LEIDSCH DAGBLAD - Derde Blad
Dinsdag 4 Juli 1939
Onze Indische Luchtpostbrief
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
i
i
i
i
Een militair eeuwfeest en een militair schouwspel
De levensbeschouwing van den favaan
Band tusschen Deli en Java
Onze telefoonnummers
Directie en
Administratie 25041
Redactie No. 21507
3 CnQetand en terug
LEIDEN-HARWICH en terug
i
1
i
Onze Indisohe correspondent schrijft ons
d.d. 26 Juni uit Batavia:
Het eeuwfeest van de oprichting van het
10de. 11de en 12de bataljon is door de ge-
heele Indische hoofdstad met groote harte
lijkheid medegevierd en nog lang zal men
het militair schouwspel, dat de Jubileerende
corpsen aan de burgers bij die gelegenheid
hebben aangeboden, als een van de best
geslaagde militaire propaganda-daden be
schouwen. Uiteraard zal de ln den laatsten
tijd gestegen populariteit van het Leger
in het algemeen daarbij van gunstigen in
vloed zijn geweest.
Het was in 1830 dat de eerste negen
bataljons van het Indische leger werden
opgericht, waama in Juni 1839 nog de op
richting van drie andere volgden. In groo-
ten getale waren toentertijd in dat leger
de buitenlanders vertegenwoordigd, die
eerst na de Napoleontische oorlogen, latei-
na de beslechting van anderen strijd in
Europa, de wapenrok niet meer wilden ver
wisselen voor een burgerpak, en in Indië
•hun avontuurlijk leven verder kwamen
voortzetten. Het waren vechtlustige man
nen, die ook ln Indlë nog veel discipline
moesten leeren en zoo nu en dan uit den
band sprongen.
Afschrikwekkende voorbeelden.
Daarom waren ln die jaren voor die
avonturiers de straffen bij insubordinatie
niet gering. Een bestraffing bij eerste de-
sërtie in vredestijd met honderd rietslagen
was al heel gewoon, terwijl aanvallen op
hooger geplaatsten vele malen met kogel
of strop werden beëindigd, zoowel voor de
lagere militairen als voor de officieren.
Oeenszins was men daarbij indertijd be
vreesd .dat openbaarheid van de strafbare
feiten de krijgstucht zou schaden. Integen
deel moesten afschrikwekkende voorbeel
den heilzaam werken Maar niet alleen
straffen werden er uitgedeeld De beloo-
ningen voor roemruchtige krijgsbedrijven
waren ook vele. en in bloemrijke bewoor
dingen werden dan de verdiensten in de
dagorders erkend.
Geen „hooge borst zetten".
Als men de oude archieven opslaat, kan
men zich nauwelijks voorstellen, dat men
toentertijd ondanks krijg en opstanden, nog
genoeg tijd over had voor regelingen van
vele onbelangrijke zakenZoo mochten
de officieren en manschappen geen bakke
baarden dragen, en werd hun verboden om
een „hooge borst te zetten" door het aan
brengen van opvulselVoor 1837 kreeg
elke soldaat dagelijks zijn borrel, die later
door geld werd vervangen. Tamboers
moesten hun eigen trommelvellen aan
schaffen en kregen daarvoor een extra
toelage van één cent per dag, over welke
cent heel wat te doen is geweest. Een ter
dood veroordeelde soldaat kreeg een bij
zonder lekkeren maaltijd tot een maximum
van f. 8.maar mocht daarvan zijn
vrienden niet laten meeprofiteeren.
Roemruchte feilen.
Roemruchte feiten hebben deze drie ju
bileerende bataljons genoeg beleefd en
reeds spoedig, in 1840, kregen de eerste
soldaten de medaille voor „Moed en
Trouw". Kort daarop volgden de ridders
der Militaire Willemsorde! Hun wapen
feiten blijven ln de Indische geschiedenis
geboekstaafd als de bevestiging van ons
gezag. Zoo zien wij deze drie bataljons o a.
deelnemen aan de expedities in Boni
<18591, in Atjeh (18741885), wederom
Atjeh (1896—1905). In Bali (1906—1909)
tot in Bantam (1926) en treffen wij onder
bun leiders de grootste generaals: Van
Heutsz en Swart. Van het oude vaandel
dat meerdere malen gehavend was ln den
strijd, werd in 1889, 1902 en 1903 het
doek verwisseld en een deel ervan gebruikt
tot vervaardiging van de rozet, die aan het
nieuwe huidige vaandel ls gehecht.
Op het Waterloopleln midden in de stad
vertoonden de drie bataljons aan de bur
gerij gedurende drie avonden een militair
schouwspel, dat zelfs den grootsten anti-
mlUtairist met bewondering heeft vervuld.
Aan drie zijden door hooge tribunes, vol
gepakt met belangstellende toeschouwers,
omgeven, geleek de voorstelling onder de
ikrachtige schijnwerpers van de hooge
torens onder den donkeren hemel op een
goed geregisseerd filmspel. Als uit den
grond verrezen daar telkens de verschil
lende groepen, die optraden. Eerst een 850
vertegenwoordigers, die oefeningen maak
ten als één man zonder één enkele on
regelmatigheid. Dan de schermers ln hun
slanke witte kleeding. fel belicht als de
hoofdpersonen uit een revue. Daarop een
herinnering aan exercities van soldaten ln
de oude uniformen van 1839 en 1899.
naast die van 1939. Het ging er Indertijd
heel wat kalmer toe dan thans en de „ge
zwinde pas" van toen bleek niet veel vlug
ger te zijn dan het huidige marschtempo.
Bijzonder belangwekkend was ook de
demonstratie met vechtwagens, tankaf-
weergeschut en infanterie, waarmee be
wezen werd, dat ook ln den huidigen gemo-
toriseerden krijg deze laatste nog van
groote waarde ls. Demonstraties van ge
zamenlijke oefeningen met de blanke sabel,
Sn een cadans van Inlandsch rhythme,
volgden, alsmede sportdemonstratics. Jam
mer, dat onder de eerste opvoering tegen
liet eind een tropische regenbui losbrak, die
het geval bijna tot besluit ln een water-
ballet veranderde, maar ondanks dien
tegenvaller was iedereen vol bewondering
en dankbaar voldaan over het g-ebodene.
Ook de Gouverneur-Generaal, die mede
aanwezig was, sprak zijn groote voldoening
uit over het gebodene, en de drie bataljons
kunnen terugzien niet alleen cp een zeer
geslaagd feest, maar ook od een bijzonder
prettigen indruk, dien zij bij deze intiemere
kennismaking van het groote publiek bij
de geheelc bevolking van de hoofdstad
hebben achtergelaten en bevestigd.
Het is hier eenigermate een toepassing
van het spreekwoord, dat onbekend onbe
mind maakt. Voortaan zal men deze ba
taljons met ander oog aanzien dan tot nu
toe. Onlangs voerde een regent, weliswaar
op ander terrein, doch met hetzelfde doel
van onderling begrijpen, het woord voor
de planters van Midden-Java, n-1. over de
levensbeschouwing van den Javaan. De
diepere kennis van deze levensbeschou
wing kan terecht bij den Westerling een
middel zijn tot toenadering, en een ver
kleining van de klove, die er toch altijd nog
tusschen het Oosten en het Westen is.
Wanbegrippen en gemakzucht zijn dikwijls
de redenen, dat zooveel jongeren hier nog
jaren na aankomst totaal vreemd staan
tegenover de bevolking, omdat zij zich
onvoldoende moeite geven om haar te be
grijpen.
Zij kennen bijvoorbeeld het onderscheid
niet, dat er bestaat tusschen den prijaji
de jonge verwanten van den vorst of re
gent en den kleinen man, welk verschil
een lntrensiek bestanddeel uitmaakt vau
de Javaansche maatschappij, maar voor
den buitenstaander ïoo nu en dan in elkaar
vloeit. Zoo zal geen desahoofd of politie
agent of dorpsonderwijzer ooit prijaji zijn,
maar wel zullen dit de Inlandsche schrij
vertjes zijn bij den Bestuursdienst, ook sl
verdient de eerste soms veel meer dan de
laatste. Ook de taal en de beleefde aan
spraak zijn nauw verbonden aan de ge
woonte. De Maleisch sprekende Javaan in
de Buitengewesten zal dadelijk op zijn
hurken gaan zitten en de sembah maken,
alvorens hij een hoogen Javaan ginds zal
toespreken. De jeugd echter, die tegen wat
zij noemt slaafsche hormatgebrulken ls.
zal zich, daarom reeds, bedienen van het
Nederlandsch, niet dus zoozeer uit sym
pathie voor Nederland als wel om zijn on
afhankelijkheid te toonen
De kolonisatie.
Het uitzwermen van de menschen, hetzij
als contractkoelie, hetzij als kolonist,
maakt hen natuurlijk losser van hun ge
boortegrond, en daarom ook van hun goede
gewoonten. Wat de kolonisten betreft,
tracht het Bestuur de menschen zooveel
mogelijk in hun eigen sfeer over te brengen,
maar wat het werkvolk voor de plantages
op de Oostkust van Sumatra betreft, be
staat die zeggingskracht niet in die mate
en moeten zij het zich. met behulp der cul
tuurmaatschappijen, zelf .senang" maken.
Brieven met geld naar
de familie.
Toch blijft ook bij deze menschen de
band met Java bestaan. Een droog jaar
verslag als dat van de Deli Planters Ver-
eeniging spreekt voor hem, die het weet
te lezen, daaromtrent zelfs boekdeelen. De
Javaansche werklieden in Deli verzenden
namelijk naar hun familie op Java geregeld
brieven en pakketten, en ook wel geld. De
laukehs (dat zijn zij, die al langeren tijd
op Sumatra zijn en er veelal een eigen ge
zin hebben of vrijgezel) verzenden óók
regelmatig geld naar de achtergebleven
familieleden. Misschien ook dringen de
achter gebleven verwanten bij de laatsten
sterker aan op ondersteuning!
Zoo steeg het aantal brieven met geld
van de singkehs in 1938 van f. 24.000 tot
bijna f. 27.000. maar daalde het van de
laukehs van f.20.000 tot f.14.000, waardoor
het totaal in 1938 iets lager kwam dan in
1937. Men maakte zich dus meer los van
Java, want de verdiensten waren in beide
Jaren even hoog. De menschen leven er in
groote politieke rust en de invloed van po
litieke vergaderingen van de twee Inland
sche nationalistische partijen, de Parlndra
en de Gerindo, is er betrekkelijk gering.
(Nadruk verboden)
(2 lijnen)
PREDIKBEURTEN.
VOOR HEDEN.
Lelden Oeref. Gem (Nieuwe Ryn) Nam.
8 uur ds. J. Vreugdenhil van Rijssen.
VOOR WOENSDAG 5 JULI.
Bodegraven Geref. Gem.: Nam. half acht
ds. M. Hofman van Moercapelle.
Waddinxveen Gebouw Centrum: Nam.
half acht, ds. De Rover van Vlaardingen.
Mij. Nederland TJIKANDI, uitreis, 3 Juli van
Suez TAJANDOEN, 2 Juli 's nachts 12 uur
van A'dam te Antwerpen JAN Pz. COEN,
thuisreis, 2 Juli van Sabang MOENA, thuis
reis, 1 Juli van Belawan SEMBILAN, thuis
reis, 1 Juli van Padang.
TARAKAN, toeristenrels, 3 Juli te Ulvik
POELAU TELLO, thuisr., 1 Juli v. Sabang
POELAU BRAS, 3 Juli v. Amsterdam n.
Hamburg.
Kon. Ned. Stoomboot My. AMOR, 29 Juni
van Curacao naar Maracaibo AURORA, 2
Juli van Istanboul naar Kimassl DEUCA
LION, 1 Juli van Izmir naar Algiers
DOROS, naar Kopenhagen, pass. 3 Juli
Holtenau GANYMEDES. 2 Juli van
Alexandrië naar Jaffa HELDER, uitreis. 2
Juli ie Curacao IRENE. 1 Juli van Trapanl
te Lissabon KARPO. 1 Juli van Esbjerg te
Halmstad EL LIBERTADOR, 26 Juni van
Curacao naar Maracaibo ORPHEUS, 2 Juli
van A'dam te Odense OBERON. 1 Juli van
Lissabon te Savona PERICLES, 1 Juli van
Curacao naar Trinidad PERSEUS, naar
A'dam. pass. 3 Juli v.m. 1 uur Brunsbuttel
PYGMALION, 2 Juli nam. 3 uur 30 van
A'dam te Hamburg THESEUS. 1 Juli van
Musel naar Oporto TRAJANUS, 1 Juli van
Santander naar Oporto TRITON, naar
A'dam, pass. 3 Juli vm. 5 uur 45 Ouessant
VESTA, 1 Juli van Gibraltar naar Oran
ATLAS, 30 Juni v. Curacao n. Oost Venezuela
BARALT, 1 Juli van Curacao naar de
Bovenwfndsche Eil. STRABO, 30 Juni van
Curacao naar Haiti DIDO. 1 Juli van
Curacao naar de Dominicaansche Havens
PLATO, arr. 30 Juni te Curacao COLOM
BIA, 2 Juli van W. Indië te A'dam SOCRA
TES. 2 Juli van Hamburg te A'dam
ODYSSEUS, 2 Juli van Kopenhagen te A'dam
FLEVO. 3 Juli van Hamburg te A'dam
STELLA, 3 Juli van Hamburg te A'dam
POSEIDON. 30 Juni van W. Indië te New
York BARNEVELD, uitreis. 30 Juni te
Talcahuano BODEGRAVEN, 1 Juli van
Corral te Cellao BREDA, 1 Juli van Toco-
pilla naar Iquique COSTA RICA, uitreis, 1
Juli van Cristobal TELAMON. 1 Juli van
Manaos te New York HERCULES, naar
Vigo, pass. 2 Juli Ouessant ALKMAAR, uit
reis. pass. 2 Juli Ouessant IRIS, naar Bor
deaux. pass. 2 Juli Bevezier.
SATURNUS. n. Portimao. pass. 2 Juli Dun-
geness VENUS, n. Lissabon, pass. 3 Juli
Ouessant.
HERMES. 1 Juli v. Mersina te Limni ME-
ROPE. n. Amsterdam, pass. 3 Juli n.m. 1 uur
Brunsbuttel NOTOS. 3 Juli v. Amsterdam
te Gothenburg VESTA. 3 Juli v. Oran n.
Malta TITUS, 3 Juli v. Barcelona n. Genua
AGAMEMNON. 3 Juli v. Izmir te Istan
boul NEREUS, 3 Juli v. Kopenhagen te
Stettin.
Kon. Paketv. MU- TEGELBERG, i Juni
van Kaapstad te Mombassa CREMER, 30
Juni van Penang n. Belawan.
STRAAT MALAKKA. 2 Juli v. Singapore n.
Batavia.
Ned. Ind. Tankstoomboot My. MANVAN-
TARA. 30 Juni van Pladjoe te Colombo
CHAMA, naar Falmouth, was 1 Juli 1 u.
n.m. 50 mijlen Z.O. van Lands End
CLEA, naar St. Kitts v.o., was 1 Juli 5 u.
30 n.m. 200 mijlen ZZW van Valentia.
Silver-Java-Pacific Lyn BENGKALIS, 30
Juni van Vancouver te Bellingham MA-
DOERA. 30 Juni van Calcutta te Anacortes
SAPAROEA, 2 Juli van Cebu n. Calcutta.
1726
KANT EN KLAAR TOUR
naar ConcLzn
met de nieuwe motorschepen der Bij. „ZEELAND"
eiken Donderdag in Juli en Augustus
STERK VERLAAGDE SP00RBILJETTEN
Reiskosten Vlissingen Londen v.v.; twee
nachten logies in goed hotel te Londen,
maaltijden, sightseeing, -l* O A 5 0
ALLES INBEGREPEN: J
Inlichtingen bij de Stations, Reisbureaux en Maatschappij „Zeeland" te Vlissingen
EEN ZEEREISJE NAAR
met do nieuwe motorschepen der Mij. „ZEELAND"
III kl.trein/llkl.boot,incl.logies a ap
en ontbijt aan boord slechts J
(Ingez. Med.)
Kon. Holl. Lloyd AMSTELLAND, litreis
1 Juli van Bahla EEMUAND, uitreis. 2
Juli n.m. 11 u. van Bremen SALLAND.
thuisreis, 1 Juli 's nachts 12 u. van Santos
WATERLAND, uitreis, pass. 1 Juli Ouessant.
Holland-West-Afrika Lyn AMSTELKERK,
1 Juli van Lagos n. Accra MAASKERK.
uitreis, 3 Juli te Bordeaux.
Holland-Afrika Lijn HEEMSKERK, thuis
reis, 2 Juli v.m 1 u. te Antwerpen - BLOEM
FONTEIN, 3 Juli n.m. van Marseille naar
Tanger SPRINGFONTEIN, 1 Juli n.m. 5
u. van Durban n. Lorenzo Marques RAND-
FONTEIN, 1 Juli n.m. 4 u. van Port Soudan
n. Odeida JAGERSFONTEIN, uitreis,
pass. 2 Juli Ouessant MELISKERK, 3
Juli v.m. 2 ii. van Antwerpen te Hamburg
BOSCHFONTEIN, 3 Juli v. Lorenzo Marques
te Beira.
Holland-O.-Azië LUn GAASTERKERK uit
reis. 1 Juli OOuessantABBEKERK, 2
Juli van Amst. te Hamburg.
Holland-Amerika Lijn VEENDAM, uitreis,
pass. 2 Juli Lizard NOORDAM. 2 Juli van
New-York te R'dam DELFTDIJK, uitreis,
30 Juni te Willemstad BILDERDIJK, 1
Juli van New-York n. Antwerpen ZAAN
DAM. 2 Juli van R'dam te New-York
EDAM. 1 Juli van New-OOrleans n. R dam
BEEMSTERDIJK. 2 Juli van New-York te
Bridgeport LEERDAM, uitreis, 1 Juli van
Havana.
Rott. Lloyd DEMPO, uitreis, pass. 2 Juli
Kaap del Armi INDRAPOERA, thuisreis.
2 Juli n.m. 5 u. van Lissabon SLAMAT,
uitreis, 2 Juli van Colombo BRASTAGI
uitreis, pass. 3 Juli Finisterre BANTAM,
thuisreis, pass. 2 Juli Kaap Guardeiui
GAROOET, thuisreis, 2 Juli van Port Said
KOTA GEDE. thuisreis, 2 Juli van Sabang.
GROOTEKERK. uitr.. 2 Juli v. Singapore
JAPARA, uitreis, pass. 1 Juli Point de Galle.
Rotterdam-Zuid-Amerika Lyn ALPHACCA,
1 Juli van B. Airés n. R'dam ALCYONE,
uitreis, pass. 3 Juli Ouessant.
ALPHERAT, 2 Juli v. Rotterdam te Hamburg.
Java-New-York Ljjn KOTA PINANG, naar
New-York. pass. 1 Juli Point de Galle.
KERTOSONO, 2 Juli v. Java te Boston.
Holland-Britsch-Indlë Lijn HOOGKERK, 2
Juli van R'dam te Hamburg.
Holland-Australië L(jn ARENDSKERK uit
reis, 2 Juli te Genua.
BANDJERMASIN, naar Java, pass. 1 Juli
Belawan.
MEERKERK, thuisreis, 1 Juli te Londen.
Mij. Oceaan POLYPHEMUS. 2 Juli v. Ham
burg te Bremen POLYDORUS. Java n.
Amsterdam, 2 Juli v. Port Said.
Halcyon Lyn RODENBURG, 1 Juli v. Fed-
hala n. Velsen.
Diverse Stoomvaartberichten BUSSUM n.
Falmouth, pass. 1 Juli Finisterre
SOESTERBERG. naar Londen, pass. 2 Juli
Start Point ITTERSUM, naar Hull, pass.
2 Juli Madeira IJSSEL, naar Kasko. pass.
1 Juli Holtenau ST. PHILIPS-
LAND. 1 Juli van Antwerpen te Beckton
BATAVIER V, 2 Juli van R'dam te Londen
GRUTTO, 2 Juli van R'dam te Londen
AMSTELSTROOM. 2 Juli van Amst. te Lon
den HONTESTROOM. 2 Juli van Amst.
te Londen PARKLAAN, naar Buenos
Aires, pass. 1 Juli Dungeness FARMSUM
pass. 2 Juli Dungeness OOT-
MARSUM. pass. 2 Juli Lizard TRITO. 2
Juli van R'dam te Dublin ALCOR. 1 Juli
van St. Vincent n. Leith ALDEBARAN,
pass. 2 Juli Scilly; wordt 4 Juli v.m. 7 u. te
R'dam verwacht ALIOTH, 1 Juli van
Bahia Blanca n. R'dam OTTOLAND. 2
Juli van Gdynia n. R'dam ZEELAND. 1
Juli te Leningrad LETO, 1 Juli van Wa-
bana n. R'dam EIBERGEN, 3 Juni van
Narvik n. Rotterdam.
KERKPLEIN. 2 Juli v. Rotterdam te Lulea
OOSTPLEIN1 Juli v. Rotterdam te Nar
vik VECHT, 1 Juli v. Trangsund n. Rot
terdam WESTPLEIN. 1 Juli v. Rotterdam
te Oxelosund WICKENBURG, 1 Juli v. La
Pallice n. Rotterdam AMELAND. 2 Juli
n.m 10 uur te Narvik BOEKELO, 1 Juli v.
Tenriffe n. Rufisque LEKHAVEN. 1 Juli
v. St. Vincent n. Antwerpen HILVERSUM,
1 Juli v. St. Vincent n. Cork ARY, 2 Juli
v. Lissabon te Gibraltar DRIEBERGEN,
n. Wabana. pass. 2 Juli Bevezier WALEN-
BURGH. 2 Juli v. Rotterdam te Mlddlesbro
ZAAN, n Trelleborg, pass. 1 Juli Holte
nau WOENSDRECHT. 1 Juli v. Rotterdam
te Constanza MIJDRECHT. 1 Juli v. Ham
burg te Curacao PENDRECHT, 7 Juli v.
Aruba te Rotterdam verwacht PRINS
WILLEM VAN ORANJE, 1 Juli v. Montreal
JONGE JOHANNA, n. Setubal, pass. 2
Juli Ouessant WINTERSWIJK, n. Rotter
dam. pass. 1 Juli Finisterre GOUWE. n.
Libreville, pass. 1 Juli Finisterre MAAS,
n. Hudiksvall. pass. 1 Juli Brunsbuttel
SC HIEL AND. 2 Juli v. Immingham te Ant
werpen TYSA, 1 Juli v. Vlissingen te Mon
tevideo.
NED. HERV. KERK.
Aangenomen: naar Rumpt (toes.) M. C.
Koole. cand. te Utrecht.
Bedankt: voor Arnemuiden P. P, J. Monster
te Aalburg en Heesbeen; voor Hoornsterzwaag
c.a. (toez.) J. D. Mihon te 2e Exloermond.
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP.
Beroepen: te Veenwouden A. J. v. d. Sluis te
Giethoorn.
GEREF. GEMEENTEN.
Tweetal te Terneuzen A. Visser, cand. te
Rotterdam en A. v. Stuyvenberg te Benthuizen.
CHR. GEREF. KERK.
Bedankt: voor Murmerwoude J. M. Visser te
Mldwolda.
Copyright P. I. 8. Boa 6 Copenhagen
Het eendje lag in een poel, tus6clien het riet, toen eindelijk de
zon weer wat warmer begon te schijnen. De leeuwerikken zongen
het hoogste lied
Ja, de lente was weer in het gtSWlfttn.
De sneeuw verdween
Verwarmd door de zon, welke eiken dag krachtiger scheen, sloeg het eendje de vleugels uit. Ze raiscbton veel kraciittger dan
vroeger endroegen het in snelle vaart uit den peel.
Voor het eendje zich goed bewust was, waarheen het vloog, be
vond het zich al in een heel grooien tuin, waar de appelboomen
bloeiden en de seringen geurden. De lange takken reikten tot over
het .water. P, hier waa het heerlik in de voorjaarwoelte.
3—3
