STADSNIEUWS
BUITENLAND
De uitbreiding der vloot
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Dinsdag 16 Mei 1939
No. 24276
Onderling Belang" gaat jubileeren
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKElf
De Luchtbeschermings
tentoonstelling
De toestand
van Generaal Snijders
J
Algemeene Toestand
De Engelsch-Russische besprekingen.
Voorbereiding der plannen voltooid
Mussolini tot de
arbeiders
Het bezoek van Ciano
aan Berlijn
Een schrijven van
Koning Zog
Dit nummer beslaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.18
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 am dj
De Werkliedenvereeniging „Onderling
Belang", waarvan men hier boven het be-
pur ziet afgebeeld, heeft morgen ter ge
legenheid van haar 25-jarig bestaan in
te: Volksgebouw een feestavond georgani-
eerd.
De vereeniging werd op 4 Mei 1014 met
ianvankelijk 31 leden opgericht ln het
aaltje van den heer Wervelman.
Het doel der Vereeniging was en is nog:
tonder steun te verleenen bij ziekte.
Bestond de vereeniging in de eerste ja-
sn bijna uitsluitend uit kleine patroons
coals: schoenmakers, stucadoors, olieven-
as enz., thans bestaat zij in hoofdzaak
ót leden, werkzaam in de groote bedrijven
seals de Kon. Ned. Grofsmederij e.a.
De allereerste voorzdtter was de heer J.
Fort, toen werkzaam aan de K.N.G., door
tiers organisatietalent „Onderling Be
lang" zeer spoedig door de kinderjaren
heen werd geholpen.
Jammer dat hij in 1917 door werkzaam
heden elders de vereeniging moest veria
ter.. Aan hem heeft O. B. veel te danken.
Het hoogste aantal leden jvas 98; thans
bedraagt dit 70, w.o. zich nog 9 oprichters
bevinden. Het zijn de heeren: P. Laterveer,
W. v. d. Wijngaard, H. Stouten, J. v. d.
Linden, A. Zierikzee, P. v. Rijzen. J. Chr.
Plu, J. Overdijk en P. Vogelenzang.
Als bijzonderheid, zij vermeld, dat de
heer P. Laterveer van 1914 af penning
meester is en dit, naar wij hopen, voorloo-
pig- wel zal blijven. Men wil eenvoudig
geen ander kiezen.
Ook andere bestuursleden hebben een
veeljarigen staat van dienst. De 2e pen
ningmeester telt 20, de le vooraitter 15 en
de le secretaris 14 bestuursjaren.
Ruim 2500 bezoekers op den
voorlaatsten dak.
iEDENAVOND DE 10.000STE VERWACHT.
Op den voorlaatsten dag van de lucht
beschermingstentoonstelling „Als het
urn menschenlevens gaat. hebben
raim 2500 personen haar bezocht, waar
onder 360 scholieren. 325 militairen en
125 man van het Leidschc politieper
soneel.
De ledenwinst bedroeg gisteren 375 en
is daardoor gestegen tot 1375, terwijl
bot totaal aantal bezoekers circa 8500
bedraagt.
Een prachtig resultaat, dat ongetwijfeld
ten groote voldoening zal vormen voor hen,
te deze tentoonstelling organiseerden.
Hedenavond om 10 uur wordt de tentoon-
tielling gesloten: voordien zal hoogstwaar-
tbijnlijk de 10.000 ste bezoeker de controle
Paseeren.
Wie haar dus nog niet zag. heeft nog
•tóits enkele uren den tijd om zijn ver
te herstellen!
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het voorbereidend kerkelijk
«amen de heer D. C. van der Linde, Zwar-
jjwaal (Z.-H.)voor het doctoraal examen
Geneeskunde: mej. T. E. Zwaagdijk (Den
naag). Mej. W. H. E. Jacometti. die slaagde
'pot het doctoraal examen kunstgeschiede-
Pis, behaalde den graad cum laude.
leidsche radio-vereeniging.
t Gisteravond gaf de heer P. J. Nieuwen-
buizen voor de Leidsdhe Radio-Vereenl-
W zjjn eindcursus in dit seizoen.
Hij leerde zijn cursisten op dezen avond
h «ekens, waarna hij mededeelde een ge
pelte van den volgenden winter weder-
te willen benutten om het tempo in het
«Mieren op te voeren.
De heer Braggaar bracht namens de
wrsisten dank aan den cursusleider voor
iezen winter geleerde.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Jihging: D. Zandbergen, Hoofdstraat 3G,
geeiihetoi, kweekerij van en handel in
™OiboUen en aanverwante artikelen. Bo-
!SM 0emde Zaa-K is met ingang van 1 Jan.
lm! in een vennootschap onder
(g°h onder den naamD. Zandbergen
7 ijkende Bepalingen). Vennooten: D.
I Wiergen en W. Zandbergen Dzn., Sas-
!,„?m Procuratiehouder: J. J. van den
Sassenhelm.
Mevrouw M. WestenGemke van de
kapsalon „Eugène" in de Maarsmanssteeg,
slaagde voor het diploma lichaamsmassage
van de Académie Scientifique de Beauté te
Parijs. De zaak is in verband daarmede uit
gebreid met een masseerkamer, terwijl bo
vendien een drietal cabines in de kapsalon
werd bijgebouwd.
Mr. dr. R. H. Pos alhier, is bestemd
voor den aimbtenarendlenst in Suriname.
De toestand van generaal
Snijders, die te Hilversum
in een ziekenhuis is ge
opereerd, is minder gunstig
geworden. Er is een com
plicatie opgetreden. De ge-
neesheeren geven de hoop
echter nog niet op.
De Russische volkscommissaris voor bui-
tenlandsche zaken Molotof heeft den Brit-
schen ambassadeur gisteravond het ant
woord der Russische regeering op de Brit-
sche tegenvoorstellen overhandigd.
De ambassadeur Is een half uur bij Mo
lotof geweest. Het onderhoud moet harte
lijk zijn geweest.
Men verwacht, dat het antwoord mor
gen in de bijeenkomst van het Britsche
kabinet besproken zal worden.
De dipomatieke correspondent van Reu
ter verklaart, dat alle veronderstellingen
over den inhoud van het antwoord als
voortijdig moeten worden beschouwd.
Volgens sovjet-kringen echter wordt in
het antwoord van Moskou op de Britsche
voorstellen verklaard, dat deze onbevredi
gend zijn, daar zij niet ver genoeg gaan.
Uiteengezet zou worden, dat de voorstel
len het sovjetgebied zelfs niet indirect ga
randeeren en bovendien een breede kloof
laten tusschen Polen en Finland, waar de
randstaten niet worden gedekt.
Met de mogelijkheid van een rechtstreek-
schen aanval op sovjetgebied is geen re
kening gehouden.
In het antwoord der sovjet-unie wordt
daarom, naar men verklaart, nogmaals
aangedrongen op een pact van wederzijd-
schen bijstand, dat zoowel directe als in
directe aanvallen zal dekken, niet slechts
op de gebieden van de gegarandeerde sta
ten, doch ook op die van de verdragspar
tijen.
Volgens de „Epoque" blijven de Russen
een krachtig bondgenootschap met Enge
land en Frankrijk eischen. Zij willen, dat
de Westelijke mogendheden den randsta
ten dezelfde toezegging doen, die Polen en
Roemenië verkregen hebben. Wat zullen,
zco vraagt het blad, Londen en Parijs
daarop antwoorden? Men kan maanden
lang diplomatieke nota's blijven wisselen,
maar men mag niet vergeten, dat Rusland
een belangrijke kaart is in het spel, dat
thans gespeeld wordt. Zoolang Rusland
niet medewerkt, kans de arbeid voor de vei
ligheid niet tot een goed resultaat leiden.
Laat men dus over en weer van een hals
starrige houding afzien, zegt de „.Epoque"
De „Jour" meldt uit Londen, dat. te oor-
deelen naar den indruk in de wandelgan
gen van het Lagerhuis, het Russische
standpunt onder de bestaande omstandig
heden te Londen gunstiger kan worden
beoordeeld dan eenige weken geleden, en
wel door de Turksch-Britsche overeenstem
ming, de verbetering der Russisch-Roe-
meensche betrekkingen en de zeer duide
lijke waarneembare toenadering tusschen
Moskou en Warschau.
De „Figaro" schrijft, da/t Londen nog
vóór de bijeenkomst van den Volkenbonds
raad Moskou nieuwe voorstellen zal doen
toekomen.
Volgens de Matin" zou men zich in ge
val van een impasse onmiddellijk tot de
Fransche regeering wenden, die. naar men
zegt, een plan in reserve heeft, dat een
compromis tusschen de standpunten van
Londen en Moskou vormt.
In antwoord op een vraag van het lid
„-Hedenmorgen omstreeks halfacht is de
Sin t »e J u" cle Lijsterstraat, die op
I IfeèL deze straat kwam uitrijden en den
.^««rgerweg wilde oversteken, aange-
L," °°or een uit de richting Oegstgeest
I j auto, waarvan de bestuurder, J.
tevergeefs trachtte door uit alle
r nmen een aanrijding te voor-
Ikctfjii knaap werd met het rcehter-
I t bv- kerm geraakt en bleef met een
lan ^een üggen. De E.H.D. vervoerde
1 'u »»ar het Academisch Ziekenhuis.
In zijn memorie van antwoord aan de
Eerste Kamer inzake de Indische be
grooting 1939 deelt de minister van ko
loniën mede, dat de maritieme instan
ties, ressorteerde onder het departement
van defensie, welke opdracht hadden
ontvangen plannen uit te werken en
gegevens te verzamelen, teneinde gereed
te zijn, indien de regeering zich door de
omstandigheden genoopt zou zien tot
plannen van verder strekkenden aard
dan die, welke reeds bekend zijn, thans
met dezen arbeid gereed zijn gekomen,
zoodat een beslissing eerlang kan wor
den tegemoet gezien.
Mede wijl hij niet de urgentie kan er
kennen van den bouw van een nieuwe oor-
logshavcn. schaart de minister zich aan de
zijde der leden, die een zoodanigen bouw
ontrieden.
Medezeggenschap van den minister van
defensie in aangelegenheden, het leger in
Nederlandsch-Indië betreffende, ware niet te
rijmen met artikel 32 der Indische staatsre
geling Hetgeen door het legerbestuur en de
Indische regeering voor de versteviging van
de territoriale verdediging noodig wordt ge
oordeeld het vliegtuigmaterieel inbegre-
oen ligt buiten bemoeienis van voornoem
den bewindsman. In laatste instantie draagt
daardoor alleen de minister van koloniën de
volle verantwoordelijkheid.
Van tewerkstelling van een officier van
den marinestaf op het departement van ko
loniën zou de minister geenerlei effectief nut
verwachten. In verband met de van elkander
volkomen afwijkende omstandigheden, on
der welke de verdediging van de verschil
lende deelen van het koninkrijk moet wor
den gevoerd en de geheel verschillende
eischen, die de verdediging van elk dier ge-
biedsdeelen medebrengt, acht de regeering
het denkbeeld van een imperialen staf be
zwaarlijk te verwezenlijken.
Of Nederland in de komende jaren een
grooter aandeel in de kosten der maritieme
verdediging van Indië voor zijn rekening kan
nemen, gelijk door een aantal leden werd
bepleit, zal geheel afhangen van de door
het nieuwe stelsel voorgeschreven jaarlijk-
sche beoordeeling van deze aangelegenheid
binnen het raam van den financieelen toe
stand van Nederland en Indië.
Nopens de dienstprestaties van de lnheem-
sche bemanning van de vloot in Neder-
landsch-Indië. hebben den minister nimmer
klachten bereikt. Mitsdien meent hij hier
verder buiten bespreking te mogen laten de
door sommige leden tot, uiting gebrachte
suggestie om in den vervolge óók de vloot in
de Indische wateren geheel met Europeesche
Nederlanders te bemannen. Hij laat nu nog
daar, dat het zijns inziens van een volko
men verkeerd inzicht zou getuigen, indien de
regeering aan de inheemsche bevolking de
gelegenbe.'d zou ontnemen, om evenals
zulks bij het Koninklijk Nederlandsch-In-
disch leger het geval is naar de mate van
haar vermogen mede te werken aan de ver
dediging van eigen geboortegrond.
der labourpartij, Cocks, in het Lagerhuis,
of in geval Rusland in oorlog zou worden
gewikkeld door het verdedigen van Est
land, Letland of Lithauen tegen een aan
val, Engeland verplicht was de sovjet-unie
te hulp te komen, zeide Butler, dat de re
geering geen verplichtingen op zich heeft
genomen ten aanzien van genoemde sta
ten, oehalve de verplichtingen, welke
voortvloeien uit hun lidmaatschap van den
Volkenbond.
Op de vraag, of de regeering deze lacune
in het vredesfront aan wil vullen, ant
woordde Butler, dait al deze zaken bespro
ken zullen worden.
Op de vraaz van den conservatieven af
gevaardigde in het Lagerhuis, Boothby. of
de regeeringen van Polen en Roemenië
formeel bezwaar hadden gemaakt tegen het
sluiten van een verdrag van wederkeerigen
bijstand tusschen Engeland en de sovjet
unie, antwoordde minister-president Cham
berlain. dat het niet behoorlijk zou zijn. de
meening, welke de ministers van buiten-
landsche zaken van Polen en Roemenië
tijdens hun bezoek aan Rome te kennen
hebben gegeven, te onthullen, temeer daar
Po torn km bil zijn bezoek aan Boekarest en
Warschau in de gelegenheid is geweest, van,
gedachten te wisselen met de regeeringen
van, Roemenië en Polen.
De minister-president deelde verder mede
dat Vriidag a s. een debat zal worden ge
houden over de buitenlandsche politiek.
In antwoord op een vraag inzake de be
richten over stappen van het Vaticaan tot
het behoud van den vrede in Europa zeide
Butler, dat de Paus geen formeele voor
stellen heeft ingediend. Hij verklaarde
evenwel het huis te kunnen verzekeren, dat
de Britsche regeering natuurlijk zeer sym
pathiek staat tegenover iederen maatregel,
welken de Paus nuttig zou kunnen achten
voor het bevorderen van den wereldvrede.
Op een vraag, of de regeering in contact
was met het Vaticaan inzake deze voorstel
len zeide Butler, dat hij belang stelde in
iedere mededeeling van den Heiligen Stoel,
doch deze heeft geen mededeelingen ge
daan.
Chamberlain heeft voorts in het Lager
huis medegedeeld, dat lord Halifax op 22
Mei voor de vergadering van den Volken
bondsraad te Genève zal zijn en dan de
gelegenheid hoopt te hebben, de bespre
kingen voort te zetten met den sovjet-
vertegenwoordiger.
Mussolini heeft bij de in gebruikneming
van een nieuwe fabriek voor 50.000 arbei
ders te Turijn een toespraak gehouden,
waarin hjj er aan herinnerde, dat Italië
sinds eenieen tijd ls overgegaan tot een
politiek, welke hy de politiek van den motor
noemde. De verkeersbelasting is afgeschaft.
Deze politiek zou zijn voortgezet, indien
de internationale toestand dat zou hebben
veroorloofd.
Met betrekking tot dezen toestand ver
klaarde hij tot de bevolking van Turijn
met de grootste duidelijkheid te hebben ge
sproken door opnieuw den wensch naar
vrede van Italië te bevestigen doch met
het geven van de waarschuwing dat zekere
vraagstukken moeten worden opgelost, aleer
zij chronisch worden.
Hij besloot met opnieuw de bevestiging
te geven van den wil van het fascistische
regiem steeds al het mogelijke te doen voor
het welzijn en de welvaart der arbeiders.
De Italiaansche en Duitsche pers gaat
voort de Westersche democratieën van oor
logszuchtigheid te beschuldigen en de poli
tiek der as als geheel vredelievend te be
stempelen.
Volgens een bericht van Havas uit Berlin
is het bezoek van C ano aan Berlijn voor
de onderteekeri'ng der Italiaansch-Dui sche
overeenkomst bepaald op 21 en 22 Mei.
Mei.
Waarschijnlijk zullen Ciano en Hitier
redevoeringen houden aan den maaltijd die
op de onderteekening volgt
Britsche handelsmissies.
Terwijl Leith Ro:s thans te Athene be
sprekingen voert, vertoeft Sticling. die deel
heeft genomen aan de reis naar Boekarest.,
thans te Sof a. Het gaat eveneens om
handelsmissies.
8
Koning Zog heeft den secre.iris-gene
raal van den Volkenbond een schrijven
doen toekomen, waarin hij protesteert tegen
de gewelddadigheden, die door Italië ge-
BINNENLAND.
Minister Welter over de Indische begrooting.
(3e Blad)
Militaire luchtvaart wordt zelfstandig wapen
(Binnenland, 3e Blad)
Het drama te Haarlem; de hamer gevonden,
waarmede de moord is gepleegd. (Ge
mengd, 3e Blad)
De Njordploegen voor de Varsity.
(Sport, 4e Blad)
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme markt - Onregelmatige koers-
beweging - Geringe veranderingen -
Amerika prijshoudend - Beleggings-
markt stil.
BUITENLAND.
De Britsch-Russische onderhandelingen.
(Buitenland, le Blad)
Ex-koning Zog van Albanië richt een schrij
ven tot den Volkenbondsraad. (Buiten
land, le Blad)
Moreele herbewapening in Amerika (Buiten
land, le Blad)
De Fransche leening meer dan volteekend.
(Buitenland, le Blad)
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Voor het geheele land: Betrok
ken tot zwaar bewolkt. Weinig
verandering in temperatuur. In
het Noorden en midden zwakke
tot matige Noord-Oostelijke tot
Noordelijke wind en geen regen
van beteekenis. In het Zuiden
zwakke veranderlijke wind en
waarschijnlijk enkele regenbuien.
pleegd zijn tegen Albanië. Hij verklaart zich
al zijn rechten voor te behouden. Het doel
van de mededeeling van koning Zog is niet
den VoLkenibondsraad zich te doen bezig
houden met de Albaneesohe gebeurtenissen,
nodh een bespreking daarover uit te lokken
op de bijeenkomst van 24 Mei, maar in
ieder geval te herinneren aan de overtre
dingen. die jegens Albanië en het interna
tionale recht zijn gepleegd.
De neef van koning Zog, prins Hoessein,
heeft het document aan den Volkenbond
overhandigd en er de draagwijdte van ver
duidelijkt. Het is waarschijnlijk, dat de
secretaris van den Volkenbond het docu
ment ter informatie ter kennis zal brengen
van de staten, die lid zijn van den Volken
bond, voor de bijeenkomst van 22 Mei.
SYRIË.
De regeering afgetreden.
De regeering Boekhari is afgetreden, aan
gezien zij verwachtte bij het uitvoeren van
haar programma te zullen stuiten op moei
lijkheden met de mandaatmogendheid
(Frankrijk).
SLOWAKIJE.
Betooging te Bratislava ten gunste
van Sidor.
Tienduizend personen hebben betoogd ten
gunste van oud-minister Sidor. Om de voor
zijn woning verzamelde menigte, die riep
„Wij willen dat Sidor weer aan het bewind
komt" te kr'meeren. verscheen Sidor op het
balkon en sprak enkele woorden. Ik ben,
zeide hij o.a. steeds met u. Hebt slechts ge
duld. De toespraak ontketende zulk een
geestdrift, dat de politie tusschenbeide moest
komen en de menigte verspreiden.
