
zijn begonnen te intervenieeren?"
