A.V.D.KWAST&CO.
DRUKWERK
DOE HET NU!
Op de wereldtentoonstelling
te New-York
J 'tfrilïilLiQ we9ens blijde gebeur-
lenis in het Prinselijk geiin,
LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Zaterdag 5 Augustus 1939
YISSCHERIJ-BERICHTEN
UIT DE BONTE WAERELD
«y
MAMDEL
LEIDSCH DAGBLAD
Voor School- en Gezelschapsreizen
Autobus en Touringcarondern. „Trio"
LAND- EN TUINBOUW
Tegenstellingen
De kabinetscrisis
Zaden van twee-jarige planten
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
JAK VOSSENSTEEG
A3-A5
VOOR DEN
DRUKKERIJ
NOORDEINDSPLEIN - TEL. 25041
U was toch van plan Radio
te nemen, doch U stelde het
nog uit tot het najaarDOE HET NU en U behoort
ook tot degenen bij wie de
vreugde- e«i feestklanken
S- Billijker en beteri huiskamer klinken
Door eigen lijnverbinding met de Studio
1875 M.-golf geen luchtstoringen
■GELKAS „DE SCHAKEL"
VOORSCHOTBANK
H,H. Kooplieden en Tuinders!
(Van een bij zonderen correspondent).
Amerikanen houden nu eenmaal van
superlatieven en van slagwoorden. Wie daar
mede rekening houdt wanneer hij De
wereld van morgen" zooals de wereldten
toonstelling genoemd wordt betreedt, zal
zich niet teleurgesteld voelen wanneer hij
een wel een beetje fantastische wereld
van vandaag en in sommige gevallen zelis
een wereld van gisteren vindt. De wereld
van morgendie vindt hij slechts in het
schitterende, fantastische, diep-indruk-
wekkende tafereel dat de General-Motors
hebben gebouwd en waarvan ik U in mijn
vorigen brief vertelde. De wereld van mor
gen, die vindt hij ook binnen in den grooten
bol. die met den hoogen obelisk, het symbool
en het middelpunt van de tentoonstelling
vormt. Daarbinnen staat ge alweer voor
of liever boven een indrukwekkend
sohouwspel. Hoe groot die bol precies is,
weet ik niet, maar geweldig en reusachtig is
hij. Met een roltrap gaat de bezoeker naar
boven en dan staat hij plotseling op een
l&ngaaam draaiende balustrade. Onder hem
ii ook zoo'n draaiende, ronde balustrade.
Bn beide staan vol met menschen, die
beurtelings vol ontzag voor de geweldige
rjUimte en vol bewondering voor wat zij te
zien krijgen hun blikken naar boven en
naar beneden richten. Boven welft een diep
blauwe hemelkoepel zich over de hoofden,
langzaam wordt het aan dit uitspansel
schemering, avond, nacht en weer stralende
morgen. De tinten van het zwerk wisselen
met den tijd van het etmaal dat zich hier
over twaalf minuten uitstrekt en de sterren
doen er haar fantastischen plicht, evenals de
vurige zon en de koele maan en de kleuren
en tinten, die des hemels zijn. De avond is
teeder, de nacht vredig, de ochtend jubelend
van zang en zon en juichende muziek, de
middag stralend van licht en warmte. Ter
wijl de bezoeker bijna onmerkbaar rond-
glijdt langs en boven het indrukwekkend
tafereel treden groepen zingende menschen
door een ingenieuze filmprojectie uit
den hemel en loopen op hem toe. In dit zin
gen en in dit krachtige loopen, in de figuren
zelf 'van deze menschen wordt de eenheid en
het geluk en de voorspoed en de blijheid der
menschen in het stralende land van mor
gen verzinnebeeld. Ge verlaat het in
drukwekkende schouwspel met ontroering
en met een diep en warm verlangen dat de
wereld van morgen werkelijk deze stralende
wereld zal zijn en dat het U beschoren zij
haar nog te betreden en er vrede en wel
vaart aan te treffen.
Uit den reusachtigen bol komende, staat
ge een oogenblik hoog boven de tentoon
stelling. Een mooi, indrukwekkend gezicht.
Onder U krioelen de menschen tusschen de
fantastische gebouwen, hoog boven U
streeft de witte tryloon naar den hemel, in
de verte ziet U het torentje van het Neder-
landsche paviljoen en het wapperend rood-
wit-blauw aan zijn trans roept U iets toe,
dat ge niet onder woorden brengen kunt.
Maar het is iets heel goeds. De vijvers blin
ken in rechte lijnen tusschen het groen van
de boornen en de felle kleuren van de hon
derdduizenden bloemen, de fonteinen en de
watervallen lijken wollige speelgoedjes en
nu ziet ge plotseling heel duidelijk dat langs
de geheele lengte-zijde van de wereld-van-
morgen, juist als grens van de ordinaire
kermis, die voor het vermaak heet te zor
gen. een groene heuvelachtige strook met
allemaal witte stippeltjes ligt, een kerkhof,
bezaaid met grafzerken. Een schrille tegen
stelling, een stille waarschuwing, een eigen
aardig contrast: „Gij die in onze wereld van
morgen rond gaat gedenkt de betrekke
lijkheid aller dingen, gedenkt onze wereld
van heden, die voor U de wereld van giste
ren is". Doch langzaam afdalend langs de
gaanderijen, die bol en aarde verbinden,
komt ge weer opden beganen grond en
zij t ge zelf een deel van de massa in een
verbeelde wereld van morgen. Verbeeld
want al is uw correspondent geen deskun
dige in de architectuur hij durft te zeg
gen, dat de architectuur, zooals die hier
zich openbaart, veeleer van eergisteren dan
van heden is laat staan van morgen Aan
conventioneele on-conventionaliteit zijn de
bouwers grootendeels niet ontkomen. Deze
paviljoens mogen bizar en ongewoon zijn, in
deze bizarrerie en ongewoonheid zijn ze te
onecht en te geforceerd om mooi en indruk
wekkend te zijn. Men behoeft het zooge
naamde „nieuw bouwen" geenszins in alle
opzichten toe te juichen om niet er van
overtuigd te zijn. dat er toch in het kader
van het slagwoord „de wereld van morgen"
iets anders, iets beters en iets respecta-
belers te maken ware geweest. Wij, uit Ne
derland, zijn daarin verwend. Wat Dudok
met het Hilversumsche stadhuis tot stand
gebracht heeft staat, naar lichaam en ziel,
oneindig ver boven de geraffineerde en
handige, doch in wezen ziellooze poging tot
moderniteit, die hier is gedaan. Dat het in
zijn geheel en in zijn veelheid toch indruk
wekkend is. is te danken aan de proporties
dezer geweldige, fantastische stad en des
avonds aan het prachtige licht, dat in
glanzende en streelende kleuren een in
drukwekkend sprookje maakt van wat over
dag tot nuchtere beschouwing dwingt. Het
is dit sprookje, dat zich in het vallende
duister ook mededeelt aan het Nederland-
sche paviljoen dat, verlicht, tot de aller
mooiste gebouwen van de tentoonstelling
wordt, doch dat overdag, indrukwekkend
door zijn grootte en zijn nuchteren eenvoud
en zeker niet het minst van al het omrin
gende, toch de wensch doet opkomen, dat
een onzer bouwende grootmeesters, die de
Nederlandsche architectuur tot een der
meest-bewonderde architecturen ter wereld
hebben gemaakt, er zijn krachten en idea
len aan had mogen geven. Zooals deze ge
heele. grootsche. indrukwekkende, briljante
wereldtentoonstelling, tóch de gedachte
wekt. dat een toppunt van schoonheid zou
kunnen zijn bereikt, wanneer niet deze „ar
chitectuur van morgen", doeh die van van
daag die niet van gisteren is zich er
aan had mogen uitleven.
Er is hier in de techniek en in alle tech
nieken ontzaglijk veel te zien, dat doet ver
moeden hoeveel het heden aan „morgen"
zal mededeelen. Radio en televisie worden
er in hun tot op heden bereikte uiterste ge
demonstreerd. Nieuwe grondstoffen en hun
toepassing krijgt men te zien. Wat Edison
Bell. Dupont, de Radio Corporation of Ame
rica, Ford, Chrysler hier doen zien ontsluit
in vele opzichten nieuwe verten. Ge ziet er
leer, dat uit hout en zijde, die uit melk ge
maakt is: televisie-uitzendingen vinden vele
malen per dag plaats. Eenige tientallen
spoorwegmaatschappijen, die in de Veree-
nigde Staten immers niet geconcentreerd
en in particulier eigendom zijn. doen zien
wat in één eeuw op haar gebied aan vooruit
gang te boeken viel. Zij doen dit op werke
lijk machtige en dramatische wijze, onder
andere door middel van een revue op „het
grootste tooneel der wereld", waaraan vijf
honderd menschen en veertig locomotieven
medewerken: een onvergetelijk tafereel. Men
gevoelt trouwens telkens weer diepe bewon
dering voor de wijze waarop men origineele
vondsten heeft gedaan om zijn product
menschelijk boeiend te maken en te drama-
tiseeren. Zoo worden bijvoorbeeld ir het
gebouw van de telefoon iederen dag eenige
tientallen prijzen uitgeloot, die bestaan uit
gratis lange-afstand-gesprekken. Wie niet
het gelukje hadden zulk een prijs te trek
ken, mogen zich schadeloos stellen door aan
koptelefoons mee te luisteren naar wat de
winnaars over duizenden kilometers te ver
tellen hebben en naar wat de opgeroepenen
antwoorden. Amerika is nu eenmaal niet
zoo heel bescheiden in zijn wenschen en
zoo geschiedt het strijk en zet, dat de Ame-
rikaansche juffrouw gebruik makend van
deze ongekende gelegenheid, haar geideali-
seerden „hemel" opbelt: Hollywood. Bij
Clark Gable en soortgelijke halfgoden moet
de telefoon niet stilstaan. En welk een geluk,
wanneer het gelukt. Welk een zaligheid,
wanneer de schoone Clark inderdaad den
gratis-groet uit de wereld van morgen per
soonlijk komt beantwoorden. Ge leest dan
de hemelsche verrukking van het gelaat der
winnares en van die harer gratis-medeluis-
teraarsters. En ge bedenkt met eenige zor
gelijkheid hoe dwaas die jongejuffers in de
wereld van vandaag nog zijn en dat deze
IN DEN BLOEMENTUIN.
Op het eerste gezicht doet het wel even
vreemd aan, wanneer we begin Augustus de
aandacht vestigen op gewilde voorjaars-
planten. Maar wie langer tuiniert en ge
wend is zooveel mogelijk in eigen planten-
materiaal te voorzien, weet zeer goed, dat er
reeds weken en maanden vooraf dient ge
zorgd om op bepaalde tijden van het jaar
goede resultaten te kunnen hebben. Vóór
men met vacantie gaat, dienen we, liefst
begin Augustus violen te zaaien. Een goede
soort is Viola tricolor, welke in eiken
bloemenzaadhandel is te bestellen en wel in
verschillende heldere kleuren. Vooral de V.
T. maxima, de z.g. grootbloemlge zijn zeer
gewild. Dit éénjarige gewas wordt nu ge
zaaid, b.v. op een leeg plekje in den moes
tuin, goed in de zon en bij voorkeur iets
voor den wind beschut. Een pakje zaad
zaaien we op één vierk. meter, nadat de
grond goed is losgespit en met wat kompost
is gemest. We zaaien in geultjes, een paar
centimeter diep en tien centimeter uiteen
en bij dit warme vochtige weer komt het
zaad spoedig op. Meestal kan begin of half
September worden verspeend, d.i. de plant
jes worden afzonderlijk gezet, op rijen vijf
tien centimeter uit elkaar en op de rij op
tien centimeter. Vóóraf wordt een weinig
gemest en als regen uitblijft, geregeld ge
goten, tot alles weer flink aan den groei is.
Den geheelen winter blijven de violen hier
staan en bij sterke vorst steken we er wat
dennetakjes tusschen om iets te beschutten
of wel we maken van stroo aan den wind
kant een weinig beschutting. Zoodra April
in het land is worden de plantjes op de
bloemperken of in de boordbedden geplant,
waar ze in Mei en Juni met hun heldere
kleuren prijken. De grond wordt voor het
planten weer gemest. Violen houden van een
voedzamen grond. Vooral in het Noorden
van ons land is het aan te bevelen deze
planten niet vóór den winter op de bedden
te plaatsen; vooral bij vriezend weer gaat
dan veel dood.
Op dezelfde manier komen we aan de
bekende Vergeet-me-nieten, welke onder
den naam van Myosotis alpestris hl de prijs-
toch de moeders van de wereld van morgen
zullen worden
Er is een groote troost inde wereld
van gisteren: de schitterende schilderijen
tentoonstelling, waar. tusschen driehonderd
genieën van alle tijden en alle landen en
volken, ónze Rembrandt en ónze Vermeer
en ónze Teniers en Hals en Steen doen zien,
dat het genie niet aan het heden is gebon
den en om gisteren en morgen mag glim
lachen. Hier zijn de schoonheid en de macht
over de schoonheid die van alle tijden zijn.
Een verbijsterende collectie, die hier ver
zameld is en die onder andere den naam,
de cultuur en de macht-naar-den-geest van
Nederland in aller gedachten brengt.
Zoo dwaal ik, dag na dag. door deze
vreemde wereld, die zoo vol van dwaze te
genstellingen is. Na de tijdelooze verrukking
om Rembrandt, zijg ik. warm en moe, neer
op een bank tusschen pa's, ma's en bleeke
kinderen, die dikke boterhammen eten en
er, luidruchtig, koffie en Jjmonade bij slur
pen. Overal treft ge ha den vreemden
droom in den bol lieden met zeer wezen
lijke voetbezwaren. Zij hebben hun schoenen
uitgetrokken en kousenvoeten zijn 'n vreemd
en dwaas accent in een geïdealiseerde
wereld. Ik kom uit de betoovering van Gene
ral Motors' toekomstbeeld en bevindt me
tegenover een heer, die de warmte met in
wendig alcoholgebruik heeft trachten te
overwinnen: eenigszins wankelend ontdoet
hij zich van boord, das en schoeisel en
strekt zich behagelijk uit op een bank, om
straks, in een zeer koele wereld van vandaag
te ontwaken.
En ik zie er den mensch in al zijn gril
ligheid. Straks stond hij bewonderend voor
Vermeer van Delft, thans tracht hij in het
amusementsgedeelte met ijzeren ballen zoo
veel mogelijk keukengerei kapot te smijten;
vanmiddag liep hij verheerlijkt langs de
fonteinen, de vijvers, de beelden en de bloe
men. Nu richt zijn verheerlijktheid zich op
den draaimolen, waarin hij een bont-be
schilderd en steigerend paard berijdt.
Wanneer de werkelijke wereld van morgen
zoo zou zijn als deze wereld van morgen,
dan zullen de psychiaters en de pedicures er
de rijkaards in zijn. Om van de knakworst
fabrikanten nog maar niet te spreken.
(Nadruk verboden).
De kabinetsformateur jhr. mr.
D. J. de Geer, heeft gistermiddag
om half vier mr. J. Terpstra,
oud-minister van onderwijs, te
zijnen huize bezocht.
Gisteravond had hij een on
derhoud met het sociaal-demo
cratische Tweede Kamerlid dr.
J. van der Tempel.
zooais Violen, Vergeetmeniet, Dubbele Made
lieven, Muurbloemen en Duizendschoonen.
W. SEGAAR Czn. - Zaadhandel
DIEFSTEEG 8 - TELEF. 21195.
(Ingez. Med.)
couranten worden aangeboden. In tegen
stelling met de violen vraagt dit gewas niet
veel mest; een vette grond geeft niet zeldc
aanleiding tot het vormen van een hoog
bladrijk gewas, dat weinig bloeit en spoedig
plat gaat liggen bij regen en wind.
Begin Augustus wordt een aanvang ge
maakt met het stekken van verschillende
perkplanten. Een van de meest voorkomen
de soorten is de Geranium (Pelargonium).
Deze planten hebben meestal stevige zij -
scheuten, welke ter lengte van 8 a 10 c.M.
worden afgesneden, vlak onder een blad.
Dit laatste wordt met steel en al verwijderd
en ook de meestal bijzittende vliesblaadjes
worden afgenomen, zoo ook de mogelijk in
zittende bloem of knop. Aldus klaar gesne
den laat men de stek een paar uur liggen
op een beschaduwde plaats en stekt ze daar
na in een broeibakje. Bij gebrek hieraan zet
men drie stuks in een gewonen bloempot.
Onderin wordt een potscherf gelegd en voor
grondmengstel neemt men gewone tuin
aarde, vermengd met turfmolm en wat
scherpzand. De potten plaatst men daarna
in den grond, op een zonnig beschut plekje,
terwijl de grond geregeld nat moet gehou
den. Aldus gehandeld zullen weinig stekken
dood gaan en eind September kan elke stek
in 'n afzonderlijken pot geplaatst of 'el dit
doet men in het voorjaar in Maart. Begin
October gaat alles, ook de planten van de
perken, welke men Wil overhouden, naar
binnen op een lichte, koele, dus liefst onge
stookte, maar vorstvrije plaats. Er wordt
matig gegoten en in December en Januari
wordt geheel geen water gegeven. Een goede
methode is de potten in platte bakken te
plaatsen en er turfmolm tusschen te doen,
zóó dat de potten geheel met molm zijn in
gesloten. Zooals boven opgemerkt verdraagt
dit gewas geen vorst; menige liefhebber is
dezen winter overvallen en heeft zijn plan
ten verloren zien gaan.
Evenals de Geraniums kunnen ook Fuch
sia's gestekt en verder behandeld.
Een gewas, dat in de laatste jaren van
zich doet spreken en met de vuurroode
bloemen op de perken staat is de Salvia
Splendens. Dit gewas wordt in Augustus niet
gestekt, dit doet men in het voorjaar. Daar
voor is het noodig de planten te overwinte
ren, welke in de voorjaarsmaanden, vooral
in een verwarmde kas of bak jonge scheu
ten vormen, welke laatste worden gestekt in
zand, daarin spoedig wortelen en. in potjes
voortgekweekt, in Juni op de perken worden
geplaatst. Zooals bekend worden oovenge-
noemde gewassen door stek en niet door
zaad vermeerderd, omdat men, op de laatst
genoemde manier van voortkweek zeer
verschillende planten krijgt, niet alleen in
groeiwijze, maar ook wat betreft de kleur
van de bloemen. En vooral voor het beplan
ten van perken of boordbedden wordt
meestal een gelijkbloelend en groeiend ge
was gevraagd.
De regen heeft de Dahlia's ook in gróci
doen toenemen. Om groote bloemen te krij
gen op stevige stelen doet men goed de bij -
knoppen, welke bij de hoofdknoppen zitten,
te verwijderen. Elke plant vraagt een ste-
vigen stok om het afrukken door den wind
van de zware bloemtakken te voorkomen.
Ook bij de grootbloemige Chrysanthen
worden de bij knoppen en zijscheuten gere
geld weggebroken.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de
Redactie onder motto „Tuinbouw".
VLAARDINGEN, 5 Augustus.
Binnengekomen van de haringvisschery de
KW 45, Jacob van Duyn, met 30 last van U
schepen.
VERWACHTE SCHEPEN.
Verwacht voor de Maandagmarkt:
„Zwarte Zee" IJM 94. Vangst: 245 m. diversen
benevens 190 st. stijve kabeljauw.
„Utrecht" IJM 73. Vangst 300 zeekisten haring,
600 m. haring, 40 kantjes steurharing, 10 m. ma
kreel, 80 m. diversen.
„Amsterdam" IJM 58. 360 m. diversen.
„Jacqueline Clasina" IJM 10. 365 m. diversen.
„En Avant" IJM 8. 405 m. diversen benevens
60 stuks stijve kabelpauw.
„Maria van Hattem" IJM 1. 380 m. diversen
benevens 20 stuks stijve kabeljauw.
„Walrus" IJM 24. 65 m. schelvisch, 100 m.
braadschelvisch, 100 m. radio, 50 m. wijting, 60
m. gul, 15 m. hake, 170 m. makreel, 10 m. piat-
visch, 60 kistjes makreel, 130 stuks stijve kabel
jauw, 170 stuks ijskabeljauw.
GEBOREN:
Willem Frederik, z, van C. van Weizen en W.
van Veen; Anneke, d. van H. Link en J. Gordijn;
Jan Gerrit, z. van J. M. Wakka en S. A. de
Graaf; Theodorus Cornells Leonardus, z van P.
M. Heijman en J. G. Beijk; Cornelia Johanna
Helena, d. van A. Bernard en J. H. H. v. d. Beek;
Joanna Maria Anna. d. van G. C. Heemskerk en
M. B. v. d. Hulst; Petronella Maria, d. van L. J.
Steenvoorden en W. M. Wassenaar; Willy, z van
D. Oor cn A. Tas; Jacob, z. van L. Koenekoop
en E. Bek.
OVERLEDEN:
J. den Dulk, man, 42 Jaar; H. B. Roobol, doch
ter 1 jaar K. Nederpelt, Wede. van A. Ver
meulen 67 j. H. Barendse. Wed. 84 J.
ONDERTROUWD.
J. J. Junker jm. 29 J. en A. S. Gottmer Jd.
35 jaar.
„Als moeder waschdag heeft.
DE HOLEN EN GROTTEN VAN DE OERAL
Volgens een bericht in de „Wetsjernaia
Moskwa' is het na jarenlangen arbeid ge
lukt onder de leiding van Woronisjin een
zeer nauwkeurige topographic te vervaar
digen van alle bekende holen en grotten
van het Oeralgebergte. Men heeft net
minder dan 118 holen of grotten gevonden,
waarvan een deel een bijzondere aanwinst
beteekent voor de grotbestudeering, daar
zij ongetwijfeld to den praehstonschen
tijd door menschen bewoond zijn.
Sommige holen vormen wonderlijke on
deraard che grotten, waarin de beroemde
bonte halfedelsteen van het Oeralgebergte
open en bloot ligt Deze grotten zullen zoo
spoedig mogelijk voor het touristenverkeer
toegankelijk worden gesteld, hetgeen ech
ter toch nog jaren duren kan daar zij zich
meestal in nog nauwelijks voor verkeer be
reikbare gebieden bevinden.
Weer andere zijn verbonden aan een
legende; zoo meent men in Tsjoessawai een
hol gevonden te hebben, waarin de Siberi
sche nationale held Jermak zich verborgen
zou hebben gehouden.
4771
Tel. 20995
PED KILO
ZU IDS TRA AT J - BO'SKOOP - TELEF. 265.
2136 Ondernemer: C. F. MIDDELKOOF.
•t Beste Uit den «ether via de Luidspreker, in de
4080
VDAAGT PROSPECTUS
EN WINKELLIJST
DID. STATI0NSWEGK7.DEN HAAG.TEL.II3930
(70 „TEDMINUS") 6EGINPUNTBUIJMEN 8E.9
1346
A.s. Maandagmorgen 10^ uur veiling in verband
met den Nationalen Feestdag. 4579
Coöp. Groentenveiling
JÖEÏDEN EN OMSTREKEN".
42
