BINNENLAND
Op de wereldtentoonstelling
te New-York
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 18 Juli 1939
Derde Blad
No. 24328
80ste Jaargang
Ontvangsten directe belastingen
hooger dan vorig jaar
Sfrandboulevard
te Hoek van Holland geopend
Nu krijgt Tilburg zijn
verkeerstunnel
LUCHTVAART
De ramp van de
„Ijsvogel"
Dagbladreclame
is niet te vervangen
De heer A. L. Deegenaars
70 jaar
Enkele attracties
Overige middelen ruim 6'/i millioen
gulden hooger.
GRONDBELASTING OVERTREFT
VERRE DE RAMING.
Aan het overzicht van de opbrengst dei-
Rijksmiddelen ontleenen we het volgende:
Op ultimo Juni van dit jaar was voor de
directe belastingen in totaal op kohier ge
bracht f. 73.786.364,36 bij een raming van
f. 126.703.000. voor het geheele dienstjaar.
Na het eerste halfjaar van 1938 was het
zuiver kohierbedrag f. 61.665.705.05, zoodat
thans een vooruitgang kan worden gecon
stateerd met f. 12.120.659.31.
Wat de onderscheidene middelen betreft,
kan worden opgemerkt, dat de grondbelas
ting, waarvoor de raming f. 10.703.000 be
draagt, thans reeds heeft opgebracht plm.
f.10 496 984.85 (V. j. f. 10.464.242.901De in
komstenbelasting (raming f. 82 500.000) Is
voor het eerste halfjaar ten kohiere ge
bracht voor f. 46.261.363.48 tegenover plm.
f. 34 944.225.15 op ultimo Juni van het vorig
jaar, een vooruitgang derhalve van plm.
f. 11.317.138.33.
Ook de andere directe belastingen hebben
de kohierbedragen van het vorig jaar over
troffen en wel de vermogensbelasting met
1 694.627.95 i kohierbedrag thans de som
110 097 230.35). de verdedigingsbelasting
met f. 11.010.08 (kohierbedrag thans de
som van f. 5.465.214.68) en de belasting van
de doode hand met f. 65.141 (kohierbedrag
thans f. 1 465.571).
Ook de overige middelen hebben bijge
dragen tot een gunstig resultaat van de
opbrengst over het eerste halfjaar 1939.
Deze opbrengst bedroeg f. 223.999.813.18,
bij een raming van f. 220.862.500 en tegen
over een opbrengst van f. 217.234.116.95 over
het eerste halfjaar van 1938, een vooruit
gang derhalve van ongeveers f. 6.765.700.
De maand Juni heeft in dezen vooruit
gang een zeer groot aandeel gehad. Want
bij een maandelijksche raming van plm.
1 36.810.416.67 bleek de opbrengst over Juni
te hebben bedragens f. 38 914.441.81 of on-
veer f. 2.104 000 meer dan de raming.
Ten aanzien van de afzonderlijke midde
len kan worden opgemerkt, dat de divi
dend- en tantièmebelasting (opbrengst
plm. f. 9.611.538) bij de raming f 3 888.461
ten achter is gebleven en f. 1.130 487 min
der heeft opgebracht dan in het eerste
halfjaar van 1938.
De rechten op den invoer hebben de
halfjaarlijksche raming met f. 8.517.826 over
schreden en brachten het tot een opbrengst
van f. 56.517.826, hetgeen in vergelijking
met het vorig jaar een hoogere opbrengst
beteekent van f. 9.386.114.
Het statistiekrecht bracht ruim f. 43 000
meer op, de accijns op wijn f. 68.500, de ac
cijns op het gedistilleerd f. 664.475, de ac
cijns op bier f. 366 918, de accijns op suiker
f. 1.265.871, de accijns op tabak f. 394.724,
de omzetbelasting f3.038.003,
De inkomsten ten bate van het verkeers-
fonds hebben in Juni JJ. bedragen plm.
f. 1 706.525 en over het eerste halfjaar plm.
f 14.846 531 bij een jaarlijksche raming van
f.32 miUloen.
riteiten, bestuur en vrienden gehuldigd. Er
bestond voor deze huldiging groote belang
stelling. Mr. Bondam werd o m. toegespro
ken door den burgemeester der gemeente
Rheden, den heer W. Th C. Zimmerman,
die hem de zilveren medaille van verdienste
dezer gemeente aanbood Burgemeester
Bloemers uit Arnhem, bracht de gelukwen-
schen van de vereeniging tot behoud van
natuurmonumenten over. Een rij v. sprekers
heeft den 80-jarige vervolgens gehuldigd,
waarbij hem verschillende huldeblijken
werden aangeboden. In een slotwoord heeft
mr Bondam zijn dank voor deze huldiging
betuigd.
D.D.D. doet de Jeuk bedaren
en doodt de ziektekiemen,
zoodat de huid zich kan
heratellen. Flacona 6 75 ct.
f. 1.50 en f. 2.50.
Geneesmiddel!). D A
TECEN HUIDAANDOENINGEN
5643
(Ingez. Med.)
HERDENKING Dr. Ph. J. HOEDEMAKER.
Ter herdenking van de geboorte van wij
len dr. Ph. J. Hoedemaker, nu juist een
eeuw geleden, is gisteravond in de Klooster
kerk te Den Haag een openbare samenkomst
gehouden. Na schriftlezing, gebed en gezang
van psalm 138 vers 1, sprak de voorzitter
van het comité, dr. mr. J. Schokking, een
een openingswoord.
Na een kort orgelspel sprak prof. dr. Th.
L. Haitjema over het onderwerp .Hoedema
ker en de Volkskerk
Hierna sprak mr. J. J. R. Smal, lid van
het college van Gedep. Staten van Zuid-
Holland. over „Hoedemaker en ons staat
kundig leven".
Mr. dr. J. Schokking sprak het slotwoord.
Na dankgebed werd de avond besloten met
het zingen van Gezang 50 vers 4.
De herdenkingsavond werd bijgewoond
o.a. door den minister van Binnenlandsche
Zaken, den heer H. van Boeijen, R. A. baron
van Hardenbroek van Hardenbroek, groot
officier van het huis van H. M. de Ko
ningin, jhr. mr. F. Beelaerts van Blokland,
vice-voorzitter van den Raad van State,
oud-minister jhr. D. J. de Geer, mr dr. S. de
Vries Czn., president-curator van de Vrije
Universiteit, den heer Heukels, hoofdbe
stuurslid van de Chr. Hist. Unie, H. W. Ti-
lanus en mevr. baroness Mackay—Katz, le
den van de Tweede Kamer. W. Wagenaar,
directeur van het dagblad „De Nederlander"
dr. Ph. C. Idenburg, dr. Fuyckschot, hoofd
bestuurslid van het Chr. Nationaal Vakver
bond, dr. J. W. Noteboom. directeur van
het A. Kuyperhuis, den Zuid-Afrikaanschen
gezant, dr. Van Broekhuizen, door eenige
hoofdbestuursleden van het Christelijk
Werkgeversverbond en door vele anderen.
Gistermiddag is in tegenwoordigheid van
talrijke autoriteiten de nieuwe strandboule-
vard te Hoek van Holland, die feestelijk met
de Nederlandsche en Rotterdamsche kleu
ren versierd was, door den burgemeester
van Rotterdam, mr. P. J. Oud, geopend.
Voordat men tot de opening door door
knipping van het lint overging, gaven en
kele sprekers uiting aan hun gevoelens, nu
na zeven jaar eindelijk de strandboulevard,
die in werkverschaffing is aangelegd, ge
reed is.
EN LEIDEN KAN WEL WACHTEN!
De gemeenteraad van Tilburg besloot
eenigen tijd geleden tot den bouw van een
verkeerstunnel onder den spoorwegovergang
HeuvelKoestraat aldaar, met dien ver
stande evenwel, dat de financiering van dit
werk zou geschieden door een voorschot uit
het werkfonds
B en W. deelen thans den gemeente
raad mede, dat op de door hen gedane aan
vrage voor een voorschot een gunstige be
schikking is ontvangen. De kosten van den
tunnelaanleg zijn. afgezien van den aankoop
van het benoodigde terrein van de N. V.
Ned. Spoorwegen, begroot op f. 550.000, Bui
ten de voorschotleening uit het werkfonds
Wijven de mede in deze begrooting opge
nomen kosten van de verlegging der distri
butieleidingen, terwijl ook evengenoemde
grondaankoop, niet voor financiering uit het
werkfonds in aanmerking komt. Met inacht
neming van een en ander is het aan de
gemeente te verstrekken voorschot vastge-
ste d op ten hoogste f 508.000. B en W.
stellen den raad voor tot een desbetreffende
overeenkomst met het rijk te besluiten.
Na Dordrecht. Hilversum en Eindhoven is
tnans dus Tilburg aan de beurt. Van den
rLeidschen lijdensweg" schijnt men van
noogerhand nooit gehoord te hebben
Mr. A. C. BONDAM TACHTIG JAAR.
De zilveren medaille der gemeente Rheden
ontvangen.
®'steren is mr. A. C. Bondam, oud-rüks-
fj—ivarls in Noord-Brabant en in Gelder-
and en voorzitter-directeur van het natuur-
'r!torisch streekmuseum voor den Veluwe-
tom te Velp iGeld.) tachtig jaar geworden
j'iJ" Bondam, die een belangrijk aan-
hlnó, tt gehad in de oprichting en den
van dit museum, is gistermiddag in
der zalen van het museum, door auto
GEDENKTEEKEN VOOR GENERAAL
SNIJDERS.
Ingevolge een oproep van het bestuur
der vereeniging „Ons Leger" heeft zich uit
vertegenwoordigers van meer dan 30 ver-
eenigingen en openbare diensten een
„comité gedenkteeken generaal Snijders"
gevormd. Dit comité heeft een uitvoerend
comité benoemd, waarvan mr. D. Fock,
oud-gouverneur-generaal van Ned. Oost-
Indië het voorzitterschap heeft aanvaard.
Het secretariaat is gevestigd te 'sGraven-
hage. Anna Paulownaplein 3. Vereenlgingen
of andere organisaties, welke zich alsnog
bij het comité wenschen aan te sluiten,
kunnen zich hiertoe met het secretariaat
in verbinding stellen.
Het comité wil bereiken, dat ter nage
dachtenis van generaal Snijders een waar
dig gedenkteeken op een waardige plaats
zal worden opgericht Het zal daartoe een
beroep doen op alle Nederlanders en daar
toe onder meer stappen doen voor de op
richting van zustercomité's in de overzee-
sche gebieden.
Bijdragen kunnen worden gezonden aan
de Nederlandsche handelmaatschappij te
Amsterdam (postrekening no 7897 Amster
dam). Men vermelde daarbij: „gedenk
teeken generaal Snijders" en in duidelijke
letters naam en adres van den schenker.
STEWARD DOOR DEN RAAD VOOR DE
LUCHTVAART GEHOORD.
SPOORWEGEN RICHTEN EEN
INLICHTINGENBUREAU IN.
Nog niet zoo heel lang geleden heeft de
directie der Nederlandsche Spoorwegen me
degedeeld, dat het in het voornemen lag
om in een aantal der voornaamste stations
informatiebureaux in te richten ten dienste
van het reizend publiek. Reeds is het eerste
bureau officieel in gebruik gesteld. Het is
gevestigd in de hal van het Centraal Sta
tion te Amsterdam, rechts van den ingang.
In betrekkelijk zeer korten tijd is men er
in geslaagd op deze in het oog loopende en
voor het gestelde doel zoo bijzonder ge
schikte plaats een informatiebureau in te
richten.
Het zaaltje is modern en gezellig inge
richt en reeds onmiddellijk bij het binnen
komen ervaart men, dat alles op service is
ingesteld. De officieele ingebruikstelling van
dit eerste informatiebureau werd door een
groot aantal belangstellenden, voor het
meerendeel leidende figuren op het gebied
van toerisme en verkeer, bijgewoond. Zij
werden namens de directie der Nederland
sche Spoorwegen welkom geheeten door den
heer J. W. C. Wolterbeek, inspecteur eerste
klasse van het vervoer, die vervolgens een
uiteenzetting gaf van het doel van dit
nieuwe instituut zooals men zich dat
heeft voorgesteld. Letterlijk alle vragen,
voorzoover die althans betrekking hebben
op het reizen in binnen- en buitenland, zal
men in deze bureaux kunnen beantwoor
den.
Namens het gemeentebestuur van Am
sterdam heeft wethouder mr. G. C. J. D.
Kropman, het bureau hierna officieel ge
opend. Spreker noemde dit nieuwe insti
tuut een schakel in de reeks van verbete
ringen, die gedurende de laatste maanden
door de voortvarende directie der Neder
landsche Spoorwegen zijn aangebracht.
Het zal er toe bijdragen zoo zeide de
wethouder dat de Spoorwegen weer zul
len worden een dienst in het belang van
de gemeenschap. Vervolgens spraken nog de
eere-voorzitter van de A.N.V.V., C. R. T.
Baron Krayenhoff en de directeur der
American Express Company, de heer H. W.
de Jong. die de Nederlandsche Spoorwegen
met de opening van dit eerste bureau ge
luk toewenschte, waarna ten slotte ir. W.
J. Berdenis van Berlekom een woord van
dank tot de sprekers en tot de belangstel
lenden heeft gesproken.
De Raad voor de Luchtvaart heeft gistermid
dag te Den Haag nog een korte zitting gehou
den in verband met het ongeluk op 14 Novem
ber 1938 van het K.L.M.-vliegtuig „Ijsvogel"
nabij Schiphol.
Als getuige werd gehoord de heer B. Eys. die
als steward in het verongelukte vliegtuig dienst
heeft gedaan.
Op vragen van den voorzitter mr. dr. D. A. P
N. Kooien, zeide getuige, dat er geen stelsel be
staat. dat een steward steeds met eenzelfde
piloot meegaat. Hij heeft vrij dikwijls met Dui-
melaar gevlogen.
Op de reis van het ongeluk is getuige twee
maal in de cockpit geweest, waarbij hij heeft
kunnen oonstateeren, dat Duimelaar links zat
en de tweede bestuurder, kapitein van Geme-
ren. rechts. Daaruit volgt, dat Duimelaar
stuurde. Ongeveer een kwartier voor het onge
luk is Duimelaar uit de cockpit gekomen om
zich naar het toilet te begeven. Hij heeft toen
tegen getuige opgemerkt, dat het weer goed was.
Ten slotte zeide getuige niet te weten, wie het
laatst gevlogen heeft.
De raad zal later uitspraak doen.
KNILM BftNMAAL PER WEEK NAAR
AUSTRALIË.
Naar Aneta verneemt zal met ingang van X
Augustus de K.NJL.M.-dienst van Indlë op
Australië niet meer tweemaal per week, doch
slechts eenmaal per week worden gevlogen. Van
het plan voor charteren van toestellen van de
K1.M. is voorshands afgezien, totdat nader
overleg met de Australische regeering zal zijn
gepleegd.
HET N.V.V. EN DE KABINETSCRISIS.
In de gisteren gehouden vergadering van
het Nederlandsch Verbond van Vakver-
eenigingen, waarbij 320.000 werknemers
zijn aangesloten, werden uitvoerige bespre
kingen gewijd aan het werkloosheidsvraag
stuk, in verband met de huidige regeerings-
crlsis.
De vergadering gaf als haar uitdrukke
lijke meening te kennen, dat. hoe ook de
samenstelling van het nieuwe kabinet zal
worden, een krachtiger bestrijding van de
werkloosheid en een doeltreffende wel-
vaartpolitiek voorop dienen te staan zulks
in het belang van het geheele Nederland
sche volk.
VERSPREIDE BERICHTEN.
De gewone audiëntie van den minister
van Justitie zal Vrijdag a.s. niet plaats
hébben.
3630
(Ingez. Med.)
OUD - G EME ENTEV ELD WACHTER
VAN ZOETERWOUDE.
De heer Deegenaars.
Op Vrijdag a.s. wordt de heer A. L. Dee
genaars, bekend ingezetene van Leiderdorp
en indertijd Jarenlang gemeenteveldwach
ter te Zoeterwoude, 70 jaar.
De heer Deegenaars werd op 21 Juli 1869
te Haarlemmermeer geboren. Hij was van
26 Maart tot en met 13 Januari 1905 agent
van politie te Leiden en werd op 15 Ja
nuari 1905 benoemd tot gemeenteveld
wachter te Zoeterwoude, welke functie hij
tot 1 Mei 1930 bekleedde. Gedurende dien
lijd was hij ook bode in dienst der gemeen
te Zoeterwoude. Nadat hem op 1 Mei 1930
pensioen was verleend vestigde hij zich te
Leiderdorp.
De heer Deegenaars stond indertijd te
Zoeterwoude bekend als een humane fi
guur. die bij de bevolking zeer gezien was.
Ook thans mag hij zich in de sympathie
van veie vrienden verheugen. Nog steeds
vervult hij met ambitie de functie van cor
respondent van ons blad voor de gemeente
Zoeterwoude (Hooge Rijndijk). Wij wen
schen hem nog vele gelukkige Jaren toe.
(Van een bijzonderen correspondent).
De New-Yorksehe wereldtentoonstelling
is de grootste en kostbaarste tentoonstel
ling, die ooit in de geschiedenis der
mensohheid is georganiseerd en opge
bouwd. Zij heeft meer dan 300.000.000 gul
den gekost en haar oppervlakte beslaat
meer dan 1500 are. Dat wil heel wat zeggen.
Het wil zeggen dat zij een der interes
santste en machtigste schouwspelen biedt,
die de hedendaagsohe mensch kan aan
schouwen. (Dat het een van de schoonste
schouwspelen is zou ik niet durven be
amen). Het wil ook zeggen, dat deze ten
toonstelling eigenlijk veel te groot is. De
bezoekers hebben na een dag nog maar
heel weinig van wat er te zien is, gezien en
het eenige waar ze naar verlangen is een
voetbad en een bed. Op alle wijzen is voor
het gemak der bezoekers gezorgd. Er staan
meer banken dan ik ooit op een wereld
tentoonstelling heb gezien, overal zijn
tentjes, waar ge voor een paar dubbeltjes
een kleinigheid kunt eten en Coca-Cola
na melk de meest nationale drank der
Amerikanen: met een verbruik van 70 mil
lioen fleschjes per dag kunt drinken.
Er zijn aparte gelegenheden zalen met
stoelen om even op adem te komen.
Maar de man. die het aangedurfd zou heb
ben een paar gelegenheden te maken,
waar men voor tien cent een heet voetbad
kon nemen, zou geld als water hebben ver
diend. De geweldige grootte van deze fan-
tastisohe „wereld van morgen" heeft ook
het onverwachte gevolg, waarop ik reeds
heb gewezen: zij is zoo onomvatbaar en
onoverzichtelijk geworden, dat zij haar doel
niet bereikt of voorbijstreeft. De „concur
rentie" der exposanten zoowel de naties
als de particuliere firma's is zóó groot,
dat zij eigenlijk elkander dooddrukken. Dit
voor oogen houdende is het wel de vraag
of de groote sommen, die deze exposanten
hebben besteed, wel haar rente opbrengen
en ik wil dit „rente" niet alleen in mate-
rieelen zin doen verstaan. De Nederland
sche deelneming kost de niet geringe som
van f. 1.850.000. Op zichzelf was het goed
gezien, juist voor Nederland, zich hier op
onbekrompen wijze te representeeren. Toch
moet degelijk overwogen worden of op de
zen weg moet worden voortgegaan. Het
wezen der wereldtentoonstelling is ont
aard in een welgeslaagde poging tot over
troeven. waarmede het doel niet wordt be
reikt Zal Rome nóg weer grooter worden
dan New-York? Ik heb hooren zeggen, dat
de eenige, die werkelijk voordeel van de
wereldtentoonstelling heeft de bevolking
van New-York is. Want zij brengt ongeveer
25.000.000 vreemdelingen in de stad. die
te zamen naar ruwe berekening 1000.000.000
doller meebrengen en uitgeven. Men duizelt
van zulke cijfers. Maar deze duizeling moge
de koelte van het verstand niet op dwaal
sporen leiden. Op deze tentoonstelling zijn
alle denkbare superlatieven van toepas
sing. Zij is een verbazingwekkende wereld
van wonderen. Er is niets dan goeds en
prijzends en schoons van te zeggen. Maar
zij is overdreven. En alle overdrijving
schaadt.
Deze grootschheid brengt ook mede, dat
een correspondent zich moet verontschul
digen: hij kan niet alles voor U beschrij
ven. Na dezen brief schrijft hij er neg
eenige en zal trachten U het interessantste
en voornaamste te laten „zien". Tot meer
is hij niet in staat en het is zelfs niet ge
makkelijk uit dezen overvloed van interes
sants en moois een keuze te doen. Ik zal
mij laten leiden door de stem des volks, die
Immers die der goden heet te zijn. En als
het interessantste en mooiste eerst dat
gene uitkiezen, wat bij de bezoekers het
meeste succes heeft, succes dat zich utt in
de grootte van het bezoek en den geestdrift
der loftuitingen.
Het allergrootste succes en de grootste
bewondering oogst zonder den geringsten
twijfel de inzending der General Motors.
Om eerst weer even., naar goud-Ameri-
kaanschen trant, in millioenen te spreken:
op het oogenblik, dat ik dit schrijf heeft
de tentoonstelling 11000 000 bezoekers ge
had en 5 500.000 daarvan zijn in het „Futu
rama" der General Motors geweest, het
„Futurama", dat3.000.000 dollars heeft
gekost. Het „Futurama", dat ook genoemd
wordt „Highways and Horizons" is de con
ceptie van het verkeer der toekomst, voor
een kunstenaar een bewonderenwaardige
bijdrage tot de populariseering van het ver
keer en tot dc ingenieurskunst van den
weg. Ofschoon dit prachtige en ingenieuze
schouwspel niet zoo oneerlijk is zich aan te
dienen als het verkeersbeeld van de toe
komst en er uitdrukkelijk bij wordt ver
meld, dat het een fantastische artistieke
voorstelling is, is het geheel niet zóó fantas
tisch en zoozeer kunstenaarsvisie, dat het
de sfeer der onwaarschijnlijkheid bezit
Integendeel: het is zoo logisch en natuur
lijk. dat het ons in het geheel geen moeite
kost aan dit toekomstbeeld te gelooven. Op
waarlijk-dramatische wijze vestigt dit
reusachtige panorama waar de bezoekers
op stoeltjes, die op een ijzeren band be
vestigd zijn, gedurende twintig minuten
langs glijden de aandacht op de teeke-
ning en de structuur, die volgens den ont
werper noodig zullen zijn om het steeds
toenemende en sneller wordende verkeer
te verwerken en in goede en vlugge banen
te leiden. Dit is als het ware het beeld, dat
de blik in de toekomst van een wegeninge
nieur op zijn .geestelijk netvlies" opvangt.
Trouwens: zij die met hun auto naar de
tentoonstelling zijn gekomen zullen gemak
kelijk vervolmaakte paralellen kunnen
trekken met sommige wegen, waarover zij
zoo juist zijn voortgesneld. Ge ziet hier
veelvoudige autowegen, wegen boven an
dere wegen, massieve bruggen, tunnels voor
motorisoh vervoer, die illustreeren hoever
w ij het reeds op dit gebied hebben ge
bracht, als het ware ter voorbereiding van
het verkeer in 1960. Het panorama is na
tuurlijk in miniatuur gebouwd, doch wij
wennen zoo snel aan de verkleining der
verhoudingen, dat de lengte, die ongeveer
een kleine kilometer bedraagt, ons voor
komt zeker vijf kilometer te zijn. Er is hier
ïog veel meer te zien. doch ik wil het bij
deze globale beschrijving laten. Het is in
derdaad een fascineerend, prachtig en
uiterst knap tafereel. En de tentoonstel
lingsbezoekers hebben er terecht veel voor
over om het te zien en te bewonderenmen
moet gemiddeld twee volle uren in de rij
staan eer men aan de beurt komt om in
een rijdend stoeltje plaats te nemen. Een
maal gezeten krijgt de bezoeker gedurende
den geheelen tocht automatische uitleg
ging van wat hij ziet. In eiken stoel be
vindt zich daartoe een verborgen microfoon.
Tegenover het „Futurama" der General
Motors bevindt zich een andere uitverkoren
attractie in het grootste tentoonstellings
gebouw. Op het grootste tooneel van de
wereld en in het grootste, ooit vervaar
digde diorama, wordt de lof van den spoor
trein verkondigd: Honderd jaar Spoor
wegen.
Ge ziet erik zeide U reeds: de super
latieven zijn hier niet van de lucht de
grootste stoomlocomotief van de we
reld in volle actie: trillend met
de volle hartstocht van zijn 519 ton.
zijn 9000 paardenkrachten, zijn acht ma
chinisten en zijn 130 vierkante voet staal
Ge ziet er ook de driftige locomotiefjes van
vroeger jaren, niet veel grooter en zwaar
der dan een moderne vrachtauto. Er is
door Engeland een complete trein gestuurd
met zeven wagens en een locomotief. Al
leen het vervoer van Engeland naar New-
York heeft ruim f. 200.000 gekost dj krijgt
door de kosten aan één zoo n klein on
derdeel verbonden wel eenig denkbeeld van
wat er aan de geheele tentoonstelling is
besteed, nietwaar?) Italië heeft een ge-
heel-electrische trein ingestuurd, 525 voet
lang en gemakkeliik in staat een snelheid
van 120 mijl per uur te bereiken Ook Po
len, Rusland. Frankrijk en Zwitserland
hebben heele treinen ingestuurd. Sommige
daarvan spelen mee in het grootsche
schouwspel, een reusachtige revue kan men
wel zeggen, dat „De Parade der Spoorwe
gen" heet en dat afgespeeld wordt op een
geweldig groot tooneel. In een Amphithea
ter, dat vóór dit tooneel is gebouwd, kun
nen 4000 mensohen de geschiedenis van
het Amerikaansche vervoerwezen gade
slaan: van de huifkar af tot de gestroom
lijnde locomotief toe. Het tooneel is 250
voet breed en 100 voet diep wat wel moet
met zulke geweldige hoofdrolspelers als
heele treinen en zware locomotieven. Het
geheel is prachtig gedramatiseerd, uitmun
tend geregistreerd en door machines en
mensohen zóó gespeeld, dat de toeschou
wers er geboeid, en soms zelfs wel: ge
roerd, naar zitten te kijken. Een artistiek
schouwspel van den eersten rang. Kurt
Weill, de man van de Driestuivers-Opera,
heeft er muziek bij geschreven. Ik houd
niet van groote woorden en ik ken hun
betrekkelijke waarde. Maar deze „revue
van den trein" is werkelijk ongeloofelijk.
Zij maakt een onvergetelijken indruk.
Het middelpunt van deze „wereld van
morgen" is ook zijn symbool: de Perispheer
en de Tryloonde hooge spitse driehoek en
de geweldige bol. Over deze symboliek en
haar uitbeelding ware méér te zeggen. Zij
zal niet iedereen duidelijk zijn in haar
gematerialiseerde vormgeving. Doch waar
om zouden wij dit niet. zonder bedenking,
aanvaarden? In ieder geval kunnen wnj
zeggen dat deze hooge, slanke spits en deze
machtige bol in het geestelijke en archi
tectonisch middelpunt van de „wereld van
morgen" machtigen indruk maken, een in
druk, die bij het vallen van den avond
nog versterkt en verdiept wordt wanneer
een violet licht zich er over komt vlijen.
Dat is, in de toch reeds zoo prachtig ver
lichte tentoonstelling, een tafereel, dat
werkelijk even stil maakt. In dien bol
en dat is het derde allergrootste succes
nummer van een wereld, die davert van
succesnummers ziet ge weer een profeti
sche voorstelling: in diorama de stad van
morgen. Onder het motto, dat ten grond
slag ligt aan de ideëele bedoeling van de
tentoonstelling„bouwend aan de stad
van morgen met de hulpmiddelen van van
daag". Ook dit tafereel-in-den-bol is de
moeite waard, al wordt het ongetwijfeld
toch wel eenigszins „doodgedrukt" door
het machtige „Futurama" der General
Motors
Dit zijn de drie technische wondertafe-
reelen. die iedereen gaat zien. En daarmede
heb ik U natuurlijk eerst kennis laten
maken.
Maar er wachten ons nog vele bijzondere
dingen méér: van electrisch gemolken
koeien tot 64 landenpaviljoens: van een
mooie revue, die voor een groot gedeelte
in het water wordt gespeeld tot de vrouw
met den baard; van een heel „villapark van
de toekomst" tot een rots met duizend
apen.
Een groote stad van niet* dan bizarre
wonderen, kleurig licht grillige architec
tuur en modernste techniek
In mijn volgende brieven gaan wij die
verder bekijken.
(Nadruk verboden)
TW:-
