STADSNIEUWS
Kunstkring voor allen
Nog onzekerheid in Spanje
80ste Jaargang
ZATERDAG 25 MAART 1939
No. 24233
Nieuwe Eerste Nederlandsche N.V.
Het Budapester Strijkkwartet
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDÉb EN OMSTREKEN
Er wordt onderhandeld
Prof.
dr. W. Nolen
overleden
IM. NOOMEN
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
Jager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te ibetalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindaplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque» en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
A
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd suil!
per 3 maanden i..v7. f.243
per week ïï'&fZV&ft.OM
Franco per post - f. 2:35 per 3 maanden -f» portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndlf
Wat er precies in Spanje gebeurt, is nog
eenigszlns in nevelen gehuld. Liet Burgos
eerst doorschemeren, dat er van onderhan
delingen geen sprake was, later kwam het
daarop terug, echter met duidelijke aan
wijzing, dat de republikeinen het initiatief
daartoe hadden genomen. Overigens legt
Burgos den nadruk op het volgende:
1. De regeering te Burgos heeft van haar
kant nooit iets gedaan om tot een bespre
king met haar tegenstanders te komen.
2. Daar de voorbereidingen voor het of
fensief geëindigd zijn en de generale staf
op een spoedig resultaat rekent, is een
overgave die den oorlog, welke spoedig drie
jaar zal duren, met enkele dagen zal ver
korten, van weinig beteekerds.
3. Men heeft weinig vertrouwen in de
republikeinsche afgezanten, waarvan men
niet met zekerheid weet vooral niet na
de jongste gebeurtenissen te Madrid of
zij de meerderheid van de nog niet aan
Franco overworpen gebieden vertegen
woordigen.
Te Madrid echter, waar de verdediglngs-
raad bijeen is, beweert men, dat de onder
handelingen in een zeer vergevorderd
stadium zijn! De onderhandelingen worden
te Burgos gevoerd, waarheen een delegatie
zich per vliegtuig heeft begeven.
Een Franscli blad de „Petite Gironde" uit
Bordeaux geeft nog de volgende bijzonder
heden over de besprekingen:
le. Het republikeinsche Spanje moet de
regeering van Franco als de eenige wettige
regeering en Franco als staatshoofd erken
nen.
2e. Het republikeinsche Spanje verplicht
zich, onmiddellijk zijn geheele leger te
demobiliseeren en alle wapenen te depo-
neeren.
3e, De republikeinen verbinden zich. alle
maatregelen tot het in de lucht laten
vliegen van gebouwen te Madrid ongedaan
te maken, alvorens de nationalisten de
stad binnenkomen.
4e. De republikeinen wenschen, dat men
zich niet verzet tegen het vertrek van
zekere leden der republikeinsche regeering.
De drie eerste punten zijn in beginsel
aanvaard. Over het vierde punt is men het
echter nog niet eens.
De Italiaansche bladen houden vol, dat
generaal Franco aan de vertegenwoor
digers van den verdedigingsraad van
Madrid de onvoorwaardelijke overgave
van de stad binnen 48 uur geëischt
heeft en dat hij, indien deze eisch niet
wordt aanvaard, tot het offensief zal
overgaan. De vertegenwoordigers zou
den naar Madrid zijn teruggekeerd en
men denkt, dat de verdedigingsraad
de onvoorwaardelijke overgave zal aan
vaarden.
De ontvangst van Pétain.
Bij de overhandiging zijner geloofsbrie
ven heeft de Fransche maarschalk Pétain
een rede gehouden, waarin hij zijn voldoe
ning erover uitte, dat hij „in zeer belang
rijke omstandigheden het contact kon her
vatten met een wapenbroeder van weleer,
die thans in de geschiedenis is getreden".
Spanje en Frankrijk, die buren zijn in
Europa en in Afrika, waar zij door gelijke
belangen tot elkaar gebracht worden, zoo
zelde de maarschalk verder, kennen het ge
lukkige voorrecht, elkander niets te benij
den te hebben en slechts bezield te zijn
door den wensch, naast elkander in onaf
hankelijkheid en vrede te leven".
Pétain gaf tenslotte uiting aan zijn beste
wenschen voor Franco en het Spaansche
volk.
In zijn antwoord verklaarde Franco:
„Ik stel er prijs op, uiting te geven aan
mijn voldoening over het feit. dat het uwe
excellentie is. die met een zoo hooge missie
Is belast. Niemand kan beter de verheven
gevoelens van het nieuwe Spanje begrijpen
dan hij die een schat van militaire deugden
heeft vergaard en daardoor niet onver
schillig zijn kan voor de bewijzen van held
haftigheid en offervaardigheid, welke ons
volk in dit grootsche epos ter verdediging
van zijn zuiverste idealen en van die der
Westerse he beschaving heeft gegeven. Onze
Eui'opeesche nabuurschap vindt een ver
lengstuk in Afrika, waar belde naties een
gemeenschappelijke beschavende taak heb
ben."
Franco sprak vervolgens den wensch uit,
dat de betrekkingen geïnspireerd worden
door een wederzijdsch en vriendelijk respect
en een gemeenschappelijke vredelievend
heid. Laat on6 op het moment waarop wij
elkaar opnieuw ontmoeten, zoo zelde hij,
na een oude loyale samenwerking onze ge
meenschappelijke bijdragen leveren in her
innering aan de dagen, waarin uw harte
lijk optreden in Marokko bij de Spanjaar
den een atmosfeer van sympathie schiep,
welke nog vermeerderd werd met die, welke
uw hooge persoonlijkheid inspireerde."
Uiteenzetting der sociale wetgeving.
De voorzitter van den Baad van 'Arbeid,
de heer mr. S. Mok, hield voor de leerlingen
der hoogste klassen van de Ambachtsschool,
die 1 April a.s. de school zullen verlaten,
een bespreking over de voornaamste sociale
wetten.
Met zeer veel aandacht volgde de groep
van ongeveer 200 leerlingen het gespro
kene, waarbij de heer Mok een heldere uit
eenzetting gaf van de Ongevallenwet, de
Ziektewet en de Invaliditeitswet.
Gewezen werd op de noodzakelijkheid van
aangifte voor ongevallen, eventueele ziekte
of invaliditeit, alsook op de noodzakelijk
heid van het bijhouden van een rentekaart
en het plakken der vereisöhte zegels.
De bijeenkomst werd bijgewoond door en
kele leden van het schoolbestuur, o.w. de
voorzitter.
De directeur der school was de tolk van
allen, toen hij na afloop den heer Mok
dank zegde voor de leerzame voordracht.
Aan de leerlingen werd een praktisch
boekje met wenken en raadgevingen uit
gereikt. samengesteld door den Raad van
Arbeid.
BEKEND LEIDSCH OUD-
HOOGLEERAAR.
de universiteit alhier welk ambt hij tot 1924
heeft vervuld.
Van 1925 tot 1930 was prof. Nolen eerste
geneesheer van het Roode Kruisziekenhuis
te 's-Gravenhage. Daarna heeft hij aldaar
nog consultatieve practijk uitgeoe.fend.
Van zijn publicaties kunnen genoemd wor
den ..Pneumatismus gnorrhoicus", zijn dis
sertatie, Klinische voordrachten", die in
1900 verschenen. ,,Levensverzekering-ge-
neeskunde", verschenen in 1923, dat prof.
Nolen in samenwerking met A. A. Hijmans
van den Bergh en J. Siegenbeek van Heu-
kelom schreef en verschillende artikelen
gepubliceerd in het Nederlandsch Tijd
schrift voor Geneeskunde, de geneeskun
dige bladen, het Nederlandsch Maandschr.
j voor Geneeskunde en in Duitsche genees
kundige tijdschriften. Prof. Nolen's ver
diensten werden erkend door zijn benoe
ming tot Ridder in den Nederlandschen
Leeuw. Voorts was hij doctor honoris causa
van de Universiteit te Upsala (Zweden).
De begrafenis van het stoffelijk overschot
zal Dinsdagmiddag om half drie op Oud
Eik en Duinen te 's-Gravenhage geschie
den.
Foto van prof. Nolen uit zijn Leidschen tijd.
In den ouderdom van 84 jaar is giste
ren te zijnen huize te 's-Gravenhage
overleden prof. dr. W. Nolen, oud-hoog
leeraar in dc geneeskunde aan de Uni
versiteit alhier, welk ambt hij gedu
rende vele jaren, namelijk van 1891 tot
1924 heeft vervuld.
Prof. Nolen is 31 Juli 1854 te Rotterdam
geboren. In zijn geboorteplaats doorliep hij
het gymnasium waarna hij aan de Leidsche
Universiteit medicijnen ging studeeren. Na
zijn promotie in 1880 was hij gedurende 11
jaar als geneesheer te Rotterdam geves
tigd. In 1891 aanvaardde hij het hoogle
raarschap in de interne geneeskunde aan
DIRK NIJLAND
De tentoonstelling in de Lakenhal van
schilderijen, houtsneden en teekeningen
door Dirk Nijland, georganiseerd door de
Leidsche Kunstvereeniging wordt met een
week verlengd en blijft geopend tot op
2 April.
LEIDSCHE AMBACHTSSCHOOL.
Cijfers, welke U misschien iets te
vertellen hebben:
ONGEVALLENVERZEKERING
f. 25.000.- bij overlijden
f. 50.000.- bij blijvende invaliditeit
Jaarpremie vanaf f. 33.75.
BIJKANTOOR LEIDEN, BREESTRAAT 10a
Telef. 302 - Na 6 uur 2479.
1711 (Ingez. Med.)
CHRISTELIJKE DEMOCRATISCHE UNIE.
Afd. LeidenOegstgeest.
Gisteravond kwam bovengenoemde af-
deeling in vergadering bijeen in Gebouw
Patrimonium. Voorzitter Noppe opende de
vergadering op de gebruikelijke wijze en
ging voor in gebed. Ter sprake kwam de
beteekenis van de Prov. Staten-verkiezing.
Uitvoerig werd daarbij de propaganda
besproken. Tevens kwamen de a.s. Gemeen-
teraatsverkiezingen ter sprake, waaraan be
sloten is deel te nemen. Bij de gehouden
stemming voor candidaten voor den Ge
meenteraad was de uitslag als volgt:
No. 1. J Noppe Sr.; no. 2. C. J. v. d. Wilk:
no. 3. J. Flaman; no. 4. W. Nijenhuis: no. 5
M. J. de Nie; no. 6. J. C. Wels.
Diverse zaken werden nog besproken,
waarna de 2e voorzitter, Perfors, deze ge
animeerde vergadering met dankgebed sloot
BINNENLAND.
Vergadering Liberale Staatspartij: ope
ningsrede van prof. mr. Telders (4de
Blad).
Het dreigend arbeidsconflict in de metaal
industrie; standpunt der arbeiders uit
eengezet (4de Blad).
Een woekeraarster voor de Amsterdamsche
rechtbank (3de Blad).
Te water lating van het motorschip „Prin
ses Beatrix" (1ste Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Beperkte omzetten - Kalm beursverloop
Weinig veranderde koersen - Amerika
iets hooger - Nederlandsche beleggings-
markt vast.
DIAMANTEN DOCTORAAT.
Vrijdag a.s. zal het zestig jaar geleden
zijn. dat dr. J. Bosscha, thans wonende te
Merano (Italië i aan de Rijksuniversiteit al
hier promoveerde tot doctor in de wis- en
natuurkunde.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Bevorderd is tot doctor in de Wis- en Na
tuurkunde op proefschrift getiteld: „Het
Zuurstofverbruik van zoogdiererythroyten
onder invloed van leverextract", de heer G.
A. Overbeek, geboren te A'dam.
Geslaagd voor het Candidaatsexamen:
rechten: mej. J. C. C. Pastor (Hillegersberg)
voor het doctoraal examen rechtens de hee-
ren E. Th. M van Voorst tot Voorst (s'-Gra-
venhage) en Tj. Halbertsma (Rotterdam);
voor het doctoraal examen klassieke lette
ren: mej. M. A. Lindenburg, (Delft) en mej.
J. de Jonge (Rotterdam) en voor het can
didaatsexamen Ned. Letteren: mej. H. J.
Roosenburg, ('s-Gravenhage).
Budapester Strijkkwartet: een naam met
wereldreputatie! Bij voorbaat weet ge, dat
dit. een avond van musiceeren in den
schoonsten zin zal worden. Een verwach
ting, die ook ditmaal niet beschaamd werd!
Behalve Josef RoLsman (le viool),Alexan
der en Mischa Schneider (resp. 2e viool en
cello) was er een nieuwe partner: de altist
Boris Kroyt (alt) in de plaats van den on-
vergetelijken Stefan Ipolyl. Deze heeft
ruimschoots bewezen, zich geheel te kun
nen aanpassen.
Wij beschreven de uitmuntende presta
ties van de Budapesters reeds herhaalde
lijk en ook thans toonden zij zich weer van
een idealen kant.
En wel in drie meesterwerken: Haydn's
C dur op. 77 no. 1, Wavei's kwartet in F
dur en Beethoven's e kl. t. op 59 no. 2.
Deze combinatie was ons echter niet ge
heel duidelijk. Waarom werd de meer mo
derne componist geplaatst tusschen de twee
klassieken in? Was dat soms speciaal voor
de „ouderen", opdat deze weer vasten grond
onder de voeten zouden hebben, om veilig
naar huis te komen? Maar dat is toch
eigenlijk in het geheel niet meer noodig:
want het Ravel-kwartet dateert reeds van
1904 en wij mogen het zoo langzamerhand
wel als volkomen ingeburgerd beschouwen:
wij wagen te zeggen, zélfs ook in Leiden.
Bovendien hebben de Budapesters dit
kwartet ook reeds op hun vorig concert, in
onze stad gespeeld.
Wij voor ons hadden gaarne Ravel als
slotstuk gehoord: stylistisch zou het pro
gramma dan aan waarde gewonnen hebben
en een nog grooter climax ware bereikt.
Nü kwam Ravel wat vreemd contrastee-
rend tusschen Haydn en Beethoven in te
staan. Doch dit is. behalve het feit, dat het
ons nóg aangenamer geweest zou zijn. ook
eens met een hier nog volkomen onbekend
modern kwartet kennis te mogen maken,
de eeige aanmerking, die wij te maken
hebben. Doch deze aanmerking houdt méér
in, dan men oppervlakkig denkt: waarlijk,
er zijn in de moderne muziekliteratuur
voldoende belangrijke kwartetten, die op
een uitvoering te Leiden wachten en wij
achten het dus plicht, op kennismaking
daarvan aan te dringen, hoé subliem de in
houd van de thans gespeelde werken ook
was.
Verder over dezen avond voor de Buda
pesters opnieuw niets dan de hoogste lof!
Welk een voortdurend genot zich te mo
gen verlustigen aan de opeenvolging van
de structueele vondsten, zoowel in Haydn,
Ravel als Beethoven, ofschoon in het twee
de Rasoumoffski-kwartet van den laatste
het Molto Adagio, tengevolge van de breed
sprakigheid en de vele herhalingen, in dit
opzicht een zwakke plek vormt. Beethoven
schreef dit Adagio, nadat hij zich verdiept
had in den sterrenhemel en onder de ster
ke impressie was gekomen van de harmonie
der sferen. Harmonieus en melodieus is het
zeker in de hoogste mate, doch hij bleef te
lang onder den indruk: of voelt de moder
ne mensch in dezen gejaagden tijd zulks
misschien verkeerd aan?. Doch wie zich
herinnert het hierop volgende Allegretto
en de meeslepende Finale, onderkent stellig
de magistrale hoogte van Beethoven's la
tere kwartetten.
Den meest verheven indruk ontvingen wij
nochthans persoonlijk van Ravel's in een
sprookjesachtig-etherisch waas gehuld en
van verwonderlijk teere klankkleuren ver
vuld kwartet, waarin de Budapesters het
impressionistisch karakter ten volle tot
uiting wisten te brengen. De schoonste en
teederste fragmenten volgen hier elkaar op,
al verhelen wij ons niet, dat de innerlijke
synthese wat zwak is en het uiterlijk effect
der wonder-zacht verglijdende klankver
houdingen zoodanige aantrekkelijke en be
korende impressies schenkt, dat men daar
door eenig gemis aan dieper geestelijken
inhoud licht over het hoofd ziet. Doch de
zachte gemoedsbeweging, de ranke expres
sie van harmonieus gevoel, de fijne en
vloeiende opeenvolging van melodische ge
dachten zonder spoor van moeizame the
matische behandeling, voeren den toehoor
der onderbroken mee naar een gansch an
dere en betere wereld
De Budapesters speelden en schonken
ons opnieuw de heerlijkste gaven van hun
groot en weldoordacht kunnen: zy open
baarden een uitzonderlyke muzikale en in
strumentale eensgezindheid, waarby de
techniek geen wensch onvervuld laat. De
gave klank is warm levend in haar verza
digdheid en tot in détail is dit spel geadeld
door een puur sentiment.
Een speciaal compliment willen wij niet
onthouden aan den cellist, wiens voorbeel
dige steun en groote draagkracht telken
male voor een markanten onderbouw zorg
draagt. Wat by kwartetten zelden of nooit
voorkomt, geschiedde thans. Het enthou
siaste applaus was zoodanig, dat een toe
gift gegeven werd, de geestige finale uit
Haydn's kwartet op 33 no. 2 Een heerlüke
grap met een onverwacht slot!
Het was dus weer een avond, den Buda
pesters volkomen waardig!
Er werd slechts één schrijnende disso
nant op dezen buitengewoon mooien avond
gehoord. En wel een héél bedenkelüke! Dat
was het woord van den voorzitter van den
Kunstkring voor Allen, den heer v. d. Hoe
ven, waarin deze er met den diepsten ernst
op wees, hoe treurig het eigenlijk met deze
instelling staat. In de laatste jaren is het
ledental van niet minder dan 1300 tot 600
teruggeioopen. Door het bestuur is reeds
per circulaire aangekondigd dat. zoo hierin
géén verandering komt. tot opheffing over
gegaan moet worden. Dit woord was be
doeld als een noodkreet! De voorzitter
wekte dus allen op tot behoud van het lid
maatschap en tot het aanwerven van nieu-
BUITENLAND.
Nieuwe financieele plannen in Duitschland
(2de Blad).
Voorloopig stilstand in de groote politiek?
(Buitenland. 1ste Blad).
Zwitserland beschermt zijn grenzen (Bui
tenland, 1ste Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Voor het geheele land: matige,
tijdelijk krachtige wind uit Ooste
lijke richtingen. Zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaringen. Geen
neerslag van beteekenis. Weinig
verandering in temperatuur.
we leden. Opdat de „Kunstkring voor
Allen" kan blijven bestaan en het volgend
jaar het derde lustrum met een prachtige
serie concerten zal mogen herdenken.
Wij kunnen deze woorden ten volle on
derschrijven: want voor het muzikale en
cultureele leven van Leiden zou opheffing
inderdaad een grooten slag beteekenen.
Niet minder dan 84 prachtige concert heeft
de Kunstkring tijdens de 14 jaren van zijn
bestaan den Leidenaars geschonken. Wij
kunnen ons vooralsnog niet indenken, deze
in het komend seizoen te moeten missen.
Deze instelling verdient den warmen steun
van een ieder, die het met de muziek wél
meent en wij hopen dan ook mét den heer
v. d. Hoeven, dat men wegen zal vinden,
die de zoo zeer gevreesde opheffing niet
noodzakelijk doen worden!
Het Budapester Strijkkwartet, vJ.n.r. de h
Schneider (2e viool)Boris Kroyt
eeren Josef Roisman (le viool), Alexander
(alt) en Mischa Schneider (cello).
