Felle strijd in het Oosten
Aan het Westfront
geen nieuws
DINSDAG 5 SEPTEMBER 1939
No. 24370
Steeds verder dringen
de Duitschers Polen binnen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Daden ter zee
Britsche luchtaanval
op Wilhelmshaven en Cuxhaven
Maatregelen in
Duitschland
Dil nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bl) vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
rm
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 3.35
per week f. 0.1S
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.'
(voor binnenland f.0.80 per 3 mndj
Van Duitsche zijde wordt volgend bericht gegeven:
Door het snelle optrekken der Duitsche troepen zijn de Polen
er niet in geslaagd, uitvoering te geven aan hun voornemen
dat door mededeelingen van gevangenen bevestigd is de
Warthestelling te behouden.
Ostrowo, Krotosjin en Lissa zijn in Duitsche handen.
Vanmorgen hebben troepen uit het rijk voor het eerst via land
Oost-Pruisischen bodem bereikt.
Het laatste is natuurlijk een gevolg van het ontruimen door de
Polen van den corridor, die uit den aard der zaak onhoud
baar was.
Genoemde drie plaatsen liggen 1520 K.M. in Poolsch Silezië.
Bovenstaand bericht is later nog aldus aangevuld:
De Duitsche troepen uit Silezië maken snelle vordering in Zuid-
Polen en hebben reeds 15000 krijgsgevangenen gemaakt. De
Polen trekken in wanorde uit Krakau en noordelijk van deze
stad terug. De Duitschers zitten hen op de hielen en vinden
nergens meer tegenstand.
De bij Graudenz op den Oostelijken oever van den Weichsel
in Zuidelijke richting aanvallende troepen hebben de streek
aan beide zijden van Rehden bezet. Ook de bij Kulm over den
Weichsel getrokken troepen rukken in snel tempo voorwaarts
naar het Zuid-Oosten. De bij Mlada verslagen vijand is achter
volgd en trok zich verder naar het Zuiden terug.
Gistermorgen is een tweede Poolsche duikboot door Duitsche
zeestrijdkrachten vernield.
De Führer is op weg naar het front gister
ochtend over de grens van den Poolschen
corridor gekomen. In den vroegen middag
bereikte hij bij Kulm den Weichsel. waar
hij het overtrekken van de Duitsche voor
hoede bijwoonde. De huizen in de steden
en dorpen, waardoor Hitier kwam, waren
met bloemen en hakenkruisvlaggen versierd
Bij aankomst van den Führer luidden de
kerkklokken.
Het vierde communiqué van het algemee-
ne hoofdkwartier, uitgegeven op 4 Septem
ber, luidt als volgt:
In den loop van den nacht van 3 op 4
September zijn de luchtaanvallen op plaats
jes in de nabijheid van Warschau voortge
zet, waardoor talrijke branden ontstonden
en slachtoffers onder de burgerbevolking
vielen te betreuren.
Vanmiddag Is Warschau gebombardeerd.
In den loop van gisteren zijn talrijke steden
in geheel Polen gebombardeerd. Vandaag
heeft de Poolsche luchtmacht talrijke en
doeltreffende aanvallen op vijandelijke ge
motoriseerde en gepantserde eenheden in de
streek ten Noord-Oosten van Czestochowa
gedaan. Zeventien vijandelijke vliegtuigen
werden neergeschoten. De Polen verloren
acht vliegtuigen.
Aan het Zuid-Westelijke front duren de
hardnekkige gevechten voort. In den nacht
van 3 op 4 September hebben de Poolsche
troepen doeltreffende aanvallen op gepant
serde eenheden van den vijand gedaan. De
vijand leed verliezen.
In den sector Pommeren werden wij
na zeer verbitterde gevechten gedwon
gen Bydgoszez (Bromberg) en Groed-
ziadz te ontruimen. Aan het front van
Ciechanof en Przasnysz (aan de grens
van Oost-Pruisen) duurt de strijd voort.
Na de uitzending van het legerbericht van
den generalen staf zond de zender te War
schau het volgende bericht uit: „wij ver
nemen zoo juist, dat een Poolsche cavalerie
brigade in de buurt van Kowalewen de grens
van Oost-Pruisen heeft overschreden. De
Duitschers trokken in wanorde terug. De
brigade rukt verder op".
Van Duitsche zijde wordt met de meeste
zekerheid verklaard, dat de Duitsche lucht
macht meester is in de lucht. De Poolsche
luchtmacht heet verdwenen te zijn! De van
Poolsche zijde gegeven cijfers over Duitsche
verliezen heeten overdreven en gelogen.
Voorts ontkennen de Duitschers het ge
bruik van gifgassen, de Polen het gebruik
van dum-dum-kogels.
Over de luchtaanvallen wordt van Pool
sche zijde nog gemeld:
Gisterochtend te 9.50 uur hebben Duitsche
bommenwerpers een aanval gedaan op een
Roode-Kruistrein, die zich in het station
van Szydlowiec bevond. De machines vlogen
zeer laag en wierpen bommen en openden
mitrailleurvuur op den trein, die gedeeltelijk
vernield werd en waarvan alle wagons voor
zien waren van het Roode-Kruisteeken over
eenkomstig de conventie van Genève.
Het Poolsche telegraafagentschap meldt
voorts, dat in verscheidene gevallen werd
waargenomen, dat Duitsche vliegers het
vuur openden op Poolsche vliegers, die zich
met behulp van een valscherm in veiligheid
trachtten te brengen, nadat hun vliegtuig
vernield was.
Verscheidene streken in Midden-Polen
zijn gebombardeerd en vele slachtoffers zijn
gevallen. In sommige gevallen werden hui
zen en menschen met mitrailleurvuur be
stookt.
Vooral Kutno werd zeer intensief gebom
bardeerd, waardoor ongeveer honderd per
sonen werden gedood en evenveel werden
gewond.
Men bevestigt, dat tijdens het groote bom
bardement van gistermiddag op Warschau,
waaraan minstens 30 Duitsche vliegtuigen
hebben deelgenomen, drie Duitsche vlieg
tuigen zijn omlaaggeschoten.
De aanval heeft een groot aantal slacht
offers gemaakt, uisluitend onder de burger
bevolking. Het aantal slachtoffers is nog
niet bekend. De brandbommen zijn met
name terecht gekomen op de voorsteden
Okience en Praga.
Het staatsdepartement te Washington
heeft een telegram ontvangen van den
ambassadeur der Vereenigde Staten te
Warschau, waarin deze mededeelt, dat
een Duitsch bombardementsvliegtuig op
zijn residentie Konstancin bij Warschau
zes bommen heeft geworpen, waaronder
een brandbom, die evenwel niet explo
deerde.
Niemand van zijn gezin werd gewond.
Het staatsdepartement bestudeert thans
de stappen, welke naar aanleiding van deze
aangelegenheid zullen worden gedaan
Naar Havas nog uit Warschau meldt, heeft
de ambassadeur in zijn rapport aan presi
dent Roosevelt met nadruk op gewezen op
het feit, dat deze plaats een toeristenplaats
is en dat er zich geen enkel militair object
in de omgeving bevond.
De Britsche kruiser „Ajax" heeft het
Duitsche vrachtschip „Olinda" voor de
monding van de Rio Grande (Brazilië)
tot zinken gebracht. De bemanning is
gevangen genomen en naar Montevideo
gebracht aan boord van het Britsche
vrachtschip „Saint Gerald".
De „Olinda", van de HamburgSüd-
Amerikanische Dampfs. Ges. te Hamburg,
was een schip van 4576 ton bruto en werd
in 1927 gebouwd.
Het eerste slachtoffer van de Duitsche
mijnen ten Zuiden van de Sont is het
GriekscJie schip .Josti" geworden. Het
schip was op weg van Leningrad naar Ant
werpen.
De geheele bemanning, bestaande uit 29
personen, is gered. Zij werd aan boord
genomen door de Zweedsche loodsboot en
het Finsche schip „Poseidon"
Het Duitsche vrachtschip „Christoffer
Doornum" is bij Botwood (New Foundlandi
aangehouden en opgebracht. De beman
ning is gevankelijk overgebracht naar St.
John op New Foundland.
VIJF VLIEGTUIGEN
NEERGELEGD.
Het Britsche ministerie van
voorlichting deelt mede: Eenhe
den van de Royal Air Force
hebben gistermiddag met suc
ces een aanval gedaan op
schepen van de Duitsche vloot
te Wilhelmshaven en Bruns-
buttel aan den ingang van het
Kielerkanaal. Verscheidene vol
treffers met zware bommen
werden waargenomen op een
Duitsch slagschip op de reede
van Wilhelmshaven, waardoor
groote schade werd aangericht.
Te Brunsbuttel werd een aan
val gedaan op een slagschip dat
langs de kade lag, waarbij even
eens ernstige schade werd toe
gebracht. Tijdens den aanval,
die werd uitgevoerd onder zeer
ongunstige weersomstandighe
den, werd een tegenaanval ge
daan, terwijl het luchtafweer
geschut in werking werd ge
steld, waardoor wij eenige ver
liezen leden.
Van Duitsche zijde wordt hier
over gemeld
Engelsche bombardements
vliegtuigen van het nieuwste
type hebben gisteravond tegen
18 uur de steden Wilhelmshaven
en Cuxhaven aangevallen. De
bombardementen richtten geen
schade aan, daar zij geschied
den tijdens krachtig afweer-
vuur. Van de twaalf Engelsche
vliegtuigen werden vijf neerge
schoten.
De aanvallers trachtten zich
in Zuid-Westelijke richting aan
het vuur te onttrekken.
RENTEMARK INGEVOERD.
In verband met de door de omstandig
heden in het leven geroepen grootere be
hoefte aan betalingsmiddelen, zijn den
laatsten tijd weer meer biljetten van vijf
rentemarken in omloop gebracht.
Deze biljetten zijn nooit ongeldig ver
klaard en zijn derhalve volledig geldige
betalingsmiddelen
Ten einde te voldoen aan de behoefte van
kleinere munt zullen ook biljetten van een
en twee rentemark in omloop worden ge
bracht.
De N.R.Crt. teekent hierbij om. aan:
De rentemarkbiljetten waren wellicht
nimmer officieel ongeldig verklaard: niet
temin waren zij geheel uit de circulatie ver
dwenen. Zij keeren nu terug en zulks kan
moeilijk anders worden opgevat dan als een
verdere uitbreiding van de circulatie, welke
niet blijkt uit den wekelijkschen staat van
de Rijksbank. Het communiqué van het
D.N.B. rept ook van een bestaande behoefte
aan kleinere munt, een bekend verschijnsel
uit den vorigen oorlog. Het metaal wordt
schaarsch, daar het veelal voor andere
doeleinden moet worden gebruikt.
VERORDENING OP DE OORLOGS
HUISHOUDING.
Onder voorzitterschap van generaal veld
maarschalk Goering heeft de Duitsche
ministerraad voor de rijksverdediging een
verordening op de oorlogshuishouding op
gesteld. die ten doel heeft de krachten van
de Duitsche volkshuishouding in te zetten
voor de beveiliging van de grenzen en de
vrijheid van Duitschland. De verordening
omvat vier punten.
Het eerste voorschrift stelt straffen op
gedragingen, die schadelijk zijn voor den
oorlog. Zeer zware straffen bedreigen den-
BINNENLAND.
Weer vreemde vliegtuigen boven ons land.
(3e Blad en Laatste Berichten, le Bl.).
Ons parlementair overzicht. (3e Blad).
Alle soldaten worden in kaartsysteem ge
noteerd. (Binnenland, 3e Blad».
De postvluchten naar Indië hervat.
nenland, 3e Blad».
(Bin-
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Levendige handel Bewogen markt
Groote fluctuaties Schepen willig
Philips gedrukt Beleggingen aange
boden.
BUITENLAND.
Hevige strijd met Duitsche successen in het
Oosten, stilstand in het Westen, (le
Blad).
Chamberlain in het Duitsch voor de radio
tot het Duitsche volk. (3e Blad).
Engelsche luchtaanval op Wilhelmshaven
en Cuxhaven. (le Blad).
Nieuwe neutraliteitsverklaringen. (le Blad)
Tegen het voorstel der regeering zal Zuid-
Afrika zich achter Engeland scharen.
(le Blad».
Onze Berlijnsche correspondent over de
distributie. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
Tweede Blad.
Zwakke tot matige wind uit
Westelijke richtingen. Gedeeltelijk
bewolkt. Weinig of geen regen. Iets
wanner. Plaatselijk ochtendmist.
Het Fransche communiqué van den avond van 4 September
luidt: „Geleidelijk wordt op het front contact tot stand gebracht.
De Fransche zeestrijdkrachten hebben zich naar de haar aan
gewezen posten begeven. De luchtmacht verricht de noodige
verkenning."
gene. die grondstoffen of producten, die
behooren tot de vitale behoeften der be
volking. vernietigt, uit den weg ruimt of
achter houdt. Dat geldt ook voor dengene,
die betalingsmiddelen zonder gerechtvaar
digde redne hamstert of achter houdt.
Het tweede voorschrift heeft betrekking
op beiastingverhoogingen. waarbij princi
pieel rekening wordt gehouden met de eco
nomisch zwakkere volkslagen. Het rijk heft
een toeslag op de inkomstenbelasting ten
bedrage van 50 c. Zij. wier inkomen niet
hooger is dan 2400 mark per jaar, zijn van
den toeslag vrijgesteld. Bovendien bepaalt
dit voorschrift, dat oorlogstoeslagen gehe
ven zullen worden op een'reeks van genot
middelen. zooals bijv. bier, tabakswaren,
brandewijnproducten en champagne. Bij
bier en tabakswaren bedraagt de toeslag
20 van den verkoopsprijs. Voorts is een
buitengewone bijdrage vastgelegd van de
landen, gemeenten en andere lichamen
van het openbare recht aan het rijk.
Het derde voorschrift behelst een aanpas
sing van de voorschriften op het gebied
van het arbeidsrecht, de arbeidsbescher
ming en de arbeidsvoorwaarden aan de
eischen van de oorlogshuishouding. De
rijkstrustees van den arbeid moeten volgens
dit voorschrift het ontstaan van ongepast
hooge arbeidsverdiensten verhinderen en
het loonpeil aanpassen aan de bijzondere
oorlogshuishoudingsvoorwaarden. Er wordt
vastgehouden aan het beginsel van beloo
ning naar prestatie. Verder kunnen ver
zachtingen ingevoerd worden van de voor
schriften op den gEregelden arbe:"- "d.
Gelijks offers van 'lien en insnannin" - n
alle krachten zijn de grondgedachten van
de sociale wetgeving van het rijk.
Het vierde voorschrift behelst een
strenge prijspolitiek, die gericht wordt naar