Franco morgen in
Madrid?
Verklaring van Chamberlain
80ste Jaargang
VRIJDAG 24 MAART 1939
No. 24232
Te Burgos wordt onderhandeld
over de overgave
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Hongaren op Slowaaksch gebied
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Nieuw Duitsch succes
Minimumpremie op oorlogsrisico
verhoogd
Het vluchtelingenkamp komt te
Weslerbork
Geen nieuwe
gezichtspunten
Marnix-herdenking 1940
Dit nummer bestaat uit ZES bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Groote moeilijkheden schijnen niet te verwachten
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags on Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
3D ets. porto te (betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-^ en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen geTestlgifSïSJ
per 3 maanden t. 2.3S
per week f. 0.18
Franco per post t. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 mmD
Vermoedens over wat komen zal.
De verklaring van Chamberlain In het
Britsche Lagerhuis heeft geen nieuws ge
bracht. Het was een offlcieele bevestiging
van hetgeen de Britsche premier in zijn
rede te Birmingham zeide.
Belangrijker zou geweest zijn, zoo de
Britsche premier zich had uitgelaten over
de pogingen om met andere landen te ko
men tot een afweer tegen verdere daden
van Duitschland, doch daarover zweeg hij.
Blijkbaar is dus nog altijd geen resultaat
van eenige beteekenis verkregen. Wel ver
luidt, dat de sovjets zich bereid hebben
verklaard het Engeische voorstel te aan
vaarden. doch Polen aarzelt nog altijd ten
gevolge van het uitblijven van de geëischte
toezeggingen.
Veel effect mag men niet meer verwach
ten van het Britsche optreden
Roemenië heeft zich ook niet laten te
rughouden van het sluiten van een zeer
vérgaande handels-overeenkomst met
Duitschland. men zie het 4e Blad.
Roemenië behoudt weliswaar zijn econo
mische onafhankelijkheid, doch In Roe-
meensche politieke kringen krijgt men den
indruk, dat Roemenië heeft toegestemd in
veel meer dan het oorspronkelijk wenschte
te onderteekenen.
Uit Duitsche kringen wordt vernomen,
dat de overeenkomst in hoofdzaak voorziet
in reeksen Duitsche beleggingen in Roe
menië. Deze zullen worden terugbetaald
uit de opbrengst dezer beleggingen gedu
rende een periode van vijf jaren.
Duitsche kringen noemden de overeen
komst een soort Duitsch-Roemeensch vijf
jarenplan. Zij veTklaren. dat de voornaam
ste punten der overeenkomst zijn:
1. Duitschland zal hulp verleenen bij den
toenemenden verbouw van oliehoudende
planten (soya en zonnebloemen), vlas en
hennep, veevoeder, zooals hooi, wortelen
en mals.
2. Roemenië zal bauxiet en andere zeld
zame ertsen in Noord-Roemenië exploi-
teeren. De bauxiet komt er veel voor en
volgens de nieuwe Duitsche methoden kan
er gemakkelijk zuiver aluminium worden
gewonnen.
Gezwegen nog van de petroleum
Het Duitsche Nieuwsbureau heeft alle
reden om juichend te schrijven: Deze over
eenkomst bewijst, dat verstand en Inzicht
in de reëcle politieke gegevens het gewon
nen hebben van onverstand en van de ver
tegenwoordigers dier categorie van politici
en staatslieden, die het er op aanleggen
onder het masker van den bezorgden recht
schapen man de volkeren, in het bijzonder
de kleine staten, op een dwaalspoor te
brengen. Tegenover de allesbehalve scru
puleuze. thans in Londen ontmaskerde me
thodes dier heeren om. in geen geval in
het Midden- en Zuid-Europeeseh gebied
rust en een nieuwe ordening toe te laten,
staat thans het Duitsch-Roemeensche eco
nomisch verdrag, dat een chte bijdrage is
tot de bezoeling en goede oriënteering van
het economisch leven en in hooge mate de
aigemeene pacificatie in Europa dient.
Wohltat is gisteravond door koning Carol
ontvangen en is direct daarna afgereisd.
Duitschland heeft Roemenië toegezegd,
dat in Bohemen alle militaire goederen
kunnen worden besteld, die prompt zullen
worden geleverd! Reeds zijn via Polen 30
wagons onder weg.
Het is voor Duitschland opnieuw een be
langrijk succes. De Engeische handelsmis
sie komt te laat. Dat Roemenië zich na
drukkelijk bereid verklaard heeft om gelijke
accoorden te sluiten met alle andere lan
den is slechts een zwakke poging om de pil
te vergulden.
De Engeische pers, die over het algemeen
zwijgt, tracht het voor te stellen, alsof
Duitschland in groote lijn is teruggeweken
door Roemenië niet in zijn zelfstandigheid
te treffen, maar het is een magere troost.
Het statuut voor Slowakije brengt dit
land. zooals te verwachten was, geheel on
der Duitsch beheer. Het incident met de
Hongaren, die nog een stukje grond op-
eischen, mag men van weinig beteekenis
beschouwen.
Hitier heeft Memel na de inlijving bij
het Duitsche rijk weer verlaten. Aan boord
van de „Deutschland" is hij naar Swine-
munde teruggekeerd, vanwaar hij per trein
naar Berlijn vertrok. Memel zal een vioot-
basis worden en wordt versterkt. Een aan
tal Llthauers zou gearresteerd zijn.
Sumner Welles heeft tijdens een perscon
ferentie verklaard, dat hij van den Llthau-
schen gezant te Washington een nota heeft
ontvangen, wiaarin hij in kennis wordt ge
steld met de overdracht van Memel aan
Duitschland. Tot haar spijt, aldus voegde
de Amerikaansche adjunct-staatssecretaris
hieraan toe, is de regeering der Vereenigde
Staten gedwongen het voldongen feit toe
te geven.
Welles gaf voorts te kennen, dat hij den
minister van financiën een nota had ge
zonden, strekkende tot wijziging van de
douanetarieven op de producten uit Memel
de repressaillerechten, die voor Duitsch
land ingevoerd zijn. zullen van toepassing
zijn op deze producten.
De ..Temps" zegt, dat de beslissing ten
opzichte van Danzig nu ook wel niet lang
meer op zich zal laten wachten. Behalve
Danzig zijn er aan dien kant nog de Cor
ridor en bepaalde deelen van Opper-Sile-
zië. Men neemt nauwelijks aan, dat in deze
gewesten de grenzen nog langen tijd on
gewijzigd zullen blijven. Nochtans zou
Duitschland niet de grenzen van 1914 ge
heel hersteld willen zien, doch een gedeelte
van de vroegere provincie Posen, alsmede
eenige stukken van Opper-Silezie bij Polen
willen laten. In dit verband wordt dan ver
der de zone van Noord-Sleeswijk genoemd,
welke indertijd aan Denemarken is ge
komen.
De Londensche assuradeurs hebben een
circulaire uitgegeven, waarin bekend ge
maakt wordt, dat de minimumpremies op
oorlogsrisico voor vrachtverschepingen in
verband met de tegenwoordige internatio
nale spanning, verhoogd worden. De ver
hoogde tarieven zijn reeds vandaag va»
toepassing.
De verzekeringstarieven voor reizen van
en naar de Oostzee zijn verhoogd tot tien
shillings per 100 pond sterling. De ver
schepingen van Engeland of het vasteland
naar buiten zijn onderhevig aan een tarief
van tien shilling per 100 pond en reizen
naar Engeland en het vasteland aan een
tarief van 12 shillings 6 pence per 100 pond
Het tarief voor verschepingen naar de Ver
eenigde Staten of Canada bedraagt een
halve kroon en in omgekeerde richting 5
shilling per 100 pond.
Het staat thans vast, dat het vluchte
lingenkamp, hetwelk eerst op de Ve-
luwe zou komen, wordt ingericht in de
gemeente Westerbork bij Beilen in de
provincie Drente.
De keus is gevallen op een complex
grond van het Staatsboschbeheer, ge
legen tusschen Hooghalen, Amen en het
Oranjekanaal in het Zwiggelterveld.
Deze grond is reeds ten deele in cul
tuur.
Het is de bedoeling een weg naar het
kamp aan te leggen vanaf den weg
HooghalenAmen langs de boschwach-
In het Britsche Lagerhuis heeft minister
president Chamberlain verklaard:
„De regeering heeft reeds uiteenge
zet, dat de jongste actie van de Duit
sche regeering de vraag heeft doen rij
zen, of die regeering niet door opeen
volgende daden wil trachten Europa te
overheerschen en misschien zelfs nog
verder te gaan.
Indien deze uitlegging van de bedoelin
gen der Duitsche regeering zou blijken
juist te zijn, dan acht de Britsche re
geering zich verplicht te verklaren, dat
een dergelijk optreden, zooals ook in
het verleden is gebeurd, den succesvol
len tegenstand van Engeland en andere
landen, die prijs stellen op hun vrijheid,
tot gevolg zou hebben. Ik kan nog geen
mededeclingen doen over de beraad
slagingen, die met andere regeeringen
gehouden zijn, in verband met de jon-
ste onwikkeling".
Ik wensch duidelijk te maken, aldus ver
volgde Chamberlain, dat bij de regeering
van Groot Brittannië geenszins de wensch
bestaat, redelijke pogingen van de zijde
van Duitschland, zijn uitvoerhandel uit te
breiden in den weg te staan.
Evenmin is deze regeering er op belust,
in Europa twee tegenover elkaar staande
blokken van landen met verschillende op
vattingen over de vormen van hun interne
bestuur in het leven te roepen.
terswoning achter de bezitting Oost
halen.
Er zal zoo spoedig mogelijk worden
begonnen met den bouw van ongeveer
vijftig barakwoningen, terwijl ook de
stichting van een katholieke kerk, een
evangelische kerk en een synagoge in
de plannen is opgenomen.
Onze zorg hier betreft het denkbeeld,
dat wij ons niet kunnen onderwerpen
aan een procedure, op grond waarvan
onafhankelijke landen onderhevig zijn
aan een zoodanige pressie, onder dreiging
met geweld, dat zij er toe verplicht
worden, hun onafhankelijkheid prijs te
geven en wij zijn vastbesloten met alle
middelen, waarover wij beschikken, in
dien pogingen zouden worden gedaan
een dergelijke procedure in werking te
stellen, ons daartegen te verzetten.
Chamberlain deelde mede, dat de minis
ter, van financiën op Dinsdag 25 April de
begrooting zal indienen.
In antwoord op een door het conserva
tieve lagerhuislid Beit gestelde vraag, of
hij, teneinde de Duitsche agressie in Europa
te beantwoorden, overleg wil plegen met de
regeeringen van Frankrijk, België, Australië
en Zuid-Afrika, met- het oog op een inlij
ving onderscheidenlijk bij de koloniale rij
ken van Frankrijk, België en Groot-Brit-
tannië van vroeger Duitsch koloniaal bezit
dat thans onder mandaat staat van deze
landen en Groot Brittannië, zeide Cham
berlain: „Neen ik geloof niet. dat het voor
stel van Beit de uitwerking zou hebben,
welke hij er zich van voorstelt".
HJVI. DE KONINGIN
BESCHERMVROUWE
VAN HET COMITÉ.
Het heeft H.M. de Koningin
behaagd het Bescherm
vrouwschap te aanvaarden
van het nationaal comité
ter herdenking van Filips
van Marnix van Sint Alde-
gonde, wiens sterfdag, 400
jaar geleden, hier ter stede,
het volgend jaar zal worden
herdacht.
BINNENLAND.
Het onderwijscongres te Amsterdam ge
opend. (Binnenland, 4e Blad).
De „vrachtauto's der zee". (4e Blad).
Onze sport betrekkingen met Duitschland.
(Sport, 4e Blad).
Oplichtingsaffaire in het Noorden des lands
(Gemengd, 4e Blad).
BUITENLAND.
Duitsch-Roemeensche handelsovereenkomst
gesloten (4e Blad).
President Lebrun uit Londen huiswaarts
vertrokken. (Laatste Berichten, le BI.).
De EngelschRussische handel. (Buiten
land, 3e Blad).
Een stemmingsbeeld uit Italië. (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Zwakke
tot matige wind uit uiteenloo-
pende richtingen. Meest zwaar
bewolkt. Geen neerslag van be
teekenis, weinig verandering in
temperatuur.
Naar de „Corriere della Sera" uit Burgos meldt, zouden aldaar
gistermiddag leden van den verdedigingsraad van Madrid zijn
aangekomen om te onderhandelen over een overgave van
Madrid aan Franco. De onderhandelingen zouden gehouden
worden in het gebouw van het vliegveld van Burgos. De leden
van den verdedigingsraad zouden de overgave van Madrid, de
ontwapening van het republikeinsche leger en de erkenning
van Franco als staatshoofd van Spanje hebben aangeboden.
Voor eenige republikeinsche extremisten zouden zij verlof tot
uitwijking naar het buitenland verzocht hebben.
De onderhandelingen, zoo verneemt het blad verder, worden
van republikeinsche zijde geleid door den commissaris van
binnenlandsche zaken van den verdedigingsraad, Garillo, en
door den vroegeren gouverneur van Carthagena, Ortega. De
besprekingen zouden ertoe geleid hebben, dat nog heden aan
het front van Madrid de witte vlaggen geheschen zullen wor
den. De intocht van de nationalistische troepen in Madrid zou
zijn vastgesteld op morgen. De republikeinsche gedelegeerden
zouden zich verder verplicht hebben alle toebereidselen tot
het in de lucht laten springen van gebouwen enz. te staken.
Dit bericht heeft in Rome een levendigen
indruk verwekt. Volgens den correspondent
te Brugos van de „Popoio di Roma" zouden
de besprekingen al sinds eenigen tijd gaan
de zijn, met name sedert de uitwisseling
van den zoon van generaal Miaja tegen den
jeugdigen Primo de Rivera.
Madrid zou onvoorwaardelijk worden
overgegeven. Wat het overige republi
keinsche gebied betreft Valencia,
Muicia en Carthagena hierover zou
den de gedelegeerden geen verplichtin
gen aanvaard hebben en zelfs zouden
zij Franco hebben meegedeeld, dat, in-
dien de nationalisten dit bezetten, dc
krijgsverrichtingen zouden worden
voortgezet. (De bedoeling hiervan is
ons vooralsnog volkomen onduidelijk.
Red. L.D.).
Gistermiddag zond het Duitsche Nieuws
bureau uit Bratislava het volgende bericht:
Van de zijde der Slowaaksche regeering
wordt medegedeeld, dat Hongaarsche troe
pen deelen van Oostelijk Slowakije zijn bin
nengerukt.
De regeering te Bratislava heeft een for-
meele nota aan Boedapest gezonden, waarir.
wordt geprotesteerd tegen de schending
van Slowaaksch gebied door Hongaarsche
troepen. Een bevredigend antwoord werd
binnen enkele uren geëischt.
In zijn antwoord aan den Slowaakschen
minister van buitenlandsche zaken heeft
minister graaf Csaky beloofd direct een
onderzoek te zullen laten instellen, waar
van hij het resultaat aan de Slowaaksche
regeering zou meaedeelen.
Tegelijkertijd heeft de minister er de
regeering te Bratislava opmerkzaam op
gemaakt, dat de Oostelijke grens van Slo
wakije nimmer was vastgesteld en dat het
derhalve mogelijk is, dat uit deze omstan
digheid een eventueel plaatselijk geschil
tusschen Hongaarsche en Slowaaksche
troepen ontstond.
Van militaire operaties kan echter geen
sprake zijn.
Volgens berichten van de grens zouden
de Hongaren een smalle strook aan.de Roe-
theensch-Slowaaksche grens, die doorkruist
wordt door den spoorweg Ungvar-Uzslk. be
zet hebben.
De grens is hier nooit definitief vastge
steld; het gebied, dat thans door de Hon
garen bezet zou zijn, is altijd door de Roe-
thenen opgeëischt. De uiterste grens van
dit bezette gebied moet ongeveer 60 K.M.
verwijderd liggen van de lijn, die thans ais
grens beschouwd wordt. Men wijst er in-
tusschen op, dat met het oog op den Dult-
schen waarborg voor den Slowaakschen
staat het als onwaarschijnlijk beschouwd
moet worden, dat Hongarije iets zou onder
nemen, dat de vriendschappelijke betrek
kingen met Duitschland zou kunnen be
derven.
Om in de toekomst allen eventueelen
woordenstrijd te vermijden, zal een ge
mengde Hongaarsch-Slowaaksche commis
sie de definitieve grenslijn vaststellen. Tot
dit doel zoekt de Hongaarsche regeering
contact met de regeering te Bratislawa.
Het optreden der Hongaren beschouwt
men in welingelichte politieke kringen te
Berlijn als een uitvloeisel van de arbitrage
van Weenen, waarbij deze gebieden, die
meerendeel door Oekrainers bevolkt zouden
zijn, aan Hongarije zouden zijn beloofd.
Men schijnt het Hongaarsche standpunt te
deelen, volgens hetwelk men nog niet van
een Slowaaksohe Oostgrens zou kunnen
spreken, aangezien de tot dusverre bestaan
de grens door de Tsjechische bewindheb
bers is vastgesteld, zonder met het ethni-
sche standpunt rekening te houden. Onder
deze omstandigheden is er, zoo zegt men te
Berlijn, alle aanleiding om aan te nemen,
dat het Hongaarsche optreden, dat in zijn
objectief zeer beperkt is, tot geenerlei ver
wikkelingen tusschen Hongarije eenerzijds
en Slowakije en Duitschland anderzijds zal
leiden.
