VAN REEUWIJKS
GRATIS
HET WAS-RECORD GEBROKEN
DOOR NIEUWE METHODE
2-minuten-
kookmethode
VOOR EEN
HA6ELWITTE WAS
ALBERT HEIJN
C Heden
TWEE ONS
WINDSOR BISCUITS
ONTEIGENING
verl
prijzen
LEIDSCH DAGBLAD - Tweede Blad
Donderdag 1 Juni |j:;
J. A. CHRISTIAN
GEVORDERDE FIJNBANKWERKERS
BIJ EEN HALF POND THEE
KUN/T IN LITTEKEN
Enkele grepen uit de
Tentoonstelling in
de Lakenhal
MAATSCHAPPIJ VOOR WONINGINRICHTING
Hulp in de hui:
OPLEIDINI
EEN HEERLIJKE LUCHTIGE BISCUIT
a 62V2 - 67V2 - 75 - 87y2 of 100 cent.
1 SALADE-COUVERT voor 5 CENT!
ONZE BEKENDE 2-DAAGSCHE
r
DE NIEUWE
WAST ZONDER
VERDERE HULP
Geslaagde Auto-tocht voor Ouden van
Dagen.
De Feestcommisie 1928 heeft onzen Ou
den van Dagen wederom een prettigen dag
bezorgd. Gezeten in een 25 tal auto's, met
den burgemeester aan het hoofd van de
stoet, werd gereden naar Egmond- en Ber
gen aan Zee. waar volop werd genoten van
de prachtige omgeving. Het was een geluk
kige omstandigheid, dat de heer Kaagman
in die streken zeer goed bekend, de stoet
door de landelijke binnenwegen voerde. Aan
de stranden werd volop genoten. Zonder
eenig avontuur kwamen de wagens des
avonds het dorp weer binnen, verwelkomd
docr het muziekcorps „Harmonie". Onder
de vroolijke tonen der muziek werd uitge
stapt en het was de Oudjes aan te zien, dat
zij een zeer genoeglijken dag hadden mee
gemaakt. De belangstelling van de ingeze
tenen was natuurlijk bij het vertrek en
niet minder bij aankomst groot. De heer
Brinksma. voorzitter der Feestcommissie,
dankte allen die hadden medegewerkt om
dezen tocht te doen slagen.
ZOETERMEER.
Burgerlijke Stand.
Geboren: Joannes Arnoldus Maria d. van
W. A. Janssen en Th. M. v. d. Helm; Leendert z.
van W. den Boer en S. Bergshoeff; Willemina
Cornelia d. van A. A. Schipper en N. Bos.
Ondertrouwd: R. Klos 29 jaar en N. Am
bachtsheer 20 jaar.
Getrouwd: P. J. Rierkerk 26 jaar en M.
Steenwinkel 20 jaar; A. C. Hilgersom 27 jaar en
A. A. van Stein 25 jaar; J. van Maasdam 26 j.
en M. A. Roos 20 jaar.
Loop der Bevolking.
Gevestigd: C. B. Fischer v. Delft: P. M.
Perreijen v. Hazerswoude: A. Krijgsman van
Woerden: J. H. Visser van Ophemert; J. M.
Rutten van Bleiswijk.
Vertrokken: W. Karens naar Pynacker: S.
Vermaning naar Haskerland; C. A. Vos. n.
Reeuwijk.
Gevonden: een dameshandschoen: een
polshorloge zonder band; een rijwielbelas-
tingmerk. Inlichtingen verstrekt de politie.
I.
Een zeer belangrijk bruikleen van meer dan
vijftig schilderijen van oude meesters is. zooals
reeds door een kort persbericht werd aange
geven. gedurende de zomermaanden tentoon
gesteld in de Lakenhal. Het is niet onze be
doeling dit bruikleen in zijn geheel af te han
delen. Men zou voor het belang der zaak vele
I kolommen noodig hebben. Ik wil mij slechts
beperken tot enkele werken, doch daaraan
breedvoeriger enkele kunsthistorische beschou
wingen vast knoopen. die U herinneren aan
de grandioze ontwikkeling der Nederlandsche
kunst.
Er hangen een paar stukjes vanAdam Els-
heimer, 15781610. Elsheimer was geen Neder
lander. Hij was geboren te Frankfort en ont
ving zijn eerste onderricht eenige jaren na
1585 van een uitgeweken Antwerpenaar Gilles
van Coninxloo, die van groote beteekenis is
geweest voor de ontwikkeling der landschaps
kunst. Weldra vertrok Elsheimer naar Rome
waar hij de laatste en ontzaglijk vruchtbare
jaren van zijn korte leven doorbracht. Hij stierf
er 32 jaar oud. Hier geraakte hij onder den
invloed van Caravaggio. in sommige opzichten
zijn meerdere, doch dien hij overtreft in fijn
heid van toon in harmonie van voordracht.
Caravaggio is belangrijk als een der aller
eerste schildrs van het clair-obscur. zware
kleuren met scherp invallend licht. En om nu
maar dadelijk een richtlijn te trekken: Elshei
mer zet dit op meer delicate wijze voort, Pieter
Lastman sluit zich bij Elsheimer aan en einde
lijk zal Rembrandt het clair obscur opvoeren
tot zijn hoogst mogelijk magische werking.
Elsheimer is dus een der geestelijke voorouders
van Rembrandt.
In Italië schilderde hij meestal voorstellingen
van Arcadlschen, idyllischen aard, waarin zijn
sterk romantische geest zich volkomen uit kon
leven. Zoo ook de beide sublieme werkjes, welke
wij thans in de Lakenhal kunnen bezichtigen:
„De dood van Procris" en „Lateria en de boe
ren". Ik breng even in herinnering dat beide aan
de mythologie zijn ontleend, dat Procris de
vrouw was van Kephalos. door dezen bij onge
luk op de jacht gedood. Lateria was een half
god. die op Delos rust vond en daar werd ver
eerd als zegenende godin, doch ook als wreek
ster van beledigde moedertrots.
Men lette bij beide werkjes allereerst op de
compositie, die zeer sterk gesloten is gehouden.
In het compositie schema ziet men hoe er een
sterke scheming is tusschen den diepblauwen
hemel en de boomgroepen der aarde, die grillig
bollende volumen aannemen waarover het licht
prachtig wegglijdt. Er is in de uiterste verfijning
waarmee bij de dingen schildert nog iets dat
herinnert aan de miniatuurkunst, b.v. die van
het Breviarium Grimani. Dat betreft niet alleen
hier en daar de kleurgeving, doch vooral de
uiterste vormverfijning. Zie b.v. de fijne roode
bloemen in de linker partij van het eerste schil
derij.
De verfijning van Elsheimer wordt door
Lastman overgenomen, zij het dan niet in die
aller uiterste mate. Dat staat ook hiennee in
verband, en dat is op zich zelf van het grootste
belang! dat Lastman veelal op grooter schaal
het compositie schema van Elsheimer vrij ge
trouw over neemt en het verder stoffeert met
zijn eigen figurale voorstellingen. Lastman die
een Italiaansche reis deed, heeft waarschijnlijk
Elsheimer wel persoonlijk gekend.
Doch dat Elsheimers werk in het Noorden in
wijden kring bekend werd en vooral door de
schilders kon worden bestudeerd, is gekomen,
doordat de Utrechtsche graveur Hendrick Goudt
Elsheimers werken in gravure overbracht. Wat
betreft de eigenlijke observatie van de natuur
I konden de Hollanders van Elsheimer weinig
I leeren. doch in den bouw der compositie en in
I de zich ontwikkelende visie van het clairobscur
en in de verfijning van licht- en schaduw
effecten was hij hem meester. Juist dat wat zij
noodig hadden, kwam op de gravures van Goudt
zoo goed tot uiting.
Merkwaardig is de wijze waarop hij zijn fijne
figuurtjes, die men door de loupe kan bekijken,
in de sfeer van het landschap opneemt. Het
hoofdmoment in „De dood van Procris" is de
sublieme vrouwenfiguur: uitermate delicaat en
gevoelig geschilderd. Dat is inderdaad een won
der van schoonheid en gratie. En let dan eens
even op de pracht van hetzilverblauwe en diep-
glanzend roode kleed waarop de figuur ligt uit
gestrekt.
Voor mij persoonlijk is dit schilderijtje het
volmaakste van de geheele tentoonstelling en
uit kunsthistorisch oogpunt misschien wel het
rUp'-beianeriikste. Men mag zeggen, dat hier het
clair-obscur nog niet tot een volkomen oplos
sing is greinen, aoch vergeie daarbij niet. dat
dit pas aan den Leidschen magiër Rembrandt
van Rhijn zou zijn beschoren.
Ook in het tweede stuk „Lateria en de
boeren" ziet men de zelfde overwogen en geslo
ten landschapcompositie en wat gedempter de
zelfde exquise kleurtjes en fijne vormpjes.
Het is niet alleen Lastman en daardoor Rem
brandt die Elsheimers invloed ondervond. De
invloedssfeer strekte zich ook uit tot Jan en
Esaias van de Velde. Willem Buytewegh en
zelfs tot Hercules Seghers. Zelfs Rubens schoon
hij zijn composities met grooten magistralen
zwier ontwerpt is niet zonder zijn invloed ge
bleven, getuige zijn „Vlucht naar Egypte". Het
zou evenwel te ver voeren, dit alles nader aan
te toonen. Een en ander is evenwel voldoende
om op den eigenaardigen kringloop te wijzen,
die uitgaat van Gillis van Coninxloo de Ant
werpenaar, die naar Duitschland vlucht, die
Elsheimer onderwijst. Elsheimer gaat naar
Italië en verrijkt zich met de invloeden van
Caravaggio en via Lastman en de gravures van
Goudt komt zijn opvatting in Holland terug
om hier de hoogste mogelijkheden van realisee
ring te vinden.
Ik wijs U thans op een klein werkje van
Hendrick Avercamp. 15851634 „Wintergezicht".
Deze was evenals Elsheimer een leerling van
Gilles van Coninxloo. doch zocht overigens ge
heel zelfstandig zijn eigen weg.
In plm. 1625 vestigde hij zich te Kampen.
Veelal werd hij de Stomme van Kampen ge
noemd. Te Kampen en omgeving had hij ge
legenheid het rivierlandschap, vooral het ijs
vermaak op de grachten en oude rivierarmen
in de omgeving, zijn meest geliefde onderwerp,
te bestudeeren. Wij vermoeden dan ook. dat een
„Wintergezicht" in het Rijksmuseum te Am
sterdam bij Zalk is genomen.
Hij is de eerste, die het Hollandsche land
schap in zijn wijde strekking schildert onder
een ruime lucht. Doorgaans, ook in het werkje
dat thans in de „Lakenhal" hangt, neemt hij
den horizon vrij hoog, waardoor hij gelegenheid
heeft, zijn geestige verteltrant bot te vieren.
Dadelijk op den voorgrond reeds ziet men zijn
geestige schaatsenrijdertjes, zijn kolfspelers. zijn
sledevaarders en weer anderen die zich verma
ken met glijden en in allerlei karakteristieke
houdingen zijn vastgelegd. Het is een wemeling
van geestige pittige figuurtjes zoover het ijs-
vlak stnekt, waarbij het lichte warme rood van
een muts of buis prettige accentjes geeft. Hij
is een scherp waarnemer, die houdt van ge
moedelijke realiteit. Dat men links in de verte
op ons bruikleen een galy ziet, waaraan twee
boosdoeners bengelen, is geen ongewoon ver
schijnsel in de 17de eeuw. Avercamp heeft zelfs
die pietepeuterige figuurtjes nog kleur gege
ven. Rechts is een eenvoudige
waar vermoeiden hun troost zoeken'^NaTT!!
herberg een openstaande poortdeur' Ju
zichzelf de omlijsting voor een' i
schilderijtje vormt. Ge kunt het door de
bekijken. Een ingevroren schip en
met het rood, wit. blauw zijn mede ï£E
ristiek voor het werk, dat een sterk iï'
karakter draagt. 00
Wat is het fijntjes geschilderd. Letten
verder maar eens op de sneeuwrandjes over
boeg van het bootje en over de füngeDenLu.
boomtakken, vooral in de kruin. Het is of m
met enkele kleine trekjes nog even wordt CT
innerd aan de miniatuurkunst. er^
Bij Avercamp is reeds het streven om alle-1.
één toon te binden. Nu geeft een wlnterewirï
als dit. gezien in een ijle wintersche 0
daartoe van zelf al eenige aanleiding h
Avercamp is toch een der eersten die'on
voelige wijze sfeer in het wijde landschan
te brengen.
Bij Avercamp sluit zich onmiddellijk
Aart van der Veer, 1603—1671, die eerst S
begon te schilderen. Ook bij hem is aanvank
lijk een merkbare voorliefde voor het graf
gezicht met schaatsenrijders, dat hij op geSS
ge wijze schildert. Er is evenwel bi) hem «Sf
een streven, om meer beweging in de lucht?
brengen. Dat neemt nog toe. wanneer hij oi
den invloed van Rembrandt in donkerder g
ma gaat schilderen en dan vooral zich wem!
op het avondlandschap. De ondergaande zonil
volle maan brekend door het broederig duisW
van wolkenlagen, terwijl de donkere silhouett3
van boomen. huizen en figuurtjes kantig t
het late licht zijn afgeteekend. Daarbij
staat hij de kunst de diepe schemering trai
rant te houden. Herhaaldelijk heeft hij \&1
genre stemmingsvolle, romantische composita
gegeven. In het stukje in de Lakenhal is vo
de linkerpartij „Vaart met ondergaande
zeer mooide koperige lucht die spiegelt la h
water, waarop de silhouetten van een pa
bootjes, iets meer naar rechts het hengelaartjl
Dit alles is prachtig in de sfeer opgenomej
Ook de rechterpartfj is op zich zelf heel fraai
het jaagpad met het hooge geboomte. Toch 1
het of de schilder hier nog niet tot een vokj
gen eenheid van compositie is kunnen komd
Een mooi werkje met nobele kwaliteiten, dod
de rechte Van der Veer is het nog niet.
Het is troostvol voor onze jonge schilders L
moeten zien hoe de grootste schilders der hl
eeuw hebben moeten worstelen om er te kom
We zullen dit in het volgend artikel zien
onzen grooten stadgenoot Jan van Goyen
914
KIPSTRAAT - ROTTERDAM
Gevraagd te Oegstgeest, 1
direct
P.O., bij alleenwonende damj
Brieven no. 1353 v. d. 1
Boekhandel, Oegstgeest.
Leeraar M, O. Boekhouden I
HAARLEMMERSTRAAT 211
VOOR DE EXAMEN
EN DE PRACTIJK
GEVRAAGD:
Zij. die reeds eenige jaren als zoodanig zijn werkzaam ge
weest en in staat zijn geheel zelfstandig te werken, gelieven
te reflecteeren onder no. 933 Bur. van dit Blad.
Van VRIJDAG 2 t. en m. DONDERDAG 8 JUNI a.s.
RIN SO GEEFT ZO'N HEERLIJK,
BLIJVEND SCHUIM IN MIJN WASKETEL
-EN HET GOED WORDT VEEL WITTER
IN HET BELANG DER
VOLKSHUISVESTING.
De Burgemeester van RIJNS
BURG maakt bekend, dat van
5 Juni tot en met 4 Juli as. ter
secretarie dezer gemeente voor
een ieder ter inzage zal liggen
een uitgewerkt bij besluit van
den Raad voorloopig goedge
keurd plan van onteigening,
met uitvoerige kaarten en I
grondteekeningen en verdere
bescheiden. De onteigening
wordt beoogd ten name van
de Woningbouwvereen. ..Spi
noza" te Rijnsburg, voor de
uitvoering van den bouw van
42 woningen. 934
Belanghebbenden kunnen
uiterlijk veertien dagen na ver
loop van den termijn van
nederlegging hun bezwaren
schriftelijk aan het Gemeente
bestuur orgeven.
R"nrburg. 31 Mei 1939.
De Burgemeester voornoemd, I
C. D. VAN DER VIJVER. I
Lo. Burg.
VOL VUTTE GOUD6GHE KAAS per pond 29 Ct.
LHRDSCHE KAAS per pond ct-
LUINCHKiAiASJEB per stuk 25 ct.
ZAiANSCHE BESGHUTT per groote rol 7 ct.
BESTE RIJST per pond gi ot.
PRACHT JAVARIJST per pondspak Jg ct.
AMAiNlDELPUDDINGper i pond J74 ct.
GRIESMEEL per pond JJ ct.
vmuQcmj t 6 c t
STUKJES APPELEN 29 ct-
MOOIE PRUIMEN10 ct.
SLAOLIEper groote flesdh 49 ct.
Bij 1 flesch SLAOLIE a 60 of 80 ct., en 1 flesch
AZIJN a 171 cent
Alleen Vrijdag: en Zaterdag:. Afgehaald uit den winkel
VRUCHTENKOEKJES, p. pond van 24 voor 21 ct.
FLIKJES MET MUSCET van 25 voor 23 Ct.
ROOKVLEESOH2 ons voor 25
t-7* Maakt U het leven goedkooper!
n LEIDEN - HAARL.STRAAT 188 - TEL. 3140
r. 433. DOEZASTRAAT 6 - TEL. 1842 954 I
ALPHEN AAN DEN RIJN - SASSENHEIM
DE NIEUWE KRACHT VAN RINSO
Onze scheikundigen hebben Rinso een wonderlijke, nieuwe kracht
gegeven. Uren lang zijn ze bezig geweest met het behandelen van
wasgoed, om de gemakkelijkste en veiligste methode te vinden voor
het verkrijgen van een hagelwitte was. Door hun uitvinding is Rinso
geschikl gemaakt om de was te koken. Zij maakt het goed hagel
wit in precies 2 minuten
GEEFT HET GOED ONGEKENDE HELDERHEID
De onvolprezen Rinso ,,2-Minuten-Kookmethode" geeft het goed
ongekende helderheid, daar het weefsel volkomen schoon is. U kan
er zeker van zijn, dat alles hagelwit blijft goed, dat gekookt is in
de nieuwe Rinso, wordt volstrekt niet geel. Dit is vooral het grote
voordeel van Rinso!
OUDE METHODEN HEBBEN AFGEDAAN
Waarom veel gas verbruikt, als een klein beetje voldoende is? Waar
om het goed nog boenen met zachte zeep of ouderwetse zeeppoeders
of lang laten koken, als U met de ,,2-Minuten-Kookmethode" al
het vuil er uit krijgt? De huisvrouwen be
antwoorden deze vragen door de nieuwe
Rinso te gebruiken!
UREN TIJD VOOR RUST EN ONT
SPANNING. Die snelle kookmethode be
tekent een veel kortere wasdag. U heeft uren
tijd voorrust, lectuur of naaiwerk. U voelt zien
fris en opgewekt genoeg om'savondsuittegaan.
Rinso
i 75-0176
