Engeland, Frankrijk, Amerika
en Rusland erkennen de
Duitsche verovering niet
MAANDAG 20 MAART 1939
No. 24228
Tusschen oorlog
en vrede"'
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Omsingelingspolitiek
tegen Duitschland
Retorsie-maatregelen tegen Duitschland in Amerika
Maatregelen in Amerika
Ook Sovjet-Rusland erkent de
aanhechting niet
Vormt Benesj een
regeering
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets, per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets, per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque- en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.13
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.30 per 3 mndj
Europa keert terug tot de crlsisdagen van
September! Men zal de waarheid daarvan
moeilijk meer kunnen loochenen.
Engeland, Frankrijk, Amerika en Rusland
weigeren de Duitsche verovering ln mid
den-Europa te erkennen. Even logisch is,
dat Duitschland deze niet meer ongedaan
zal maken, al kan Slowakije nog eenige
baat vinden in den gang van zaken, daar
zijn statuut immers nog niet is be
paald en Duitschland misschien iets „goed-
geefscher" zal zijn
Deze impasse zal zich blijven toespitsen
en temeer, waar Amerika bovendien reeds
retorsie-maatregelen heeft genomen tegen
Duitschen goederen-invoer, waardoor het
Derde Rijk economisch ernstig zal worden
getroffen.
Teruggekeerd van een reis, die zeventien
dagen geduurd heeft, door Oost-Europa,
waar hij werd ontvangen door de oud
strijders ln Athene. Sofia, Boekarest en
Belgrado, heeft de voorzitter van de Fran-
sche federale unie van oud-strijders. Henri
Pichot, voor de oud-strijders van Loiret een
redevoering uitgesproken, waarin hij o.m.
het volgende zeide:
„De staten van Oost-Europa zullen een
standpunt bepalen volgens het vertrou
wen, dat zij zullen kunnen stellen in de
groote Westelijke naties. Dat vertrouwen
zal berusten op de zekerheid van de
Fransch-Engelsche kracht en op het zicht
bare en tastbare bewijs van die kracht".
Na verklaard te hebben, dal de volmach
ten voor de defensie van het land verleend
zijn onder den druk van onmiddellijk ge
vaar, voegde Pichot hieraan toe: „Het ge
vaar is verblindend. Frankrijk en Europa
hebben nog slechts te kiezen tusschen vrij
heid en slavernij. Wij kiezen de vrijheid
en dus den strijd. Wij bevinden ons nog
niet in oorlog, maar zijn niet meer ln
vrede".
De oud-strijders waren tot voor kort de
groote voorvechters voor den vrede...
Zooals Pichot reeds memoreerde, zijn Da-
ladier's volmachten aanvaard in den Se
naat zelfs met overgroote meerderheid. Dat
beteekent opnieuw defensie-uitbreiding over
de gansche linie.
Italië voelt het ook als zoodanig. De „La-
voro Fascista" noemt de wet op de vol
machten een „dreigenden en uitdagenden
maatregel". Het blad schrijft: „Dit nieuwe
initiatief van Daladier klinkt als een uit
daging. Het vormt een factor tot verstoring
van den vrede on een zinloozen stap naar
oorlog".
Ontzettend wordt thans te Londen ge
arbeid. De ministerraad komt telkens bij
een en Chamberlain confereert persoonlijk
met diverse ministers, en is door den ko
ning een uur ontvangen. Voorts staat lord
Halifax geregeld in contact met de gezan
ten van Frankrijk en Rusland. De betee-
kenis daarvan kan men tusschen de regels
doorlezen, waar de „Times" schrijft:
..Uitbreiding van het nationaal-socialis-
ine beteekent uitbreiding van politieke ty—
rannie. wreede politie-methode en nieuw
heidendom. De reactie hierop is spontaan
en overal merkbaar na de bezetting van
Tsjecho-Slowakije. In vele landen ls on
middellijk een anti-Duitsche stemming
ontstaan, in de omringende landen gemengd
met vrees, dat ook hen een gelijk lot kan
treffen. Engeland is steeds geweest tegen
een politiek om Duitschland te omsingelen,
doch de politiek van Duitschland zelf en
zijn methode leiden noodzakelijkerwijs tot
een omsingeling".
In beide huizen van het parlement zal
vanmiddag resp. door Chamberlain en Ka
lifax een verklaring over den internaüo-
nalen toestand worden afgelegd. Een van
de resultaten van den Zaterdag gehouden
kabinetsraad was, naar Reuter verneemt,
het besluit tot onmiddellijke aanzienlijke
versnelling van de uitvoering van het be
wapeningsprogram. De defensie-ministers
zijn gedurende het week-einde druk bezig
geweest met het uitwerken van strategi
sche plannen. Voorts wordt vernomen, dat
het kabinet het er over eens ls geworden,
dat onverwijld contact tot stand moet wor
den gebracht tusschen Engeland en alle
landen ter wereld, dien den vrede lief
hebben.
Hoe scherp de wereld momenteel rea
geert op iedere mogelijkheid van verdere
Duitsche uitbreiding, blijkt wel het duide
lijkst uit hetgeen rond Roemenië zich af
speelde.
Zooals Zaterdag nog gemeld, liepen er
hardnekkige geruchten, dat Duitschland
Roemenië feitelijk een economisch ultima
tum zou hebben gesteld. Trots tegenspraak
uit Boekarest en uit Berlijn werden deze
geruchten gehandhaafd. Zelfs verluidde
oog. dat te Boekarest de mobilisatie was
afgekondigd van vijf legercorpsen. De re
geering was tot dezen drastischen maai-
'egel overgegaan, naar aanleiding van de
verregaande economische eischen van
Duitschland.
Koning Carol had zich direct tot de En-
gelsche regeering gewend, om haar in
n
Zooals verwacht werd, heeft de
Fransche minister van buitenlandsche
zaken, Bonnet, aan Coulondre, Frank-
rijks ambassadeur te Berlijn, opge
dragen stappen te doen bij het Duit
sche departement van buitenlandsche
zaken, teneinde te protesteeren tegen
de in Tsjecho-Slowakije geschapen si
tuatie. welke een schending is van het
accoord van Miinchen en welke situatie
niet als wettig door de Fransche regee
ring wordt erkend.
De tekst der Fransche nota luidt als
volgt:
„Bij schrijven, gedateerd 15 Maart 1939,
heeft de Duitsche ambassade in opdracht
van zijn regeering aan den minister van
buitenlandsche zaken der Fransche repu
bliek den tekst medegedeeld van een in den
nacht van 14 op 15 Maart tusschen den
Führer en rijkskanselier en rijksminister
van buitenlandsche zaken te eener zijde en
den president en minister van buitenland
sche zaken der republiek Tsjecho-Slowakije
ter andere ziide gesloten overeenkomst.
In deze zelfde mededeeling werd uiteen
gezet. dat Duitsche troepen om zes uur
's morgens de Tjechische grens hadden
overschreden en dat de noodige maat
regelen genomen waren, om iederen tegen
stand en alle bloedvergieten te voorkomen
en er in te voorzien, dat de bezetting en
pacificatie van het grondgebied zou ge
schieden in orde en rust.
De ambassadeur van Frankrijk heeft de
eer. bij den rijksminister van buitenland
sche zaken een formeel protest aanhangig
te maken over hetgeen door graaf Welczeck
is medegedeeld. De regeering der republiek
is inderdaad van meening. dat zij zich door
de door de rijksregeering tegen Tsjecho-
Slowakije gerichte actie geplaatst ziet voor
een flagrante schending, naar letter en
geest, van de op 30 September 1938 te
Miinchen onderteekende overeenkomsten.
De omstandigheden, waaronder de over
eenkomst van 15 Maart aan de leiders der
republiek Tsjecho-Slowakije werd opgelegd,
zou in de oogen van de regeering der repu
bliek geen rechtsgrond kunnen geven voor
de bri deze overeenkomst gestelde daad.
De ambassadeur van Frankrijk heeft de
eer. den rijksminister van buitenlandsche
zaken mede te deelen. dat de regeering der
republiek onder deze omstandigheden niet
de wettigheid kan erkennen van de nieuwe
in Tsjecho-Slowakije door deze daad van
het rijk geschapen toestand.
Ook de Britsche ambassadeur heeft
in opdracht zijner regeering. aan
staatssecretaris von Weiszaecker een
nota overhandigd en medegedeeld,
dat Groot-Brittannië de jongste ge
beurtenissen beschouwt als een vol
ledige loochening van de overeenkomst
van Miinchen en van de belofte tot
vreedzame samenwerking te Miinchen
afgelegd.
De ambassadeur heeft eveneens opdracht
gekregen er op te wijzen, dat de Britsche
regeering de wijzigingen ontstaan door het
militaire optreden van Duitschland ln
Tsjecho-Slowakije beschouwt als los staan
de van eenigen wettigen grondslag.
Duitschland heeft officieel geant
woord. dat „de rijksregeering niet in
staat was, zulke protesten te aanvaar
den, daar zij elke politieke, wettelijke
of moreele basis ontberen*.
Officieus is dit aldus toegelicht:
De uiteenzettingen van Chamberlain heb
ben te Berlijn de belangstelling getrokken,
op welke de persoon van den Britschen
minister-president aanspraak maakt. Met
bevreemding heeft men echter moeten
vaststellen, dat Chamberlain geen objec
tieve weergeving van de feiten heeft ver
mogen te geven. Een duidelijk bewijs hier
voor meent men te kunnen zien in de be
schuldiging. als zou Duitschland de eerste
zijn, die de politiek van Miinchen vaaiwel
heeft gezegd.
Wanneer de Britsche politici met aan
dacht de pers van Zuid-Oost-Europa ge
lezen hadden, zou het hun niet ontgaan
zijn. dat men daar uitlatingen van Fran
sche en Britsche staatslieden heeft opgevat
als een opwekkend sein. dat men de politiek
van de Westelijke mogendheden ten aan
zien van dit deel van Europa na Miinchen
niet anders moet opvatten dan zij vóór
Miinchen was. Dat deze breuk van Miin
chen in het bijzonder te Praag goed be
grepen is. zal men zoowel in Engeland als
in Frankrijk weten. De Duitsche bladen van
hun kant hebben niets nagelaten om
Praag voor deze misvatting te waarschuwen
Nu Tsjecho-Slowakije verdwenen is bewij
zen de perscommentaren in Engeland en
Frankrijk maar al te goed deze Duitsche
meening.
Ook de bewering van Chamberlain, dat
Duitschland zijn politiek gewijzigd heeft,
door volken van een vreemd ras in het Rijk
op te nemen, houdt, na zorgvuldige bestu
deering. geen steek. Reeds de vorm waarin
Duitschland de hereeniging van Moravlë
en Bohemen en de verbinding van duizend
jaren herstelde, is hiermede in tegenspraak.
Overigens heeft Duitschland nimmer be
weerd. in zijn levensruimte geen leidende
rol te willen .spelen. Het standpunt van
Chamberlain, dat voor de hereeniging tot
stand werd gebracht, overleg geboden was
geweest, moet men afwijzen. Duitschland is
hiertoe evenmin verplicht als Engeland
verplicht zou zijn Duitschland te consul-
teeruen wanneer het maatregelen in zijn
belangengebled zou willen nemen.
Sir Neville Henderson, de Engelsche ge
zant te Berlijn, is intusschen reeds te Lon
den teruggekeerd, terwijl de Fransohe ge
zant Coulondre heden te Parijs wordt ver
wacht. Duitschland heeft zijn gezant te
Londen, von Dircksen, nu ook „ter consul
tatie" teruggeroepen.
Ten slotte heeft ook Grandi, de Italiaan-
sche ambassadeur. Londen verlaten, maar
aan dit bericht werd nadrukkelijk toege
voegd, dat dit was om de fascistische her
denkingsplechtigheden bij te wonen, als
mede de vergadering van den Fascistischen
Grooten Raad, die 26 Maart bijeenkomt.
Verwacht wordt, dat Washington de
zer dagen te Berlijn een nagenoeg ge
lijkluidende nota zal indienen als En
geland en Frankrijk.
Inmiddels heeft de regeering der Ver-
eenigde Staten reeds een aantal nieu
we maatregelen van economischen aard
tegen Duitschland getroffen: er zullen
retorsie-rechten worden geheven op den
belastbaren Duitschen invoer.
Verklaart wordt, dat deze maatregel ge
nomen is met voorkennis van het depar
tement van staat.
Het onmiddellijke effect van dit be
sluit is, dat boven de gewone rechten
een recht van 25 pCt. zal worden ge
heven.
kennis te stellen van zijn vrees, dat Roe
menië in ernstig gevaar verkeert, door
Duitschland te worden aangevallen en te
vens zijn besluit mede te deelen, liever te
vechten, dan eenig gebied of 's lands on
afhankelijkheid prijs te geven.
Koning Carol had er voorts op gewezen,
dat hij, indien Engeland, Frankrijk en Rus
land hulp zouden willen bieden, ln staat
zou zijn, den steun te krijgen van Polen,
Bulgarije en de geheele Balkan-entente,
dus ook Griekenland, Turkije en Joego
Slavië.
Zooals gezegd, dit alles wordt ontkend
Wel zou Roemenië zijn grenzen aan de zijde
van Hongarije versterken met een 100.000
man. De Duitsch-Roemeensche handelsbe
sprekingen worden dan ook voortgezet.
Zou het zoo vreemd zijn te veronderstel
len, dat de Duitsche onderhandelaar Wohl-
tat een ietwat minder gelukkig voorstel
heeft geprobeerd en dat Roemenië nu
meende zich langs dezen weg te moeten
dekken?
In een artikel ln de „Curentul", dat
vermoedelijk met medeweten van de regee
ring is geschreven, wordt gezegd: „Duitsch
land wil nauwe, economische samenwer
king en hartelijke politieke betrekkingen
met Roemenië. Gespannen betrekkingen
met Duitschland brengen voor Roemenië
groote gevaren mee. terwijl vriendschap
geen economisch protectoraat of afhanke
lijkheid behoeft te lmpliceeren. Indien Roe
menië op voet van gelijkheid wil kunnen
onderhandelen, moet het daarom zeker
zijn van de onvoorwaardelijke hulp zijner
vrienden".
Zoo meenen wij deze geschiedenis voor
alsnog te moeten interpreteeren.
Te Berlijn tracht men de beroering, die
in de kleine Europeesche landen gewek'. is
door de ontleding van Tsjecho-Slowakije,
te sussen. In een officieuze nota. welke is
gepubliceerd door de Danziger Vorpostcn.
wordt gezegd: De volken, die een politiek
van strikte neutraliteit handhaven en zich
niet laten opnemen in een coalitie van mo
gendheden hebben niets te vreezen.
Maar de kleine landen probeeren zich
toch zooveel mogelijk hulp te verzekeren,
zoo zij toch worden aangevallen... Zwit
serland verklaarde reeds: een aanval be
teekent oorlog!
In gezaghebbende kringen beschouwt
men dit als de eerste uiting van een econo
misch offensief tegen het Duitsche econo
mische stelsel. Men geeft uiting aan de
hoop, dat de andere democratische staten
met de Vereenigde Staten zullen samenwer
ken aan een internationaal economisch
programma ter bestrijding van de gevolgen
van het Duitsche systeem voor den inter
nationalen handel.
Op een bijeenkomst van industrieelen is
een plan tot overbrenging der voornaam
ste Tsjechische industrieën naar Amerika
bestudeerd. Dit zou gelden voor glas- en
juweelennijverheid enz. Een commissie heeft
overwogen meer dan 500 Tsjechische tech
nici over te laten komen, die 7500 Ameri-
kaansohe arbeiders zouden moeten inwij
den in de geheimen der speciale Tsjechi
sche fabricagemethoden.
Pittman, de voorzitter van de Se
naatscommissie voor buitenlandsche za
ken, heeft medegedeeld, dat hij van
daag bij den Senaat een motie zal in
dienen, welke beoogt alle bestaande
neutraliteitswetten te vervangen.
Op grond der resolutie zou aan naties,
welke in oorlog zijn, worden toegestaan al
lerlei soorten Amerikaansche goederen,
ook munitie, te koopen, mits zij contant be
talen en zelf voor het vervoer zorg dragen.
Pittman zeide al sinds eenigen tijd bezig
te zijn met de opstelling van zijn resolutie,
welke in geen enkel verband staat met de
actie van Hitler in Tsjecho-Slowakije.
Hij voegde hier nog aan toe de resolutie
niet met Roosevelt te hebben besproken
Hij geloofde echter, dat zij voor den presi
dent eerder aanvaardabar zalz ijn dan een
der andere voorgestelde wijzigingen ln de
neutraliteitswet.
Op de vraag of de resolutie ertoe zou lei
den, dat de positie van Groot-Brittannië
in geval van een Europeeschen oorlog zou
worden versterkt, antwoordde Pittman.dat
iedere natie, welke de zee beheerscht, er
voordeelen van zou hebben.
De voornaamste zorg van de regeering is,
de ravitailleering van Frankrijk en Enge
land in geval van oorlog te kunnen verze
keren. Men is van meening. dat de resolu
tie van Pittman aan dit doel beantwoordt
en men verwacht geen ernstig verzet. De
regeering heeft nog niet verklaard, dat zij
het voorstel van Pittman steunt, aangezien
zij er de voorkeur aan geeft, de commissie
vrij te laten in haar beslissing. Verder is
zij van oordeel, dat de gebeurtenissen in
Europa dooarslaggevend zijn. dan de argu
menten. welke zij aanvoeren. De meerder
heid van het Congres is voor Roosevelt, in
deze aangelegenheid en de woordvoerder
van de republikeinen, senator Taft, heeft
gezegd, dat hij de veroordeeling van
Duitschland door Sumner Welles, goed
keurde.
De republikeinsche afgevaardigde voor
Ohio George Bender, heeft verklaard,
dat hij het Huis zal voorstellen, „on
middellijk te handelen en alle economi
sche en politieke betrekkingen met het
Duitsche rijk te verbreken."
Hij zal voorstellen, dat Wilson niet naar
Duitschland terugkeert, dat het geheele
gezantschapspersoneel teruggeroepen zal
worden en dat de geheele invoer uit en de
uitvoer naar Duitschland worden stopge
zet. „Dit antwoord zal Hitier begrijpen",
aldus Bender.
In regeeringskringen wordt medegedeeld,
dat de vliegtuigproductie en de opleiding
van vliegtuigbestuurders vrijwel op voet van
oorlog gebracht zullen worden. Jaarlijks
zullen 20.000 gegadigden hun eerste oplei
ding voor de luchtmacht kunnen krijgen.
Litwinof. de Russische volkscommissaris
van buitenlandsche zaken, heeft den Duit
schen ambassadeur, von der Schulenburg,
die hem in kennis stelde van de' aanhech
ting van Bohemen en Morarië. mede
gedeeld, dat de sovjet-regeering weigert de
aanhechting in een of anderen vorm bij
Duitschland te erkennen.
Zij beschouwt het Duitsche optreden
als een daad van willekeur, geweld en
agressie en is van meening, dat het
besluit van Hacha en Chvalkovski
geen constitutióneele waarde heeft.
Naar de opvatting der sovjetregeering
ruimen de daden der Duitsche regeering
geen enkel gevaar voor den algemeenen
vrede uit den weg, maar hebben zij inte
gendeel die bedreiging in het leven geroe-
oen en verergerd. Zij hebben de politieke
stabiliteit in Midden-Europa in verwarring
zebracht. Zij hebben den staat van alarm,
die tevoren was geschapen in Europa ver
sterkt en een nieuwen slag toegebracht
aan het gevoel van veiligheid der vol
keren
In een radiorede heelt Benesj, de ex-
jresident van Tsjecho-Slowakije ver
klaard: de onafhankelijkheid van Tsje
cho-Slowakije is niet vernietigd. Tot mijn
BINNENLAND.
De heeren Guilonard en Von Baumhauer in
Amerika om het leven gekomen bij een
vliegongeluk. (4e Blad).
De oud-gezant van Oostenrijk te Den Haag
wordt Nederlander. (Binnenland, 4e
Blad).
Vergadering der Vereeniging tot behoud
van natuurmonumenten. (Binnenland,
4e Blad).
De geheime zender te Lisse gevonden; sen-
sationeele arrestatie der „Aehter-Geu-
zen" in bollenschuur. (3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme markt - Na lager opening krachtig
herstel - Amerikanen onder beurstijd
oploopend - Beleggingsmarkt gedrukt.
BUITENLAND.
De volmachten aan Daladier. (Buitenland,
4e Bladi
De Engelsche Minister Hudson te Warschau
(Buitenland, 4e Bladi.
Vredesaanbod aan Franco. (Buitenland, 4e
Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Meest
zwaar bewolkt met eenige buien.
Matige tot krachtige. later tijde
lijke stormachtige. Zuidwestelijke
tot Noordwestelijke wind. Weinig
verandering in temperatuur.
Iaatsten ademtocht zal ik voor mijn volk
en zijn rechten blijven vechten, en ik ben
er zeker van, dat het trotsch als het altijd
is geweest op zijn geschiedenis en vrijheid,
tenslotte er weer bovenop zal komen.
Ik weet. dat in de geschiedenis brute
kracht na zulk een verschrikkelijk en
lomp machtsmisbruik steeds ten val is ge
komen. Duitsohland heeft verklaard, dat
dit alles gedaan is uit naam van den vrede
in Europa. Het is de vrede van het kerk
hof. Benesj besloot met een beroep te
doen op de democratieën, om „gereed voor
een conflict en sterk te zijn".
Benesj maakte geen melding van eenig
clan voor een in de Vereenigde Staten te
vormen voorloopige Tsjechische regeering.
welke, naar Janovsky. de Tsjecho-Slo-
waaksche consul te Los Angeles, had ver
klaard. door Benesj zou worden gevormd.
Benesj verklaarde later, dat dit nog
voorbarig is doch een besliste ontkenning
gaf hij niet.
HITLER TE BERLIJN TERUG.
Gisteravond om 19 uur 30 is Hitier te
Berlijn teruggekeerd. Groote menschen-
massa's juichten hem toe op den weg van
het station van Goerlitz naar de rijks
kanselarij. Op het station was hij ontvan
gen door Goering. von Ribbentrop, Goeb-
bels, Funk en de leidende persoonlijk
heden der partij, van de weermacht en uit
regeeringskringen. Onder de aanwezigen
bevonden zich ook de Italiaansche en Ja-
cansohe ambassadeurs en de militaire
atiaché's van Italië en Hongarije
Coering richtte een korte toespraak tot
Hitier uit naam van het Duitsche volk. Na
gewezen te hebben op den Anschluss en
de aanhechting van het Sudetengebied
zeide Goering:
En thans heeft het lot weer geroepen.
Weer heeft de Fuehrer dezen roep ver
staan.
De beslissingen, dat weet spreker, zijn
gekomen uit een ontzaggelijk dapper en
geloovig hart. De Fuehrer heeft thanr ue
veiligheid, den vrede, d° hrerl.j':1-" -n
ie instandhouding van hei Duitrehr .ijk
geschapen. Het geheele Duitsche volk legt
den heiligen eed af het geweldige, dat de
Fuehrer geschapen heeft, nooit los te
