STADSNIEUWS
Cptfijw
De,
iGroote warenhuisbrand te
Groningen
Jaargang
VRIJDAG 12 MEI 1939
No. 24273
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEPf;
„Als het om
menschenlevens gaat'
alleen morgen
gratis
een kom met goudvissen
Ook vijf andere winkels door het
vuur aangetast
Btcmd breidde zich
snel uit
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
«gentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijnd
per 3 maanden t. 2.35
per week f.O.lS
Franco^per post f.2:35 per maanden 4* porto kost en
tvoor binnenland f.0.80 per 3 mnd-t
Belangstelling voor tentoonstelling
groeiende.
[MELDDEN ZICH REEDS 350 NIEUWE
LEDEN AAN.
|ons herhaald appèl aan den burgerzin
i Leidsche bevolking is niet zonder uit
gebleven.
[liet groote voldoening vernamen wij,
y het bezoek op den tweeden tentoon-
dag aanmerkelijk grooter was dan
den eersten en dat gistermiddag en
rond ongeveer achthonderd betalende
xters en bezoeksters de controle pas-
terwijl in de morgenuren circa
[honderd leerlingen van middelbare
len onder leiding van hun leeraren de
^toonstelling bezochten, waar ook zij de
mtbeerlijke deskundige voorlichting
ingen.
Maar hetgeen in nog meerdere mate
I lot blijdschap stemt is, dat zich in de
beide afgcloopea dagen niet minder
dan 350 personen hebben aangemeld
voor het lidmaatschap der Ned. Ver.
roor Luchtbescherming, hetgeen eener-
zijds te danken is aan den ijver der
propagandisten, doch anderzijds het
beste bewijs vormt, dat deze tentoon
stelling tot het publiek spreekt en dat
men, na kennis te hebben genomen
van het geëxposeerde materiaal, tot de
erkenning komt, dat het werk, dat de
Jied. Ver. voor Luchtbescherming ver
richt. nuttig en noodzakelijk is.
plant men prente het zich toch vooral
dln het geheugen: wil de Vereeniging
in tijd van nood aan haar doelstelling be
antwoorden. dan is het gebiedende nood
zaak in vredestijd het voorbereidende werk
te verrichten.
Wanneer men daarmede zou wachten tot
werkelijk een oorlog dreigt, dan staat de
burgerij volkomen onwetend ten opzichte
van het luchtbeschermingvraagstuk en
zouden er ongetwijfeld slachtoffers vallen.
Iedere burger kan ertoe bijdragen om het
aantal slachtoffers tot een minimum te be
perken, maar dan rust ook op iederen
burger en burgeres de plicht om zich op de
hoogte te stellen van de mogelijkheden van
luchtbescherming.
Uit deze overweging herhalen wij ons
reeds eerder gegeven dringend advies:
ieder Leidcnaar in een van de komende
dagen naar de Stadsgehoorzaal!
De tentoonstelling is hedenavond tegen
verminderden toegangsprijs geopend en
verder nog Zaterdag, Maandag en Dinsdag
van 25 en 710 uur.
Morgenmiddag wordt op het Schutters
veld in aansluiting op deze tentoonstelling
een demonstratie gegeven, waarvan wij gis
teren de bijzonderheden hebben medege
deeld.
ONNADENKEND AUTOBESTUURDER.
Gistermiddag is de 29-jarige mej. C. v. d.
K. op de Steenstraat aan het hoofd ge
troffen door het por,Ier van een stilstaande
vrachtauto, dat door den bestuurder, den
34-jarigen J. T. K aan de linker (verkeers-)
zijde werd geopend.
Mej. v. d. K. bekwam verschillende
schaafwonden en een lichte hersenschud
ding en is door den E. H. D. naar het Aca
demisch Ziekenhuis overgebracht.
GEREF. SCHOOLVEREENIGING.
K. J. M. V. „St. PETER KANIS."
Gisteravond vergaderde de KJ.M.V. „St.
Peter Kanis" in het „Eigen Huis" aan de
Mare. Het voornaamste punt van de agenda
was de samenstelling van het zomerpro-
gramma. Het zeer gevarieerde ontwerp-pro-
gramma dat voornamelijk sportavonden,
fietstochten, wandeltochten, voetbalwed
strijden en boomstronk conferenties ver
meldt, werd zonder wijziging aangenomen.
Als propagandaleider zal optreden de heer
Leonards. Besloten werd voorts om aan dit
zomerprogramma nog een fotowedstrijd te
verbinden. Nadat nog enkele mededeelingen
van huishoudelijken aard waren gedaan,
werd deze vergadering op de gebruikelijke
wijze gesloten.
De jaarvergadering.
In het gymnastieklokaal aan de Kaas
markt k,vam de Ger. Sohoolvereeniging gis
teravond in jaarvergadering bijeen.
De voorzitter, de heer J. Veenendaal,
opende dit samenzijn met het lezen van
een gedeelte uit de Klaagliederen van Jere-
mia, waarna hij een kort inleidend woord
sprak over onderwijsvernieuwing. Nadruk
kelijk zette spr. het voorrecht uiteen te
mogen leven uit God. Onze volkskracht
wordt geboren uit het diepe besef van onze
afhankelijkheid aan God.
Spr. bracht verder nog in herinnering
het overlijden van den penningmeester der
vereeniging, den heer T. S. Goslinga in
wiens plaats op de buitengewone ledenver
gadering de heer D. Parmentier benoemd
werd.
Als bestuursleden werden herkozen de
heeren J. H. de Jong, P. J. Pothuys, J. Vee
nendaal en W. D. Wendt.
De secretaris, de heer A. B. Mulder,
bracht vervolgens een uitgebreid en met
zorg samengesteld jaarverslag uit. Vooraf
herdacht spr. het overlijden van den heer
T. S. Goslinga, die de vereeniging achttien
jaar als lid en penningmeester heeft mo
gen dienen. Spr. schetste hem als iemand,
die zich geheel gaf voor het werk der ver
eeniging en die geleefd en gestreden heeft
voor het christelijk onderwijs. Zijn nega-
daehtenis zal dan ook steeds in dankbare
herinnering in het midden der vereeniging
blijven voortleven.
Uit het jaarverslag viel verder te con-
stateeren, dat het aantal leerlingen op de
vier'G. L. O. scholen en de U.L.O.-school,
die door de vereeniging geëxploiteerd wor
den, beduidend steeg. Met een enkel woord
werd ook gewag gemaakt van de plannen
I doet reeds hu haar intrede bu
„Vnon van tenminste L 5.-
b" üfeen onzer afdelingen
advertentie op pag- 3, 4e Blad
Ziet
4757
(Insvz. Med.)
tot sohoolsticihtlng in het Zuid-Oosten der
stad.
Aan het finanoieel verslag, uitgebracht
door den penningmeester, den heer D. Par
mentier, ontleenen wij, dat er voor 1938
een bedrag van f. 1880 56 naar een verlies-
en winstrekening kon worden overgebracht.
Thans is hierdoor een reserverekening van
f. 11764.75 verkregen. Aan het eind van
zijn verslag drong de penningmeester aan
op een zuinig beheer der financiën. Zoo
noodig zullen ook enkele bezuinigingen,
welke het onderwijs echter niet zullen
schaden, worden aangebracht. Gesproken
is ook nog over het opvoeren van het con
tribuanten-aantal.
Na een gunstig rapport der kascommis-
sie, uitgebraoht bij monde van den heer
J. Wessel, werd den penningmeester de
charge verleend.
Woorden Van groote waardeering richtte
de voorzitter tenslotte tot secretaris en
penningmeester, die beiden veel werk heb
ben verzet.
Nadat de rondvraag was gehouden, sloot
de heer De Groot deze jaarvergadering met
dankgebed.
EEN brand, zooals hot Noorden des lands in tientallen jaren niet heeft
heeft gekend, heeft gisteravond in de oude stad Groningen gewoed.
Om zeven uur ontstond het vuur in het warenhuis „.T.AjN.T.E." aan de
Vischmarkt en in een korte spanne tijds stond het ruim twintig meter
kooge, vierkante gebouw, waarin een geweldige zuiging stond, in lichter
laaie.
Hoewel de brandweer spoedig energiek ingreep kon zij niet verhinderen
dat het warenhuis en vijf aangrenzende perceelen meerendeels werd ver
woest.
Omtrent de oorzaak van dezen brand wordt de mogelijkheid veronder
steld, dat er tijdens het vischbakken door het personeel op een buta-gas-
toestel een ontploffing zou hebben plaats gehad.
p bfand t* Groningen. Hierboven de voorzijde van het warenhuis „T.A.N.T.E.". ter
wijl het vuur gisteravond nog met groote hevigheid woedde.
"Ogenblik, dat de brand bli T.A.N.
"ïré hwas ^et bedrijf 'n vollen gang.
"m b^na honderd groote
*hen ook vrij veel 'bezoekers in
het op de eerste etage gelegen café aan
wezig. Een lid van het personeel, in het
gelijkstraatsche gedeelte ontdekte het vuur
he, eerst. HU riep dadelUk .brand, brand",
welke kreet door anderen werd overgeno
men zoodat iedereen ook degenen, die zich
op de verdiepingen bevonden, zich bijtijds
in veiligheid kon stellen.
De brandweer tastte het vuur dat meters
boven het gebouw uitsloeg, dadelijk, zoowel
aan de voorzijde aan de Vischmarkt als
aan de achterzijde in de Soephuisstraat.
met vele stralen aan en in allerijl ging men
over tot het ontruimen van de omliggende
woningen.
Ook de juist opgerichte kermiskramen op
de Vischmarkt. die zich op korten afstand
van het warenhuis bevonden, werden ont
ruimd. Men trachtte ze af te breken, doch
de gloed van den baaierd 'belemmerde dit
werk ten zeerste.
AANGRENZENDE PANDEN
VATTEN VLAM.
Om vijf minuten over half acht stortte
met donderend geraas het achterste ge
deelte van het groote gebouw in. waarbij
met een enormen knal een vat benzine
ontplofte. Kort daarop werd ook de aan
grenzende meubelzaak van de firma Mar-
tinus gevaarlijk door de vlammen aange
tast. evenals aan de andere zijde de boek
handel der firma Noording en de ijzerhan
del van de firma Wigboidus.
Omstreeks 8 uur tastte het vuur ook de
rechts van het warenhuis gelegen panden:
het fotografisch atelier „Cine-photo" en
het ..Londen House" een zaak in regen-
kleeding. aan en kort daarna ook het per
ceel van de firma Ferwerda. een handel in
damesstoffen.
Een paar honderd militairen van het
Groningsche garnizoen waren te hulp ge
roepen en verleenden uitstekende assisten
tie. terwijl het aan de brandweerlieden in
middels gelukt was enkele vaten butagas.
welke op de gelijkvloersche verdieping aan
wezig waren, uit het gebouw te verwijderen.
GEVAAR GEWEKEN.
Om tien uur kon het gevaar voor
uitbreiding eindelijk geweken worden
geacht. Van de vijf aangrenzende per
ceelen. waarop het vuur vat had, zlin
de bovenverdiepingen gedeeltelijk uit
gebrand. of wel zii kregen aanzienlijke
waterschade. Ook in het aan het wa
renhuis grenzende café Bierling in da
Soephuisstraat is veel waterschade
aangezicht.
TANTE een afkorting van „Tweede
algemeene Nederlandsche tentoonstellings-
expositie" was ondergebracht in een ge
bouw. dat een lengte had van circa 60 me
ter, een breedte van ongeveer 25 meter en
een hoogte van ongeveer 20 meter. Vroeger
was in du groote pand da toebehoorde aan
een naamlooze vennootschap, de Frans "he
bazar ondergebracht.
Reeds in het 'sein der crisisjaren had
laatstgenoemde instelling met zoo groote
verliezen te kampen, dat zii uit het ge
bouw verdween. Sinds ongeveer vijf jaren
zetelde „T.A.N.T.E." in het gebouwencom
plex. Een groot aantal firma's had er ver
koopstands gehuurd, er was een lunchroom
in gevestigd en een automatiek.
Het gebouw zelf was voor rond f. 100.000
bij een Amsterdamsche Assurantiemaat-
schappli verzekerd, daarentegen vele stand
houders niet en uit den aard der zaak
hebben velen zeer gToote schade geleden.
Een der standhouders, de heer A. Drenth.
die zich in den loop van den avond naar het
gebouw begaf en onderweg hoorde, dat het
gebouw in brand stond, raakte hierdoor zoo
onder den indruk, dat hij bewusteloos op
straat viel.
De naast het warenhuis wonende heer
Noording. die voor zaken in Amsterdam
vertoefde, was ook in het geheel niet ver
zekerd.
De Groningsche brandweer onder de be
proefde leiding van haar commandant. P.
Ploeg en van den hoofdbrandmeester Roos
verdient een woord van hulde voor de wijze,
waarop zij deze bijzondere krachtproef
heeft doorstaan. Via vier motorspuiten en
een paar babyspulten van den luchtbe
schermingsdienst werden onmetelijke hoe
veelheden water in het brandende gebouw
geworpen en er werd 4000 meter slang
uitgelegd. Duizenden Groningers trachtten
het indrukwekkend schouwspel van zoo na
bij mogelijk gade te slaan, doch de om
geving was in zoo wijden omtrek afgezet,
dat men eigenlijk niets meer zag dan de
hel roode vuurgloed boven het centrum der
oude stad. temidden waarvan de Martini
toren zoo fier en zoo trotsch troont.
BRANDWEER VANMORGEN OM
TIEN UUR INGERUKT.
Na 15 uur van ingespannen arbeid zijn de
Groningsche brandweer en de haar assis-
teerende militairen er in geslaagd den
brand vanmorgen om ongeveer tien uur
volledig onder de knie te krijgen, waa-na
de brandweer de militairen waren reeds
eerder naar de kazerne teruggekeerd is
ingerukt. De voorgevel staat weliswaar nog
steeds overeind, doch aangezien het instor
tingsgevaar zeer groot is. zal hij in den loop
van den dag worden omvergetrokken. Hier
over 7"n vanmorgen besprekingen gevoerd.
Het ligt in de bedoeling de circa 20 meter
hooge muur naar binnen toe omver te trek
ken. Het gebouw zelf is in een ruïne her
schapen. Zooals reeds gezegd, is een ge
deelte van den achtergevel ingestort toen
de brand op zijn hoogtepunt was. Het nog
resteerende gedeelte levert blijkens het on
derzoek. evenals de voorgevel, instortings
gevaar op. Aangezien deze achtergevel
grenst aan het zeer smalle Soephuiestraatje
hebben de brandweer en de politie de be
woners van de aangrenzende en de teren-
lover het verwoe ,e ae'couw ligvevde wonin
gen verboden zich naar huis te begeven.
Gisteravond reeds waren deze huizen ont
ruimd geworden. Het verkeer aan de Visch
markt langs het vernielde gebouw is stil
gelegd.
BINNENLAND.
De Tweede Kamer over het wetsontwerp
inzake stemmen bij volmacht. (4e BI.)
Ons parlementair overzicht. (4e Blad).
Te Beek (GId.) reed een auto een café
binnen. (Gemengd, 3e Blad).
Noodlottige brand te Haarlem. (Laatste Be
richten, le Blad).
De eerste haring gevangen. (Visscherij, 2è
Blad).
BUITENLAND.
Een rede van den Franschen premier Da-
ladier. (3e Blad en Buitenland, le BI.)
Chamberlain spreekt te Londen voor 8000
vrouwen. (Buitenland, le Blad).
Engelsch-Fransche overeenkomst met Tur
kije. (le Blad).
Een Engelsch-Roemeensch handelsverdrag.
(Buitenland, le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Betrokken
tot zwaar of half bewolkt. Koel
weer. Aanvankelijk nog regenbuien
met kans op onweer. Meest matige
Noordelijke tot Noord-Oostelijke
vrind.
EINDEXAMENS GYMNASIUM.
Het mondeling gedeelte van het eind
examen aan het Stedelijk Gymnasium alhier
zal worden afgenomen op 7, 8. 9, 10, 12, 13,
14, 15, 16 en 17 Juni a.s.
Als gecommitteerden zijn aangewezen prof.
dr. N. J. Krom alhier, dr. J. H. Scholte uit
Amsterdam en dr. J. Wolff uit Utrecht, aan
wie op bepaalde dagen zal worden toege
voegd dr. M. J. Sirks uit Groningen.
Als gecommitteerden elders zijn aangewezen
prof. dr. H. J. Lam, prof. dr. G. J. Thierry,
prof. dr. B. A. van Groningen, prof. dr. N.
van Wijk. prof. dr. C. de Boer, prof. dr. B. G.
Escher, prof. dr. J. P. B. de Josselin de Jong,
prof. dr. I. M. van der Vlerk. prof. dr. J.
Droste, prof. dr A. E. van Arkel, prof. dr.
W. H. Keesom, dr. H. A. Kramers, prof. dr.
F. Muller Jzn. en dr. H. D. Kloosterman,
allen alhier.
OUD-LEDENVEREENIGING DER C. J. M. V.
„DIENT DEN HEER".
Lezing over Reclasseering.
Voor bovengenoemde vereeniging hield
gisteravond de heer Böning, officier van het
Leger des Heils, tevens reclasseeringsambte-
naar te den Haag een lezing over ..Reclas
seering." Spreker schetste het ontstaan der
reclasseering en het primitieve werksysteem
der eerste jaren om vervolgens de verschil
lende vorderingen en de daaraan te danken
reclasseeringswetten toe te lichten. Tenslot
te wees spr. op de resultaten van dit werk
en de rijke maatschappelijke en geestelijke
zegeningen daarvan.
De voorzitter der vereeniging. de heer de
Water, dankte spreker hartelijk voor zijn
uiteenzetting, waarna een collecte ten bate
van het reclasseeringswerk werd gehouden.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het candidaatsexainen
rechten: de heer W. Glastra (Haarlem);
voor het doctoraal examen rechten: de
heer D. du Cloux, (Den Haag); voor het
doctoraal examen geneeskunde: de heeren
L. B. den Houter 'Den Haag': H. Matzin-
ger (Vlissingen) en G. J Idema (Den
Haag); voor he' artsexamen le gedeelte:
de heeren P. C. Kraan (Oegstgeesti en L.
O. Meyers, (Den Haag)bevorderd tot arts
de heeren P. M. J. de Koek (Leiden) en A
W. Fries (Den Haag).