Hitler in het zonder schot
veroverde Praag
Roethenië aan Hongarije
overgelaten
80ste Jaargang
DONDERDAG 16 MAART 1939
No. 24225
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Algemeen wantrouwen
en vrees herleefd
Dreigde Hitier Hacha
Nu Memel aan
de orde?
„Wilde" bussen
blijven rijden
Dagorder tot de
Duitsche troepen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Generaal Gajda „leider
van het Tsjechische volk"
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 2500 Redactie 1507.
Postcheque-en Girodienst No. 57055 - Postbus No. 54.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zUar
per 3 maanden f. 2.35
per week f. 0.13
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden -f- portokostenj
(voor binnenland f.0.80 per 3 ounLI
GEEN BELOFTE VAN HITLER MEER
TE VERTROUWEN, IS DE INDRUK.
Het sterven van den staat Tsjecho-Slo-
wakije en speciaal aan de wijze, waarop dit
heeft plaats gevonden, doet alle hoop, die,
zij het ook nog zonder bepaalde basis,
Europa weer langzamerhand begon te ver
vullen, te niet.
Opnieuw heerscht In ons werelddeel het
grootste wantrouwen. Gerust kan men con-
stateeren, dat geen enkel land zich meer
veilig voelt
De diplomatieke medewerker van de
„Times", die een opsomming geeft van het
groote aantal malen dat Hitler met nadruk
heeft verklaard geen territoriale ambities
meer te hebben, meldt dat de meest recente
verklaring van Hitler in dat opzicht een
paar uur voor het begin van de interventie
werd gegeven.
Op Dinsdagmiddag, toen de Duitsche
troepen zich aan het concentreeren waren
bij de grens van Tsjeeho-Slowakije en op
een oogenblik dat sommige afdeellngen
i zooals later is komen vast te staan) reeds
de grens over waren, kregen de Britsche en
de Fransche ambassadeur van het departe
ment van buitenlandsche zaken te Berlijn
de verzekering „uit de meest bevoegde bron"
dat Duitschland in het geheel niet van zins
was een drastische actie te ondernemen.
Het schijnt dat het vooral op grond van
dit voorval is dat de Britsche regeering in
structie heeft gegeven de Wllhelmstrasse
om inlichtingen te vragen.
Maar toen was alles al gebeurd
Zoo ooit, dan hebben degenen, die Muen-
chen van den beginne af aan hebben ver
oordeeld, wel gelijk gekregen.
Niet bepaald „groot van lijn" was dan
ook de verklaring van den Britschen pre
mier Chamberlain in het Lagerhuis, men zie
het Derde Blad. Deze gang van zaken on
dermijnt ongetwijfeld zijn prestige en het
is zeker geen toeval, dat Eden opnieuw
pleitte voor een ware nationale regeering
om het land zijn oude prestige te hergeven
ln overeenstemming ook met sovjet-Rus-
land.
Het is in dit verband, dat aandacht wordt
besteed aan een rede van den sovjet-gezant
te Londen.
..Het is mijn vaste overtuiging, dat, wan
neer men rekening houdt met het bijzon
der belang van de U.S.S.R. en het Britsche
rijk in de internationale aangelegenheden
van heden, men tot de conclusie zal ko
men, dat in laatste instantie het lot van
vrede of oorlog in onzen tijd afhankelijk ls
van den aard der betrekkingen, die be
staan tusschen Londen en Moskou, aldus
verklaarde Maisky tijdens een diner van de
Maehinetool Thades-association.
Daarom, aldus voegde Maisky hieraan
toe, is iedere verbetering in deze betrekkin
gen een belangrijke bijdrage tot de zaak
van den algemeenen vrede.
Sprekende over de fundamenteele begin
selen, die de EngelschRussische betrek
kingen in de laatste paar jaar geleid heb
ben, zeide Maisky dat de vreedzame poli
tiek der U.S.S.R. het ontbreken van ieder
belangenconflict in de economische en poli
tieke sferen tusschen Rusland en het Brit
sche rijk en de gemeenschappelijke wensch
naar behoud van den vrede vormen een
hechte basis voor de verbetering van de
BritschRussische betrekkingen. Maisky
juichte het as. bezoek van Hudson aan
Moskou toe. Er bestaat zoo zeide hij, een
zeer aanzienlijke ruimte voor de uitbreiding
van den EngelschRussischen handel.
Meer dan ooit, richt zich toch thans de
blik naar het Oosten!
Polen, Hongarije en Roemenië moeten
sich wel zeer in het gedrang voelen komen.
Ten gevolge van de wijziging van de
kaart van Midden-Europa heeft Polen
thans een grens met Duitschland en onder
Duitschen invloed staande landen ter leng
te van 2653 km. of ongeveer de helft van
be geheele Poolsche grens.
De gemeenschappelijke grens met Hon-
Parije heeft een lengte van 350 k.m„ ter
wijl de rest ongewijzigd is gebleven, n.l. 1412
km. met de sovjet-unie, 507 k.m. met
hithauen, 106 k.m. met Letland, 347 k.m.
Met Roemenië en 140 k.m. langs de Oostzee.
Doch zelfs landen als Zwitserland voelen
tlch direct bedreigd.
En daarvoor is alle reden. Omdat de jong
ste gebeurtenissen duidelijk bewezen heb
ben. dat de ln zoo wijden kring aangehan
gen theorie, als zou Hitler slechts de een-
beid van het Duitsche volk willlen en niet
Meer dan dat, onhoudbaar is. Chamberlain
telt heeft herhaaldelijk den indruk gewekt,
°at hij deze opvatting deelde. Op 28 Sep
tember zeide hij in het Lagerhuis: „Voor ik
afscheid van Hitler nam had ik nog een
kort persoonlijk gesprek met hem. dat ik
tiet onbelangrijk acht. Hij herhaalde met
Uooten ernst, wat hij reeds in Berohtes-
Eackn had gezegd, n.l. dat het Sudetenland
hj'n laatste territoriale ambitie in Europa
Was en dat hij geen volken van vreemde
bloede in het Duitsche rijk wil opnemen".
En nu deze opslurping van Tsjechie en
bet onder Duitschen invloed brengen van
Slowakije, dat tenminste in naam nog
autonoom mag blijven
Roethenie schijnt werkelijk aan Hongarije
je worden gelaten als klein soulaas voor
Hongarije en Polen, die de zoo begeerde ge-
Meensohappelijke grens nu ziullen krijgen.
Of deze echteT nog van veel waarde is? Men
®u zelfs kunnen aannemen, dat Hitler met
opeet Hongarije een minderheid geeft, om
Hitier is gistermiddag om vijf uur uit
Boheemsch Leipa langs den koristen
weg naar Praag vertrokken, waar hij
met zijn gevolg per auto om kwart over
zeven aankwam.
Om kwart vóór acht trok Hitier den
ouden Praagschen keizersburcht, het
Hradschin, binnen, waar hij met zijn
staf zijn intrek nam.
Om acht uur werd door de burchtwacht
van een Duitsch regiment op het Hradschin
de standaard van Hitier geheschen.
De rit van Hitler door de straten van
Praag ging onder een bijna onophoudelijken
sneeuwjacht langs de opmarcheerende troe
pen was voor de bevolking een volkomen
verrassing.
In de historische zalen van den ouden
Keizersburcht bevinden zich bij Hitier de
generaals en officieren van de in Praag
binnengerukte troepen, de chef van het
oppercommando der weermacht, generaal-
overste Keitel, de rijksminister van buiten
landsche zaken, von Ribbentrop. de opper-
kwartiermeester in den generalen staf van
het leger, luitenant-generaal voxn Stuelp-
nagel. de chef van de rijkskanselarij, rijks
minister Lammers, de rijksleider der SS.
en chef van de Duitsche politie Himmler,
de rijksperschef Dietrich en staatssecreta
ris Stuckairt.
Ook de opperbevelhebber van het Duit
sche leger, generaal von Brauchitsch. heeft
zich naar de Duitsche troepen in Bohemen
en Moravië begeven.
Bij de aankomst van Hitler in Boheemsch
Leipa waren de straten vol menschen, die,
ondanks den hevigen sneeuwval, urenlang
hadden gewacht, om den „Führer" toe te
juichen.
Uit Praag wordt inmiddels gemeld, dat
de bevelhebber van legergroep III. de ge
neraal der infanterie Blaskowitz in een
proclamatie tot de bevolking bekend heeft
gemaakt, dat hij op bevél van den Führer
en opperbevelhebber der Duitsche weer
macht zich belast heeft met de uitvoerende
macht in het land Bohemen.
te eeniger tijd via deze minderheid daar
hetzelfde spel te kunnen spelen
Rijksbestuurder Horthy heeft reeds drie
leiders van het Hongaarsche nationaal-
socialisme, de afgevaardigden Hutoay, Racz
en Haaim, ontvangen. In politieke kringen
gelooft men. dat het staatshoofd aan de
drie luitenants van majoor Szalassy naar
aanleiding van de ziöh aan de grens afspe
lende gebeurtenissen een ernstige waar
schuwing heeft willen geven.
Er is geen vertrouwen meer in het woord
van den Fuehrer
Engeland en Frankrijk bepalen er zich
toe, om uiting te geven aan hun veront
waardiging. Opnieuw zijin zij overrompeld
en zij moeten zich bij het voldongen feit
neerleggen. Wel wees de Fransche minis
ter van 'buitenlandsche zaken ook er op, dat
gestreefd moet worden naar een nauwer
aanhalen der betrekkingen met Polen en
Rusland. Bonnet eindigde met den nadruk
te leggen op de noodzakelijkheid voor
Frankrijk om zijn productie te vergrooten,
aangezien de vrede slechts gehandhaafd
kan worden door een evenwicht van
krachten.
Reuter meent te weten, dat de Engelsche
ministers den toestand zeer ernstig opna
men en derhalve zoo krachtig mogelijk den
nadruk zullen leggen op het bewapenings-
program. Terwijl de Britsche politiek ge
richt zal blijven op een vreedzame regeling
van geschillen, schijnt het weinig twijfel
achtig, dat de ministers van nu af aan hun
politiek zullen baseeren op de gevaren van
nieuwe acties van Duitschland' buiten zijn
eigen grenzen. Men is er zich van bewust,
dat ais gevolg van de gebeurtenissen van
thans een ernstige hinderpaal is geplaatst
op den weg van voortzetting der politiek
van verzoening
Het eerste teeken daarvan naar buiten
is het aflasten van de reis van den Brit
schen minister Stanley naar Berlijn, terwijl
Hudson wel naar Warschau en Moskou zal
gaan.
Te Rome teekent zich ook een groote
politieke activiteit af. Ciano ontving de ge-
gezanten van Polen en Hongarije, die ook
onderling confereerden. Zou Italië eindelijk
ook bevreesd worden voor een te groot
machtsuitbreiding van het Derde Rijk, dx
zloh eens tegen het Italiaansche imperium
moet keeren 1
Vrees en wantrouwen heerschen krach
tiger dan ooit
In deze functie heeft hij Henlein tot
leider van het burgerlijke bestuur in Bo
hemen bij het militaire commando be
noemd.
Het geheele administratieve bedrijf wordt
voortgezet.
De commissaris voor de Ostmark.
Buerckel, ls aangewezen, om op te treden
als gouverneur van Moravië.
Vandaag zal Hitier Praag wederom ver
laten op den opmarsch der Duitsche troe
pen in Bohemen en Moravië in Oostelijke
richting te volgen.
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Herald" verneemt de volgende bij
zonderheden over het onderhoud van
Dinsdag te Berlijn tusschen rijkskanselier
Hitier en president Hacha.
Om 12 uur 10 werden Hacha en zijn
minister van buitenlandsche zaken. Chval-
kowsky, in de kamer van den Führer toe
gelaten. na een voorafgaand bnderhoud
tusschen Chvalkowsky en zijn Duitschen
ambtgenoot, von Ribbentrop. Hitier zou
terstond op zijn doel zijn afgegaan. Hij
verklaaTde het afzondelijke bestaan van
den Tsjechischen staat niet langer te kun
nen dulden Hij had daarom besloten ter
stond te handelen. Om 5 uur zouden zijn
troepen de gTenzen van Bohemen en Mo
ravië overschrijden en om 5.30 zouden zij
in Praag zijn. Hij zeide Hacha zijn regee
ring hiervan telefonisch in kennis te stel
len en te gelasten dat er geen verzet zou
worden geboden. Indien Hacha weigerde,
zou een Duitsche luchtvloot, die daartoe
gereed gehouden werd, Praag bombardee
ren. Elk verzet zou gesmoord worden.
Hacha gaf toe en telefoneerde met Beran
in Praag, die inzag dat er- niets anders te
doen viel dan toe te geven. Daarop werd
het onderhoud hervat. Hitier stelde den
eisch. dat de Tsjechische president formeel
het lot van den Tsjechischen staat in
handen van den Führer zou leggen en om
zijn bescherming zou verzoeken. Ook hierin
stemde Hacha toe. Hierop beloofde Hitier
den Tsjechen een zekeTe autonomie te zul
len laten en hun gelegenheid te zullen
geven om hun nationaal bestaan voort te
zetten en te ontwikkelen.
Ellllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljc
ONDERNEMERS VAN
RECHTSVERVOLGING
ONTSLAGEN.
Door het Haagsche kanton
gerecht is heden het belang
rijkste artikel van het „Re
glement Autovervoer Perso
nen" onverbindend ver
klaard. Dit artikel luidt:
1. Het is verboden een mo
torrijtuig tot vervoer van
personen te exploiteeren an
ders dan krachtens een ver
gunning als bedoeld in art. 2.
2. Overtreding van het vo
rig lid vormt een strafbaar
feit in den zin van afdceling
9 van de wet van 29 Nov.
1935 (Staatsblad No. 685).
In verband hiermede zijn
eenige ondernemers van
„wilde busdiensten" van
rechtsvervolging ontslagen.
Tot hen behoort ook de heer
Stoop, voorzitter van het
„Christoffelfonds" dat den
dienst Den HaagLeiden
onderhoudt.
(Men zie voor nadere bij
zonderheden pagina 2 van
het le Blad)
Neumann, de leider der E
Duitsche bevolking in het 1
Memelgebied, heeft de leden E
E van den Landdag tegen 25
E Maart bijeengeroepen en hun j|
1 medegedeeld, dat hij, met
E het oog op den nieuwen toe- E
E stand in midden Europa, E
E zich gerechtigd voelde „even- E
E tueel de noodige stappen te E
nemen", zonder den Landdag |j
E te raadplegen. Men is van E
E meening, dat deze waarschu- E
E wing ernstige gevolgen zou E
E kunnen hebben.
E Te Berlijn doen geruchten E
E de ronde dat het Memelge- E
bied nog heden den steun E
E van Duitschland zou vragen. E
^llllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllUltllllllllllllllllllllllllil
Het onderhoud was afgeloopen. Hacha
kon vertrekken. Het was 3 uur 's nachts.
Ook andere bladen als de Tim-es gewagen
van een dreiging.
Van bevoegde zijde te Berlijn heeft Reuter
vernomen dat de Duitschers niet zullen
trachten, de Tsjechen als ras te absorbee-
ren. De Tsjechen zullen een minderheid
vormen en een bijzondere bevoorrechte
positlie innemen. Zij zullen vrij gesteld zijn
van den militairen dienst, terwijl het vrijwel
zeker is. dat hun zal worden toegestaan,
hun eigen taal te behouden voor officieel
gebruik.
Van seml-officieele zijde wordt intus-
schen verklaard, dat alle veronderstellin
gen over de toekomstige constitutioneele
positie van de landen Bohemen en Moravië
in het Duitsche rijk in zooverre overijld
zijn dat definitieve beslissingen hierom
trent in het geheel nog niet bekend zijn
geworden.
Hetzelfde geldt voor de toekomstige
rechten en plichten der Tsjechische be
volking.
Hitler heeft het volgende schrijven aan
den opperbevelhebber der Duitsche troe
pen, generaal von Brauchitsch, gezonden:
..Het leger heeft op den 15den Maart door
de snelle bezetting der gewichtigste steden
van Bohemen en Moravië oud rijksgebied
onder de souveremiteit van Groot-Duitsch
land gebracht. Ondanks het stormachtige
weer en den moeilijken toestand van den
weg hebben de legerafdeelingen en de
daaraan ondergeschikte eenheden van de
luchtmacht enkele uren na de uitvaardi
ging van het bevel de grenzen overschre
den en haar doel bereikt. Troepen, die ik
op weg naar Praag aantrof, maakten, de
inspanning die zij achter den rug hadden
ten spijt, een voortreffelijken indruk. Ik
betuig officieren en manschappen voor hun
verrichtingen en hun houding mijn bijzon
deren dank."
Vanochtend te half acht verscheen het
eerste vliegtuig der Duitsche luchtmacht
boven Praag.
Havas geeft het volgende beeld van den
intocht der Duitsche troepen in Praag:
Gedurende twee uur trokken de gemoto
riseerde Duitsche troepen door de twee
voornaamste straten van de stad. De troe
pen waren gekleed in veldtenue. Alle ge
motoriseerde wapens waren vertegenwoor
digd: zware automitrailleurs, zware mitrail-
eurs. lichte mitrailleurs, auto's voor ver
binding en voor het commando voor offi
cieren, motoren met zijspan voorzien van
machinegeweren, vrachtwagens voor troe
pentransport. vrachtwagens gewapend met
zware luchtafweermitrailleurs, rijdende
keukens etc. motorrijders in oliej assen met
geweren en gasmaskers, wielrijders zonder
jas met schop en houweel en machinege
weer.
De menigte keek zichtbaar verontwaar
digd naar dit krachtsvertoon. Herhaaldelijk
werden de Duitschers uitgefloten en uitge
joeld. De Tsie-hische politie kwam tus-
schenbeide. Er hebben zich echter geen
ernstige incidenten voorgedaan.
De generale staf heeft zijn intrek geno
men in hotel St. Wencesiaus. Voor de deur
staan twee gewapende schildwachten op
BINNENLAND.
De inhoud der nieuwe wegenverkeerswet.
(3e Blad).
Gemeente-ontvanger van Doornspijk op
nieuw in arrest. (Gemengd, 3e Blad).
De opleiding van stuurlieden vereischt ver
betering. (3e Blad). j
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Zwakke markt -
Flinke koersverliezen - Amerika in
reactie - Beleggingsafdeeling lusteloos
BUITENLAND.
Verklaring van Chamberlain in het Brit
sche Lagerhuis. (3e Blad).
De reis der Engelsche ministers naar Ber
lijn „uitgesteld". (3e Blad).
De voorstellen inzake Palestina overhan
digd. (Buitenland, 2e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Voor het geheele land: Meest
zwaar bewolkt met eenigen lich
ten neerslag. Zwakke tot matigen
wind uit Westelijke richtingen.
Iets zachter.
post. Tegenover het hotel is de taxistand
plaats naar elders overgebracht; daarvoor
in de plaats staan nu een reeks pantser
auto's en auto's met mitrailleurs, die be
waakt worden door een schildwacht met
het geweer op den schouder.
Sommige Tsjechen hebben een groot lint
in de Tsjechische kleuren in het knoopsgat
gestoken. Over het algemeen neemt de me
nigte de discipline in acht en toont groote
waardigheid. Soms echter kunnen vrouwen
haar verontwaardiging niet onderdrukken.
De ordebewaking wordt verzorgd door Tsje
chische politie te voet, te paard en in
auto's, de Duitsche politie is in handen van
de S.S.. welker staf in een ander hotel in
de stad verblijft houdt. Ten slotte trok een
patrouille Duitsche auto's gewapend met
lichte mitraüleurs op een drievoet, door
de stad. De mitrailleurs waren geladen. De
patronenband was op zijn plaats aange
bracht en de dienstdoende soldaat hield de
vinger aan den trekker. Een Tsjechisch sol
daat was naast den Duitschen chauffeur
gezet om hem door de stad te leiden.
Praag bood gisteravond het beeld van een
doode stad. De koffiehuizen, bioscopen en
theaters waren allen gesloten. Overal ston
den soldaten op post en de bevolking was
thuis gebleven. Van de telefoon werd een
zeer voorzichtig gebruik gemaakt, aange
zien de Gestapo de gesprekken controleer
de. Ook de traan liep niet van 's avonds half
negen tot vanochtend 5 uur.
Reeds is de vroegere chef van de pers-
afdeeling van het. ministerie van buiten
landsche zaken onder Benesj' bewind, Ha-
jek, door de Gestapo gearresteerd.
De Tsjechische regeering is afgetreden
en generaal Gajda, de leider der fascisten,
is „Fuehrer van het Tsjechische volk" ge
worden.
In een officieele verklaring heeft Gajda
de vorming van een Tsjechische nationale
commissie medegedeeld.
In een communiqué van Gajda wordt
o.m. gezegd: in deze belangrijke tijden doe
ik een beroep op u zonder eenig onder
scheid van beroep. volledne eenheid en
vastberadenheid zijn noodig voor r*.!?n, op
dat wij in de toekomst samen kunnen le
ven. Ik roep op voor rust, en orde, die op
het huidige oogenblik in het bijzonder noo
dig zijn. Wij hebben een werkcomité sa-