Een
kwart eeuw
Panamakanaal
De West wal in de Duitsche
bioscopen
80ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 17 Augustus 1939
Derde Blad No. 24354
WEK UW LEVER-GALOP
Een der belangrijkste wereldverkeerswegen
Een film van den gigantischen arbeid aan de
Westelijke grenzen
Een millioen menschen
zwoegde dag en nacht
GEMENGD NIEUWS
Doodelijke verkeersongelukken
te Zeist.
Het ls vijfentwintig Jaar geleden, dat één
der grootste technische werken der wereld ln
gebruik werd genomen. Den 15en Augustus
1914 voer het mailschip „Ancona" door het
panamakanaal, de rij openende van de
duizenden schepen, die in den loop der Jaren
door het kanaal zouden varen.
Steeds grooter en grooter wordt het aan
tal schepen dat gebruik maakt van dit
kanaal en bijna lederen dag groeit zijn be-
teekenls in de wereldgeschiedenis.
Een lange periode vol talrijke moeilijk
heden ligt aan de ln gebruik stelling van
dit kanaal ten grondslag. Doch het men-
schelljk vernuft heeft gezegevierd over de
natuur, die hier, meer dan waar ook ter
wereld 'n groot waterbouwkundig werk werd
uitgevoerd, ontzaglijke moeilijkheden heeft
doen ontstaan. Duizenden menschenlevens
zijn gevallen ln den strijd met de tegen
werkende krachten, milliarden guldens zijn
door het werk opgeslorpt, honderden een
voudige werkers hebben hun spaargeld er
door verloren en de bekroning van het
levenswerk van een ouden man werd er
totaal door vernietigd.
Doch thans ls het kanaal reeds 25 Jaar
dienstbaar geweest aan den wereldhandel,
is het een belangrijke schakel geworden ln
het wegennet van het wereldverkeer.
DE GESCHIEDENIS.
Columbus had nog slechts enkele tiental
len Jaren de nieuwe wereld ontdekt, of reeds
werden de eerste plannen gemaakt voor het
graven van een kanaal door de Panamee-
6che landengte. De beroemde veroveraar van
Mexico, de dooder der Inca's en veroveraar
van de reusachtige goudvoorraden van dit
oude volk, Fernando Cortez, opperde hiertoe
reeds plannen aan het Bpaansche hof. Maar
het ging Fernando als de velen voor hem,
die plannen hadden gemaakt voor het door
graven van de landengte tusschen Suez en
Port-Said, de tijd, waarin hij leefde, was
nog niet rijp voor het volvoeren van derge
lijke grootsche werken.
Na Fernando zijn er nog verschillende
ingenieurs geweest, die een serieus plan
hebben opgemaakt, maar het duurde tot de
vorige eeuw, eer men ln regeerlngskrlngen
de belangrijkheid van een dergelijk kanaal,
dat den zeeweg tusschen Amerika's Oost- en
Westkust aanmerkelijk zou verkorten, Inzag.
Amerika begon zich er het eerst mee te
bemoeien. Maar Engeland, dat bedacht was
op het behouden van haar hegemonie op de
vereldzeeën, begon dadelijk oók in die rich
ting te werken en door listige diplomatieke
zetten wist men het ln Londen zoover te
krijgen, dat een verdrag werd gesloten tus
schen Amerika en Engeland over een even
tueel te graven kanaal door Middel-Amerlka,
dat den Stille Oceaan met de Golf van
Mexico zou verbinden.
Amerika begon zich in dien tijd meer en
meer te Interesseeren voor China, Japan en
Indic. terwijl ook strategische belangen aan
de belangen om een kanaal te graven niet
vreemd waren. Het kostte de marineschepen
Immers vele weken om van de Oostkust bij
de Westkust te komen en welk een groote
bekorting zou een kanaal niet geven!
Engeland werd echter in hoofdzaak door
economische belangen geleld.
Doch tot uitvoering van de plannen kwam
bet niet. Het bleef bil een verdrag, dat voor
de toekomst zou gelden.
Engeland zoowel als Amerika hadden
hun handen vol met andere kwesties en
zoo lieten ze hun kanaalplannen een
beetje dommelen, tot ze plotseling wer
den opgeschrikt door het bericht, dat
een nieuwe Fransche maatschappij van
de Vereenigde Staten van Columbia,
waartoe Panama toen behoorde, een
concessie had gekocht. Zoowel de Ame
rlkaansche als de Engelsche regeering
stonden op haar achterste pooten, doch
al haar hevige protesten hielpen niets,
ze waren voor een voldongen feit ge
plaatst.
Doch beide landen bleven waakzaam en
I evenals het met de geschiedenis van het
Suezkanaal is gegaan ls het ook met het
Panamakanaal geschied, de eerst uitgescha-
kelden zouden later de hoofdrollen spelen!
De „Soclété Civile Internationale du Canal
Interocéanique" zond dadelijk Ingenieurs
baar Panama, om de teekeningen gereed te
Baken. Eenlge Jaren na het oprichten der
Baatschappij werd aan den graver van het
Suezkanaal, den beroemden Ferdinand de
lesseps, verzocht de leiding van de werk
zaamheden op zich te nemen.
HET PANAMASCHANDAAL.
De Lesseps was wel een uitstekend inge
nieur. doch een goed financier was hij niet.
pat heeft, hem ook tot zijn ondergang ge
bracht. Diep ellendig ls het einde geweest
van dezen man. die een grootsch werk heeft
Bt stand gebracht, door vorsten ls gehui
fd, maar op 88-jarigen leeftijd ls gestor
ven, vervloekt door duizenden, wier geld ln
w onderneming was gestoken en met een
veroordeeling van vijf jaar gevangenisstraf
achter zich!
Reeds dadelijk bij het begin van het werk
begon het De Lesseps tegen te loopen. De
brie-en-zeventige jarige was niet meer np-
iewassen tegen de ontzettende moeilljk-
TOden, die een dergelijk werk aan den leider
voorlegt.
De eerste zorg leverden de financiën. De
tesseps schreef een leening uit. Doch hij
''eigerde er een bankinstelling voor te span-
TOn, er reclame voor te maken. HIJ dacht.
Jat zijn naam voldoende was, maar dat gaf
Jvb reeds de eerste teleurstelling, want de
'eentng werd lang niet volteekend. Hij kreeg
I wrtig millioen francs, terwijl hij later met
TOrtienhonderd millioen aan uitgaven het
fetk moest stopzetten! Doch ondanks dat
TOgon de groote waterbouwkundige vol moed
j™ werk. daarbij ter zijde gestaan door zijn
wn. In de jaren, die volgden, wist hij steeds
'eer geid fe krijgen, zoodat het eerst leek
ook dit plan door den grijsaard zou wor-
TOb uitgevoerd.
i (cff eers'e financleele moeilijkheden waren
L"ter nog niet overwonnen, of de natuur
zich als vijand van De Lesseps aandie
nen. Rond de kanaalzone lagen uitgestrekte
moerassen, waarin de larven van vele ge
vaarlijke muskietensoorten by mlllloenen
werden uitgebroed.
Het leven van de eerste werklieden aan
't kanaal moet verschrlkkeiyk zyn geweest.
De hospitalen, die werden gebouwd, waren
reeds te klein voor ze geheel gereed waren,
dikwijls moest men massagraven delven,
omdat het aantal dooden zoo groot was, dat
men handen te kort kwam om leder een graf
te geven I
Vooral de gele koorts en de malaria eisch-
ten duizenden slachtoffers. Een Ingenieur
der werken zag. terwyi hij met hooge koorts
voor het raam van een ziekenhuis lag, de
begrafenis van zyn vrouw, zün dochter en
zyn beide zoons voorbygaan. Den volgenden
dag volgde hy zelf.
Zeventien Jonge ingenieurs kwamen uit
Frankrijk over om de overledenen te vervan
gen. Vol goeden moed begonnen zy, vast van
plan zich niet door de koorts van hun werk
te laten weerhouden. Maar twee maanden
later leefde nog slechts één van hen, die als
een wrak naar het vaderland terugkeerde
Tot het einde der Fransche maatschappij
zijn er ruim 20.000 dooden onder de Euro-
peesche employé's gevallen.
Door het bijna 100 kilometer lange kanaal en
en de 18 kilometer breede kanaalzone, wordt de
ataat Panama in tweeën verdeeld.
Het kanaal doorsnydt het Oatun Meer. waar
van het wateroppervlak 24 meter boven het
Atlantische zeeniveau is gelegen. Via drie sluizen,
elk 300 meter lang en 34 meter breed kunnen de
schepen uit zee ln het meer komen. Daarna
dalen ze weer tot het niveau van den Stillen
Oceaan door vier sluizen.
Doch het was nog niet genoeg. De Les
seps scheen dit kanaal niet te mogen gra
ven. Want nauweiyks hadden de werklieden
met inspanning van vele weken hard zwoe
gen ln de tropische hitte een groot stuk
rots opgeruimd, of een aardverschuiving
legde nog grootere stukken ln den weg.
Zoo volgde de eene tegenslag op de
andere, tot in 1839 het einde kwam. De
Lesseps had te veel vertrouwd op zyn
medewerkers, hy was te goedgeloovlg
geweest en zelf warmvoelend had hij
niet kunnen begrypen, ondanks de vele
waarschuwingen die hy had gekregen,
dat hy door zyn beste vrienden werd
bedrogen. Omkooperlj en corruptie
hadden op groote schaal plaats ge
vonden.
Staatslieden hadden dikke portefeuilles
gekregen om leveranties van duur en slecht
materiaal aan bepaalde firma's te gunnen.
Den vierden Februari van dat jaar was
de zwarte dag voor De Lesseps. Het werk
ln Amerika werd dien dag neergelegd en
het faillissement aangevraagd.
Het Panama-schandaal bracht de ge-
heele wereld ln rep en roer, een gerechte-
ïyke vervolging *werd tegen den 85-Jarlgen
De Lesseps ingesteld en hy zag zich ver
oordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf Het
vonnis werd gelukkig niet uitgevoerd. Ver
bitterd door de tegenslagen gedurende de
laatste Jaren van zyn leven en door het
bedrog van de menschen waarop hij ver
trouwd had, stierf hy drie jaar later.
AMERIKA AAN DE BEURT.
In al dien tyd had Amerika, de direct
betrokkene, niets van zich laten hooren.
Maar geen oogenbllk had Washington do
vorderingen van het kanaal uit het oog
verloren. Nog steeds had dit land groote
Interesse voor een dergeiyk kanaal, hetgeen
het bestuur van de Fransche maatschappij,
die de geliquideerde maatschappy van De
Lesseps had overgenomen, begreep. Daarom
vertrokken ook geen nieuwe Fransche Inge
nieurs naar Panama. Men wachtte kalm of
Amerika soms ook de rechten en het reeds
gegraven deel van het kanaal voor een
zacht prysje wilde overnemen.
En inderdaad bleek deze berekening
niet verkeerd te zijn. Amerika begon de
onderhandelingen te openen en voor
veertig millioen dollar werden kooper
en verkooper het eens.
Doch het Amerlkaansche Congres moest
den koop eerst nog goedkeuren. Daarover
maakten de promotors van het plan zich
echter niet bezorgd. Wel echter over het
feit, dat Panama een jaariyksohe „huur"
voor de af te stane grond vroeg van twee-
honderd-vyftigduizend dollar en voor het
recht dat voor Panameesche oorlogsschepen
geen tol behoefde te worden betaald.
Om die reden begonnen ook verschillende
Congresleden meer en meer te voelen voor
een kanaal door Nicaragua. De aandeel
houders van de Fransche maatschappij
zagen hun geld reeds vliegen, doch geluk
kig kwam één hunner op een Ingenieus,
doch eenvoudig idee, om de Congresleden
gunstig te stemmen voor Panama.
Hij reisde zoo spoedig mogeiyk naar Ni
caragua en stuurde van hieruit prentbrief
kaarten naar de Amerlkaansche Congres
leder. Dat had reeds het gewenschte resul
taat! Want wat had de Franschman ge
daan? Hy had de prentbriefkaarten ge
frankeerd met een postzegel, waarop de ln
werking zynde vulkaan Momolombo was
afgdbeeld en er naast geschreven: „Zoo
vulkanisch ls geheel Nicaragua!"
Met groote meerderheid van stemmen
werd door het Amerlkaansche Congres
besloten de rechten van de Fransche
maatschappij over te nemen en geld te
voteeren voor het volvoeren der plan
nen.
Men wreef zich ln Amerika ln de handen,
want nog betrekkeiyk goedkoop had men
het reeds gegraven deel van het kanaal ln
handen gekregen. Doch toen men de zaak
ln Panama eens goed op ging nemen, bleek
dat toch wat tegen te vallen. De reus
achtige graafmachines, de baggermolens,
waren één groote klomp roest geworden
door het vochtige klimaat. De huizen der
employé's waren Ingestort en groote stuk
ken van het reeds gegraven deel waren
weer ingestort.
Doch voor men met het herstellen en
verder werken kon beginnen moest eerst
nog een andere moellykheld worden opge
ruimd. Want tot hun groote verrassing kre
gen de Amerikanen berioht van de Pana
meesche regeering, dat er niets kon komen
van een overeenkomst tusschen de belde
landen. Het Panameesche parlement had
het ontwerp-verdrag afgestemd.
Geld noch goede woorden konden hier de
behulpzame hand bieden en daarom zette
men de diplomatie aan het werk. In Pana
ma begon steeds feller verzet te komen
tegen de regeering. Booze tongen beweer
den dat dat kwam door het stoken van
door Amerika betaalde krachten. Al gauw
werd de toestand in Panama dreigend, zoo
dreigend zelfs, dat Amerika zich genood
zaakt zag eenlge oorlogsschepen te zenden,
om de „Amerlkaansche belangen te be
schermen". Een opstand brak uit, een
bloedlooze revolutie, die alleen een nieuwe
regeering en een nieuw parlement bracht.
Natuuriyk werd het eerste wetsontwerp dat
de nieuwe volksvertegenwoordiging kreeg
te behandelen, een wet betreffende een
verdrag met Amerika over een kanaal
dwars door het land, goedgekeurd
Zoo kon Amerika ln 1904 met de eerste
werkzaamheden beginnen
Ontzaglyke moeilijkheden moesten wor
den overwonnen, reusachtige kapitalen
vergde het werk. MllUoenen dollars werden
eerst uitgegeven voor het dempen der ge
vaarlijke moerassen. Duizenden tonnen olis
werden over het water gegoten om de lar
ven te dooden. rioleering en plaveisel wer
den ln alle dorpen ln de omgeving van het
kanaal aangelegd.
Doch ondanks die voorzorgsmaatregelen
zyn er nog vele slachtoffers aan de gele
koorts gevallen.
Men zette echter door en in 1914 kon
het kanaal worden geopend. De wereld
oorlog deed de feestelUkbeden die ter
gelegenheid van de openstelling voor
het zeeverkeer zouden worden georga
niseerd in het water vallen en zoo voer
vandaag voor 25 jaar het eerste schip
zonder speeches, muziek en vlaggen-
vertoon door het kanaal.
DE BETEEKENIS VAN HET
KANAAL.
Vooral voor Amerika ls het kanaal van
groot belang gebleken. Drch ook andere
landen hebben er zeer veel voordeel van.
Dat blijkt wel duldeiyk wanneer men de
afstanden vergelykt die de schepen thans
via het kanaal afleggen en die ze vroeger
moesten afleggen, varende door Straat
Magelaen. De afstand New YorkSan
Francisco werd bekort van 13.135 myi tot
5262 myi. die van Engeland naar San
Francisco werd met 5666 mijl bekort!
Ook uit strategisch oogpunt bekeken is
het kanaal van zeer veel belang voor Ame
rika, daar het thans mogeüjk is in korten
tyd de vloot ln den Atlantlschen Oceaan te
versterken door schepen van de Pacific-
vloot en omgekeerd. Vooral de positie van
Amerika ln het Verre Oosten is hierdoor
zeer versterkt.
Ook voor ons land is het kanaal van
groot belang. In 1915 voeren drie Ne-
derlandsche schepen door het kanaal,
in 1933 reeds 77, in 1834 109 en het vol
gende jaar 120.
De Westkust van Zuld-Amerika, zoo
belangrijk door den export van kunst
mest, huiden etc., ligt thans veel dich
ter by ons land dan voorheen, evenals
de Pacific-kust van Mexice en van
Noord-AAierika.
Byna onopgemerkt, buiten de sfeer van
de Internationale wereldpolitiek ligt daar
thans één der grootste technische werken.
Ongetwijfeld zal zyn toekomst door het
steeds sneller en sneller wordende zee-
verkeer, waardoor de afstanden worden
i verkleind, nog vele glorieuze momenten
meemaker, en de kans dat het kanaal eens
in het middelpunt der wereldbelangstelling
zal staan is lang niet uitgesloten!
De militaire opvoeding der
Duitsche jeugd.
Onze Beriynsche correspondent schrijft
ons:
Tusschen het oppercommando van de
weermacht en de ryksjeugdleldlng is een
overeenkomst van ingrijpende beteekenis
tot stand gekomen. Door nauwe samenwer
king tusschen den chef van het oppercom
mando der weermacht, generaal Keitel, en
den Jeugdleider van het Duitsche Rijk, Bal-
dur von Schirach, zal de Hitler-Jeugd voort
aan ln staat worden gesteld, om het werk
der weermacht van dlchtby te leeren ken
nen. Men noemt dat officieel de „vormillta-
rische opvoeding der Hitler-Jeugd" tydens
welken voorbereidenden dienst de knapen
van een Jaar of twaalf „onder het bevel van
militaire onderwijzers" staan.
Militaire opvoeding.
Ziedaar dan weer eens een nieuw bewys
van het feit, dat de staat al meer en meer
beslag gaat leggen op de opvoeding der
Jeugd en tevens: dat deze opvoeding een
streng militair karakter zal dragen. Deze
militaire opleiding van kinderen wordt over
wegend toevertrouwd aan officieren en on
derofficieren, die zelf eertyds tot de Hitler-
Jeugd hebben behoord.
Dat dit kinderspel een bitter ernstig
karakter draagt, valt af te leiden uit de
officieele mededeeling. dat er by de
schietoefeningen der H. J. in het gfge-
loopen jaar reeds 60 millioen schoten
zyn afgegeven! Maandelijks worden er
thans 7 millioen patronen verschoten en
voor het volgend jaar heeft men beslo
ten, dat 550.000 knapen aan deze schiet
oefeningen zullen deelnemen, onver
schillig, of ze tot de H. J. behooren of
niet!
Men zal zich waarschyniyk in ons vrede
lievend vaderland kunnen voorstellen, dat
wy, dit vernomen hebbend, met meer dan
gewone belangstelling zyn gaan kijken naar
de met veel ophef aangekondigde film „Der
Westwall". Immers, wy hadden van abso
luut betrouwbare zyde ervaren, dat deze
militaire film ln de eerste plaats bestemd is
voor de Duitsche jeugd en daar men klaar-
biykeiyk niet verwacht, dat alle Duitsche
uders hun kinderen naar een bioscoop
meenemen, waar het begrip „oorlog" tot in
de kleinste byzonderheden aanschouweUJk
wordt gemaakt, heeft de leiding der H. J.
reeds bekend gemaakt, dat er in alle deelen
van Groot-Duitschland speciale Jeugdvoor
stellingen van deze film georganiseerd zul-'
len worden.
De jeugd naar schouwburg en bioscoop
Trouwens, men is de meening toegedaan,
dat de kinderen veel meer naar schouwburg
en bioscqop moeten gaan dan zulks tot nu
toe het geval schijnt te zyn. Onder de leuze:
„goede kunst voor weinig geld" heeft men
Vrydag IJ. te BerUjn een „Veranstaltungs-
ring" opgericht en wel in het gebouw, waar
de officieele leiding der H. J. zetelt. Deze
onderafdeeling voor kunst zal er voor moe
ten zorgen, dat de jongens en meisjes van
10 tot 18 jaar voortaan de Jongeren
's middags en de ouderen 's avonds gere
geld opera's, operettes, concerten en films te
zien en te hooren krijgen. En om aan te too-
nen, dat men voor geen kleintje vervaard is,
noemde men ons de volgende schouwburgen,
waar zulke jeugdvoorstellingen gegeven zul
len worden: Staatsschouwburg, Schiller-
theater. Volksbühne. Theater des Volkes,
dat wil zeggen schouwburgen, waar het
beste van het beste geboden wordt! Onze
zegsman formuleerde het aldus: .Zooals u
ziet, hebben wy voor matigen prys het cul-
tureele leven te Beriyn voor de Jeugd ont
sloten
Onder den Indruk van deze gegevens be
gaven we ons met gemengd gevoelens naar
de bioscoop, om de film te aanschouwen, die
speciaal voor de jeugd bestemd is en waar
van men hoort beweren, dat zij ln bekor
ten vorm ook in het buitenland zal worden
gedraaid. We krijgen hier te doen met een
historisch commando van Adolf Hitler: op
28 Mei 1938 gaf hy het bevel, met grooten
spoed de militaire verdediging in het Wes
ten te versterken. En thans, ruim een Jaar
later zyn deze enorme versterkingen in zoo
verre gereed, dat men het oogenbllk geko
men achtte, er onder de deskundige leiding
van dr. Fritz Hippler een film van te
draaien, die ongeveer drie kwartier in beslag
neemt, dus heel wat langer uitvalt dan een
gewone cultjjurfilm.
Verdedigingslinie van 800 K.M.
Het gaat hierby om een terrein, dat zich
uitstrekt van de Zwitsersche tot de Neder-
landsche grens, een gebied van ongeveer 800
K.M. lengte. We beginnen den tocht in de
buurt van Freiburg in Breisgau, bewegen
ons door Beieren, het Zwarte Woud, krijgen
het Saargebied te zien en belanden vla Ba
den in het Rynland. Hoe het plan van den
Westwal gesmeed werd, hoe yzer en beton
worden aangevoerd, hoe de weermacht, het
arbeidsfront en de arbeidsdienst met de
tienduizenden vakarbeiders samenwerken,
om het voor oogen gestelde doel te verwe-
zenhjken toont het eerste deel der film.
Dan krijgt men den bouw te aanschouwen
en daar yzer en beton slechts een technisch
begrip zyn, laat men de soldaten langs ons
heen marcheeren, zingende:
Wlr slnd Heut' und Morgen,
alles was die Zeit erschafft
liegt in uns verborgen,
bildet unsre Kraft!
Men kan natuuriyk niet verwachten, dat
tot in de kleinste byzonderheden getoond
wordt, hoe deze ln recordtempo gebouwde
onderaardsche grensversterklngen er uit
zien, maar niettemin zouden wat meer tech
nische byzonderheden de attractie vooral
voor het buitenland hebben bevorderd.
Want er moge aan herinnerd worden, dat
Duitschland tot dusver weinig mededeel
zaamheid heeft getoond als het om zy'n mi
litaire bewapening en verdediging te doen
was. Waarschyniyk ls men inmiddels ge
waar geworden, dat de Fransche weergeving
van de Maglnotlinie een geweldige propa
ganda voor Frankrijk's militaire verdediging
bleek te zyn en men kan wel veronderstel
len. dat dit feit ook Duitschland wat cou-
lanter heeft gemaakt tegenover den bulten-
landschen bioscoopbezoeker, die weldra ln
staat zal zyn om ook eens een kykje te ne
men ln een deel van de 22.000 fortificaties
langs den Westwal.
Dag en n-cht zwoegen.
Heel even worden we aan het rampzalige
jaar 1914 herinnerd. Men laat ons Duitsch
land zien met onvoldoende beschermde
grenzen. Dat mag natuurlijk geen tweeden
keer voorkomen en daarom hebben tiendui
zenden dag en nacht moeten zwoegen, om
den wil van den Führer ten uitvoer te
brengen.
Men schynt er vooral op uit te zyn, om
ons een beeld te geven van de wyze, waarop
men dit product van menschelijke energie
tot stand heeft gebracht: 650.000 arbeiders
komen met extra-treinen uit alle deelen van
het Ryk naar het Westen, waar ze onderge
bracht worden ln speciale barakken. Met
ongeveer 8000 goederenwagens worden ze de
groote en vooral kleine stations binnenge
reden, om met het werk te beginnen. Men
heeft 15.000 vrachtauto's gerequireerd om
het bouwmateriaal van den spoorweg naar
het terrein der bestemming te transportee
ren. Bussen rijden af en aan om de arbei
ders naar het vaak ver-af gelegen bouwter
rein te brengen en dat alles geschiedt met
de spreekwoordeiyke Pruisische nauwkeu
righeid.
Meer dan een millioen arbeiders
Intusschen werken de staalgieteryen dag
en nacht, heele wouden worden geveld om
het noodige hout te verschaffen, bergen
worden opgeblazen om de behoefte aan al
lerlei gesteente te dekken, 3 tot 400.000 man
uit den arbeidsdienst brachten het aantal
arbeiders aan den Westwal tot boven een
millioen
Ziedaar slechts enkele getallen om ons
duidelyk te maken, dat heel Duitschland.
heel het Duitsche volk ruim een jaar lang
dag en nacht heeft gezwoegd om aan de
Westelijke grens een ondoordringbaren wal
van beton en staal op te werpen.
Men gunt ons een blik in de hypermoder
ne keuken onder den grond, men tracht ons
ervan te overtuigen, dat de lichamelyke ver
zorging der soldaten ook in oorlogstyd niets
te wenschen overlaat, men laat ons een zie
kenhuis zlèn geiyk de toeschouwer stellig
niet ln een onderaardsch fort zou verwach
ten en naast de recreatiezalen liggen de
badkamers, die eerder aan een gezellige
Jeugdherberg dan aan een fort doen den
ken. Toen Remarque zyn thans in Duitsch
land reeds lang verboden roman „lm Wes
ten nichts Neues" de wereld Inzond, zal hy
niet gedroomd hebben, dat er enkele jaren
later uit het Westen van Duitschland zulke
sensationeele verrassingen zouden komen!
De Duitsche frontsoldaten uit den oorlog
van 1914 tot 1918 staren met toenemende
verbazing naar deze architectonische en mi
litaire prestaties, want zy beseffen, dat het
thans epnlgszins anders uitziet dan een
kwart eeuw geleden. De Duitsche vrouwen
zien haar mannen, de kinderen hun vaders
meewerken aan de verdediging van het
Derde Ryk.
Nadruk verboden)
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-
gal in uw Ingewanden doen vloeien. Wanneer
deze stroom van lever-gal onvoldoende Is. ver
teert uw voedsel niet, net bederft. U voelt u
opgeblazen, u raakt verstopt. Uw lichaam la
vergiftigd, u voelt u beroerd en ellendig, u
ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lap
middelen. U moet CARTER'S LEVER-PIL
LETJES nemen om deze liter lever-gal vrij te
doen vloeien en u zult u een geheel ander ensch
voelen. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de lever-gal te doen vloeien.
Eischt Carter's Lever-Pilletjes bü apothekers
en drogisten, f. 0.75.
1221 (Ingez. Med.)
Schedel van jongen verbrijzeld.
ECHTPAAR DOOR AUTO GEGREPEN.
Gistermorgen om ongeveer halftwaalf
heeft zich op den Driebergschenweg te
Zeist een doodeiyk ongeval voorgedaan. De
vyftienjarige P. W. van Lint, wonende te
Utrecht, kwam op zyn flets den Heideweg
af en reed, zonder op het verkeer acht te
slaan, den Driebergschenweg dwars over.
De jongen werd door een uit Zeist komen
de auto gegrepen en ingevolge een verbry-
zelden schedel gedood.
Het stoffeiyk overschot is overgebracht
naar het ziekenhuis te Zeist.
Er is vastgesteld, dat den chauffeur geen
schuld treft.
Gisteravond reed onder Zeist op den
Utrechtschenweg, in de richting Utrecht,
een echtpaar op een tandem by vergissing
op het wandelpad, rechts van den weg.
Toen de berijders hun fout bemerkten, sta
ken zy, vermoedeiyk zonder voldoende acht
te geven op het verkeer, den drukken ver
keersweg over, waarby zij werden gegrepen
door een hen achterop rydende auto. Man
en vrouw, belden omstreeks zestig jaar,
werden zeer ernstig gewond. De vrouw be
zweek spoedig aan haar kwetsuren. De man
werd naar het ziekenhuis vervoerd.
De tandem is vernield, terwyi de auto
beschadigd werd.
VIER NEDERLANDSCHE TOURISTEN IN
BERGEN VERDWAALD EN GERED.
Vier Nederlandsche touristea waren by
het beklimmen van de Piz Lumbreda in
Graubünden (Zwitserland) verdwaald ge
raakt. Aan een van hen gelukte het met
veel moeite het dorp San Bernardino te
bereiken. Vandaar vertrok een reddingsco
lonne, die vanmorgen de touristen onge
deerd naar beneden heeft kunnen brengen.
Zy hadden den nacht in de open lucht moe
ten doorbrengen.
MEISJE BIJ HET B.ADEN VERDRONKEN.
In draaikolk terecht gekomen.
Gistermiddag is de 11-j. Martha Huizinga
by het baden in de rivier de Reest te De
wyk verdronken. Met eenlge schoolvrien
dinnetjes had het meisje zich in het water
van de Reest, dat tengevolge van den re
genval van enkele dagen geleden vry hoog
staat, begeven. Zy geraakte in een draai
kolk en verdween in de diepte. De vrien
dinnetjes waarschuwden yiings eenige om
wonenden. Men ging aan het dreggen, doch
omstreeks zes uur gisteravond, had men
het lichaam van het meisje nog niet ge
vonden.
