PANOPTICUM EUROPA
LEIDSCH DAGBLAD, Zaferdag 4 Maart 1939
Derde Blad No. 24215
80ste Jaargang
Het Spaansche
politieke steekspel
HET NIEUWE BEELD
KARSOTE
Uilvinding van den oud-KalwijkeT
Dr. Werther
GEVEILDE PERCEELEN
RECHTZAKEN
i BUITENL. WEEKOVERZICHT
Het Spaansche vraagstuk op zich zelt
Joopt ten einde. Engeland en Frankrijk
hebben den grooten stap gedaan en heb
ben de regeering van Franco de jure er
kend. Er was geen ontkomen meer aan voor
Iedere regeering, die een realiteitspolitiek
uil voeren. Het republikeinsche Spanje be
schikt nog slechts over het kleine midden
gedeelte van het Spaansche rijk met Ma
drid, Valencia, Carthagena en Alicante als
de voornaamste steden. Het leek er een
eogenblik op, dat de republikeinen zelf het
hopelooze van hun zaak inzagen; president
Azana nam zijn ontslag en pogingen wer
den in het werk gesteld om door bemidde-
lang van Engeland en Frankrijk met
Franco tot een regeling te komen. De partij
van Negrln schijnt zich echter van den be
ginne af aan verzet te hebben tegen de
bemiddelingspogingen en toen het met
Franco niet gunstig liep Franco hand
haafde zijn standpunt van onvoorwaarde
lijke onderwerping, al wilde hij toezeggen,
slechts diegenen te zullen vervolgen, die
misdaden op hun geweten hadden, wat
echter een eenigszins rekbaar begrip is
schijnt Negrin de overhand te hebben be
haald. Tenminste lijkt het er momenteel
ernstig op, dat Madrid nog zal doorvech
ten, hoe gering de kansen dan ook mogen
zijn. De broederstrijd dreigt dus nog te zul
len worden verlengd ten koste van nieuwe
offers aan goed en bloed. En dat zonder
eenig uitzicht meer op succes voor de link-
schen
Zoowel in het Fransche als in het Brit-
sche parlement Is door de regeering on
omwonden uitgesproken, dat Franco ge
wonnen spel had en dat derhalve de erken
ning niets anders meer was dan een zich
neerleggen bij den gang van zaken. Dat de
oppositie dit nog niet zou aanvaarden, was
tevoren bekend en zij heeft dan ook tegen
gestemd, doch zij streed voor een verloren
zaak.
Merkwaardig is, dat speciaal van Ita-
liaansche zijde thans gescholden wordt op
de erkenning van Franco door de Wester-
sche democatieën, terwijl voor de erken
ning gescholden werd, dat daartoe niet
werd overgegaan. Dit moet aldus worden
uitgelegd, dat Italië eenigszins bevreesd is
geworden voor de gevolgen dezer erken
ning. Parijs doet letterlijk alles om den
achterstand bij het Franco-bewind tenge
volge van de late erkennig in te loopen. Het
heeft Franco beloofd al het materiaal, dat
door de llnkschen over de grens is gebracht
terug te geven, handelt financieel zeer ge
nereus en heeft als eersten gezant te Bur
gos benoemd den uit den wereldoorlog zoo
bekenden verdediger van Verdun, maar
schalk Pétain, die Franco van nabij kent
uit den gemeenschappelijken strijd ln Ma
rokko.
In zekeren zin zou men zelfs kunnen zeg
gen, dat Franco een leerling is van Fetain.
Italië is bang, dat tengevolge van een en
ander men denke tevens aan het feit,
dat als Spanje geld noodig heeft, dit van
de democratieën zal moeten komen zijn
voorsprong in Spanje verloren zal gaan
Niet, dat Italië zich blijkbaar in het hoofd
heeft gezet om in Spanje zelf vasten voet
Maarschalk Pétain.
te krijgen, het begrijpt, dat de Spaansche
geest zich daartegen hardnekkig zou ver
letten. maar duidelijk zit de bedoeling voor
via Spanje druk te kunnen oefenen op
Frankrijk inzake de Italiaansche eischen,
tast men daaromtrent dan ook altijd
"og in het duister. Wanneer Frankrijk im-
tners de meer dan 600 K.M. lange grens
hngs de Pyreneeën ook nog ernstig te ver-
dedigen zou hebben tegen een dreiging van
die zijde, zou het niet weinig verzwakt
staan tegenover Italiaansche dreiging. Men
ziet dus wel. hoezeer het diplomatieke spel
rondom Spanje zonder onderbreking wordt
voortgezet.
Over den afloop kan men moeilijk nog
iets zeggen, daar vele andere factoren
daarbij ook nog een woordje meespreken.
Zie b.v. Ciano's reis naar Warschau. De
Italiaansche minister heeft ongetwijfeld
getracht van Polen de toezegging te ver
krijgen, dat Polen neutraal zou blijven bij
>Vat den Spaansche republikeinen nog over is gebleven.
een gewapende botsing in het Westen, doch.
trots vele mooie woorden, is hij daarin niet
geslaagd. Alle berichten daarover zijn eens
luidend in dit opzicht. Polen heeft zich in
geen enkel opzicht gebonden en de handen
vrij gehouden. Zelfs schijnt Beek te heb
ben laten doorschemeren dat het verbond
met Frankrijk volledig geldend bleef.
Ciano's Poolsche reis kwam in ander op
zicht wel bijzonder gunstig, want juist tij
dens zijn bezoek kwam het in Polen tot
scherpe studenten-demonstraties tegen
Duitschland ook tegen minister Beek
wegens vervolging van Poolsche studenten
in Danzig. Zou anders de Duitsche pers dit
niet zoo lankmoedig hebben opgenomen,
het verblijf van Duitschland's vriend in
Polen noodzaakte tot gereserveerdheid en
dientengevolge zijn de betrekkingen dooi
de betoogingen niet zoozeer vertroebeld
als anders waarschijnlijk het geval zou zijn
geweest. Maar de vraag is, of het thans uit
is. Weliswaar zijn de betoogingen voor het
oogenblik geluwd, doch nu de gemoederen
eenmaal warm zijn geloopen, is herhaling
niet uitgesloten.
Over het algemeen mag men echter con-
stateeren, dat er voor Europa weer betere
vooruitzichten bestaan, ook al is er abso
luut nog geen reden om te juichen. Zoover
is men nog lang niet. Men schijnt thans
een poging te willen doen om de verwar
ring in ons werelddeel te bestrijden door
economische onderhandelingen, van oor
deel, dat de economie momenteel de poli
tiek grootendeels beheerscht. Engeland
geeft hierbij weer den toon aan. De som
bere klanken, die vorige week uit Amerika
tot ons kwamen, zijn gelukkig door niets
bevestigd.
Spoediger dan verwacht werd, heeft het
conclaaf van kardinalen een opvolger voor
Paus Pius XI gekozen. Slechts één nacht
hebben de kardinalen in hun cellen moe
ten verblijven, bij de derde stemming was
het pleit reeds beslist. De kardinaal-secre
taris van den overleden Paus. kardinaal
Pacelli, kwam toen ais Paus uit de stem
bus en nam den naam aan van Pius XII.
Griep en verkoudheid
zullen onmiddellijk verdwljne;
wanneer ge dadelijk deslniec-Ü^S-.
teerende Karsote dampen liiha-
leert. F 0.70 en F 1,— per flacon
408
(Ingez. Med.)
Dit beteekent, dat de actie, die van het
hoofd van de R.-K. Kerk uitgaat, onver
anderd zal blijven. Had men gedacht, dat,
gezien de omstandigheden in verschillende
landen, een Paus de voorkeur zou erlan
gen, die zich meer zou terugtrekken op zui
ver religieus terrein, daarin is men bedro
gen uitgekomen. Met ongekende eenstem
migheid heeft de R.-K. Kerk zich door dit
votum uitgesproken voor verdediging van
al zijn rechten, niet alleen geestelijk, doch
ook op ander gebied. De keus van den pau
selijken secretaris waarborgt een voortzet
ting van de totdusver gevoerde richting,
misschien zelfs nog wel ietwat krachtiger
aangezet. Dat beteekent een geestelijke
steun voor de democratieën en als zoodanig
wordt het ook in Duitschland wel gevoeld.
Aan den anderen kant zal men echter goed
doen om te bedenken, dat een Paus nim
mer partij zich zal stellen in zuiver aard-
sche politiek.
België sukkelt nog steeds verder. Sou
dan's mislukken staat vrijwel vast. Wie dan
weer? Toch nog Spaak?
Ten overslaan van notaris P. H. Roineün te
Warmond:
Het heerenhuis met voor- en achtertuin
Mariënpoelstraat 13, in bod f. 4950. kooper de
heer J, J. G. de Cler q.q, te Lelden voor f. 4950.
DE IDEALE .DAGLICHTLAMP".
Dr. Werther.
Een vroegere inwoner van Katwijk, dr.
Mattheus Hendrikus Werther heeft een
lamp uitgevonden, die het naturlijke dag
licht vrijwel nabijkomt. De uitvinder is de
zoon van den oud-gemeente-ontvanger van
Katwijk, den heer G. B. Werther
Dr. Werther was leerling van de Mulo-
school te Katwijk, hoofd indertijd de heer
W. B. Hofman, daarna leerling der Chr.
H B S. te Leiden en van instituut Wullings
te Voorschoten en studeerde voorts aan de
Leidsche Universiteit in de scheikunde.
waar hü als doctor promoveerde. Hij werd
een achttal jaren geleden benoemd als
scheikunde-leeraar aan het Chr. Lyceum te
Zwolle.
In zijn ouderlijk huis aan de Kerkstraat
te Katwijk aan den Rijn hadden wij een
onderhoud met dezen nog jeugdigen uitvin
der. wiens naam in de wereld der schei
kundigen door zijn uitvinding opgang heeft
gemaakt.
In de woonkamer van zijn ouderlijk huia
is reeds een verlichtingsinstallatie afge
bracht. Wij constateerden, dat de uitwer
king hiervan verrassend was. Het licht
kwam dat van het daglicht zeer nabij. De
bezwaren, die bij electrisch licht en gaslicht
optreden n.l. de overheerschende gele
stralen, vervallen.
Dr. Werther heeft verscheidene malen da
Duitsche geleerden dr Fischer en ir. Teil-
man bezocht, die een lamp hadden uitge
vonden. waarvan het licht groote gelijkenis
vertoonde met het daglicht. De heer Wer
ther was echter van meening, dat deze
lampen nog wel te verbeteren zouden zijn.
Hii offerde toen zijn avonduren en dikwijls
nog een gedeelte van den nacht op om in
het laboratorium van zijn school te experi
menteeren. Tenslotte werden zijn proef
nemingen met een schitterend resultaat
bekroond. Zijn uitvinding berust op dat
gene wat ook bij de vervaardiging van
neonbuizen gebruikt wordt. Deze zijn gevuld
met een verdund gas. echter van zoodanige
dichtheid, dat er een bepaalde electrische
ontlading in kan plaats hebben. De gas
ontlading in een dergelijke buis is een
glimontlading, waarvan de positieve licht-
zuil bijna de geheele lengte van de buis
inneemt. Het hierdoor uitgestraalde licht
veroorzaakt de fraaie lichtverschijnselen.
Volgens den heer Werther berust het ge
heim van de nieuwe lampen op de bewer
king van de buizen. Het komt er op aan.
de buis geheel schoon" te maken. Ook o.a.
de samenstelling van het glas is van groot
belang Hierin bevinden zich n.l. fluores-
ceerende stoffen, die het spectrum, dat de
vulling der buis geeft, aanvullen tot een
zonnespectrum.
Het teekenlokaal van het Chr Lyceum
te Zwolle zal met de nieuwe vinding van
den heer Werther ingericht worden.
De kosten vallen bijzonder mee. Bij een
lichtsterkte van 400 kaars is het gebruik
aan stroom volgens dr. Werther niet duur
der dan bij een normale 40 Watt lamp.
De gemeente Katwijk neemt op verlich-
tingsgebied wel een voorname plaats in.
Zli was een der eerste plaatsen waar een
natrium-straatverlichting werd ingevoerd.
Thans is het geboortehuis van dr M. H.
Werther. Kerkstraat 47 te Katwijk aan den
Rtin. een der eerste woningen ter wereld,
waar men de ..ideale" daglichtlamD kan
ontsteken
KANTONGERECHT ALPHEN.
Gevolgen van den broodoorlog.
De broodoorlog in Nieuwveen en omge
ving heeft reeds thans een geval voor het
kantongerecht gebracht. Een winkelier te
Nieuwveen die voor een firma uit Amster
dam het goedkoope brood in Nieuwveen
uitvent, was verbaliseerd wegens het ver-
koopen van brood uit zijn winkel, zonder
daarvoor vergunning te hebben. Verdachte
ontkende echter het ten laste gelegde en
beweerde het brood wel te hebben verkocht
doch op straat. Hij had een brood voor
eigen gebruik uit de auto gehaald en liep
daarmede door den winkel, terwijl een
klant verzocht om een brood voor dertien
cent. Verdachte had daarop geantwoord:
„Kom maar mee naar buiten, dan zal ik je
er een geven, wat dan ook geschied was.
Hij was dus zi. niet in overtreding geweest
daar het gebeurde cm kwart voor acht. dus
niet na sluitingstijd en ook niet in den
winkel.
De ambtenaar wil deze zaak voor onbe-
paalden tijd voor nader onderzoek aanhou
den, waarmede de kantonrechter zich ver-
eenigde.
