BINNENLAND
Toeneming Indische schuld
verwacht
jOsie Jaargang
DINSDAG 16 MEI 1939
Derde Blad No. 24276
SUNLIGHT ZEEP
De reis van "het Engelsche Koningspaar
Brussel wordt versierd
Militaire luchtvaart
ordt zelfstandig wapen
Controle op vetgehalte
melk
van
De spoorwegtunnel bij Velsen
Dagbladreclame
is niet te
vervangen
Ter gelegenheid van het bezoek van H.M.
.Koningin zal Brusel worden versierd De
-t zal de kosten dragen der versieringen
-Ik worden aangebracht langs de Kruld-
inlaan en de Koningsstraat.
Overigens zal de vereenlging voor vreem-
luigenverkeer te Brussel een deel van den
j, welken de Koninklijken stoet zal vol-
a om zich naar de Groote Markt te be-
,wn versierenHeuvelstraat, kruispunt
i Groenmarkt, Bergstraat en het kruis-
.«t aan het lage gedeelte van de St. Goc-
Istraat. De vereenlging voor vreemde-
jenverkeer heeft zich de medewerking
ekerd van de winkeliers in de Oude
rkooperstraat en de Nieuwstraat. die
zamen met de bewoners deze straten zul-
versieren.
Men denkt over de straten koorden te
nnen, waaraan de vlaggen van Neder-
i en België zullen worden bevestigd.
Eigen opleiding van cadetten.
LEEFTIJDSGRENS VAN BEROEPS
OFFICIEREN.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi-
en aanvulling van de bevorderings-
1 voor de landmacht 1902 en van de wet
het reserve-personeel der landmacht
.16.
Aan de memorie van toelichting is het
'ende ontleend:
De wijzigingen en aanvullingen in d,e
rderigswet voor de landmacht 1902 en
de wet voor het reserve-personeel der
nacht 1905, welke in dit ontwerp van
t worden voorgesteld, hebben in de eer-
plaats ten doel regelen te stellen, welke
gevolg zijn van de Instelling van een
Ifstandig wapen der militaire luchtvaart.
Het behoeft geen behoog, dat de belang-
jke taak van de luchtstrijdkrachten en
organisatie van deze. in verband met do
ilbreiding, welke dit onderdeel van de
"rmacht in den laatsten tijd heeft on-
~aan. medebrengen, dat het personeel
7 militaire luchtvaart niet langer uitslui-
wordt verkregen door detacheering
personeel van andere wapens, doch
worde overgegaan tot instelling van
zelfstandig wapen met een eigen op
ing van luchtvaartcadetten bij de Ko-
'jke militaire academie.
Het is een dienstbelang van de eerste
dat de officieren, die zich in dienst
"hen te stellen van de militaire lucht-
zich voor dien dienst ten volle kun-
geven en niet telkenmale geroepen
n voor dienst bij andere wapens.
De nieuwe organisatie van het wapen
militaire luchtvaart waarborgt de
"bij ingedeelde officieren, dat rij in-
zij overigens aan de eischen voor be
ring voldoen bij dit wapen ook de
'dofficiersrangen kunnen bereiken.
Uiteraard zal in de vervulling van de
bij het nieuwe wapen der mili-
luchtvaart thans in de eerste plaats
worden voorzien door overplaat-
i van officieren van de andere wapens
dienstvakken, die thans reeds bij de
iteire luchtvaart dienen.
Dit ontwerp van wet schept daartoe de
„dljkheid.
In de tweede plaats dient dit wetsont-
j om mogelijk te maken, dat de be-
■officieren van de koninklijke land-
iit bij het bereiken of overschrijden
den leeftijd van zestig jaren in aan-
'iing kunnen worden gebracht voor
eervol ontslag uit den militairen dienst.
De leeftijd, waarop verreweg het mee-
'*1 van de thans aanwezige beroeps
ieren der Koninklijke landmacht in
vt zijn getreden ligt tusschen de 16 en
laar. Deze officieren komen op den leef-
'van 56 tot 60 jaar in aanmerking voor
eervol ontslag uit den militairen dienst
zake van lang'durigen dienst.
'den loop van dit jaar en volgende ja-
1 zullen echter, ter aanvulling van het
tekort aan beroepsofficieren in
ad met de uitbreiding van de weer-
t, bij de wapens en dienstvakken der
"klijke landmacht een groot aantal
-luitenants ln aanmerking worden
t voor benoeming tot beroepsoffi-
Vermits deze reserve-officieren op
veel lateren leeftijd worden benoemd
beroepsofficier, dan de op normale wij-
bpgeleide beroepsofficieren, kunnen zij
balve meerendeels ook op een aanmer-
ft lateren leeftijd dan zestig jaren in
"king worden gebracht voor een
1 ontslag uit den militairen dienst ter
van langdurigen dienst, vermits dat
zizg eerst kon worden verleend na 40
werkelijken dienst.
s«tember a.s. zal de verplichte
"taling van kracht worden.
deelt ons van bevoegde zijde mede,
verplichte betaling van geleverde
!t aan melkleveranciers volgens het
in kilogrammen en met Inacht-
"8 van het vetgehalte, met ingang
^1 September 1939 van kraoht zai
zeggen, dat van dien datum af
steun zal worden uitgekeerd voor
'Verwerkt in bedrijven, die zich aan
TOrsohrift onttrekken door b.v. per
zonder geregelde nauwkeurige be-
'»an het vetgehalte en verrekening
Jw. de melk te betalen.
ankelijk zal de controle op de na-
dit voorschrift slechts worden
voor fabriekmatig tot boter,
'bast
t$™»<producten verwerkte melk.
n eyenwel in de bedoeling, binnen-
'rio.i consumptiemelk binnen dezen
te betrekken.
AMSTERDAM'S AANDEEL IN DE KOSTEN
ZAL f. 2.800.000 BEDRAGEN.
Rond f. 2.800.000 zal het aandeel van
Amsterdam moeten bedragen in den bouw
van den spoorwegtunnel te Velsen ter ver
vanging van de brug.
Naar B en W den hoofdstedelijken raad
mededeelen, hebben zij van den minister
van Waterstaat de mededeeling ontvangen,
dat hij bereid is, de uitvoering van het
plan, beoogende naast en gelijktijdig met
clen tunnel voor het gewone verkeer, een
spoorwegtunnel ter vervanging van de Vel-
serbrug te bouwen, te bevorderen. De mi
nister merkt op. dat door de vervanging
van de spoorwegbrug door een tunnel
kostbare voorzieningen aan en nabij deze
brug achterwege kunnen blijven
In verband hiermede bestaat naar de
meening van den minister alle aanleiding,
het werk gelijk te stellen met de werken,
welke bij de wet van 2 Jan. 1917 zijn voor
zien.
Dit brengt mede dat in de kosten ervan
door de provincie Noord-Holland en de ge
meente Amsterdam onderscheidenlijk 1/18
deel (5 5/9 pet.) en 5/18 deel (27 7/9 pet.)
zullen moeten worden bijgedragen. Deze
bijdrage stelt de minister als voorwaarde
voor zijn toezegging de uitvoering van het
werk te zullen bevorderen.
In dit verband brengen B en W. in her
innering, dat de gemeente in de kosten
van de verbreeding van het Noordzeeka
naal, hieronder begrepen de onteigening
van de daarvoor benoodigde gronden, als
mede in die van den bouw van de groote
sluis te LJmuiden. een gelijke bijdrage
heeft verleend. Zij achten het. gelet op de
groote belangen, welke voor Amsterdam bij
het verdwijnen van de Velserbrug zijn be
trokken, dan ook alleszins gemotiveerd,
de gevraagde bijdrage te verleenen
Ten aanzien van het bedrag, dat met
deze toezegging zal zijn gemoeid, deelen
B. en W. nog mede, dat de minister in zijn
brief onder de aandacht van B. en W.
heeft gebracht, dat een eenlgszins nauw
keurige raming van het werk nog niet kon
worden gegeven: deze zal, aldus de minis
ter, o.m. afhangen van de vergoeding, wel
ke aan de Nederlandsche Spoorwegen zal
behooren te worden uitgekeerd in verband
met de omstandigheden, dat de kosten
van het stroomverbruik toenemen en ver
lies van vervoer is te verwachten
Om de gedachten te bepalen, stelt de
minister de kosten van het werk op rond
f 10.000.000. Het aandeel der gemeente zal
dus, dit bedrag aanhoudende, rond f. 2800
duizend bedragen.
B en W. achten het niet wenschelijk,
met de toezegging der gemeente te wach
ten, totdat een nauwkeurige raming van
de kosten bekend is. Hiervoor bestaat ook
geen aanleiding, aangezien het Rijk, dat
2/3 deel van de bouwsom voor zijn reke
ning neemt, er zelf het meeste belang bij
heeft de kosten zoo laag mogelijk te hou
den.
B. en W. vragen thans den raad 27 7/9
pet. in de kosten van den spoorwegtunnel
bij te dragen.
de nederlandsch-duitsche grens.
ONTHULLING GEDENKSTEEN IN DE
TOEKOMSTIGE STUDIO VAN
DE N.C.R.V.
In den toekomstigen frontgevel van de
in aanbouw zijnde studio van de N.C.R.V.,
in het Suzannapark te Hilversum, heeft de
voorzitter van deze omroepvereeniging. mr.
A. van der Deure. gistermiddag een Ge
denksteen onthuld. Deze plechtigheid, die
werd opgeluisterd met muziek door het
N.C.R.V.-orkest, onder leiding van P van
den Hurk, werd bijgewoond door de leden
van den vereenigingsraad en van het vol
ledige bestuur van deze omroepvereeniging.
alsmede door het personeel.
Commissie van advies ingesteld.
Bij Koninklijk Besluit is een commissi»
ingesteld, aan welke wordt opgedragen alle
aangelegenheden betreffende de Neder-
landsch-Duitsche grens in eersten aanleg
in onderzoek te nemen, daaromtrent over
leg te plegen met van de zijde van de
Duitsche regeering daarvoor aangewezen
deskundigen en ter zake van advies te die
nen aan de regeering.
Tot lid en voorzitter van deze commis
sie is benoemd:
Mr. dr. R. H. baron de Vos van Steen-
wijk, commissaris der^Coningin in de pro
vincie Drente, tot leden: mr. A. van der
Deure, lid van Gedeputeerde Staten van
de provincie Gelderland; J. H. J. Houben,
ingenieur-verificateur van het kadaster:
Jhr. ir. C. E. W. van Panhuys: T. K. Jans-
ma, directeur van 's rijksbelastingen te
Arnhem;
en tot secretarissen
mr. J. Heusdens, adjunct-commissies bij
het departement van binnenlandsohe za
ken, en ir. Z. Y. van der Meer, ingenieur
van den rijkswaterstaat.
GEEN SLA MEER NAAR DUITSCHLAND.
Na 13 Mei, dus met ingang van gister
morgen, is de sla-export naar Duitschland
stopgezet ais gevolg van de maatregelen,
door de Duitsche regeering getroffen.
Reeds Vrijdag en Zaterdag werden aan
de Westlandsche veilingen weinig inkoo-
en van sla voor Duitschland meer gedaan,
omdat men er tijdig voor gezorgd had. het
beschikbaar contingent uit te putten.
De Ned. Groenten- en FYuitcentraJe ver
minderde met ingang van Maandag den
minimumprijs voor sla van f. 1.— tot
f. 0.50 per 100 krop, alzoo 1/2 ct. per krop.
waarvoor groote hoeveelheden van de hand
gingen, voorzoover zij niet onverkocht ble-
i
Iwïtw.
I■fAuorfd tn co)i yuituuklijk u>it kujj,
de UkJ allcw neet leep!
Ei NOOIT ZEEP VAIM ONBEKENDE HERKOMST
4968
(Ingez. Med.)
ven. De export naar andere landen, met
name naar België, vond regelmatig door
gang, doch de prijzen voor de zwaarste en
beste kwaliteit sla kwamen niet meer bo
ven f. 1.80 per 100 krop uit, wat een prijs
daling van 40 pCt. op één dag beteekent.
ir. albarda voorzitter der
soc. arb. internationale.
De executieve der socialistische arbeiders
internationale, die te Brussel bijeen is ge
weest. heeft den Nederlandschen sociaal
democratischen leider ir. Albarda tot voor
zitter gekozen in opvolging van de
Brouckere. die zijn functies neerlegt in
verband met het feit. dat hij zeventig jaar
is geworden.
ZAL AMSTERDAM „ARTIS" KOOPEN?
Naar wij vernemen bestaan bij het ge
meentebestuur van Amsterdam plannen,
om tot aankoop van ,,Artis" over te gaan.
Onderhandelingen zijn hierover gaande.
Genoemd wordt een bedrag' van ruim een
millioen gulden. Tel.
Antwoord van minister Weiter
aan de Eerste Kamer.
In zijn memorie van antwoord aan de
Eerste Kamer betreffende de Indische be
grooting 1939 dankt de minister van Kolo
niën voor de uitgesproken voldoening over
het door hem gevoerde beleid en sluit zich
gaarne aan bij de waardeering voor het be
leid van den gouverneur-generaal. Het wil
hem voorkomen, dat de leden, die in de
petitie van den Volksraad in zake een
„ronde-tafel-conferentie" slechts de for-
muleering zagen var* den wensch om een
ohderzoek te doen instellen naar de mo
gelijkheid om binnen de grenzen van arti
kel 1 der Grondwet tot zelfstandigheid van
Nederlandsch-Indië te komen, zich een
andere voorstelling van de bedoeling van
die petitie hebben gevormd dan daaraan
in feite ten grondslag ligt.
De volledige uitwerking van de bestuurs-
hervorming zal sleohts na geruimen tijd
kunnen worden gadeslagen. De tijd voor
het vellen van een oordeel is zeker nog
niet aangebroken.
Verwaoht mag worden, dat het regenten
corps in de toekomst in steeds hooger
mate de vereischte bekwaamheid en ge
schiktheid zal toonen te bezitten.
Ofschoon de tot uitdrukking gebrachte
meening, dat de Inlandsche bevolking nog
slechts geringe waardeering heeft voor de
haar geboden mogelijkheid om deel te ne
men aan het bestuur des lands, in haar
algemeenheid wellicht te ver gaat, kan de
minister goeddeels de conclusie onder
schrijven, dat het gewenscht is. aan die
bevolking geruimen tijd de gelegenheid te
geven zich te voegen naar de onderschei
dene. in de laatste jaren aangebrachte
veranderingen in het bestuursstelsel, al
vorens verdere schreden op den weg van
hervorming worden gezet.
Wijl de bestaande wetgeving voldoende
ruimte biedt voor ontwikkeling, moet ook
naar de meening van den minister thans
weerstand worden geboden aan de in deze
situatie ongemotiveerde eischen tot verdere
hervorming
Dat bij hervormingen van zoo groote
draagwijdte fouten en minder goede ge
volgen niet steeds vermeden konden wor
den. is te begrijpen. In dien zin kan geree-
delijk toegegeven worden, dat de vermin
dering van den rechbstreekschen invloed
van de Europeesche ambtenaren niet steeds
ten voordeele van de bevolking is geweest.
Evenmin als voor de controleurs-onder-
afdeelingschefs in de buitehgewesten aoht
de minister het voor de op Java en Ma-
doera dienende controleurs gewenscht een
nauwkeurige preciseering van hun positie
vast te stellen. In het algemeen wordt er
naar gestreefd, waar mogelijk, militair ge
zag door burgerlijk bestuur te vervangen.
De minister blijft van meening. dat voor
alsnog geen voldoende aanleiding bestaat
voor een verbod aan ambtenaren om lid
te zijn van de N.S.B. in Indië.
FINANCIEELE TOESTAND.
De zienswijze der leden, die ten opzichte
van den financieelen toestand geen reden
voor pessimisme aanwezig achtten, zou.
naar het den minister voorkomt, sterker
gefundeerd zijn, indien de door hen gecon
stateerde daling van den schuldenlast ver
deren voortgang mocht maken en indien
in de buitengewone stijging van met name
de defensie-uitgaven, waardoor het tekort
op de begrooting voornamelijk is ontstaan,
een spoedig voorbijgaand verschijnsel zou
mogen worden gezien. Noch het een, noch
het ander is echter het geval.
Een gezicht op Quebec, waar het Britschc koningspaar morgen wordt verwacht. Op
bouwd op Cape Diamond.
De „Empress of Australia" stoomt thans
met volle kracht naar Quebec. Reeds zijn
de Canadeesche wateren bereikt. Vannacht
wordt de haven van Quebec bereikt.
Uit Ottowa wordt gemeld, dat de mi
nister-president in het Canadeesche par
lement heeft aangekondigd, dat de koning
en de koningin morgen te half elf (plaat
selijken tijd) te Quebec aan land zullen
gaan.
Behalve de verkorting in het verblijf te
Ottawa, zal het programma niet gewijzigd
worden.
Op last van zijn Z. H. Em. Kardinaal
Villeneuve, aartsbisschop van Quebec, zul
len ln de kuststreken langs de St. Law-
rence-rivier de klokken van alle kerken
geluid worden, als de „Empress of Austra
lia" met het Britsche koningspaar de rivier
opstoomt.
den voorgrond de beroemde Citadel. ge-
De provinciale politie meldt de arresta
tie van een man. die, naar zij verklaart,
zal worden vastgehouden tot het geen ge
vaar meer oplevert hem te laten gaan. De
arrestatie is gedurende het weekeinde
verricht en men heeft er de voorkeur aan
gegeven den man niets bepaalds ten laste
te leggen.
Zoo is de Indische schuld in het
laatste halfjaar wederom met bijna
f. 40 millioen gestegen, waardoor de da
ling sedert 1934 tot f. 120 millioen is
teruggebracht, terwijl een verdere toe
neming te verwachten is. De minister
wil niet ontkennen, dat de financieele
toestand aanleiding geeft tot bezorgd
heid. vooral indien men de aandacht
vestigt op de ongunstige perspectieven
voor de naaste toekomst/
ECONOMISCHE TOESTAND.
De minister onderschrijft het door eeni-
ge leden kenbaar gemaakte oordeel, dat
in den huidigen economischen toestand
van Nederlandsch-Indië lichtzijden niet
geheel ontbreken. De Europeesche cultu
res en het Indische bedrijfsleven, voorna
melijk in de ouitengewesten, hebben in
derdaad een bevredigend weerstandsvermo
gen aan den dag gelegd. Daarnevens mag
als een gunstige omstandigheid worden
aangemerkt, dat de economische positie
van het belangrijkste deel der inheemsche
bevolking op Java en Madoera, dat van
de voedselproductie afhangt, vrij wel in
tact is gebleven.
Ten aanzien van de economische samen
werking tusschen Nederland en Indië wordt
opgemerkt, dat deze thans alle reden tot
tevredenheid geeft. Zij geschiedt in den
geest eener nationale saamhoorigheid en
geenszins op de basis van een afwegen van
de wederzijdsche belangen.
Industrialisatie alleen zal zeker niet de
oplossing van het vraagstuk der overbe
volking kunnen brengen. Zij vormt echter,
naast agrarisatie en kolonisatie, een on
misbaar onderdeel van de welvaartspoli-
tiek, welke mede ten doel heeft den druk
der voortdurende bevolkingstoeneming te
verlichten.
Ten aanzien van de verdere ontwikke
ling van Borneo is de minister met den
gouverneur-generaal in overleg getreden.
Dit overleg is nog niet beëindigd. In tus
schen heeft de minister reeds den voor-
ioopigen indruk gekregen, dat de moeilijk
heden, wtike zich in verband met de ge
ringe bevolking en de minder gunstige
bodemgesteldheid zullen voordoen, inder
daad niet mogen worden onderschat.
ONDERWIJSPROBLEMEN.
Een van de moeilijkste onderwijsproble
men, de reguleering van den toegang tot
het Westersch onderwijs., waarvoor breede
kringen van de inheemsche bevolking groo
te voorkeur toonen, heeft de volle aan
dacht van de Indische regeering
De minister is verder overtuigd van het
groote belang dat de instelling van een
Islamietische hoogeschool zal kunnen heb
bel. voor de vorming van ontwikkelde
godsdienstvoorgangers en als centrum van
godsdienstig leven en wetenschappelijk on
derzoek.
De leden, die „geruischlooze" verwijde
ring aanbevelen van de bij de jongste ze-
denschandalen in Nederlandsch-Indië be
trokken delinquenten, mogen bedenken in
de eerste plaats, dat het hier ging om mis
drijven en in de tweede plaats dat elk ge
val een justitieel onderzoek aan de ver
wijdering zou moeten voorafgaan, waar
door zij in geen geval geruischloos zou
kunnen zijn geschied. De minister laat nu
nog daar. dat door een zoodanigen maat
regel het openbaar gerucht volkomen vrij
spel zou hebben gekregen, ten nadeele van
zeer velen, wie geen blaam behoorde te
treffen.
De gouverneur-generaal streeft er naar,
door, waar zulks mogelijk is interneerin-
gen op te heffen tot een geleidelijke op
heffing van het boven-Digoelkamp te ge
raken.
De minister staat op het standpunt, dat
de exorbitante rechten vooralsnog niet
kunnen worden gemist. Dat de Indische re
geering het belang van de bescherming
der fauna inziet, is bewezen door de in
stelling van negen wildreservaten. Boven
dien is een nieuwe jachtordonnantie bij
den Volksraad ingediend, ten einde de be
perkingen ten aanzien van het jagen op
Java en Madoera te verscherpen.
Ten aanzien van de plannen voor alumi-
nium-fabricage is de regeering van oor
deel. dat zij de samenwerking tusschen de
groepen van belanghebbenden in de eerste
piaats zal hebben over te laten aan het
eventueel door henzelf daartoe te nemen
Initiatief. De minister kan zich niet ver
eenigen met de opvatting, als zou het be
lang van land en volk medebrengen, dat
de Indische regeering zelve allengs olie
winning ter hand neemt.
In de officieele verslagen omtrent de
voedselsituatie werden in 1938 herhaalde-
lljk minder gunstige berichten opgenomen
over den voedseltoestand van Bodjonegoro.
De situatie werd van October 1938 af beter.
Dat niettemin in November een voedings
ziekte werd geconstateerd, vindt zijn ver
klaring in den minder gunstigen voedsel
toestand in de voorafgaande maanden.
Het proces van transmigratie kan niet
geforceerd worden. Dank zij een ruim op
gezette propaganda Is men er in geslaagd
het jaarlijksche aantal emigranten in stij
gende lijn te brengen
Het aantal emigranten bedroeg in 1936:
13 152. in 1937: 19.719 en in 1938: 32.259.
De mogelijkheden, welke voor kolonisa
tie in de tropen van Europeesche boeren,
alsmede voor die van Indo-Europeanen
aanwezig kunnen worden geacht, zijn in
onderzoek.
