BINNENLAND
De „vrachtauto's van de Zee"
80ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 24 Maart 1939
Vierde Blad
No. 24232
N.V. IDECO
ERKEND INSTALLATEUR
De werkloosheid
Het 125-jarig beslaan
van de inspectie der artillerie
De „aethergeuzen'
Onderwijs-congres
te Amsterdam geopend
Zij brengen Nederland's vlag in vele havens
Uit de historie van de
Groningsche kustvaart
SPREEKCEL
PERCENTAGE WAS NA 1931 IN DEZE
PERIODE NIET ZOO LAAG.
De directeur van den Rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbemid
deling deelt mede, dat blijkens door het
Centraal Bureau voor de Statistiek ver
strekte voorloopige gegevens in de week 6
t/m 11 Maart bij gesubsidieerde vereenl-
gingen met werkloozenkas waren aange
sloten 577.538 personen (waaronder 75.702
landarbeiders). Van de 501.836 verzeker
den, buiten de landarbeiders, was het werk
loosheidspercentage 22.8 (in de vorige ver-
slagweek, 20 t/m 25 Februari 1939, was dit
percentage 24.6).
Van de 577,538 verzekerden, met inbegrip
van de landarbeiders, was het werkloos
heidspercentage 21.9 (vorige verslagweek
23.8). In de overeenkomstige verslagweek
van Maart was het werkloosheidspercen
tage voor alle verzekerden In de laatste
jaren als volgt (tusschen haakjes zijn ver
meld de percentages, indien de landar
beiders buiten beschouwing worden ge
laten)
1932 26.5 (25.9) 1936 32.0 (34.11
1933 30.3 (30.71937 29.6 '30 6)
1934 25.4 '27.0) 1938 25.8 (27.1)
1935 30.6 (33.0) 1939 21.9 (22.8)
Men zou tot 1931 terug moeten gaan om
In dezen tijd van het jaar een lager werk
loosheidspercentage aan te trefen dan het
thans bereikte.
Op 11 Maart 1939 waren bij de organen
der openbare arbeidsbemiddeling inge
schreven 378.407 werkzoekenden, waarvan
er 360.731 werkloos waren (nJ. 346.462 man
nen en 14.289 vrouwen).
In hotel Wittebrug te Den Haag heeft
generaal-majoor J. Harberts. inspecteur der
artillerie gistermiddag gerecipieerd ter ge
legenheid van het 125-jarig bestaan van
de inspectie van dit wapen. De ontvangst
salon stond vol bloemen. Tot de zeer velen,
die hun gelukwenschen kwamen aanbieden,
behoorden majoor Phaf.f, namens H.M. de
Koningin, de garnizoenscommandant kolo
nel van den Berg van Saparoea namens de
minister van defensie, luitenant-generaal
I. H, Reynders, chef van den generalen
staf met den sous-chef van dien staf, gene
raal-majoor N. T. Carstens. kolonel Schim
mel, vertegenwoordigende den commandant
van het veldleger, generaal-majoor jhr. J.
Th. Alttng von Geusau, commandant van
de eerste divisie, generaal-majoor P. W.
Best, commandant van de luchtverdediging
de wapeninspecteurs: generaal-majoor H.
F. M. baron van Voorst tot Voorst, der
cavalerie, generaal-majoor Hackstroh, der
infanterie, generaal-majoor van de Roemer,
van den geneeskundigen dienst der land
macht. kolonel vaillant dep genie, kolonel
van Selm, der marechaussee en generaal-
majoor Numans, hoofdintendant.
Verder waren er: generaal-majoor H. D.
S. Hasselman. directeur van het materieel
der landmacht en diens voorganger gep.
generaal-majoor Roldanus, reserve gene
raal-majoor de Iongh, inspecteur van den
vrijwllligen landstorm, de gep. luitenant-
generaals Muller Massis lid van den raad
van state, van Mennekrede. lid van het
hoog militair gerechtshof, Seyffardt. oud
chef van den generalen staf. Verschoor,
van Ermel Scherer. de oud-inspecteurs der
artillerie: J. H. Carstens, Schuurman en
Ridder van Rappard, van der Hoog, Elout
en jhr. Wittert. de gep. luitenant-generaal
C. A. Prins, voorzitter van de vereeniging
ter beoefening der krijgswetenschap en de
gep. generaal-majoor Oudendijk, voorzitter
van „Ons Leger".
Nog werden opgemerkt: ir. Ornstein.
directeur van de artillerie-inrichtingen, de
heer Oosterhoff, administrateur van het
departement van defensie, luitenant ter
zee le klasse W. van Haaften, namens den
chef van den marinestaf en de chef van
het bureau van het materieel der marine,
kolonel van Alphen, directeur van de hoo-
gere krijgsschool, kolonel Arriens. directeur
van het krijgskundig archief, de militaire
attaché's van het Fransche en Belgische
gezantschap, brigade- en regimentscom
mandanten en andere hoofdofficieren der
artillerie en van andere wapens.
Een corpsmaaltijd besloot dezen feestdag.
De leider Van G. overleden.
INTUSSCHEN WORDT ER WEER
UITGEZONDEN.
In de „Ziekenverpleging" aan de Prin
sengracht te Amsterdam is, naar de „Tel."
meldt, onverwacht de heer Van G„ één der
voornaamste leden van de „Aethergeuzen",
die Zaterdagavond te Lisse werden gearres
teerd, overleden.
De heer Van G„ die reeds geruimen tijd
lijdende was aan een ernstige maagkwaal,
moest gistermiddag worden geopereerd.
Kort na de operatie is hij overleden.
Zondagmorgen, toen de heer Van G. door
de politie moest worden verhoord in ver
band met de demonstratie-uitzendingen der
Aethergeuzen, heeft hij medegedeeld eige
naar te zijn van de zendin.stallatie, zoodat
men hem als één der hoofdverdachten be
schouwde. De andere gearresteerden wer
den voor het meerendeel als medeplichtigen
beschouwd.
Intusschen meldt hetzelfde blad, dat er
eergisteravond een nieuwe uitzending heeft
plaats gehad. De politie kan dus ander
maal aan het zoeken gaan.
DOOR MINISTER SLOTEMAKER
DE BRUINE.
Vandaag en morgen woTdt te Amsterdam
het Onderwijscongres 1939 gehouden. De
minister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen. prof. dr. J. R. Slotemaker de
Bruine, heeft het congres vanmorgen met
een rede geopend. Alvorens hij hiervoor de
gelegenheid kreeg, heette de heer Lod.
Welling de leden en de gasten welkom.
Hierna sprak de minister. Hij verklaarde
dat het beleggen van dit onderwijscongres
hem zeer welkom is. Oude en nieuwe ideëen
op onderwijsterrein hebben meer dan vroe
ger de aandacht, wat reeds op zich zelf ver
heugend is. Bovendien zal het gevaarlijk
zijn, Ideëen te aanvaarden zonder analyse
en inventarisatie. Het congres zal op dit
terrein zonder twijfel goed werk doen. In
de praeadviezen wordt herinnerd aan het
congres vanwege het Christelijk onderwijs.
Er wordt gezinspeeld op de mogelijkheid
van een congres vanwege het Roomsch
Katholiek onderwijs. Spr. zou dit uiteraard
met even warme belangstelling tegemoet
treden. Thans vangt het congres aan, dat
de praeadviseur „ons" congres noemt en
dat weder een andere groep van ons volk
zeer gelukkig tot bezinning voeren wil.
Het is mij bekend aldus de minister
dat dit congres zich beperkt tot „de mo
derne didactiek" en er naar streeft, rich-
tlngvragen en beginselvragen, die ginds en
hier verschillend zouden worden beant
woord, terzijde te laten. Niet onmogelijk,
dat zij zich niettemin melden. Het afwegen
van inzicht en van parate kennis, die wel
beide onmisbaar zullen zijn, voert spoedig
naar het erf, waar de mensch naar zijn
gansche wezen in geding komt. Heeft het
intellect het primaat of hebben wij te doen
met de persoonlijkheid en haar kern, die
verstand en wil en daad als ultloopers
kent? Wat hiervan zij, het is per sé geluk
kig, dat de hier vergaderden zich reken
schap geven van wat aan alle zijden op
ons toeschrijdt. Het kan niet anders, of ons
onderwijs zal daarvan goede vruchten pluk
ken, In deze zekerheid verklaart de minis
ter met zijn beste wenschen voor het wel
slagen, het congres voor geopend.
NEDERLANDSCHE KATHOLIEKE
DROGISTENBOND.
Te Venlo hield de Nederlandsche katho
lieke drogistenbond in hotel Rheinlscher
Hof zijn goedbezochte voorjaarsvergadering.
De aanwezigen werden verwelkomd door
den voorzitter der afdeeling Noord-Limburg
den heer J. Bartels, waarna de vergadering
door den bondsvoorzitter, den heer J.
Leenarts, werd geopend.
Deze gaf in groote trekken een overzicht
van het jaar 1938. in hetwelk de bond zijn
12'/j jarig bestaan vierde. Het aantal leden
bleef groeien terwijl twee nieuwe afdeelln-
gen werden gesticht, n.l. den Bosch en
Breda.
De jaarverslagen van den secretaris en
den penningmeester werden goedgekeurd.
Het bestuursvoorstel om aan de Bodepa
een subsidie te verleenen wordt aangeno
men Een voorstel der afdeeling Eind
hoven tot verhooging van de contributie
werd verworpen. Het hoofdbestuur zal ech
ter in het najaar met een voorstel komen,
dat tijdig in de afdeellngen zal kunnen
worden behandeld.
CHRISTELIJKE BOEREN-
TUINDERSBOND.
EN
Vergadering van het hoofdbestuur.
Eenige dagen geleden vergaderde het
hoofdbestuur van den Christel ij ken Bceren-
en Tuindersbond onder leiding van den
voorzitter, prof. mr. P. A Diepenhorst te
Amsterdam
Besloten werd de algemeene vergadering
van den 'bond te houden op Dinsdag 23
Mei as. te Breda. Op den avond daaraan
voorafgaande zal D.V. de huishoudelijke
vergadering worden gehouden, terwijl voor
den volgenden dag een excursie zal worden
georganiseerd.
Ten aanzien van de bevordering van het
christelijk landbouwonderwijs werd het
standpunt Ingenomen dat de C. B. T. B. de
aangewezen organisatie is om het chris
telijk landbouwonderwijs te verzorgen. In
dien aan christelijk landbouwonderwijs
groote behoefte bestaat, dan is het nood
zakelijk dat het aantal scholen, dat jaar
lijks aan den C. B. T. B. wordt toegewezen,
wordt vergroot.
Op dit terrein kan met de neutrale land
bouworganisaties niet worden samenge
werkt. Voorts werd het toewijzen van chris
telijke scholen aan neutrale organisaties
principieel onjuist geacht.
Met betrekking tot het christelijk land-
bouwhuishoudonderwijs werd hetzelfde
standpunt ingenomen. De organisatie kan
niet medewerken aan de oprichting van
neutrale landbbuwhulshoudscholen of cur
sussen.
U en Uw rheumatiek liggen
samen onder één deken.
Wanneer U onder de dekens kruipt, blijft
Uw rheumatiek niet aan Uw bed staan, al
hebt U er 4, 5 of 6. Dacht U nu werkelijk
alleen met een groot aantal dekens Uw
rheumatische pijnen te kunnen verdrijven?
U als leek weet niet beter. U denkt
„Warmte zal mij goed doen". Maar bij de
minste afkoeling is de pijn er weer met ver
dubbelde hevigheid en te meer, omdat
rheumatieklijders door de bij rheumatische
aandoeningen optredende storing in de
huidfunctie, extra gevoelig zijn voor koude
tocht en vocht. Pak de koe bij de horens en
gebruik niet langer lapmiddelen! Ge moet
de oorzaak bestrijden en die ligt in een
overmaat van urinezuur in het lichaam
Wat ge noodig hebt is een bloedzuiverende
kuur met Kruschen Salts, dat het urinezuur
radicaal doet verdwijnen door aansporende
werking op lever, nieren en ingewanden.
Kruschen Salts is uitsluitend verkrijgbaar
bij alle apothekers en drogisten 5 f. 0.40,
f. 0.75 en f. 1.60 (extra groot pak).
1594 (Ingez. Med.)
Voorts werden verschillende mededeelin-
gen gedaan inzaike de gevoerde propaganda.
Voorzoover thans over de noodige gegevens
kan worden beschikt, mag de propa-
ganda-actie geslaagd heeten Het ledental
is in het afgeloopen Jaar weer aanmerke
lijk toegenomen. In het Jaarverslag over
1938 zullen gedetailleerde cijfers worden
gepubliceerd.
De rekening en verantwoording over het
jaar 1938 zal aan de algemeene vergadering
ter goedkeuring worden voorgelegd. De
financieele commissie uit het hoofdbestuur
kon zich met het gevoerde financieele be
heer geheel vereenigen.
Daar de heer C. Roeterdink uit Gors6el
zich in verband met zijn leeftijd ni't meer
voor het lidmaatschap van het hoofdbe
stuur beschikbaar kon stellen, uitte de
voorzitter namens den bond zijn harte-
lljken dank voor alles wat de heer Roe
terdink vanaf de oprichting tot nu toe in
het belang van de Organisatie heeft ver
richt.
Nb. afhandeling van enkele onderge
schikte punten werd de vergadering op de
gebruikelijke wijze gesloten.
7273
(Ingez. Med.)
Varend van kust tot kust met niet te groote, snelle en handige
schepenDe Groningers hebben reeds lang geleden ingezien,
dat een goed uitgeruste vloot van kustvaarders rijke vruchten
zou kunnen afwerpen. Stug hebben zij zich op de kustvaart
geworpen, het buitenland de loef afstekend, omdat de practijk
hun wijze lessen gegeven heeft.
Wat houdt de kustvaart eigenlijk in? Hoe heeft zij zich ont
wikkeld? In bijgaand artikel werpt één onzer redacteuren een
terugblik op de Groningsche kustvaart, daarbij aansluitend met
een serie artikelen over zijn ervaringen, opgedaan als passa
gier van een „coaster", welke eerst een lading superphosphaat
naar Ierland's rotsige Westkust bracht, in ballast naar Fowey
aan de Zuidkust van Engeland voer, daar eon lading porcelein-
aarde innam om deze vervolgens naar Zweden te brengen.
DE BOTERHEFFING.
Het bedrag van de heffing en steunuit-
keering op boter, is behoudens tusschen-
tijdsche wijziging, voor de week van 23 tot
30 Maart vastgesteld op 60 cent per K.G.
Er gaat bijna geen week voorbij, of uit
de haven van Delfzijl gaat een nieuw Gro
ninger kustvaartuig ter proefvaart, vroolijk
gepavoiseerd, keurig in zijn nieuw kleed,
waarin grijs en wit den boventoon voeren..
Den volgenden dag reeds is dit sierlijke
Zondagskind gevoegd bij de vloot van de
honderden Nederlandsche zwaarploeterende
coasters", die in geheel West-Europa hun
werk verrichten, die hun vrachten ergens
midden uit Engeland bij een fabriek halen
en weer afleveren ln Brussel, Enschede,
Berlijn of waar ook maar een niet te klein
kanaal den toegang mogelijk maakt.
Voortdurend groeit deze vloot van de
vrachtauto's ter zee". Steeds weer nieuwe
worden langs het Winschoterdiep, in Gro
ningen, in Delfzijl, maar ook op de werven
langs den Rijn en de Waal. op stapel ge
zet om reeds korten tijd daarna te water
te glijden. Hier leeft en werk een geheel
apart, belangwekkend deel van onze na
tionale scheepvaart en scheepsbouwnijver-
heid, dat den laatsten tijd in het middel
punt der belangstelling is komen te staan,
speciaal door felle aanvallen van builen-
landsche, hoofdzakelijk Engelsche en
Deensche zijde. Om de ontwikkeling en het
wezen van deze kustvaart te leeren ken
nen is het noodig eenige eeuwen terug te
gaan. Toen toch lag in het Noord-Oosten
van de provincie Groningen een uitge
strekt veengebied, dat men is gaan ontgin
nen. Na het steken van de eerste turf,
trokken vele binnenschippers naar de jonge
Veenkoloniën om het nieuwe product te
vervoeren, eerst naar de stad Groningen,
later, toen de goedkoope brandstof meer
dere bekendheid verwierf, ook naar Mid
den- en Zuid-Nederland en nog weer later
eveneens naar het buitenland, vooral naar
Zwitserland.
Steeds meer schippers vonden emplooi
in de turfvaart en velen hunner gingen
zich in de dorpen, die langs de Veenkolo
niale kanalen ontstonden Hoogezand.
Sappemeer, Veendam, Wlldervank, Pekela
en Stadskanaal vestigen.
Hun schepen hadden zoo nu en dan
herstellingen noodig en zoo ontstonden
hier de eerste werven, die zich ook al
spoedig aan den nieuwbouw gingen wijden.
Aan de turfvaart was echter een nadeel
verbonden, nJ. dat alleen op de uitreis een
vracht werd meegenomen. De thuisreis
werd leeg gemaakt. Al spoedig begonnen
de schippers daarom uit te kijken naar een
vracht voor de thuisreis en zoo ontstond
de overgang naar de gewone vrachtvaart,
die al spoedig loonender bleek te zijn dan
de turfvaart.
Door de turfvaart naar buitenlandsche
plaatsen, die niet binnendoor te bereiken
waren, hadden de Groninger schippers de
zeevaart leeren kennen, en zoo vergroeide
de eertijds binnenlandsche turfvaart tot
zeevrachtvaart. Steeds verder voeren de
houten smakken, tjalken, koffen, galjoten,
schoeners en brikken en al spoedig be
zochten zij alle havens in de Oostzee, Both-
nische- en Finsche Golf en de Middelland-
sche Zee.
Honderden zeelui voeren op deze vloot.
Velen hunner gingen naar de groote vaart
over, óf in dienst van een reederij óf met
een eigen schip. In de vorige eeuw trof men
dan ook overal de Groninger schepen aan,
zoowel in Rio de Janeiro als in Shanghai,
Kaapstad of Montreal. De overgroote meer
derheid der Groningers bleef echter de
kustvaart getrouw en daarmee groeide en
bloeide de scheepsbouw in de provincie.
Een periode van grooten bloei brak aan
tijdens den elkaar opvolgenden Pruisisch-
Deenschen oorlog en den Krimooriog in
het midden der vorige eeuw. De Groninger
schippers dreven drukken handel groote
winsten werden gemaakt. Verder had het
door Engeland in 1849 ingevoerde vrij-
heidshandelstelsel een gunstigen invloed
op de uitkomsten der kustvaart. Groot was
de vraag naar nieuwe schepen en de werven laadruim met'groot luikhoofd, gesohikt voor
bouwden met man en macht om maar aan
de groote vraag te kunnen voldoen. Gedu
rende de jaren 1850'60 werd de vloot ver
dubbeld. Een zevenhonderd schepen waren
in GrOhlhgeti gedomicilieerd!
Doch op deze periode van bloei volgde
een tijd van verval. De oorlogen hadden
een tijdelijke groote vraag naar scheeps-
ruimte veroorzaakt en na 1860 bleek dan
ook, dat de Groninger vloot veel te groot
was voor normale tijden. Bouwopdrachten
werden niet meer verstrekt, in korten tijd
lagen de werven stil, de werkloosheid werd
schrikbarend groot. Verder werkten de
slechte toestand der Veenkoloniale kana
len en de opkomst van de stoommachine
aan deze inzinking mee.
De bouw van houten schepen stond stil
en heeft zich nooit meer opgeheven. Dit
wil echter niet zeggen, dat daarmee de
Groninger scheepsbouw ophouden had te
bestaan Integendeel, na eenige jaren van
stilstand begon men met den bouw van
ijzeren zeilschepen, door het einde van de
crisis, die in Europa en Amerika vooral
had gewoed, daartoe ln staat gesteld.
DE HEER VON BÖNNINGHAUSEN GAAT
IN BEROEP.
De vroegere burgemeester van Ootmar-
sum, jhr. E. L. M. T. J. von Bönninghausen
heeft besloten tegen het hem met ingang
van 1 Maart j.l. verleende ontslag in beroep
te gaan bij het Ambtenarengerecht. De heer
von Bönninghausen heeft steeds verklaard,
dat hem geen beroep open stond. Deskun
digen zijn over het algemeen van de tegen
overgestelde meening. In ieder geval zal
thans blijken, of het ambtenarengerecht
zich ontvankelijk zal verklaren.
Hbld.
VESTIGINGSWET KLEINBEDRIJF.
Spertijden verlengd.
De minister van Economische Zaken
heeft het tijdelijk vestigingsverbod voor
het poeliersbedrijf met een halfjaar ver
lengd tot 27 September as.
Tevens heeft de minister het tijdelijk
vestigingsverbod voor het bloemverkoopers-
bedrijf en voor het kappersbedrijf met een
half jaar verlengd tot 25 October a.s.
NED. BOND VAN HUIS- EN GROND
EIGENAREN EN BOUWONDERNEMERS.
In een gisteren gehouden bondsbestuurs-
vergadering is het dagelij ksch bestuur van
den Nederlandschen bond van huis- en
grondeigenaren en bouwondernemers als
volgt samengesteld: S. J. Mook (Rotter
dam), voorzitter: A. Henkemans 'Den
Haag'; P. T. de Jong Leiden I: R. J. van
der Vlugt 'Arnhemi; H van der Meulen
(Amsterdam); J. van Nunen (Helmond)
en J. C. R. Rinket (Groningen).
Nieuwe statuten en reglementen van den
bond, die een herziening van de organi
satie inhouden, traden gisteren in werking.
VERSPREIDE BERICHTEN.
In tegenwoordigheid van tairijke
autoriteiten is gistermiddag te Egmond het
Koloniehuis .Prinses Beatrix", het nieuwe
tehuis van de vereeniging voor Christelijke
Gezondheids- en Vacantiekoloniën ln Ne
derland, geopend.
HET PLANTSOEN TE KATWIJK AAN ZEE.
Eenige abonné's uit Rijnsburg beklagen zich
over de door de politie te Katwijk aan Zee
uitgeoefende controle in het Plantsoen. In het
bijzonder kijken de agenten toe. of geen mensch
blijft stilstaan.
Inzenders zouden gaarne zien, dat er bordjes
met „Verboden stil te staan" in het Plantsoen
geplaatst worden en dat men niet. als men
even blijft stilstaan, de kans loopt, een be
keuring te krijgen. Zulks vooral ook met het
oog op de dezen zomer te verwachten bad
gasten.
Wij hebben er reeds eerder op gewezen, dat
de politie zeer strenge controle uitoefent
in verband met vernielingen en dergelijke bal
dadigheden, die in het Plantsoen, vooral des
Zondags hebben plaats gehad en dat zij genood
zaakt zou zijn, bij het eventueel voortduren
daarvan, tot sluiting van het Plantsoen over te
gaan. De politie zal bovendien wel onderscheid
maken wie tot doorloopen wordt aangemaand.
Dat zal voornamelijk de jeugd betreffen, onder
welke de vernielers te zoeken zullen zijn. Wij
kunnen ons n.l. niet indenken dat de politie ook
oudere menschen. die rustig loopen te wande
len. zou willen verbieden een oogenblik stil te
staan.
ELECTRO TECHN. BUREAU
BREESTRAAT 121 - TEL. 2862
1620
(Ingez. Med.)
Zoo leefde aan het eind van de negen
tiende eeuw de scheepsbouw in Gronin
gen op.
Men bouwde stalen tjalken voor Neder
landsche rekening, die een niet te evena
ren reclame vormden, want al spoedig
kwamen de buitenlandsche orders binnen,
waardoor een nieuw tijdperk van bloei
voor de werven zijn intrede deed. Rijn
schepen. Elbeschepen. Hamburger k asten-
schuiten, schoeners, sleepbooten, hekwie-
Iers, ewers, werden gebouwd voor Duitsch-
land. Engeland, Denemarken, Zweden,
Rusland. Zuid-Amerika en Afrika.
De scheepsbouw en de Groninger kust
vaart bloeide. De Groninger schipper is
conservatief en ook daardoor had hij het
zeilschip in eere gehouden, ondanks de
steeds groeiende stoomvaart. Doch naast
dit conservatisme stond het groote prac-
tische bezwaar, dat voor een klein schip
een stoommachine met ketel en kolenbun
kers te veel ruimte inneemt om de exploi
tatie nog rendabel te maken.
Toen kwam in 1914 de wereldoorlog, die
ook op de Groninger kustvaart en scheeps
bouw zijn verwoestenden invloed deed gel
den, al stegen de prijzen aanvankelijk
fabelachtig. De vrede bracht na deze pe
riode de val. De waarde der schepen daalde
sterk en de werven leden groote verliezen.
Men liet den moed echter niet zinken.
Met groote energie begon men aan den her
opbouw. De Groninger vloot was. door ver
liezen en door verkoop, zeer klein gewor
den. Vele schippers hadden geen schip meer
wilden weer gaan varen en gaven den wer
ven opdrachten, thans echter niet voor
zeilschepen, doch voor motorschepen, ge
schikt voor de vaart op de kanalen en ri
vieren en op zee. Een geheel nieuw type
kustvaartuig ontstond. Echter geen nieuw
type schip, want wat men bouwde was
eigenlijk niets anders dan een vergroot,
lichtschip of Frieschr mart zeilkof-';ie."
Een nieuwe periode van opleving was ge
komen. Tet Groninger kustvaartuig ont
wikkelde zich tot een uiterst handig schip
voor de vaart, zoowel op de rivieren en ka
nalen als op zee. Geringe diepgang, een
het. vervoer van alle mogelijke lading en
geringe hoogte boven water, maakten haar
voor dit doel bijzonder geschikt. Buiten
landsche orders kwamen binnen en zoo
ging het crescendo tot het beruchte jaar
1929, toen de crisis losbarstte.
Het eerste jaar hadden de werven nog
opdrachten om te kunnen blijven doorwer
ken. Doch nieuwe opdrachten kwamen niet
los. En in 1932 lagen reeds bijna alle wer
ven stil.
Bovendien deed zich nog een andere in
vloed gelden. Voor het nationaal socialisme
zijn intrede in Duitschland deed, bouwden
de Groninger werven voor ongeveer 80 o
voor Duitsche rekening. Zooals het bij de
zen bouw noodzakelijk is, lagen ook op deze
schepen hypotheken, verstrekt door de wer
ven of door Nederlandsche hypotheekban
ken. Den Duitschen reeders en kapiteins
werd echter verboden hun hypotheken óf
af te betalen óf de rente te voldoen. Daar
door ontstond een groot gebrek aan kapi
taal. Tot het Werkfonds, later de Maat
schappij tot Industriefinanciering, credie-
ten verstrekte. Hypotheken, die alle ver
binnen den vastgestelden tijd werden te
rugbetaald.
Er kwam weer werk in de kustvaart en
c.e scheepsbouw begon weer te leven. Na
enkele jaren kwamen weer buitenlandsche
orders binr.ei m thans wordt er weer hard
gewerkt op alle werven.
Een groote vloot van 500 Nederlandsche
coasters bevaart de Noord- en Oostzee,
scherp concurreerend tegen de buitenlan
ders. dcor lage gages, lage onderlinge ver
zekeringspremies en lage onderhoudskosten
Maar... donkere wolken trekken zich al
weer samen. In Engeland wil men de natio
nale kustvaart beschermen tegen de Neder
landsche. Een belangrijk arbeidsterrein
dreigt hierdoor te worden ontnomen. Dat
bewijst reeds één enkel voorbeeld: voorden
bouw van een brug te Londen werd het
materiaal aangevoerd door 7 kustvaartui
gen, waarvan er 5 de Nederlandsche vlag
voeren.
Daarnaast bouwt Duitschland tientallen
moderne „coasters". Vergrooting van het
vaargebied is bijna niet mogelijk, terwijl
verkleining dreigt. Zie, dat is „in a nut
shell" de beteekenis van «cuber: vol
ken, die de toekom n Ac r 'fc
verduisteren. Voor de zoc l-.ie in ;ie
geschiedenis ziet het er voor de Groninger
scheepvaart niet zoo rooskleurig uit
(Nadruk verboden).
