Nederland en de
internationale toestand
Beurzen in oorlogsvrees
Nieuws
uit de Filmwereld
IEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Zaierdag 26 Auguiius 1939
Een nieuwe Joe Brown"
„De zoon van Frankenstein"
Regeering treft verdere maatregelen
te,
Uitvoerverboden
afgekondigd
Positie beter dan in 1914
In verband met de ontwikkeling van
den internationalen toestand heeft de
Nederlandsche regeering besloten op
grond van de gewijzigde wet van 3 Aug.
1914 cenige uitvoerverboden af te kon
digen.
Het doel van deze maatregelen is te
voorkomen, dat de voorziening van de
nationale behoefte in gevaar komt. Zij
dragen derhalve een preventief karak
ter.
Indien de hier te lande aanwezige voor
raden zulks toelaten, zullen dispensaties van
de uitvoerverboden kunnen worden gegeven.
Met de uitvoering van deze maatregelen
heelt de minister van economische zaken
het Crisis-uitvoer-bureau, Piet Heinplein 6,
te 's-Gravenhage, belast, bij welk bureau de
verzoeken om dispensaties kunnen worden
ingediend. De formulieren voor het aanvra
gen van uitvoervergunningen zijn verkrijg
baar bij de kamers van koophandel
De uitvoerverboden treden terstond in
Kerking. Zij gelden voor de navolgende ar
tikelen
ongesponnen wol, kunstwol. afval van wol
en van wollen garens, kammeling: garens
van wol en/of kunstwol, al dan niet met
andere bestanddeeleen; wollen en halfwol
len dekens, kousen en sokken van wol en
van wol met andere stoffen, laken;
ongesponnen katoen, afval van ongespon
nen katoen en linters; garens van katoen,
atval van katoenen garens; dekens van
katoen;
ruwe en halfbewerkte jute, afval van jute
en van jute-garens; vlas al dan niet be
werkt, afval van vlas en van linnen garens;
hennep, sisal, manillahennep, ramie en
soortgelijke vezels en afvallen daarvan; ga
rens, koord, touw en kabel van vlas, hennep,
jute, cocqs, sisal, manillahennep, ramie en
soortgelijke vezels, alsmede afvallen daar
van; nieuwe ledige jute zakken, jutedoek,
gebruikte ledige zakken en andere voor
werpen van Jute;
verbandwatten en verbandstoffen;
geneesmiddelen, kinabast, kamfer en chlo
roform:
bereide en onbereide huiden en vellen, le
der, alsmede afvallen van leder, schoenen,
laarzen en pantoffels, geheel of voor het
grootste deel van leder;
plantaardige looistoffen en looistofextrac
ten, synthetische looistoffen en chroom-
souten;
vliegmachines en onderdeelen en toebe-
hooren daarvan;
ruwe rubber en latex, oude rubberwaren
en afval van rubber en van rubberwaren,
regeneraatrubber, hard gummi, balata, als
mede guttapercha, automobiel-, motor- en
rijwiel-binnen- en buitenbanden, massieve
banden en cushlonbanden;
cement van alle soorten, cementklinker,
gips en kalk;
punt- of prikkeldraad, vertind blik ln
bladen,'strippen, strooken en band:
metalen en metaallegecringen met uitzon -
dering van goud en zilver in:
a koeken, blokken, schuitjes, gietelingen,
korrels of anderen grondstof vorm;
b. in poedervorm;
c. in staven, bladen, draad-, plaat-, band-,
buis- of kabelvorm, in balken of andere ge
profileerde vormen;
afval en oud materiaal van metalen, van
metaallegeeringen en van metaalwaren, an
dere dan van goud en zilver;
ijzererts, tinerts, zlnkerts, mangaanerts,
magnesiet, geroost en ongeroost pyriet en
gasaarde;
benzol, zoomede andere benzolkoolwater
stoffen en alle ln hoofdzaak uit benzolkool
waterstoffen bestaande vloeistoffen, phenol
of carbolzuur en naphtaline;
koolteer, asphalt uit koolteer, natuur-as-
phalt en asphaltbitumen, een en ander
mede ln verdunden of geëmulgeerden toe
stand;
aether-sulfurlcus, aceton, chloorkalk, cal-
ciumcarbide, chillsalpeter, natronsalpeter
en zwavel;
salpeterzuur en zwavelzuur;
glycerine
aethylalcohol, al dan niet tot andere
dranken dan bier en wijn verwerkt;
ontplofbare stoffen;
wapenen, munitiën, optische glazen en
optische instrumenten, vuurleldingsinstru-
menten, zoeklichten, alsmede onderdeelen
en toebehooren daarvan;
infusoriënaarde;
chirurgische instrumenten, alsmede on
derdeelen en toebehooren daarvan;
zeildoek, zoomede dergelijke weefsels met
een gewicht van meer dan 800 gram maar
niet meer dan 1500 gram per M2
lompen van alle soorten, zoomede oud pa
pier en afval van papier:
röntgentoestellen en de onderdeelen en
toebehooren daarvan, zoomede röntgen-
films;
alle op ongebruikelijke wijze of in onge
bruikelijke verhouding met ingevolge dezelf
de wet ten uitvoer verboden goederen sa
mengestelde producten;
gasbeschermingsmateriaal, waaronder gas
maskers, alsmede onderdeelen en toebehoo
ren daarvan; gasmaskerszuurstoftoestellen;
schuilplaatsgasflltertoestellen, alsmede on
derdeelen en toebehooren daarvan: schuil
plaatszuurstof toestellen gasmaskerhoog-
drukcylinders; zuurstof patronen; koolzuur-
filterbussen; tegen strijdgassen geprepa
reerde kleeding, zoomede zuurstofkelders
en cylinders met zuurstof
alle soorten haar- en wolvllt, geweven vilt
hieronder begrepen:
gereedschappen en werktuigen voor me
taalbewerking;
slijp- en polijstmlddelen ln schijf of poe
dervorm;
kalkstikstof
ammoniumnitraat;
kaliumchloride;
zadel- en koffermakerswerk, drijfriemen
en transportbanden al dan niet afgepast,
handschoenen, ander lederwerk; een en an
der geheel of voor het grootste deel van
leder:
tuig- en zadelmakerswerk, alsmede alle
militair lederwerk.
PERSONEELSMOEILIJKHEDEN IN HET
BEDRIJFSLEVEN.
Contactcommissie voor de arbeidsmarkt.
De regecringspersdienst meldt ons:
Dc tegenwoordige buitengewone om
standigheden zullen zonder twijfel
mede moeilijkheden meebrengen voor
het bedrijfsleven met betrekking tot de
bezetting van de ondernemingen met
voldoende geschikte arbeidskrachten.
De minister van Sociale Zaken zal,
voor zooveel van hem afhangt, gaarne
zooveel mogelijk medewerken tot oplos
sing van zoodanige moeilijkheden in de
daarvoor in aanmerking komende ge
vallen.
Op den voorgrond moet intusschen staan,
dat zooveel slechts eenigszins mogelijk de
oplossing moet worden gevonden door plaat
selijke bemoeiing, met name door de plaat
selijke organen van de arbeidsbemiddeling,
waarvan gebruikmaking ln het eigen belang
wel zeer wordt aanbevolen.
Er zullen echter gevallen zijn, waarin ter
plaatse in de behoefte niet kan worden voor
zien terwijl elders wél geschikte krachten
aanwezig zijn, of wel ter plaatse arbeiders
beschikbaar zijn, die eerst na eenige trai
ning voor het werk geschikt zouden worden.
Met name het vraagstuk van de verplaat
sing van arbeiders en dat van de training
komt dus op den voorgrond. Ook zullen al
licht nog andere vraagstukken zich in de
practijk blijken voor te doen, die een meer
centrale behandeling vragen
Teneinde hierin zoo snel en zoo eenvou
dig mogelijk te voorzien, ligt het in de be
doeling van den minister, aan zijn departe
ment een kleine commissie in te stellen on
der den naam „Contact-commissie voor de
arbeidsmarkt" bestaande uit de volgende
leden: mr. dr. A. L. Scholtens, secretaris
generaal van het departement van Sociale
Zaken, dr. Ir. A. H. W. Hacke. directeur-ge
neraal van den arbeid; ir. R. A. Verwey,
hoofd van den rijksdienst der werkloos
heidsverzekering en arbeidsbemiddeling,
Meyer de Vries, hoofd der afdeellng werk
verruiming van het departement van Sociale
Zaken, mr. D. J. Gorter, hoofd-commies aan
het departement van Sociale Zaken, secre
taris, die de evenbedoelde vraagstukken
voor zoover noodig zal behandelen en door
onderling overleg een spoedige en doelma
tige beslissing zal trachten te bevorderen.
Ook andere gevallen met betrekking tot
de arbeidsmarkt, waardoor men haar tus-
schenkomst nuttig mocht oordeelen, zullen
door haar in overweging kunnen worden ge
nomen.
De commissie zal, zoo noodig, veelvuldig
vergaderen en contact houden met het de
partement van Economische Zaken. Haar
adres is: Bezuidenhout 30, Den Haag.
Teneinde misverstand te voorkomen wor
de er nog op gewezen, dat vragen omtrent
verlof uit militairen dienst van ingelijfden
n i e t tot de bevoegdheid der commissie be-
hooren.
VRIJWILLIGE BURGERLIJKE
DIENSTVERLEENING.
Regeeringscommissariaat ingesteld.
Men meldt ons van bevoegde zijde:
De minister van binnenlandsche za
ken heeft bij zijn departement ingesteld
een regeeringscommissariaat voor dc
vrijwillige burgerlijke dlenstverleening.
Aan dit regeeringscommissariaat is opge
dragen de zorg voor de coördinatie van de
werkzaamheden van de particuliere organi
saties, die zich vrijwillig beschikbaar stel
len voor het verrichten van diensten in bui
tengewone omstandigheden.
Met het regeeringscommissariaat worden
gecoördineerd de inspectie van de bescher
ming van de bevolking tegen luchtaanval
len en de inspectie van de vrijwillige burger
wachten.
Met de leiding van het commissariaat
wordt tijdelijk belast mr. H, W. J. Mulder,
raadsadviseur bij het departement van bin
nenlandsche zaken, terwijl mr. J. Heusdens,
werkzaam bij de afdeeling binnenlandsch
bestuur, voorloopig als secretaris zal optre
den.
Aan de burgemeesters van de gemeenten
met meer dan 20.000 inwoners is verzocht
een administratieve instantie aan te wijzen,
die zal worden belast met aangelegenheden
betreffende de vrijwillige hulp- en dlenst
verleening.
Daarnaast heeft de minister van binnen
landsche zaken bij de afdeeling binnen
landsch bestuur van zijn departement een
bureau „openbare orde en veiligheid" inge
steld, waarvan de leiding aan mr, J. Heus
dens is opgedragen. Dit bureau is belast met
de behandeling van onderwerpen, de buiten
gewone omstandigheden betreffende, voor-
zooveel deze onder het departement van
binnenlandsche zaken ressorteeren.
GEEN VREEMDE OORLOGSSCHEPEN
IN TERRITORIALE WATEREN.
Gisteren is afgekondigd het Kon. be
sluit van 25 Augustus 1939 Stbl. 184 hou
dende verbod voor oorlogsschepen van
vreemde mogendheden om te komen
Op het oogenbllk dat dit wordt geschreven
leeft men nog tusschen hoop en vrees, van
alle kanten hoort men sabelgerinkel en de
wereld breekt zich het hoofd, of het „mon
sterverbond" tusschen Nationaal-socialisme
en Communisme, Berlijn en Moskou, werke
lijk den oorlog nader heeft gebracht. De
beurzen zijn wat men noemt confuus, weten
niet wat er van te denken en de effecten
bezitters staan met hun handen ln het haar.
De nadering van het oorlogsgevaar brengt
natuurlijk liquidaties mede. Wat de toe
komst echter ook moge hebben weggelegd,
de beurzen zijn op het oogenbllk ln een aan
zienlijk steviger positie dan in 1914 om even-
tueele schokken op te vangen, omdat men
feitelijk reeds meer dan een Jaar zich op
alle eventualiteiten heeft voorbereid. De
banken zijn liquide, de ondernemingen heb
ben haar liquiditeit verhoogd en ook elk
insider, die over eenlg kapitaal beschikt,
heeft er reeds voor gezorgd voldoende vlot
tend tegoed in huis te hebben, zoodat de
liquidemaking, die nog heeft plaats gevon
den. grootendeels slechts van aanvullende
beteekenis ls. Niettemin zijn de koersen te
Amsterdam over het algemeen als gevolg
van een bijna permanenten druk en liquida
ties gedurende de laatste dagen weer op zeer
laag peil aangeland. Bijzonder gedrukt lig
gen onze Staatsfondsen in de markt en zelfs
op dagen, waarop de wereld weer 'n spranje
hoop ziet, vertoonen zijn nauwelijks eenige
neiging tot verbeteren. Te verwonderen is
zulks eigenlijk niet. Zelfs indien men alle
gedachten, dat ook Nederland in een oorlog
zou kunnen worden gewikkeld, uitschakelt,
is het begrijpelijk, dat de waardeering van
ons staatscrediet niet meer „a pari" kan zijn
Het is niet aan te nemen dat het het mini
sterie de Geer zal gelukken, een ook maar
eenigszins sluitende begrooting in te dienen.
Minister de Geer zal het waarschijnlijk zelf
niet eens beproeven. Weliswaar zijn de
werkloosheidsuitgaven aan het verminderen,
mede uit hoofde van onder dienst roepen
van manschappen, doch deze vermindering
der uitgaven wordt meer dan teniet gedaan
door de voor onze draagkracht ontzaglijke
bedragen, welke voor onze defensie moeten
worden uitgegeven. Het is dan ook te ver
wachten. dat het Ministerie de belasting
voorstellen van het kabinet-Colijn zal over
nemen (wellicht in ietwat gewijzigden vorm)
en dat zij tevens de benoodigde gelden uit
leeningen zal trachten te verkrijgen. Deze
verwachting oefent vanzelf reeds een druk
op de obllgatlemarkt uit.
Daarnaast moet evenwel het besef leven
dig worden, dat van onze landsverdediging
ten behoeve van de strikte handhaving der
neutraliteit, deze gelden opgebracht moeten
worden Dit besef dient bij rijk en arm. ver
mogenden en kleine loon-en salaristrekkers
door te dringen. Indien de nood aan de man
komt, zal niet slechts Nederland militair
paraat zijn, doch zullen ook de financiën en
ons geheel economische leven gemobiliseerd
moeten worden. d.w.z. vooral dat onze regee
ring in staat moet worden gesteld, tegen
billijke voorwaarden op korten zoowel als
langen termijn te leenen. Er is alle reden,
om aan te nemen, dat zelfs zonder dwang
ons volk bereid zal zijn, aan de financieele
eischen van den staat, onder de huidige ab
normale omstandigheden volledig te voldoen
Het ware zelfs te wenschen. dat de vermo
genden onder ons volk vrijwillig en flink in
hun beurs zouden tasten teneinde de staats-
financiering te vergemakkelijken. Het is
thans dan ook niet de tijd. met bezwaren
tegen het verrichten van die uitgaven te
komen aandragen. Al die bezwaren, die in
normale tijden het volle recht geven op
scherpe crltlek, moeten in dit ernstige oogen-
blik wegsmelten: voor de handhaving onzer
binnen de territoriale wateren van het
rijk in Europa.
Het besluit treedt onmiddellijk in
werking.
neutraliteit is geen financieel offer te zwaar.
Nederland kan zich gelukkig prijzen, dat
het over groote geldbronnen beschikt. Die
bronnen rijkelijk en in de juiste kanalen te
doen vloeien, zal onze plicht zijn. Zelfs in
dien hierdoor onze staatsschuld belangrijk
mocht stijgen en onze gulden ln waarde
mocht dalen, dan nog zal men zulks zonder
morren moeten aanvaarden, omdat deze na-
deelen in het niet vallen tegen het alles-be-
heerschend belang van de handhaving onzer
onafhankelijkheid.
Inmiddels heeft de spannende internati
onale sitlatie reeds, zooals te verwachten
was, aanleiding gegeven tot een verkrapping
der geldmarkt. De geldgevers, al beschikken
zij over nog zooveel liquide middelen, leggen
terughouding aan den dag en zoo kan het
niet uitblijven, dat tarieven voor callgeld-
leenlngen, particulier disconto en prolonga
tie zich in stijgende richting bewegen. Om
trent de hoegrootheid der thans loopende
prolongatleposltles loopen de meeningen
sterk uiteen. Schrijver dezes meent echter op
goeden grond te kunnen aannemen, dat
deze posities niet bijzonder groot zijn, zoodat
ditmaal, mocht een internationale catastro
fe niet te voorkomen zijn. uit deze posities
niet de ernstige gevolgen zullen voortvloeien,
die in Augustus 1914 tot een moratorium
hebben geleid.
In Engeland wordt de druk natuurlijk
heviger gevoeld dan ten onzent en het is be
grijpelijk, dat zelfs een discontoverhooglng
van 2 op 4°/«, deze week doorgevoerd (de
eerste verhooging sinds 1932), nauwelijks
eenige uitwerking heeft gehad. De druk op
het pond bleef aanhouden en de Britsche
autorititen hebben, teneinde een verdere
goudafvloeiing te voorkomen er de voorkeur
aan gegeven het pond opnieuw los te laten,
met het gevolg, dat het tegenover den gul
den met circa 40 cent is gedaald. Of dit peil
laag genoeg is, zal de toekomst moeten
leeren. Voor Nederland en vooral voor Ne-
derlandsch Indië, waarvan de producten
grootendeels in ponden zijn genoteerd, be-
teekent deze daling een niet onaanzienlijk
nadeel. Is de depreciatiewedstrijd weer be
gonnen?'
De oorlogspsychose komt vooral ook in
den goederenhandel tot uiting. Vele goede
renmarkten, bijv. tarwe, metalen, rubber enz
hebben een plotseling levendig aanzien ge
kregen. Reeds sinds eenlgen tijd was het op
gevallen, dat Duitschland groote orders voor
rubbers en metalen bij Engelsche afladers
plaatste. De Britsche regeering heeft daar
aan nu een eind gemaakt en den uitvoer
van een groote reeks van goederen, tenzij
onder speciale licentie, verboden. Hiermede
worden derhalve twee doeleinden gediend:
het niet-leveren aan den mogelijken vijand
van morgen en de conserveering van eigen
voorraden. Onder de huidige omstandig
heden dient men tevens met de mogelijk
heid rekening te houden, dat de productie
beperkingen. zooals die van rubber, tin, ko
per, suiker, uit elkaar zullen vallen, omdat
het ten aanzien van de eerste drie goederen,
er thans op aan zal komen, zooveel mogelijk
te produceeren terwijl in de suikerregeling
ook Duitschland vertegenwoordigd is. Of, in
dien oorlog werkelijk mocht uitbreken, de
theerestrictie gehandhaafd zal blijven, is
een open vraag.
Een belangrijk punt ln de jongste ont
wikkeling der gebeurtenisen vormen de eco
nomische gevolgen van den Duitsch-Russi-
schen handel die ln'32 nogca 800.000.000 Rijks
mark bedroeg, maar als gevolg van Hitler's
anti-bolsjewistische politiek bijna tot het
nulpunt was gedaald. Hierin zal thans, uit
hoofde van het gesloten handelsverdrag en
de mogelijkheid voor Duitschland, om tij
dens een oorlog leveranties van graan, pe
troleum, hout enz. uit de Sovjet-republiek
te betrekken, waarschijnlijk een drastische
wijziging worden gebracht. Indien de teeke
nen niet bedriegen, wordt Duitschland's eco
nomische positie er door versterkt, terwijl
Rusland's handel met Engeland, Ver. Staten
en waarschijnlijk ook Nederland erdoor zal
worden benadeeld. (Nadruk verboden.)
W ,if-j
kc'h! Brown heeft deze week weer de j Hierboven Joe Brown met een zijner
lers op zijn hand in zijn nieuwe film vrouwelijke partners in deze avontuurlijke
of ik schiet". I film,
FILMSTERREN MOETEN VREEMDE
DINGEN DOEN
John Garfield is nauwelijks een Jaar te
Hollywood, doch dat is lang genoeg om te
beseffen, dat een filmartist soms voor bijna
onoverkomelijke moeilijkheden kan komen
te staan. De film „Vier Dochters" leverde
hem niet veel moeilijkheden op. Behalve
het te pletter rijden in een auto, werden
van hem geen andere dingen verlangd dan
hij op het tooneel hoefde te doen.
In „Hotel de Houten Lepel" (Blackwell's
Island) begon de narigheid. Gekleed moest
hij in een rivier duiken en al zwemmende
kogels ontwijken; bovendien moest hij den
schurk Stanley Fields overmeesteren.
In „Ik ben geen Misdadiger" moest hij
behalve boksen, ook nog dadels plukken in
een woestijn bij een temperatuur van bijna
120 graden, alsmede door eenige malen te
duiken de klep van den irrigatie-bak open
zetten. waardoor hij zichzelf en de „Dead
End kids" van een wissen dood redde.
In „Juarez" zien we John Garfield terug
als Porfirio Diaz, een rol. welke, behalve
perfect acteeren, ook nog goed paardrijden
verelscht. Garfield moest dus een uitstekend
ruiter worden, iets wat van hem bij het
New-Yorksche tooneel nog nooit ver
langd was.
Maar al deze moeilijkheden zijn nog
niets, vergeleken bij die, welke hij in één
van zijn nieuwste films, n.l. „Dust be my
Destiny" te overwinnen had. Hierin moest
hij op een rijdenden vrachttrein springen,
vechten met een ex-rugby-ster, tweemaal
zoo groot als hij, onder de brandende zon
in een steengroeve werken, een automobiel
te pletter rijden en alsof dat alles nog niet
genoeg was, een koe melken.
Tegen het laatste zag hij het meeste op.
Dergelijke dingen zouden van hem bij het
New-Yorksche tooneel toch niet gevergd
zijn. „Dat ze me nu lieten vechten tegen,
dien knaap en werken in die steengroeve
kon er nog mee door, maar het melken van
die koe liep de spuigaten uit", aldus John
Garfield.
Dit eerste jaar bij de film heeft John
Garfield al heel wat moeilijkheden op te
lossen gehad. Toen hij het manuscript van
„Dust be my Destiny" een paar maal goed
doorgenomen had, kwamen hem de moei
lijkheden reeds minder groot voor.
Het verhaal is volgens hem uitstekend.
Hierboven een moment uit de nieuwe
spannende film „De zoon van Franken
stein", die deze week hier vertoond wordt.
Basil Rathbone als baron Wolf van
Frankenstein, Boris Karloff als „Het mon
ster" en vele anderen zorgen er voor, dat
de toeschouwer kan griezelen als bij de
vorige Frankenstein-films.
Hij had er alles voor over deze rol te mogen
uitbeelden, al moest hij dan een koe leeren
melken. Op een rijdenden vrachttrein
springen was iets. dat hem gemakkelijk af
ging Vroeger als jongen had hij dat im
mers zoo vaak gedaan. Een lastig gedeelte
van zijn rol was ook in een kunstmatigen
regen staan wachten op den trein. Vier
dagen lang was hij totaal doorweekt alvo
rens al dc vrachttrein-scènes in den regen
tot tevredenheid van den regisseur waren
opgenomen.
Degenen, die John Garfield in „Ik ben
geen Misdadiger" hebben zien boksen, kun
nen zich wel voorstellen, hoe weinig moeite
het hem kostte met zijn tegenstander op
doeltreffende wijze af te rekenen.
Van het werk ln de steengroeve hield hij
een paar vereelte hnaden en een pijnlijken
rug over, maar dat nam John graag op den
koop toe.
De „melk-scène" duchtte hij het meest.
De opname-staf beleefde menig vermakelijk
moment, toen John Garfield aan het werk
toog. Om te beginnen nam hij eenige kee-
ren aan den verkeerden kant van de koe
plaats, haalde zich daardoor het ongenoe
gen van het beest op den hals en liep eenige
trappen op. De achterpooten waren zooals
gewoonlijk gebonden en gelukkig kon de
koe hem niet achterna loopen om hem met
haar horens te bewerken.
Zooals U ziet moet een filmster van alle
markten thuis zijn
3—3
